KAS SİSTEMİ GANİME AYDIN

KAS SİSTEMİ  Hayvanların birçoğunda hareket özelleşmiş kas hücrelerinin kasılıp gevşemesiyle sağlanır. Bazı canlılarda kassız yapılan hareketlerde görülür. Örneğin tek hücreli canlılardan olan amip ve lökositlerin hareketi amoeboid tipi hareketlerdir. Sitoplazma hareket yönüne akarak yalancı ayak oluşturur. Birçok bakteri, sperm ve protozoa sil ve kamçı sayesinde hareket eder. Kas Sisteminin Özellikleri: Bir çok canlıda; Hareketi sağlar. Organlara destek oluşturur. Kendine özgü olan şeklini verir. İç ve dış uyaranlara tepki gösterir. Vücut ısısının oluşturulmasında görev yapar.

Kas Dokusu:   Genelde iskelet sistemi ile birlikte vücut hareketini sağlar. Mekanik solunum olayını sağlar. Bağırsak, yemek borusu gibi organların peristaltik hareketlerini sağlar. Kalbin ritmik hareketlerini ve damarların çaplarının değişmesi, ve kanın kalbe dönmesini sağlar. Uyarılara kasılıp gevşeme ile cevap verirken kimyasal enerjinin mekanik enerjiye dönüşmesi İdrar kesesi ile safra kesesinin içindeki maddeleri boşaltmasını sağlar. Kas dokusunu diğer dokulardan ayıran en önemli özellik myosit denilen hücrelerin içinde kasılma ve gevşeme özelliği gösteren ipliksi protein yapılar “miyofibril” bulunmaktadır. Kas dokusu mezoderm tabakadan oluşur.

Kas Dokusu Çeşitleri:   -Düz Kaslar: -İnce, uzun, iğ ya da çubuk şekilli hücrelerden oluşur. -Hücrelerin ortasında oval şeklinde bir çekirdek bulunur. -Bandlı yapı göstermez. -Mide, bağırsak, solunum borusu, sindirim borusu, idrar kesesi, atardamar, toplardamar, kıl dibi kaslar, göz merceğinin hareketini sağlayan kirpiksi kaslar, üreter, idrar kesesi ve rahimde bulunur. - İstemsiz çalışırlar. Otonom sinirler tarafından kontrol edilirler - Yavaş ancak uzun süre çalışırlar. - Hücreler arası bağlantı ile sinirsel uyarı hücreden hücreye aktarılır.

Kas Çeşitleri

Kalp Kası Çizgili kas yapısındadır.Bandlaşma görülür. Hücreler dallanma gösterir. Çekirdekler kas liflerinin ortasındadır. Miyofibriller iskelet kaslarına göre daha azdır. İstemsiz çalışırlar. Otonom sinirlerle uyarılır. Kendini yenileme yeteneği yoktur.Ölen hücrelerin yerini bağ dokusu alır. Mitokondri bakımından zengindir. Dolayısıyla O2 ihtiyacı fazladır. Ritmik ve yaşamboyu çalışırlar. Kasılma embiryonun 4. haftasından itibaren başlar. Birbirine bağlandıkları yerde ara diskler (interkallar disk) ile uyarı bir hücreden diğerine aktarılır

Çizgili= iskelet kası Uzun, silindirik, kas tellerinden yapılmıştır. Hücreler arası zar eridiğinden çok çekirdeklidirler. Çekirdekler sarkolemmaya yakındır. Bol mitokondri ve sarkoplazmik retikulum içerirler. Yapılarındaki miyofibriller enine bandlaşma gösterir. İstemli çalışır. Somatik sinir sistemin kontrolünde çalışır Hızlı çalışır fakat çabuk yorulurlar. Eklembacaklılarda ve omurgalılarda bulunur. Kendilerini yenilemezler. Kopan kısmın yerine bağ dokusu oluşur. İskeleti sarar bu nedenle iskelet kası da denir. Uyarı bir hücreden diğerine aktarılmaz. Çizgili kasların her biri bir veya birkaç sinir ucuyla uyarılır. Omurgalılarda iki çeşit iskelet kası vardır.

ÇİZGİLİ KASLARIN KASILMA FİZYOLOJİSİ VE KİMYASI Öncellikle iskelet (çizgili) kaslarının somatik sinirler ( myelinli) tarafından uyarılması gerekir. Uyarıların eşik şiddetinde olması gerekir. Eşik şiddetinin üstündeki uyarılara kas aynı şiddette tepki verir. “Ya hep ya Hiç yasası” Motor sinirlerin kas demetinde sonlandığı noktaya motor uç plağı denir.  

Kasılma Mekanizması : Çizgili kaslarda iki Z çizgisi arasında kalan kasılma birimine sacromer denir. I bandında sadece aktinler yer alırken H bandında sadece myosinler yer alır. A bandı is aktin ve myosinin bir arada bulunduğu kısımdır. Kasılma sırasında ; H bandı görünmez olur. I bandı daralır. A bandının boyu değişmez. İki Z çizgisi arasında mesafe azlırken, sakromerin boyu kısalır. * Kas kasıldığında boyca kısalırken ence kalınlaşır, hacim değişmez ve rengi koyulaşır.

Kasılma Kimyası: Sinir hücresinin kas telciklerine sinaps yaptığı bölgeden sinir hücreleri tarafından bir tür sinir hormonu olan asetilkolin salgılanır. Asetil kolin T tubule denilen aralıklardan yayılırken sarkoplazmik zar depolarize olur. Asetilkolin hormonunun görevi, kas hücrelerinin SER (düz ER)’de depo edilmiş bulunan aktin ve miyozin proteinlerini arasına yayılmasını sağlar. Ca+2 iyonları aktin üzerinde bulunan troponin protein kompleksine bağlanır. Troponin - Ca+2 bağlantısıda tropomyozinin kapatma etkisini ortadan kaldırırır. (Troponin ve tropomyosin proteinleri bağlanma bölgelerini kontrol eder)  

Aynı zamanda Ca+2 ATP az enzimini aktive eder. Bağlanma bölgeleri Ca+2 sayesinde açılınca myozin uçlar aktinle bağlanır ve myozin başı ATP yi ADP ve P ye dönüştürerek yüksek enerjinin açığa çıkmasını sağlar. Asetil kolinin azalması ile Ca+2 tekrar DER geri döner. Sitoplazmada Ca+2 miktarının azalması ile aktin üzerindeki bağlanma bölgeleri tekrar kapanır. Myozin- aktin bağlantısı sona ererek kas tekrar gevşer. ATP kasılma ve gevşeme için gereklidir.  

Kaslar sürekli olarak uyarılırsa gevşemeye fırsat bulamazlar ve kasılı halde kalırlar. Birbirini izleyen kasılmalar kaynaşır(saniyede yüzlerce kasılma). Bu duruma fizyolojik tetanos denir. Bireyler bilinçli olduğu sürece iskelet kasları dinlenme anında bile hafif kasılı durumda olurlar. Bu duruma tonus denir.

Tetani: Kasların gevşemesini sağlayan kasılmalardır Tetani: Kasların gevşemesini sağlayan kasılmalardır. Ca tuzlarının eksikliğinde ortaya çıkan ellerde ve parmaklarda gözlenen ağrılı kasılmalardır. Antagonist kaslar: Birbirine zıt çalışan kaslardır. Biri kasılırken diğeri gevşer. Sinerjit kaslar: Aynı anda kasılıp gevşeyen kaslardır. Bu durumda eklem dik ve hareketsiz kalır.