UNITED NATIONS (BIRLEŞMIŞ MILLETLER) İ REM KINICI 280

Birleşmiş Milletler

Birleşmiş Milletler Örgütü ya da kısaca Birleşmiş Milletler (BM), 24 Ekim 1945'te kurulmuş dünya barışını, güvenli ğ ini korumak ve uluslar arasında ekonomik, toplumsal ve kültürel bir iş birli ğ i oluşturmak için kurulan uluslararası bir örgüttür. Birleşmiş Milletler kendini "adalet ve güvenli ğ i, ekonomik kalkınma ve sosyal eşitli ğ i uluslararasında tüm ülkelere sa ğ lamayı amaç edinmiş küresel bir kuruluş" olarak tanımlamaktadır. Uluslararası İ lişkilerde, kuvvet kullanılmasını ilk olarak evrensel düzeyde yasaklayan ilk antlaşma Birleşmiş Milletler Antlaşması'dır. B İ RLEŞM İ Ş M İ LLETLER

Örgütün, kuruldu ğ u yıllarda 51 olan üye sayısı şu an itibariyle üyeli ğ i kaldırılan Vatikan ve de ğ iştirilen Çin Halk Cumhuriyeti son katılan üye Karada ğ dahil 192'ye ulaşmıştır. Türkiye kurucu üyeler arasında yer almaktadır.

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER Örgütün, kuruldu ğ u yıllarda 51 olan üye sayısı şu an itibariyle üyeli ğ i kaldırılan Vatikan ve de ğ iştirilen Çin Halk Cumhuriyeti son katılan üye Karada ğ dahil 192'ye ulaşmıştır. Türkiye kurucu üyeler arasında yer almaktadır.

GEZ İ YAZISININ AMACI —AMAÇ, GEZILEN YERI OKUYUCUYA HER YÖNÜYLE TANıTMAKTıR. BU YAPıLıRKEN GEÇMIŞLE GELECEK ARASıNDA BAĞ KURULUR, TOPLUMLARıN BIRBIRLERIYLE ILIŞKI KURMASı VE BIRBIRLERINI TANıMASı, TOPLUMLAR ARASı KÜLTÜR ALıŞVERIŞI ORTAMıNıN OLUŞMASı SAĞLANıR.

Gezi Yazısı Nasıl Yazılır? 1- Gezilen yerlerin, hiç bir yerinkine benzemeyen görünümleri (manzaraları) tasvir edilir. 2- Bu yerlerde yaşayan İntanların ırkları, dilleri, yaşayışları, İnançları belirtilir. 3- Bu insanların tarihleri ve uygarlıkları tanıtılır. 4- Ekonomik alandaki gelişmeleri anlatılır.

GEZI YAZıSıNıN ÖZELLIKLERI — Gezi yazılarında, gezilip görülen yerin bütün özellikleri ele alınır. —Gezilen yerin özellikle tarihî, coğrafî, tabiî ve sosyal nitelikleri belirgin şekilde anlatılır. —Gezi yazılarında gezginin dikkatini çeken ve farklı bir özellik gösteren insanlar, tarihî ve tabiî güzellikler, farklı kültürler gibi konular güncel olaylarla da bütünleştirilerek edebî bir üslupla yazıya geçirilir.

— Gezi yazılarında ayrıca yörenin dil, din, inanç, âdet, gelenek, görenekleri incelenir. Bölgedeki insanların düşünce yapısı ortaya konur. —Bölge, okuyucunun daha iyi anlaması açısından başka bölgelerle kıyaslanır. —Yazar, gezisi esnasında birçok yer görür, birçok insanla tanışır; bunları hafızasında tutmak zor olduğu için gezi esnasında kısa notlar alır ve bunları hikâye eder.

— Gezi yazısında gerçek bilgiler verilmelidir. Ancak gezi yazıları her şeye rağmen kişisel bir değerlendirme içerdiği için nesnel verilerden oluşan bilimsel bir belge niteliği taşımaz.

Yazar anlattıklarının do ğ rulu ğ unu; konuşma, bilgi toplama ve foto ğ raflarla desteklemeli, anlattıklarını bir mantık çerçevesine oturtabilmelidir. Anlattıkları, önceki anlattıklarıyla çelişmemelidir. Betimleyici anlatımdan yararlanılır. Gezi yazılarında gezginin dikkatini çeken ve farklı konular güncel olaylarla da bütünleştirilerek edebî bir üslûpla anlatılır. Gezi yazısı görülen yerlerin güzellikleri hakkında duygu ve düşünce içerebilir. Anlatılanlar hayal ürünü de ğ il gerçektir. Gezi yazıları kuvvetli bir gözlem gücüne dayanır. Gezi yazıları özneldir.

Gezi Yazıları İle Röportaj Farkı a- Gezi yazılarının tarihi çok eskidir. Röportaj türü ise yakın tarihte gazetenin yaygınlaşması ile ortaya çıkmıştır. b- Gezi yazılarında amaç gezilen yerlerin güzelliklerinin anlatılmasıdır. Röportajda ise yazar bir haberin detaylarını araştırıp sunmaktadır. c- Gezi yazılarında çoğunlukla yazarlar bu işi keyfi olarak yaparken röportajda yazar görevli olarak yazar. d-Gezi yazıları seyyah, gezgin; röportaj yazarları ise muhabir olarak nitelenir. e- Röportaj yazılarının alanı çok geniştir. Her türlü olay röportaj konusu olabilir

— —Anı-Gezi Yazısı Farkı — Gezi yazılarında gezilen yerlerle ilgili gözlemler yansıtılırken özne dış dünyadır. Anılarda ise kişi yaşadıklarını veya tanık olduklarını anlatır.

CUMHUR İ YET DÖNEM İ GEZ İ YAZISI

Türk edebiyatında ilk gezi kitapları ve yazarları : Türkçe yazılan ilk gezi kitabı ünlü denizcilerimizden Seydi Ali Reis’in Miratü’l Memalik adlı eserdir. Eserinde Hint Denizi’nde fırtınaya tutulup karaya çıkan Seydi Ali Reis Hindistan, Afganistan, Buhara ve Maveraünnehir yoluyla Edirne’ye dönüşü sırasındaki serüvenlerle dolu yolculu ğ unu anlatır.

Ünlü bilgin Kâtip Çelebi, Cihannüma adlı eserinde Osmanlı ülkesinde gezip gördü ğ ü yerler hakkında ayrıntılı bilgiler vermiştir. Seyyahlarımızın piri Evliya Çelebi ise on ciltlik “Seyahatname”sinde Osmanlı İ mparatorlu ğ u içinde ve dışında gezip gördü ğ ü yerleri anlatır. Evliya Çelebi benzersiz seyahatnamesinde 17. yüzyıl toplumunun zengin kültür özelliklerini içten ve sade bir anlatımla vermiştir.

17. yüzyılda Hac yolculuklarını anlatan gezi kitapları ile beraber başka ülkelere görevli olarak giden elçilerin kaleme aldıkları “sefaretnameler” de birer gezi eseridir. Bunların içinde özellikle Yirmi Sekiz Çelebi Mehmet Efendi’nin “Fransa Sefaretnamesi” gezi türünün özelliklerini taşıması yönünden ilginç örnektir.

Dünyada gezi türünün ilk önemli eserleri Gezi türünün ilk önemli eserlerini verenlerin başında Venedikli ünlü seyyah Marco Polo ( ) ile Faslı İ bn Battuta ( ) gelir. Neredeyse bütün dünya dillerine çevrilen Marco Polo Seyahatnamesi ve İ bn Battuta Seyahatnamesi gezi edebiyatının ilk klasik örneklerinden sayılmaktadır.

1. Yurt İ çi Gezi Yazıları Yurtiçi gezi yazıları bir yazarın kendi ülkesinde yaptı ğ ı bir yolculukta gördü ğ ü yerleri ve izlenimlerini anlattı ğ ı yazılardır.

Aşık Cemal: Amasya Seyahatnamesi (1926). Afet İ nan: Ankara-Samsun Arasında Tarih Gezisi (1946). Nahit Sırrı Örik: Anadolu(1939), Bir Edirne Seyahatnamesi (1941), Kayseri, Kırşehir, Kastamonu (1955). İ smail Habib Sevük: Yurttan Yazılar (1943). Sadri Ertem: Kıyılardan Stepe Bir Vagon Penceresinden (1943). Ahmet Hamdi Tanpınar: Beş Şehir (1960). Ahmet Turan Alkan: Altıncı Şehir (1992). Yusuf Kenan Ekşio ğ lu: Türkiye'de Otobüsle Kilometre (1961). Reşat Nuri Güntekin: Anadolu Notları I, II (1936,1966). Azra Erhat: Mavi Anadolu (1969). Mahmut Makal: Bizim Köy (1975). Ata Anbarcıo ğ lu: Gezi Anıları(II. Bölüm, tarihsiz). Mehmet Önder: Atatürk'ün Yurt Gezileri (1975). Taha Toros: Atatürk'ün Adana Seyahatleri (1981)... Nahit Sırrı Örik İ smail Habib Sevük Sadri Ertem Ahmet Hamdi Tanpınar Ahmet Turan Alkan Reşat Nuri Güntekin Azra Erhat Mahmut Makal YURT İ Ç İ GEZ İ YAZILARINA ÖRNEKLER

2. Yurt Dışı Gezi Yazıları Yurtdışı gezi yazıları ise bir yazarın kendi ülkesi dışında yaptı ğ ı gezilerin bir sonucudur.

YURT DIŞI GEZ İ YAZILARINA ÖRNEKLER Rauf Kemal: 1924 Senesi Avrupa Tetebbu Heyeti Raporları (1925). Yusuf Ziya Ortaç: Göz Ucuyla Avrupa (1958). Tahir Kutsi Makal: Köylü Gözüyle Avrupa (1965). Sıtkı Yırcalı: Batıya Kalkan Tren(1965). Ümit Yaşar O ğ uzcan: Avrupa GörmüşAdam(1967). A. Süheyl Ünver: Avrupa İ zlenimleri (1969). Selahattin Batu: Avusturya ve Venedik Günleri (1970). İ smail Habib Sevük: Tuna'dan Batıya (1935). Yaşar Nabi Nayır: Balkanlar ve Türklük (1936). Falih Rıfkı Atay: Tuna Kıyıları(1938), Taymis Kıyıları(1934)... Yılmaz Çetiner: Şu Bizim Rumeli(1967). Abdi İ pekçi: Yarının Ülkesi Afrika(1959). Yusuf Ziya Ortaç Tahir Kutsi Makal Ümit Yaşar O ğ uzcan Selahattin Batu İ smail Habib Sevük Yaşar Nabi Nayır Falih Rıfkı Atay Yılmaz Çetiner Abdi İ pekçi

Samet A ğ ao ğ luSamet A ğ ao ğ lu: Sovyet Rusya İ mparatorlu ğ u (1967). Ahmet Bican Ercilasun: Türk Dünyası Üzerine İ ncelemeler (1993). Murat Özsoy: Turkuaz Günlü ğ ü (1990). Erdem Bayazıt: İ pek Yolundan Afganistan'a (1985). Füruzan: Yeni Konuklar (1977). Demir Özlü: Berlin Güncesi 1989 İ lkbaharı(1991). Haldun Taner: Berlin Mektupları(1984). Şevket Rado: Amerikan Masalı(1950). Bedii Faik Akın: Sam Amca'nın Evinde, Amerika Seyahatları Notları(1954). İ lhan Selçuk: Güzel Amerikalı (1965).Sovyetler- İ ran-Amerika İ zlenimleri (1976). Gülten Dayıo ğ lu: Amerika'ya Yolculuk (1990). Melih Cevdet Anday: Sovyet Rusya, Azerbaycan, Özbekistan, Bulgaristan, Macaristan(1965). Mustafa Canelli: Kâbe'ye Do ğ ru (1995), Cengiz Çandar: Güneşin Yedi Rengi (1987). Mehmet Aslantu ğ : "Bosna'da Gördüklerim Bosna'yı Aştı", Aktüel, Hasan Ali Yücel: İ ngiltere Mektupları (1958), Kıbrıs Mektupları (1958). Işıl Özgentürk: Büyülü Bir Yolda (1998). Selahattin Batu: İ spanya Büyüsü (1972). Afet Ilgaz: Muhteremo ğ lu İ talya Mektupları (1962). Fikret Otyam: Ne Biçim Amerika Ne Biçim Rusya (1970)... Erdem Bayazıt Füruzan Haldun Taner Şevket Rado Bedii Faik Akın İ lhan Selçuk Gülten Dayıo ğ lu Melih Cevdet Anday Hasan Ali Yücel Selahattin Batu

KAYNAKÇA gelisimi-ve-onemli-temsilcileri/ seyehatname