Bölüm 2 B ÖLÜM 2 İ SG’YE G ENEL B AKIŞ VE G ÜVENLİK K ÜLTÜRÜ Doç. Dr. Mehmet ERTAŞ Fen Fakültesi, Fizik Bölümü B Sınıfı İSG Uzmanı 1

2 1) İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ (İSG)? İşyerini işin yürütümü nedeniyle oluşan tehlikelerden korumak, sağlığa zarar verebilecek koşullardan arındırmak ve daha iyi bir çalışma ortamı sağlamak için yapılan sistemli çalışmalardır. Çalışanların sağlıklı ve güvenli çalışmalarını sağlamak üzere alınması gereken tedbirler dizisidir. İSG göz ardı edildiğinde; «İş Kazası ve Meslek Hastalığı» oluşur!...

3 2) İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN AMACI İŞLETMENİN KORUNMASI (Acil Durum Tedbirleri, Risk Değerlendirme) ÇALIŞANIN KORUNMASI (Sağlık & Güvenlik) İSGAmacı ÜRETİM-KALİTENİN ARTIRILMASI (Verimlilik, Kalite, Zamanında Üretim)

4 3) İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜNÜN ÖZELLİKLERİ Düzeltmekten çok koruyucudur! Multidisiplinerdir (Çok disiplinli yapı) Ancak ilgili tarafların katkısıyla gelişebilir a) Devlet b) İşverenler c) Çalışanlar ÇALIŞANLAR İŞVEREN DEVLET

5 DEVLET 1) Kayıt-dışı istihdamın önlenmesi 2) Çocuk işçiliğinin yok edilmesi 3) Cinsiyet ayrımcılığının yok edilmesi 4) Sosyal güvenliğin desteklenmesi 5) Gelir dağılımı adaletsizliğinin azaltılması 6) Yaşanabilir bir asgari ücretin belirlenmesi 7) Çalışan sayısına bakılmaksızın, herkesin İSG hizmeti almasını sağlama 8) Kamu sağlık hizmetlerinin düzenlenmesi 9) İş kazalarının bilimsel analizi 10) Yasalarda çalışanların korunması

6 İŞVEREN 1) Üretim süreçlerinde “Önce verimlilik” yerine “Önce insan” yaklaşımının benimsenmesi 2) Risk değerlendirmesi ve risk yönetimi yaklaşımının benimsenmesi 3) İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın, her çalışanın İSİG hizmetlerinden yararlanmasının sağlanması 4) İşyeri sağlık ve güvenlik birimlerinin desteklenmesi 5) Çalışanların eğitimi

7 1) İşyeri, iş kolu ve üretim süreci ile ilgili bilgi sahibi olunması 2) Risk değerlendirmesi ve risk yönetimi süreçlerine katılması 3) İş güvenliği etkinliklerine katılma (eğitim…vb.) 4) Kişisel koruyucu ekipmanın kuralına uygun biçimde kullanılması ÇALIŞANLAR

8 4) İŞ KAZASI ? ILO: (ILO/Uluslar arası Çalışma Örgütü). Planlanmamış ve beklenmeyen bir olay sonucunda sakatlanmaya ve zarara neden olan durumdur. WHO: (WHO/Dünya Sağlık Örgütü) İnsanların yaralanmasına veya ölmesine, malzeme hasarına, maddi kayıplara neden olan, önceden planlanmayan, kasıtlı olmayan beklenmedik olaydır. WHO’ya göre SAĞLIK? Sağlık sadece bir iş kazası veya sakatlığın olmayışı değil, aynı zamanda Fiziksel, ruhsal ve sosyal açıdan tam bir huzur ve iyilik halidir.

9  5510 SAYILI SGK KANUNU 13. MADDESİNE GÖRE İŞ KAZASINDAN SAYILAN HALLER 1-SİGORTALININ İŞYERİNDE BULUNDUĞU SIRADA, 2-İŞVEREN TARAFINDAN YÜRÜTÜLMEKTE OLAN İŞ DOLAYISIYLA 3-SİGORTALININ İŞVEREN TARAFINDAN GÖREV İLE BAŞKA BİR YERE GÖNDERİLMESİ YÜZÜNDEN, ASIL İŞİNİ YAPMAKSIZIN GEÇEN ZAMANLARDA, 4-EMZİKLİ SİGORTALI KADININ 0-1 YAŞ ARASINDAKİ ÇOCUĞUNA 1.5 SAAT SÜRE İLE SÜT VERMEK İÇİN AYRILAN ZAMANLARDA, 5-SİGORTALININ, İŞVERENCE SAĞLANAN BİR TAŞITLA İŞİN YAPILDIĞI YERE GELİŞ GİDİŞİ SIRASINDA SGK 14. MADDESİNDE MESLEK HASTALIĞI Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.

10 Kazalar incelendiğinde beş temel nedenin arka arkaya dizilmesi sonucu meydana geldiği anlaşılır. Bu beş temel faktöre KAZA ZİNCİRİ denir. Bunlardan biri olmadıkça bir sonraki meydana gelmez ve zincir tamamlanmadıkça kaza ve yaralanma olmaz. 5) KAZA ZİNCİRİ ?

11 1) İnsanın Tabiat Şartları Karsısında Zayıflığı: İnsanın tabiat şartları karsısında yaratılıştan gelen zayıflığı kazaların ilk temel sebebidir. Bu sebeple kazalar tam bir kesinlikle önlenemez.  KAZA ZİNCİRİNİN 5 TEMEL FAKTÖRÜ 2) Kişisel Kusurlar: Dikkatsizlik, pervasızlık, asabiyet, dalgınlık, önemsemezdik ve ihmal gibi kişisel kusurlar kazaların ikinci temel sebebidir. Bu kusurlar zayıflığın kişisel boyutu olup, sahsın yanlış ya da gereksiz hareket yapmasına neden olur. 3) Tehlikeli Hareket-Tehlikeli Durum: İnsanın şahsi kusurlarının bir kazaya sebep olması için TEHLİKELİ ŞEKİLDE HAREKET etmesi gerekir. Ancak yalnız başına tehlikeli harekette bir kazaya sebep olmaz. Kazanın meydana gelmesi için birde TEHLİKELİ DURUM ’un bulunması şarttır. Kaza ancak bu iki hususun aynı anda üst üste gelmesi hallerinde oluşur.

12 TEHLİKELİ HAREKETLER: İnsanlar tarafından ortaya konan güvenli olmayan hareketler. 1.Emniyetsiz çalışma (vaziyet alma), 2.Gereksiz şekilde hızlı çalışma, 3.Emniyet donanımını kullanılmaz hele getirme, 4.Alet ve makineleri tehlikeli şekilde kullanma, 5.Emniyetsiz taşıma, yükleme, istifleme yapma, 6.Tehlikeli yerlerde çalışma, 7.Şaşırma, kızgınlık, üzgün, telaş, şakalaşma, 8.KKD kullanmama, 1.Uygun olmayan KKD, 2.Koruyucusuz çalışma, 3.Kusurlu alet, makine, techizat kullanma, 4.Emniyetsiz yapılmış alet-makineler 5.Yetersiz ve bakımsız bina, alet ve makine 6.Yetersiz ve/veya fazla aydınlatma 7.Yetersiz havalandırma 8.Emniyetsiz yöntem-şartlar TEHLİKELİ DURUMLAR: İşin yapılması sırasında kişinin sağlığını tehlikeye sokabilecek ortamlar.

13

14

15

16 4) Kaza Olayı : Yukarıda belirtilen üç unsurun arka arkaya gelmesi de önceden planlanmayan ve bilinmeyen, zarar vermesi muhtemel bir olayın meydana gelmesi için kafi değildir. Bir de kazanın bütün unsurları ile gerçekleşmesi, yaralanma yada zararın meydana gelmesi için KAZA OLAYINA ihtiyaç vardır. Bu da kaza zincirinin dördüncü halkasını teşkil eder. 5) Yaralanma (Zarar Veya Hasar) : Bir kazanın kaza tanımındaki durumuna gelmesi için YARALANMA (ZARAR VEYA HASAR) safhasının da bulunması gereklidir. Bu husus kaza zincirinin son halkasıdır.

17 İnsanın Tabiat Şartları Karşısında Zayıflığı «İnsanla İlgili» İnsanın Tabiat Şartları Karşısında Zayıflığı «İnsanla İlgili» Kişisel Kusurlar Tehlikeli Durum ve Tehlikeli Hareketler KAZA YARALANMA Kaza zincirini oluşturan halkalardan biri olmadıkça diğeri oluşmaz ve kaza meydana gelmez! !

18

19

20