SAĞLIK HİZMETLERİNDE KRİZ VE AFET YÖNETİMİ

Ders 8.Triaj Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliğine göre Triaj: Çok sayıda hasta ve yaralının bulunduğu durumlarda, bunlardan öncelikli tedavi ve nakil edilmesi gerekenlerin tespiti amacıyla, olay yerinde ve bunların ulaştırıldığı her sağlık kuruluşunda yapılan hızlı seçme ve kodlama işlemidir. Yönetmelik (http://www.saglik.gov.tr/TR/bel ge/1-510/acil-saglik- hizmetleri-yonetmeligi.html)  

Triaj Fransızca’dan gelen ve kökeni Trier olan; ayıklamak, ayırmak anlamına gelen bir kelimedir. Triaj günümüzde, acil servislere başvuran hastaların aciliyetinin belirlenmesi amacıyla kullanılabildiği gibi; çok fazla kişinin etkilendiği ve afet olarak adlandırılan durumlarda daha etkili bakım vermek amacıyla, etkilenenlerin sınıflandırılması için de kullanılmaktadır.

Acil servise gelen hastalara Acil servis deneyimli ve bu konuda özel eğitim almış hemşire tarafından gerçekleştirilen triaj, Türkiye’de henüz gerçek anlamda uygulanmamaktadır; zaten bu uygulama bizim konu alanımızın da dışındadır. Hastane öncesi acil bakımda, genellikle afet durumlarında uygulanan triajla karşılaşılmaktadır.

Afetlerdeki triajda amaç Mümkün olduğu kadar fazla sayıda hastaya yardımcı olmaktır. Fazla sayıda insanı kurtarabilmenin koşulu, belli ilkelere ve ölçütlere bağlı kalmaktır. Çünkü triajda, birkaç ağır hastayı kurtarma uğruna, diğer tarafta yüzlerce hastanın ölmesine izin verilemez, o nedenle triajda mümkün olduğunca deneyimli kişiler görevlendirilmelidir. 

Triaj, Acımasız gibi görünen ancak akla dayalı kuralları olan, zor bir sistemdir; genel kuralı: hastaları sınıfla-değerlendir-öncelikleri belirle. Afet yerine gelen ilk ekip daima kumandayı ele alarak düzenlemeleri yapar, her yeni gelen ekip bu düzenlemelere göre görev almalıdır. Kumanda eden ekip, hasta bakma konusunda aceleci davranmaz. Olay yerini önce dikkatlice inceler ve aşağıdaki soruların yanıtlarını belirler.

Triaj Soruları Olay yerinde herhangi bir tehlike oluşturacak unsur var mı? Acil bakım için gerekli unsurlar ? Kişileri kurtarma ve olay yerinden uzaklaştırma ? Hastalara/kazazedelere gereken müdahaleyi yapma ve nakil ? 

Hastanede Triyaj Noktası

Bir triyaj algoritması (Belli bir problemi çözmek veya belirli bir amaca ulaşmak için çizilen yola algoritma denir)

Siyah :Ölü ya da ölü olarak kabul edilen kişidir. TRİYAJ RENKLERİ 4 ayrı renk kodu vardır : Siyah :Ölü ya da ölü olarak kabul edilen kişidir. Bu kategoriye girenlere sağlık hizmeti verilmez.

KIRMIZI (Çok Acil) Kritik, ciddi şekilde yaralanmış problemleri veya yaralanmaları süratle tedavi edilmesi gereken hastalardır.

Kırmızı : Acil gruptur. Öncelikli olarak sağlık hizmeti alması ya da transport edilmesi gerekenler bu gruba girer.

Örnekler kardiyopulmoner arrest, solunum sıkıntısı, anafilaksi, koma, havayolu obstrüksiyonları, kontrol edilemeyen kanama, şok, multipl travma, zehirlenme ciddi ağrılı durumlar, doğum, febril infant

Bu gruptaki kazazedelerin sağlık sorunları olmasına rağmen KIRMIZI Sarı : Bu gruptaki kazazedelerin sağlık sorunları olmasına rağmen KIRMIZI gruptakilere göre biraz daha bekletilebilir durumdadırlar.

SARI (Acil) Yaralanmış bir şekilde tıbbi bakıma ihtiyacı var fakat siz başka hastalara bakarken o hastanın bakımının gecikmesi (1-2 saat) hastanın ex olmasına (ölmesine) neden olmayacaktır

Örnekler Karın ağrısı, çoklu veya açık kırıklar, kalça veya uzun kemik kırıkları, renal taşlar, orta derece yanıklar, kesiler, ciddi baş ağrısı (afebril), yutma zorluğu ile beraber olan boğaz ağrısı

Yeşil : Hafif yaraları olan, bilinci açık kazazedelerdir. Bunlardan bazıları kurtarıcılara yardım etmekte değerlendirilebilir. Unutulmamalıdır ki, her kazazedenin kısa bir süre içinde sağlık durumu değişebilir ve bir başka triyaj renk kodu içine girebilir.

YEŞİL (Acil Olmayan) Yürüyebilen yaralılar, kritik şekilde yaralanmamışlardır. Kendi bakımlarını kendileri yapabilirler

Örnekler döküntü, kronik baş ağrısı, burkulmalar, soğuk algınlığı belirtileri, vajinal akıntı, yara bakımı, sütur alımı, kronik eklem ağrısı, anafilaksi oluşturmayan böcek ısırıkları, minör kulak ağrısı, minör izole ekstremite yaralanması

Özellikle SARI ve YEŞİL grupta yeralan Kazazedeler bekletildikleri için sık sık değerlendirilmelidir. Bir afet triyajında, olay yerine girişte daima çevre güvenliği sağlanmalıdır.

Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliğine göre ……………… : Çok sayıda hasta ve yaralının bulunduğu durumlarda, bunlardan öncelikli tedavi ve nakil edilmesi gerekenlerin tespiti amacıyla, olay yerinde ve bunların ulaştırıldığı her sağlık kuruluşunda yapılan hızlı seçme ve kodlama işlemidir. Boş bırakılan yere aşağıdaki seçeneklerden hangisi gelebilir? a) Triaj b) Paramedik c) Konsültasyon d) Mavi Kod e) Resüsitasyon Cevap : A

Kardiyopulmoner arrest olan bir hasta aşağıdaki triaj renk gruplarından hangisine girer? a) Siyah b) Kırmızı c) Sarı d) Yeşil e) Mavi Cevap : B

Kalça veya uzun kemik kırıkları olan bir hasta aşağıdaki triaj renk gruplarından hangisine girer? a) Siyah b) Kırmızı c) Sarı d) Yeşil e) Mavi Cevap : C

Kronik baş ağrısı olan bir hasta aşağıdaki triaj renk gruplarından hangisine girer? a) Siyah b) Kırmızı c) Sarı d) Yeşil e) Mavi Cevap : D

Ölü ya da ölü olarak kabul edilen biri aşağıdaki triaj renk gruplarından hangisine girer? a) Siyah b) Kırmızı c) Sarı d) Yeşil e) Mavi Cevap : A