SUYA SUSAMıŞ TARıM febugjvbjg

TARıMDA KULLANıLAN KIMYASAL MADDELERIN ETKILERI Tarım ve hayvancılık faaliyetleri sırasında özellikle kimyasal kullanımı ile çevreyi ciddi anlamda kirletiyoruz. Belki bilinçli olarak kirletmiyoruz, belki de "bana dokunmayan yılan bin yaşasın" diyoruz. Ancak emin olun o yılan herkese dokunuyor. Bununla ilgili geçenlerde bir haber okudum. Haberin içeriği şöyle: Mersin Üniversitesi Çevre Bölümü tarafından yapılan bir araştırma, Mersin'de tarım alanlarında kullanılan kimyasal maddelerin bölgenin su kalitesini önemli ölçüde etkilediğini ortaya çıkardı.

TARıMDA KULANıLAN KIMYASAL MADDELERIN ISMLERI Nitrikasit: Halk arasındaki adı ile KEZZAP. Bu da sülfürikasit gibi çok kuvvetli ve yakıcı bir asittir. Saf halde iken (% 100 lük) şişenin üzerinde sarı-kahverengi buharlar (azot gazları) bulundurur. Bu gazlar çok zehirlidir. Piyasa da genelde % 65 formları satılır. Bu formunun üzerinde de azot buharları oluşur. Şişenin kapağını açtığınız anda dahi koku (gazlar) solunum sisteminizi tahrişeder. Çok kuvvetli bir oksidasyon maddesi olduğundan odun, saman,pamuklu kumaş ve deriyi derhal yakar. Asidin değdiği yer hemen bol su ile yıkanmalı, asit buharları solunum yolu ile alındı ise, hemen açık havaya çıkılmalıdır. Vücut derisini, (el-ayak) gözleri ve mide mukozasını çok kuvvetli yakar. Buharlarının teneffüs edilmesi akciğerleri ve solunum yollarını tahrişeder, hatta boğulmalara neden olabilir. (Azotmonooksit ve Azotdioksit) Deriye temas ettiğinde sarı bir renk oluşturarak deriyi yakar. Kuvvetli bir asit olduğu için sülfürikasit gibi plastik veya cam kaplarda saklanmalıdır.

Sodyumhidroksit : (Kostik) Çok kuvvetli bir alkalidir. (Baz) Ticarette pul (payet) veya boncuk şeklinde satılmaktadır. Nem çekici bir maddedir. Açıkta bırakıldığında taşlaşır. Marketlerden lavabo aç diye aldığımız maddelerin bir kısmı kostiktir. Lavaboda ki yağları sabunlaştırarak sistemi açar. Genelde sudaki çözeltisi kullanılır. Payet haldeki formu deri ile temas ettiğinde derideki rutubet ile birleşerek deriyi tahrişeder. Suyla temas ettiğinde dışarıya ısı salar. Bu ısı çok kuvvetlidir. Metal kapları (aliminyum) eritecek düzeye ulaşır. Bunun için katı kostik aliminyum ve çinko kaplarda su ile temas ettirilmemelidir. Çözme işlemi plastik veya paslanmaz çelik kaplarda yapılmalıdır. Aliminyum kap kullanacaksanız, az kostik bol su ile çalışmalısınız. 38 Bé lik bir çözeltiyi asla aliminyum kapta yapmayın. Deriyi, gözleri ve deri mukozasını çok kuvvetli tahrişeder. Deri ile temas ettiğinde, deri bol su ile yıkanmalı ve sirke veya seyreltik asetikasit ile çalkalanmalıdır.

Amonyumnitrat : Azotlu bir gübre olduğu gibi patlayıcı olarak da kullanılır. Ani ve hızlı bir şekilde ısıtıldığında patlar. Patlama amonyumnitratın konsantrasyonu, ısıtma sıcaklığı ve basınç ile doğru orantılıdır. AB ülkelerinde gübre olarak kullanılan amonyumnitratın konsantrasyonu bizde kullanılana göre daha düşüktür. Bizim amonyumnitrat gübresinin patlama riski daha fazladır. Amonyumnitrat ile çalışılırken ve depolanırken ısıdan ve yanıcı maddelerden (benzin-LPG) uzak durulmalıdır. Yanıcı maddeler ile beraber depolanmamalıdır. Gözleri,deriyi ve solunum sistemini tahrişeder. Suda yaşayan canlılar için toksik etkisi vardır. 22 Nisan 2004 yılında Kuzey Korede amonyumnitrat yüklü bir tren ile petrol ürünü yüklü bir diğer trenin çarpışması sonucu küçük bir atom bombası şiddetinde bir patlama meydana gelmiştir. Patlama sonucunda 154 kişi ölmüş. Yine Fransanın Toulouse kentinde bir gübre fabrikasındaki silonun aşırı ısınması sonucu 300 tonluk silo havaya uçmuş ve 29 kişi ölmüş. Aşırı sıcaklıktan anlaşılan C ler. Amonyumnitrat için daha fazla yazmağa gerek var mı?

Amonyumsülfat : Tehlikesiz bir maddedir. Yiyecek katkı maddesi olarak kullanılır. (E517) Sudaki çözeltisi hafif asidiktir. Sodyumnitrit ile oda sıcaklığında dahi reaksiyona girerek alevlenir hatta patlayabilir. Arıtma tesislerinde bakteri kültürü elde etmede de kullanılır.

Potasyumnitrat : Renksiz, kristal veya beyaz toz halinde bir maddedir. Ergime sıcaklığına (334 derece) kadar ısıtıldığında bünyesindeki oksijeni bırakarak potasyumnitrite dönüşür. Potasyumnitrat eriyiği (334 derecede) karbon, kükürt ve organik maddeler ile patlama şeklinde reaksiyona girer. Potasyumnitrat sıcak suda (40-50 derece) daha kolay çözünür. Yiyecek madde sektöründe bozulmayı geciktimek için kullanılır. E252 kodu ile tanınır. Potasyumnitrat ile muamele edilen etler uzun süre kırmızı kalır. Bu madde kendisi yanıcı değildir, fakat yanmayı tetikleyen bir maddedir. Deri ve gözlere değdirilmemelidir. Değdiği yer bol su ile yıkanmalıdır.

ülfürikasit : Halk arasındaki ismiyle Zacyağ. Renksiz, kokusuz, yağ görünümünde bir maddedir. Ticari satış şekli genelde %96-98 liktir. Tahminimce topraksız tarımda kapları ve diğer aletleri temizlemede kullanılır. Çok tehlikeli ve çalışırken çok dikkat gösterilmesi gereken bir maddedir. Konsantre (% 96 lık) hali, şeker, pamuklu kumaş ve deri gibi organik maddeleri parçalar ve bu parçalanma sonucunda kömürleşme meydana gelir. Yani bu maddeleri yakar. Vücuda temas ettiğini hissettiğiniz anda (çünkü vücuda değdiğini belli bir süre sonra hissedersiniz) değdiği yeri bol su ile yıkayıp, yemek sodası veya çamaşır sodası ile nötralize edip tekrar su ile çalkalamalısınız. Gözler hariç) İçildiğinde derhal bol su ve magnesiumoksit içirilerek asit nötürleştirilmelidir. İçildiğinde midede hayati tehlikede yanıklara neden olur. Mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

ZEYNEPNAZ AKTÜLÜN BİLFEN KOŞUYOLU