OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA VE ÇÖKÜŞ DÖNEMİ XIX. YÜZYIL OSMANLI DEVLETİ

Fransız ihtilali ve Sanayi devriminden dolayı çok zarar gördü. Osmanlı varlığını korumak için ittifak arayışı içerisinde (denge politikası) Ekonomisi tamamen dışa bağımlı (ilk dış borç İng. Kırım sav. 1854) Milliyetçilik hareketlerinden dolayı sosyal, idari ve askeri ıslahatlar yapmak zorunda kalmıştır. Fransız ihtilali ve Sanayi devriminden dolayı çok zarar gördü.

Batıcılık: Osmanlıdaki batılılaşma aşamaları; XVIII. YY.: Askeri alanda. II.Mahmut: Her alanda. Tanzimat Dönemi: Toplumsal ve Hukuk alanında. I.Meşrutiyet: Siyasal Alanda. II.Meşrutiyet: Siyasal, Hukuk.

NOT: Avrupalı devletlerin, Osmanlı Devleti üzerindeki çıkarlarının çatışması, Osmanlı Devleti’nin varlığını uzun süre sürdürmesinde etkili olmuştur. (DENGE POLİTİKASI)

İNGİLTERE: Osmanlıyı, açık pazar ve hammadde kaynağı olarak kullanmak istemiştir. Hindistan ve civarındaki sömürgelerine giden yollar (Mısır, Kıbrıs) üzerinde güçlü bir Fransa yada Rusya olmasındansa zayıf bir Osmanlı olmasını tercih etmişlerdir. NOT: Geleneksel İngiliz siyasetine göre yıkılan yada güçlenen Osmanlı işlerine gelmiyordu. Zayıf Osmanlı isteniyordu. “Hasta Adam” tabir ettikleri Osmanlıyı gerektiğinde Fransa ve Rusya’ya karşı desteklemişlerdir.

İNGİLTERE’NİN SÖMÜRGELERİNE GİDEN YOL HİNDİSTAN MISIR İNGİLTERE’NİN SÖMÜRGELERİNE GİDEN YOL

FRANSA Osmanlı azınlıkları arasında Ulusçuluğu yaymaya çalışmıştır. Amacı: Ulusçuluğun yayıldığı yerlerde yeni çıkarlar elde etmek. XIX.yüzyılın son çeyreğine kadar İngiltere’nin en büyük rakibi olmuştur. Fakat İngiltere bu yarışı önde tamamlayarak büyük bir sömürge imparatorluğu olmuştur.

FRANSA

RUSYA Balkanlarda Ulusçuluğu yaymaya çalışmıştır. Yorum: Bunun için Panslavizm (tüm slavları birleştirme) politikasını uygulamaya koymuştur. Osmanlı Ortodokslarının resmi koruyuculuğunu üstlenerek Osmanlı iç işlerine sürekli karışmıştır. Boğazlar yolu ile sıcak denizlere (Akdeniz) inmeye çalışmıştır.

AVUSTURYA Rusya’nın çıkarlarını önlemek amacı ile Balkanları ele geçirmek istemiştir. Fransa’nın Avrupa’daki yayılmacı politikasına şiddetle karşı çıkmıştır.

BALKANLARDA ÇIKAR ÇATIŞMASI Avusturya Rusya BALKANLARDA ÇIKAR ÇATIŞMASI

OSMANLI’YI KORUYAN DEVLETLER 18.yy’da FRANSA 19.yy’da İNGİLTERE 20.yy’da ALMANYA

MİLLİYETÇİLİK İSYANLARI NEDENLERİ; OSMANLI DEVLETİNDE MİLLİYETÇİLİK İSYANLARI NEDENLERİ; Fransız İhtilali’nin yaydığı milliyetçilik fikri, Osmanlı Devletinin zayıflaması, Azınlıkların Avrupa tarafından desteklenmesi, Büyük devletlerin kışkırtmaları gibi nedenler ile ayaklanmışlardır.

NOT: Osmanlı Devletinde ilk isyan eden millet SIRPLAR’ DIR. (1804) NOT:Osmanlı Devletinden ayrılan ilk millet RUM (YUNAN) dır. (1829 Edirne Antlaşması)

Yunanistan: 1829 Edirne Antlaşması ile bağımsız oldu. Sırbistan 1878’de Berlin Romanya Antlaşması ile Karadağ bağımsız oldu. Bulgaristan: 1908’de bağımsızlığını ilan etti. Arnavutluk: Balkan Savaşları sonunda bağımsız oldu. (1913) Arap Devletleri: Çoğu Birinci Dünya Savaşı sonrasında devlet olarak ortaya çıktılar.

Fransız İhtilali’nin Osmanlı açısından olumlu ve olumsuz sonuçları aşağıdakilerden hangisinde sırası ile verilmiştir? A. Milliyetçilik - Özgürlük B. Eşitlik – Demokrasi C. Eşitlik – Milliyetçilik D. Demokrasi – Eşitlik E. Özgürlük – Milliyetçilik

Fransız İhtilali’nin Osmanlı açısından olumlu ve olumsuz sonuçları aşağıdakilerden hangisinde sırası ile verilmiştir? A. Milliyetçilik - Özgürlük B. Eşitlik – Demokrasi C. Eşitlik – Milliyetçilik D. Demokrasi – Eşitlik E. Özgürlük – Milliyetçilik

AVRUPA ve BALKANLAR

BALKANLAR Macar Romanya Hırvatistan Bosna Hersek SIRP Bulgar ARNAVUT Makedonya ARNAVUT İTALYA YUNAN

İngiltere Rusya Fransa Avusturya 1. Osmanlı’nın Balkan topraklarında çıkarları çatışan iki devlet hangileridir? 2. XIX.yüzyılın sonlarına kadar Osmanlı toprak bütünlüğünü koruyan devlet hangisidir? 3. Zayıf bir Osmanlı devletini isteyen sömürgeci devlet hangisidir? 4. Ulusçuluk hangi devlette ortaya çıkmıştır? 5. Ortodoksları himaye ederek Osmanlı iç işlerine karışan devlet hangisidir? 6. Akdeniz’e ulaşarak sömürge elde etmek isteyen devlet hangisidir? İngiltere Almanya Rusya Fransa Avusturya

TANZİMAT ve ISLAHAT FERMANLARI KIRIM SAVAŞI I.MEŞRUTİYET SENED-İ İTTİFAK YENİÇERİ OCAĞININ KALDIRILMASI BALTA LİMANI ANTLAŞMASI TANZİMAT ve ISLAHAT FERMANLARI KIRIM SAVAŞI I.MEŞRUTİYET DUYUN-U UMUMİYE II.MEŞRUTİYET

Ayanlar ile Sened-i İttifak yapıldı. II.MAHMUT (1808-1839) Ayanlar ile Sened-i İttifak yapıldı. Yunan İsyanı çıktı (1821-1829) Navarin Olayı (1827) 1828-29 Osmanlı-Rus Savaşı ve Edirne Ant. Mısır İsyanı (Mehmet Ali Paşa İsyanı) ve Kütahya Antlaşması. Hünkar İskelesi ve Balta Limanı Antlaşması. Sekban-ı Cedit Ordusu ve 1824 Eşkinci Ocağı kuruldu. Vakay-ı Hayriye ile Yeniçeri Oc. kalktı (1826) Divan ve Tımar sistemi kaldırıldı.

İlk nüfus sayımı yapıldı. (sadece erkekler sayıldı) Yorum: Asker kaynağını tespit için yapılmıştır. Osmanlı resmi kayıtlarına da (vergi defterlerine) sadece erkekler yazılmıştır. Çünkü vergi veren kesim erkeklerdir. Sened-i İttifak, padişahın yetkilerini kısıtlayan ilk belgedir. Müsadere usulü kaldırıldı. (Özel mülkiyet güvence altına alınmış oldu. İnsan hakları açısından önemlidir)

SENED-İ İTTİFAK Önemi: Osmanlı Devletinin, mutlakıyetçi (merkeziyetçi) yapısına aykırıdır. Padişahın ayanlara söz geçiremeyecek durumda olduğunun kanıtıdır.

1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi Kırım savaşı (1853-1856) ABDÜLMECİT DÖNEMİ (1839-1861) 1840 Londra Konferansı 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi Kırım savaşı (1853-1856) İlk dış borçlanma Kırım sav. sırasında (1854) Paris Antlaşması (1856) Tanzimat Fermanı (1839) Islahat Fermanı (1856) İltizam Usulü Kaldırıldı.

1840 LONDRA KONFERANSI Kütahya Antlaşması, Mısır Sorununu kesin olarak çözememişti. İngilizlere bu meselenin çözümü için bazı ayrıcalıklar daha tanınmış (Balta Limanı) Osmanlı devletinde bir iç sorun olan Mısır İsyanı, uluslar arası bir sorun haline gelmiştir. Osmanlı’ya destek veren Prusya, 1840’ta kapitülasyonlardan yararlanma hakkı aldı. Osmanlıda ilk kez bir valilik saltanat halini aldı.

1841 LONDRA BOĞAZLAR ANTLAŞMASI Mısır sorunu çözüldüğü anda, Ruslarla imzalanan Hünkar İskelesi antlaşmasının da süresi dolmuştu. Kararlar; Boğazlar Osmanlı egemen-liğinde kalacak. Barış zamanı boğazlardan hiçbir savaş gemisi geçmeyecekti. Boğazlar ile ilgili ilk uluslar arası antlaşmadır. Osmanlı’nın boğazlar üzerindeki egemenliği kısıtlanmıştır.

MACAR MÜLTECİLERİ SORUNU 1848’de Avusturya ve Rusya ile savaşan Macarların bir kısmı Osmanlılara sığındı ve Osmanlı Devleti bunları korudu. *** Bu durum Osmanlı Devletinin; İnsan haklarına önem verdiğinin, Güçlü (egemen) bir devlet olduğunun, Avusturya ve Rusya ile ilişkilerinin kötü olduğunun göstergesidir. *** Osmanlı’nın Macar mültecilerini koruması, Avrupa’daki itibarını arttırdı ve Osmanlı’nın Avrupalı bir devlet olmasına zemin hazırladı.

Macar Mültecileri meselesinde Osmanlı, sığınma talebinde bulunan Macar milliyetçilerini Rusya ve Avusturya’nın karşı çıkmasına rağmen kabul etmiştir. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesi olamaz? A. Osmanlı, egemen bir devlettir. B. Osmanlı, bağımsız bir devlettir. C. Osmanlı, milliyetçiliği desteklemiştir. D. Osmanlının Rusya ile ilişkileri kötüdür. E. Osmanlı, güçsüzün yanında yer almıştır.

Macar Mültecileri meselesinde Osmanlı, sığınma talebinde bulunan Macar milliyetçilerini Rusya ve Avusturya’nın karşı çıkmasına rağmen kabul etmiştir. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesi olamaz? A. Osmanlı, egemen bir devlettir. B. Osmanlı, bağımsız bir devlettir. C. Osmanlı, milliyetçiliği desteklemiştir. D. Osmanlının Rusya ile ilişkileri kötüdür. E. Osmanlı, güçsüzün yanında yer almıştır.

TANZİMAT FERMANI: Önemi: Padişahın yetkileri yasalar karşısında ilk kez sınırlanmıştır. (Hukuk devleti olma yolunda ilk aşama). Osmanlıda insan haklarına yönelik ilk ıslahat programıdır.

ISLAHAT FERMANI Önemi: Dış baskı ürünüdür. Daha çok gayrimüslim haklarını koruma amacı vardır. Osmanlı Devletinin iç işlerine karışma dönemi daha sistemli bir şekilde başlamıştır.

Devletin Mali iflası (1875) Süveyş Kanalı açıldı (1869) ABDÜLAZİZ (1861-1876) Girit İsyanı (1866) Devletin Mali iflası (1875) Süveyş Kanalı açıldı (1869) Not: Osmanlı’nın Doğu Akdeniz’deki önemi arttı. Mecelle hazırlandı (medeni kanun) Genç Osmanlılar (Jön Türkler) hareketinin doğması ve Meşrutiyet fikrinin ortaya çıkması (1865). Öncü, Mithat Paşa.

SÜVEYŞ KANALI

V.MURAT Genç Osmanlılar, meşrutiyete karşı olan Abdülaziz’i tahttan indirip yerine V.Murat’ı geçirdi. Akli dengesi yerinde değildir iddiası ile tahttan indirilmiştir. NOT: Osmanlı tahtında en kısa süre kalan padişah olmuştur. (3 ay)

I.Meşrutiyet’in ilanı (1876) Meclis + Anayasa + Padişah II.ABDÜLHAMİT (1876-1909) I.Meşrutiyet’in ilanı (1876) Meclis + Anayasa + Padişah Meclis=Meclis-i Mebusan + Meclis-i Ayan I.Meşrutiyet’in ÖNEMİ: Parlamenter yönetime geçildi. Halk yönetime katıldı.Seçme seçilme. Anayasal düzene geçildi. (Kanun-u Esasi) Osmanlıcılık fikri etkili olmuştur.

1881’de Duyun-u Umumiye kuruldu. 1889’da İttihat ve Terakki kuruldu. 1877-78 Osmanlı Rus harbi (93 Harbi) Kıbrıs’ın İngiliz yönetimine bırakılması (1878) Ayastefanos ve Berlin Antlaşmaları (1878) İngilizlerin Mısır’a yerleşmesi (1882) Osmanlıcılık ve Panislamizm etkilidir. 1881’de Duyun-u Umumiye kuruldu. 1889’da İttihat ve Terakki kuruldu. 1908 II.Meşrutiyet 1909 31 Mart vakası

1. Vakayı Hayriye hangi padişah döneminde olmuştur? 2. Nizam-ı Cedit yeniliklerini hangi padişah yapmıştır? 3. İrad-ı Cedit hazinesi hangi padişah döneminde kuruldu? 4. Tanzimat ve Islahat Fermanları hangi padişah döneminde ilan edildi? 5. I.Meşrutiyeti ilan etmeye ikna edilen ve bunu ilan eden padişah hangisidir? 6. II.Meşrutiyeti hangi padişah ilan etti? III.SELİM II.MAHMUT ABDÜLMECİT II.Abdülhamit

Hangisi ile ilk Osmanlı Anayasası ilan edildi? Osmanlı halkı hangi devirde, padişahın yanında yönetime ortak olmaya başlamıştır? Osmanlı’da hangi dönemde hukuk ve yönetim alanındaki çalışmalar sistemli olarak başlamıştır? Hangisi, Osmanlı devletinin Ayanlara söz geçiremeyecek hale geldiğinin göstergesidir? Hangisi, daha çok dış baskılar ile daha çok gayrimüslim halka tanınan hakları içerir? Hangisi ile ilk Osmanlı Anayasası ilan edildi? Hangisi ile parlamenter yönetime geçildi? Islahat Sened-i İttifak Tanzimat Meşrutiyet

OSMANLI DEVLETİNDE FİKİR AKIMLARI (YIKILMAKTAN KURTULMA ÇABALARI)

OSMANLICILIK

OSMANLICILIK Ülkede yaşayan herkesin din farkı gözetilmeden eşit tutulması halinde devletin dağılmaktan kurtulacağını savunuyorlardı. Burada iki önemli vurgu vardır; Din farkı gözetmeme, Eşitlik. ÇIKARIM; Laiklik, İnsan hakları, Demokrasi savunulmaktadır. 1876 Meclisi bu düşünce ile açılmıştır.

Ulusçuluk (Milliyetçilik) ile ters düşer (zıttı dır) OSMANLICILIK Ulusçuluk (Milliyetçilik) ile ters düşer (zıttı dır) Demokratikleşmeden yanadır, Osmanlı milleti yaratma çabası vardır. AMAÇ: Osmanlıda bulunan farklı din ve ırkları eşit tutarak Osmanlı İmparatorluğunun dağılmasını engellemektir.

İSLAMCILIK (ÜMMETÇİLİK) II.ABDÜLHAMİT

İSLAMCILIK (Ümmetçilik) Bütün Müslümanların, Halifenin egemenliği altında toplanmasını amaçlayan bir düşüncedir. VURGU; “Halifenin egemenliği” ÇIKARIM; İslamcılık denince ulusçuluk ve laikliğe ters olduğu anlaşılmalı, Ayrıca demokrasi ve halkçılığa da terstir.

TURANCILIK (ENVER PAŞA- İTTİHAT TERAKKİ)

TURANCILIK Bütün Türkleri tek bir devlet ve bayrak altında toplamak isteyen düşünce akımıdır. Orta Asya Türkleri ve Anadolu Türklerini birleştirme ideali olarak bilinir. I.Dünya Savaşı sırasında Kafkas Cephesi (Sarıkamış bozgunu) ile son bulmuş ve yerini Anadolu milliyetçiliğine bırakmıştır.

TÜRKÇÜLÜK (ANADOLU MİLLİYETÇİLİĞİ)

TÜRKÇÜLÜK Osmanlıcılık ve İslamcılığa tepki olarak ortaya çıkmıştır, Türk kültürünü yüceltmeye çalışmıştır, Ulusçuluk ilkesinin Türkler arasında yayılmasını sağlamıştır, Osmanlı devletinin, Türk kültürü ve milletine dayanması halinde kurtulacağını savunmuşlardır.

NOT: Osmanlıcılık, Balkan savaşları ile geçerliliğini yitirmiştir. NOT: İslamcılık ve Turancılık I.Dünya Savaşı ile geçerliliğini yitirmiştir. NOT: Başarıya ulaşmış olan tek fikir akımı Türkçülüktür.