Prof. Dr. Mehmet TURGUT Adıyaman Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağ. ve Hast.AD ve Çocuk enfeksiyon BD ENFEKSİYON HASTALIKLARINDA LABORATUVAR TANI PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 1

Anamnez Fizik Muayene bulguları Laboratuvar incelemeleri Burada; Non-spesifik tetkikler Spesifik inceleme yöntemleri Kültür Seroloji Moleküler yöntemler Tanı için PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 2

Lökopeni (relatif lenfositoz) ör: tifo Lenfositoz Viral enfeksiyonlar Monositoz Tüberküloz Eozinofili Parazitler A - Mikrobiyoloji dışı incelemeler NONSPESİFİK TESTLER 1- Tam kan sayımı PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 3

Periferik Yaymada TG yon + 2- Periferik Yayma: Nötrofili ve Toksik granulasyon; Bakteriyel enfeksiyon bulgusudur. (İnfektif endokardit, sepsis gibi) PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI4

3- Lenfositoz Yapan Enfeksiyonlar; BAKTERİYEL ENFEKSİYONLAR Boğmaca, Bruselloz, Tüberküloz, (Lenfı-Monositoz yapar) Sifiliz, Toksoplazmoz VİRAL ETKENLER İnfeksiyoz mononukleoz,…ATİPİK LENFOSİTLER Sitomegalovirus infeksiyonu, Viral hepatitler (A-E), Kızamık, Su Çiçeği, Kabakulak, Adenovirus İnfeksiyonları Diğer Virüs İnfeksiyonları, ATİPİK LENFOSİTLER PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 5

4- Eozinofili Nedenleri Parazitler Trişinoz, Kist Hidatik, Viseral Larva Migrans, Askariyaz, Toksokariyaz, Strongyloidaz Diğer nedeniler Toksik şok sendromu (% 50), Bronkopulmoner aspergilloz Kızılın geç devresi, Bazı kronik infeksiyonlarda Akut bakteri infeksiyonlarının iyileşmesi sırasında 5- Monositoz nedeni enfeksiyonlar Tüberküloz, Diğer Granulamatöz İnfeksiyonlar, Sifiliz, Subakut Bakteriyel Endokardit Sitomegalovirus Varicella Zoster Virus infeksiyonları 6- Lenfopeni nedeni enfeksiyonlar Pnömokok veya Klebsiella Pnömonisi Ciddi Endotoksemi; Miliyer Tüberküloz; Lenfositik Koriomenenjit, Kolarado Kene Ateşi, Deng Gibi Bazı Virus İnfeksiyonları; Histoplazmoz,; Kalaazar PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 6

7- Enfeksiyon - Anemi ilişkisi Akut anemi: (Kanama,yıkım) yapanlar. Clostridium perfringens sepsisi, Malaria, Babesiyoz, Bartonelloz, Mycoplasma pneumoniae pnömonisi, Enfeksiyöz Mononukleoz Sifiliz Eritrosit Prekürsörlerini tutan hast. bağlı anemi; Parvovirus B19 infeksiyonu Kronik Hastalık anemisi: Retiküloendotelyal sistemde demir depolanır Depo demiri Normal veya Artmıştır, Plazma Demiri Azalmış Total Demir Bağlama Kapasitesi Azalmış PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 7

8- Enfeksiyon – Trombosit ilişkisi Trombositoz Yapan Enf.lar Akut enfeksiyon iyileşme dönemi, Tüberküloz, Bazı kronik enfeksiyonlar, Pnömoniler (Yavaş iyileşen) Trombositopeni yapan Enf.lar Artmış yıkım / Azalmış yapım Sepsis DİC, Sıtma, Tifüs, Toksik Şok Sendromu, CMV, HIV, EBV, Rubella Hemorajik hummalar (KKHH) Enfeksiyon dışı durumlar Maligniteler, Folat Eksikliği, Vit B12 eksikliği, İlaçlar; Sitotoksikler, Östrojen,Tiazid. Vb. ilaçlar PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 8

9 - Dissemine intravasküler koagülasyon (DIC) gelişimi. DIC GELİŞEN ENFEKSİYÖZ DURUMLAR Asplenik hastalarda Meningokoksemi, Kayalık dağlar lekeli ateşi Ciddi infeksiyonların [özellikle gram (-) bakteriyel sepsisler] seyrinde DIC daha sık gelişir. DIC da Laboratuvar: Trombositopeni, Artmış fibrin yıkım ürünleri, Azalmış fibrinojen ve Azalmış protrombin zamanı saptanır; Kanama ve trombozlar gelişebilir PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 9

10- Enfeksiyonlarda Akut faz reaktanlarının değişimleri PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 10 Artış gösterenler ESR, CRP, Fibrinojen, Haptoglobulin, C3, Serum Amyloid A, Prokalsitonin Azalanlar Albumin, Prealbumin, Transferrin CRP: iltihabi reaksiyonlar sırasında kanda düzeyi artan ve karaciğerde üretilen akut faz reaktanı bir proteindir saatte maksimuma düzeye ( ng/ml değerlerine) ulaşır, İnvazif bakteriyel infeksiyonlarda kat artabilmektedir; viral infeksiyonlarda genel olarak 3-5 kat artar, Grip, CMV gibi viral infeksiyonlarda da 10 kattan fazla artış olabilmektedir. Ayrıca; nonenfeksiyöz RA ve JRA gibi durumlarda da artar. Prokalsitonin (PCT); K alsitoninin bir propeptididir ve tiroid bezinin C hücrelerinde üretilir ve sağlıklı kişilerde düzeyi çok düşüktür. CRP den daha çabuk (3 saat içerisinde) yükselir. Normali:0.01 ng/ml dir. Viral infeksiyonlarda veya inflamatuar hastalıklarda ng/ml. Yanıklar, ciddi travma, büyük cerrahi işlemler, uzamış dolaşım yetmezliği…gibi enfeksiyon dışı durumlarda da artabilir. Ancak Sepsisdeki kadar yüksek değerlere ulaşmaz. S epsis tanısında ve prognoz tayininde yardımcıdır ve 50 mg/L Prokalsitonin olası veya kesin sepsis tanısında % 98.5 duyarlılık ve % 75 özgüllük değerine sahiptir. Sistemik bakteriyel enfeksiyonlarda ng/ml ye yükselir.

11- Örneklerin Lökosit vb. hücre özellikleri açısından incelenmesi.  Boğaz ve Balgam vb. yaymalarda ki hücre tipleri (PNL, Lenfosit)  İdrar analizi (Lökosit, Eritrosit, Bilurubin, Ürobilinojen gibi)  Gaita incelemesi (Hücre tipi, Kan, Parazitler)  Steril vücut sıvılarının (K. İliği Materyali, BOS, Asit, Plevral mayi gibi) Gram, Giemza,Wright,ARB ve modifiye ARB ile boyanması.  Karaciğer ve böbrek fonksiyonlarının (ALT, AST, BUN, Kreatinin, CPK, Billurubin, ALP) araştırılması.

B - Mikrobiyolojik araştırmalar: PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI Kan örneklerinin incelemesi için kullanılan boyalar. o Wright-Giemsa Boyası Periferik Yaymalar ve KI preperatları Plasmodium türleri Trypanosoma, Babesia, Borrelia o Akridin orange Boyası…..Bartonella o Hemotoksilen eosin (HE) Boyası Mikroflarya o EZN, Kinyoun Boyaları M. Tuberculosis o Modifiye EZN… Nocardia o Trikrom boyama ………..Amip o Gram boyama Özel boyalar ve yöntemler: Karanlık alan …Spirillüm cinsi bak. Auramine – Rhodamin DFA, IFAT (Legionella vb.) Floresan antikor incelemeler Elektron mikroskopi (örn: Rotavirus)

Kalın Yayma PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI Periferik Yaymalar ve Plazmodium Tipleri. Schuffner İnce Yayma Babesia microti

PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 14

Dışkıda parazit yumurtaları Amip trofozoit Trichuris trichura Enterobius vermicularis Ascaris lumbricoides PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 15 Gaita incelemesi (Hücre tipi, Kan, Parazitler)

Steril vucut sıvılarının (Örn. BOS) incelenmesi PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 16 Kültür ve Gram boyama….. Tüm bakteriler için Kültür, ARB veya Auramin rhodamin boyası…. Tüberküloz için Çini mürekkebi…. Kriptokok için Giemsa boyası… Treponema ve Toksoplazma gondii için Modifiye ARB…….Nocardia

PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 17 KEMİK İLİĞİ İNCELEMELERİ VE ÖRNEKLERİ Wright yada Giemza ile Direk bakılar  Brusella  Salmonella  Leishmania  M. Tuberculosis için ise Wright yada Giemza ile Direk bakıya ARB denir.

Besiyerleri ve Kültürler PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 18 Genel besiyerleri (Ör: streptokok) Zenginleştirilmiş, spesifik besiyerleri (Ör: Brusella) Katı-sıvı besiyerleri Aerobik, anaerobik,mikroaerofilik besiyerleri; Ör: pnömokok %5-10 CO 2 li ortam

PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI19

PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI

Tanımlama Testleri: PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 21 İdentifikasyon Morfoloji, biotipleme, serotipleme, faj tipleme, kromatografi Duyarlılık araştırılması Disk diffüzyon, mikrodilüsyon yöntemleri MİK:……agar dilüsyon, mikrodilüsyon, E-test Hücre kültürü Virus, Klamidya, Riketsiya kültürleri.

Enfeksiyon hastalıklarında serolojik testler PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI22 Bakteriler İçin Lam ve Tüp agg testleri: Brusella türleri için; Lam agglütinasyon T: Rose Bengal, Tüp agglütinasyon T: Wright testi, Combs lu Aglütinasyon T. Salmonella için : Grubel Widal Testi Nötralizasyon Antikorları: Streptococcus pyogenes (ASO, anti-DNAz vb.) Parazitler için Entomoeba histolyticum…………EIA, Echinococcus granulosa………...EIA, Immunoblot T. solium ………………………….EIA T. gondii…………………………..EIA, FA EIA yöntemi  Tularemi,  Brusella,  Helicobacter pylori,  Legionella türleri,  Bartonelloz,  Borrelia burgdorferi,  Chlamydia türleri,  Mycoplasma pneumoniae Mantarlar için serolojik tanı testleri İmmundifüzyon: Aspergillus, C. albicans, Coccidioides immitis, Histoplasma capsulatum Aglütinasyon : Sporothrix schenkii

Diğer Testler: PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 23 Weil Felix testi: Riketsiya Paul Bunnel (monospot test): EMN IFA (indirekt floresan antikor): Legionella, Riketsiya, Coxiella, Bartonella IHA (İndirekt Hemaglütinasyon) : Leptospira, Kist hidatik Immunoblot: Bordetella için Treponema pallidum için serolojik tanı testleri Nonspesifik testler : VDRL, RPR, Spesifik testler IFA, FTA-ABS IgM ve IgG Mikrohemaglütinasyon T. pallidum için mikrohemaglütinasyon

ELISA ( Antijen veya Antikor aranması) PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 24 Antijen aranması Kanda (serumda) antijen HBs Ag HBe Ag Chlamydia Legionella, Kriptokok BOS ta antijen Grup A, B streptokok, E. coli, H. İnfluenza Kriptokok İdrarda Antijen: Legionella Pnömokok Gaita da Antijen H. Pylori Antikor aranması (serumda) Hepatit A IgM, IgG AntiHBcIgM, IgG AntiHBe AntiHDV, Anti-HEV Ant-HIV TORCH Kızamıkçık, Kabakulak, Varisella Leishmania Leptospira

Floresan mikroskopi PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 25 Antijen aramak: P. carinii, Chlamydia, Legionella, Cryptosporidium, RSV, Influenza A/B, Adenovirus, CMV Antikor aramak: Toxoplasma, Rubella Hidatik kist Legionella, C.pneumoniae

Cytomegalovirus(CMV) pnömonisi Radyolojik incelemeler PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI 26

PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI Histopatolojik incelemeler CMV inklüzyon cismi

Moleküler teknikler ve Kullanımı PEDİATRİ OKULU, ENFEKSİYON SINIFI28 Hibridizasyon Polimeraz zincir reaksiyonu(PCR) Ligaz zincir reaksiyonu (LCR) Dallanmış(branched) DNA TAA/TMA Q  -replikaz Moleküler yöntemler (PCR, LCR ) ile enfeksiyonların Tanısında DNA / RNA larının Saptanmasında kullanılır.lar Mycobacterium tuberculosis Chlamydia trachomatis Neisseria gonorrheae Toxoplasma gondii S. pyogenes Bordetella pertussis Borrelia burgdorferi Bartonella türleri Whiple hastalığı (Tropheryma Whippelli) Babesia microti Ehrlichia türleri Rickettsia, P.carinii HAV, HBV, HCV, HEV, HSV, CMV, HHV-6, HIV, HPV, Rotavirus, Caliciviruses, Parvovirus B19, Hantavirus Salgınlarda Epidemiyolojik tiplendirme analizi için: RFLP, AP-PCR, PFGE, DNA sekanslaması yapılır. Direnç genlerini (MRSA (mec-A), Mycobacterium, HIV) araştırmak için kullanılır.