AB’de Düşük Karbon Ekonomisi ve Türkiye’nin Uyumu İktisadi Kalkınma Vakfı 21 Ekim 2016 İstanbul İlge Kıvılcım İKV Uzmanı

 Küresel İklim Değişikliği Müzakereleri  (Paris Öncesi Mevcut Sorun)  Paris Anlaşması ve En Kritik Maddeler*  (Paris Sonrası Mevcut Sorunlar)  AB’nin Müzakere Pozisyonu  Türkiye’nin Müzakere Pozisyonu ve Talepleri  AB’de Son Eğilimler: Düşük Karbon Ekonomisi ve Sektörler * Türkiye İçerik

 Küresel Müzakere Süreci ve Bağlayıcı Tek Metin: - UNFCCC-BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (Türkiye 2004 yılında taraf oldu) - Taraflar Konferansları (COP) – Sözleşmenin en üst karar organı COP 22 –Marakeş’te 7-18 Kasım 2016 tarihlerinde düzenlenen 22’inci Taraflar Konferansı  Kyoto Protokolü ( ) (Türkiye 2009 yılında imzaladı) İmza: 1997; Yürürlüğe Giriş: 2005 Birinci ( ) ve İkinci Taahhüt Dönemi ( ) (Türkiye’nin iki dönem için emisyon azaltım hedefi bulunmuyor-özel koşulunu şart koyarak) Paris Anlaşması ( )  Bilimsel Dayanak: Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) Raporları Beşinci IPCC Raporu, 2014 Küresel İklim Değişikliği Müzakereleri

 Sözleşmeye taraf olan ülkelerin 180’den fazlası, yeni anlaşmaya yönelik ulusal emisyon azaltım beyanlarını Birleşmiş Milletler’e sundu (Intermined Nationally Determined Contributions-INDCs). Bu ulusal beyanlar küresel emisyon salınımının yüzde 95’ini oluşturmakta.  Ancak (!) mevcut INDC’ler, emisyonlarda «yavaş» azaltıma neden olurken, küresel ısınma 3 °C derecenin üzerinde sonuçlanacak (INDC Sentez Raporu, 1 Ekim 2015).  Ayrıca ülkelerin INDC’leri oldukça farklı. Örneğin; AB, 2030 yılına kadar yüzde 40 azaltımı 1990 yılına göre sunarken, ABD 2025 yılına kadar yüzde 26-28’lık bir azaltım hedefini 2005 yılına göre sunmakta. ***  Dolayısıyla yeni anlaşmada INDC’ler nasıl uyumlaştırılacak?  Ülke sorumluluklarının dağılımı nasıl olacak?  Anlaşmanın etkinliği nasıl denetlenecek? Yeni anlaşma bağlayıcı olacak mı?  Finansal mekanizmaların etkinliği nasıl netleştirilecek? (Yeşil İklim Fonu (Green Climate Fund) kapsamında gelişmiş ülkeler 2020’ye kadar her yıl 100 milyar doları toplaması gerekiyor) (Paris Öncesi Mevcut Sorunlar)

195 Ülke (emisyon miktarı %98,5); 40 Bin Delegasyon; Sivil Toplum ve Bilim Dünyası ile COP 21 Paris Anlaşması Yürürlüğe Giriş: 4 Kasım ve Yılları Arasındaki Değişim Beşinci IPCC Raporunun Son Bölümü Sentez Rapor, ,5 derece 2 derece

 Küresel ısınmanın 2100 yılına kadar 2 °C’yi aşmaması, hatta 1,5 °C’de tutulması (Temel Amaç) Madde 2.a - «Holding the increase in the global average temperature to well below 2 °C above pre-industrial levels and to pursue efforts to limit the temperature increase to 1.5 °C above pre-industrial levels, recognizing that this would significantly reduce the risks and impacts of climate change.»  «Ortak ancak farklılaştırılmış sorumluluklar» ilkesi* Madde «This Agreement will be implemented to reflect equity and the principle of common but differentiated responsibilities and respective capabilities, in the light of different national circumstances.» Madde 4.4 – «Developed country Parties should continue taking the lead by undertaking economy-wide absolute emission reduction targets. Developing country Parties should continue enhancing their mitigation efforts, and are encouraged to move over time towards economy-wide emission reduction or limitation targets in the light of different national circumstances.» Paris Anlaşması ve En Kritik Maddeler - I

 Ulusal emisyon beyanları «beş yıl» ara ile gözden geçirilmesi Madde 4.9 – «Each Party shall communicate a nationally determined contribution every five years in accordance with decision 1/CP.21 and any relevant decisions of the Conference of the Parties serving as the meeting of the Parties to the Paris Agreement and be informed by the outcomes of the global stocktake referred to in Article 14» (five-year cycles system). > 2023 yılından itibaren revizyonlar başlayacak.  Yeni bir kavram: «Emisyon sıfırlama» (emission neutrality)  «Kayıp ve zarar» mekanizmasının güçlendirilmesi (Madde 8)  «İnsan hakları», «göç», «okyanuslar», «ormanlar», «çölleşme» ve «yerel haklar» ifadeleri (Giriş bölümünde)  “Karbon pazarları ve özellikle fiyatlandırması”na yer verilmesi  2018: IPCC değerlendirme raporu Paris Anlaşması ve En Kritik Maddeler - II

2030 % % AB’nin Müzakere Pozisyonu – I (Emisyon Azaltımı)

 Yeni anlaşmanın 3 temel üzerine kurulması talebi sunuldu. Buna göre yeni iklim anlaşması AB’ye göre; - Küresel uzun vadeli bir vizyona sahip olmalı, - Ortak ve daha iddialı hedefleri içermeli, - Ölçülebilir ve şeffaf olmalı. * AB Emisyon Ticaret Sistemi, AB’nin iklim politikasının temel aracı olarak sunulmakta. AB’nin Müzakere Pozisyonu – II Resmi Açıklama

 Türkiye, BMİDÇS’nin «tarihsel emisyon salma sorumluluğunda olan» ülke listesinde yani Ek-I listesinde yer almaktadır. (Ek-I:sanayileşmiş ülkeler) AB, 1990’da OECD üyesi olan ülkeler, Orta ve Doğu Avrupa (Rusya ve Ukrayna dahil)  Kyoto Protokolü ve Sözleşme’ye taraftır. Ancak Protokol’ün esneklik mekanizmalarından yararlanamamaktadır.  «Ortak ancak farklılaştırılmış sorumluluklar» ilkesi temeline dayalı kalkınma hedefleri önceliklidir.  Birleşmiş Milletler’e sunulan emisyon azaltım hedefi «business-as- usual» senaryosu kapsamında 2030 yılına kadar yüzde 21’dir. Türkiye’nin Müzakere Pozisyonu

 «Türkiye, yeni iklim rejiminde, Sözleşme’nin Ek-I ülkelerinden farklı olarak «gelişmekte olan bir ülke» olarak tanımlanmalıdır.»  «Türkiye, başta teknoloji transferi ve uyum olmak üzere finansal mekanizmalardan ve yeni fonlardan faydalanmalıdır.” ***  COP 26’ın Türkiye’de gerçekleşmesi için resmi başvuru gündemde. Türkiye’nin Paris’teki Talepleri

Verilerde Türkiye ve Dünya Sektörel Emisyon Oranları 2014

Paris Anlaşması Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri 2030: 1990 yılına göre %40 azaltım 2050: 1990 yılına göre %80-95 Tüm sektörlerin entegre edilmesi Enerji Birliği: Temmuz 2016 Komisyon Önerileri (AB ETS-dışı sektörler) AB’de Düşük Karbon Ekonomisine Geçiş

 2030 yılında karbonsuz LULUCF sektörleri  2030 İklim ve Enerji Paketi altında AB ETS-Dışı Sektörlerde yılına göre %30 azaltım ( ) Ormanlar Binalar Atıklar Arazi Kullanımı Taşımacılık  Avrupa Düşük Karbonlu Hareketlilik altında sektörel emisyonların azaltılması Yıl sonu: Enerji Birliği Strateji’nin tamamlayıcılarından olacak yenilenebilir enerji ve enerji verimliliğine yönelik yeni önleriler gündeme gelebilir dönemi değerlendirmeleri 2027’de açıklanacak Komisyon Önerileri

Uygulama DönemiSektörler AB ETS Sektörlerinin AB’nin toplam emisyonlarındaki payı (Üçüncü Dönem) Güç ve ısınma santralleri ile enerji-yoğun sanayi sektörlerinden çelik, alüminyum, kağıt, seramik, cam, demir, asitler ve organik kimyasallar, karton, çimento, rafine yağlar ve metallere (CO 2 ) ek olarak nitrik, adipik, glioksal ve glioksilik asit üretiminde (N 2 O) %80 azaltım. AB ETS sektörlerinde 2005’e kıyasla 2021’de %21, 2030’da %43 azaltım hedefi bulunuyor. yüzde (Dördüncü Dönem) 1 Ocak 2012 tarihi itibarıyla AB ETS dâhiline havacılık sektörü de dâhil edilmiştir. Ancak Havacılık dışında, diğer taşımacılık sektörleri (kara, demiryolu ve deniz) sistem dâhilinde değildir. Havacılık sektörünün 2017’de uygulama takviminin netleşmesi beklenmektedir. AB ETS Sektörleri

Enerji tüketimi Taşımacılık (%33,2) sanayi (%25,9) ve binalar (%24,8) Taşımacılık (havacılık dahil) sektörünün emisyon oranı 2014 yılında %23,2 ile ikinci sırada. Birinci 55,1 ile fosil yakıt kullanımına dayalı tüketim. Otomobiller 2015: Emisyon standartları 130gr/km; 2021: 95 gr/km Kamyonetler 2017: 175 gr.; 2020: 147 gr. Denizcilik: 2030: 2008 yılına göre %20 azaltım 2050: UIuslararası deniz taşımacılığı hariç, 1990 yılına göre taşımacılık emisyonlarında yüzde 60 azaltım ve tankerlerde 2005 yılına göre %40 azaltım Emisyon Değerleri % EEA Signals, 2016 AB ETS-dışı: Enerji tüketiminde Taşımacılık

 2050: %90 azaltım  Yeni binalarda “pasif binaların” yaygınlaştırılması  Enerji verimliliği için eski binaların yalıtımı  Isınma, klimalar ve ocak kullanımında fosil yakıtlardan farklı alternatif kaynaklara geçiş AB ETS-Dışı: Binalar

 Döngüsel Ekonomi Paketi AB ETS-Dışı: Atık 2030: -Belediye atıklarının %65’inin geri dönüşümü, -Ambalaj atıklarının %75’inin geri dönüşümü, -Ayrı ayrı depolanan atıkların yasaklanması, -Endüstriyel simboyez çalışmalarının artırılması, -AB pazarına girecek elektrik, elektronik, bateri ve paketlemelerde geri dönüşümün sağlanması 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri 7. Çevre Eylem Programı (2020)

 Arazi Kullanımı ve Değişimi ile Ormanlar sektörü  Ormanlar küresel emisyonların her yıl %10’unu tutmaktadır.  Bu sektölerin AB ETS dahiline alınması çalışmaları gündemde. AB ETS-dışı: LULUCF

 27. fasıla ilişkin kapanış kriterlerinde sanayi: ÇED, SÇD, hava kalitesi, atık yönetimi, su kalitesi, doğanın korunması, endüstriyel kirliliğin kontrolü ve risk yönetimi  Kimyasallar  AB’nin 2003/87/AB sayılı Emisyon Ticaret Yönergesi dahilinde emisyonların izlenmesi, doğrulanması ve raporlanmasına (MRV) ilişkin 2007/589/AB Yönergesi AB’ye Uyum

 döneminde 40’a yakın yönetmelik  Endüstriyel Emisyonlara ilişkin hazırlanan Yönetmelikler: (2010/75/AB) Entegre Çevre İzni Yönetmeliği (2017) Büyük Yakma Tesisleri Yön. Değişiklik (2019) Uçucu Organiklere ilişkin Yönetmelik (2017) Çevre Denetimi Yönetmeliğinde Değişiklik (2019) Sera Gazlarının İzlenmesi Mekanizmasına Destek Yönetmeliği AB’ye Katılım için Ulusal Eylem Planı-II

Türkiye’de Kilit Mevzuat

 Sanayi: Emisyonların sınırlandırılmasına ve enerji verimliliğine yönelik yasal düzenlemelerin uygulanması; sektörde enerji kullanımından (elektrik dahil) kaynaklanan emisyonların sınırlandırılması; 2023 yılına kadar emisyonların sınırlandırılmasına yönelik teknolojilerin geliştirilmesi.  Binalar: 2023 yılında en az 1 milyon konut ve 10 bin metrekarenin üzerindeki ticari ve kamu binalarında ısı yalıtımı ve enerji verimliliğinin sağlanması + mevcut yapıya göre emisyonlarda en az %10 azaltımın sağlanması; 2017 yılına kadar tüm binalara «Enerji Kimlik Belgesi’nin» verilmesi; enerji tüketiminde %20 azaltım.  Ulaştırma: 2023 hedeflerinde; kentlerde çevre-dostu araçların ve alternatif yakıtların yaygınlaştırılması; yük taşımacılığında karayolu oranının düşürülmesi (%80,6’dan %60’a); yolcu taşımacılık oranının düşürülmesi (%89,5’ten %72’ye).  Atık: 2023 yılı sonuna kadar entegre katı atık tesislerinde belediye atıklarının %100 bertaraf edilmesi; biyobuzunur atıkların 2005 yılına kıyasla 2018 yılına kadar %50’ye ve 2025 yılına kadar % 35’e indirilmesi.  Arazi Kullanımı ve Ormancılık: 2020’ye kadar 2007 baz yılına göre karbon stoklarının %15 artırılması; ormansızlaşmanın 2020 yılına kadar 2007 baz yılına göre %20 azaltılması; yerleşim alanlarında tutulan karbonun tespit edilip 2020 yılına kadar %3 artırılması  Tarım: Bitkisel ve hayvansal üretimden kaynaklanan emisyonların azaltılması; toprakta tutulan karbon stokunun artırılması; toprak üstü ve altı biyokütlenin artırılması. Temel Belgelerimizde Düşük Karbona İlişkin Hedefler - İDEP

 Mevcut durum: 1 °C derecenin üzeri.  Çözüm: «Yenilenebilir yatırımların artırılması ve fosil yakıtta olan yatırımların azaltılmasından geçtiği açıklanmakta (IPCC Raporları).  Dolayısıyla Paris Anlaşması, fosil yakıtlar için sonun başlangıcı mı?  Dünyada enerji arzında en fazla yüzde 46 ile kömür; yüzde 33 ile petrol ve yüzde 20 ile doğal gaz ön planda.  Özellikle anlaşma, iş dünyası için ciddi bir revizyon sürecini gerektirmekte. IEA’ya göre, 2 °C derece hedefi için 2030 yılına kadar toplam 16,5 trilyon dolar yatırımın yeşil iş modellerine aktarılması elzem.  Kolay olmayacak. Ancak imkansız da değil.  Hopa Küresel Çözüm

Teşekkürler İlge Kıvılcım İKV Uzmanı