NİCEL ARAŞTIRMA DESENLERİ

ARAŞTIRMA DESENİ Araştırmanın sorularını cevaplamak ya da hipotezlerini test etmek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen plandır.

İÇ GEÇERLİK Araştırmanın bağımlı değişkeninde gözlenen değişmelerin, bağımsız değişkenle açıklanabilirlik derecesidir.

DIŞ GEÇERLİK Araştırmanın sonuçlarının deneklerin seçildiği büyük gruplara, evrene genellenebilirlik derecesidir.

İÇ GEÇERLİĞİ TEHDİT EDEN FAKTÖRLER Deneklerin seçimi: Benzer geçmişlere sahip olma. Deneklerin olgunlaşması: Yansız atama. Veri toplama aracı: Araçların farklı olması, kişinin farklı olması, farklı değerlendirme. Deneklerin geçmişi: Aynı deneyime sahip kişi seçme.

İÇ GEÇERLİĞİ TEHDİT EDEN FAKTÖRLER Denek kaybı: Daha büyük denek grupları. Ön-test Etkisi: Kovaryans analizi. İstatistiksel regresyon: Şans faktörü dahilinde Uç değerleri almama. Etkileşme: Diğer değişkenlerin etkisini Yansız atama ile kaldırma. Beklentilerin Etkisi: Bilgi vermeme.

DIŞ GEÇERLİĞİ TEHDİT EDEN FAKTÖRLER Örnekleme Etkisi: Denek sayısını artırma. Beklentilerin etkisi: Haber vermeme. Ön-test deneysel değişken etkileşim etkisi: sonuçları genellerken dikkatli olma.

TARAMA ARAŞTIRMASI Çok sayıdaki katılımcının görüşlerinin ya da özelliklerinin belirlenmeye çalışıldığı araştırmalardır. (seçim-seçmen, rektör-öğrenci) Bir konuya ya da olaya ilişkin katılımcıları görüş, ilgi, beceri, tutum vb gibi özelliklerinin belirlendiği (göreceli olarak daha büyük örnekleme çalışılan) araştırmalardır.

Ne, nerede, ne zaman, hangi sıklıkta, hangi düzeyde, nasıl Ne, nerede, ne zaman, hangi sıklıkta, hangi düzeyde, nasıl??? Soruları cevaplanır. “NEDEN!!!” değil Temsil edici örneklem Kişilere yöneltilen sorular (veri toplama aracındaki sorular) önemlidir. Tıpkı fotoğraf çekip, onu betimlemek gibidir.

TARAMA ARAŞTIRMASININ ÖZELLİKLERİ Evren, örneklem ve örnekleme önemlidir. Veri toplamada örneklem üzerinde çalışılır. Farklı veri toplama araçları kullanılabilir. (anket, gözlem, görüşme) Yanıtlar oldukça önemlidir.(bu sebeple de sorular)

TARAMA MODELLERİ (Karasar’a göre) Örnek olay taramaları Genel tarama modelleri Korelasyonel araştırmalar Nedensel karşılaştırmalı araştırmalar

TARAMA ARAŞTIRMA TÜRLERİ Anlık: belli bir zamanda mevcut durumun olduğu gibi betimlenmesi Ünv. Öğrencilerinin yönetsel hizmetlerden memnuniyeti Ders kitapların içerdiği resimler açısından öğretmenler gözünden değerlendirilmesi Kesitsel: Büyük ve farklı özelliklere sahip örneklemden bir kez veri toplanarak yapılır. (seçim öncesi farklı görüşlere sahip insanların hangi partiye oy vereceklerine yönelik seçim anketleri) Erken çocuklukta konuşma becerilerini betimlemek için 3,5 yaş ı baz almak (tek yaşlar kesit) Boylamsal: Eğilim belirlemek, ortak özelliği olan bir grubu incelemek ya da aynı bireylerin zamana bağlı değişimlerini araştırmak amacı ile yapılabilir. (program değişiminde belirlenen gruptan zaman aralıkları ile veri toplama) Yaratıcılık değişimi ilköğretim 1 den 5 e kadar aynı bireylerle çalışma Geçmişe dönük: Önceden yaşamış oldukları deneyimleri ile ilgili görüşler toplanır. BİLSEM den ayrılan bireylerin o kurumda ders alırkenki durumlarını belirlemek (sigara içerken yaşadıkları sorunlar)

TARAMA ARAŞTIRMA AŞAMALARI Problemi belirleme. Hedef kitle belirlenir Veriler nasıl toplanacak.(okulöncesi-ilköğretim ise gözlem görüşme daha uygun) Örneklem seçimi .(evren-örneklem) Veri toplama, veri analizi ve yorumlama (% ve frekans verilmesi önemlidir), Rapor oluşturma.

Tarama Araştırmalarında Dikkat Seçkisiz olarak seçme.(tercihen) Her türlü örnekleme yöntemi. (hangi birey araştırmanın odağında hangisi değil önemli) Ölçümde en az 30 (her gözenekte). Genelleme önemlidir.

KORELASYONEL ARAŞTIRMA İki ya da daha çok değişken arasındaki ilişkinin herhangi bir şekilde bu değişkenlere müdahale edilmeden incelendiği bir araştırmadır. Bu araştırma türünde sadece “değişkenlerin birlikte değişimleri” incelenir. (fakat neden-sonuç olarak yorumlanmaz) müzik dersi başarı notu ile matematik dersi başarısı arasındaki r=0.90 ise ???

KORELASYONEL ARAŞTIRMANIN ÖZELLİKLERİ Korelasyon katsayısı hesaplanır. Katsayı +1 ve – 1 arasında değer alır. Katsayı 1’e yaklaştıkça ilişki artar uzaklaştıkça azalır. 1-0.7=yüksek; 0.69-0.3=orta; 0.29-0=düşük Korelasyon katsayısının karesi olan açıklanan varyans değişkenlerden birinde gözlemlenen değişimin ne kadarının diğeri tarafından açıklandığını yorumlamada kullanılır.

KORELASYONEL ARAŞTIRMA TÜRLERİ Keşfedici: Değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemeye çalışarak bir olayın açıklanmasında kullanılır. Yordayıcı: Değişkenler arası ilişkinin belirlenip bir değişkenin bilinen değerinden diğer değişkenin bilinmeyen değerini tespit edilmeye çalışılır. Sosyal bilgilerde öğrencilerin ders çalışırken kullandıkları öğrenme stratejilerinin düzeyinin öğrenme performansları (akademik başarıları arasındaki ilişkisi araştırılacak ise; Yordayan (yordayıcı) değişken: yordama işlemi yapılacak olan değeri bilinen değişken (öğrenme stratejileri) Ölçüt değişken: değeri belirlenecek değişken (öğrenme performansı)

KORELASYONEL ARAŞTIRMA AŞAMALARI DİKKAT!!! Problemi belirleme. Örneklem seçimi. Veri toplama. Veri analizi ve yorumlama. Rapor oluşturma. X değişkeni ile Y değişkeni ile ilişkili midir? A değişkeni B değişkenini yordamakta mıdır? Araştırmaya dahil olan değişkenler arasındaki ilişkiler nelerdir? Hangi değişkenler birbirini yordamaktadır?

DİKKAT!!! Q1 ve Q2 ölçümü ile iki değişken arasındaki ilişkinin belirlendiği durumda neden-sonuç ile ilgi: Q1, Q2 nin nedeni olabilir. Q2, Q1 in nedeni olabilir. Bilinmeyen, üçüncü bir değişken (Z) hem Q1 ve hem de Q2 deki değişimin nedeni olabilir (Z kontrol altına alınmalı) Bu sebeple yorumlamada dikkat edilmelidir.

KORELASYONEL ARAŞTIRMA EVREN VE ÖRNEKLEM Seçkisiz olarak seçme. Katmanlı örnekleme. Ölçümde en az 30. Sonuçta nicel veri veren toplama araçları. Korelasyon katsayısı.

NEDENSEL KARŞILAŞTIRMA ARAŞTIRMASI Ortaya çıkan bir durum ya da olayın nedenlerinin belirlenmeye çalışıldığı araştırmalardır. Olmuş bir trafik kazasının nedenlerini belirlemek Verilen ödevlerin bir kısmı iyi- diğeri kötü ise öğretmen kötü olanların neden olduğunu araştırması

Bu araştırma türünde hangi değişkenin diğerinin nedeni olduğu araştırılırken; korelasyonel araştırmada böyle bir şey yoktu. Neden-sonuç ilişkisi araştırılması bakımından deneysel araştırmalara benzer fakat; Bunda doğal olarak ortaya çıkmış bir durum vardır (doğal olarak var olan farkların bağımlı değişken üzerindeki etkisi) Deneysel de ise araştırmacı tarafından kurgulanmış koşullar vardır. (oluşturulan farkların bağımlı değişken üzerindeki etkisi)

NEDENSEL KARŞILAŞTIRMA ARAŞTIRMALARININ ÖZELLİKLERİ Denekler araştırılan durumun içinde yer alan kişilerden oluşur. Çok sayıda hipotez yazılarak sınanabilir. Neden-sonuç ilişkisi doğru kurulmalı (stresin nedeni uykusuzluk) (uykusuzluğun nedeni stres)

NEDENSEL KARŞILAŞTIRMA ARAŞTIRMASININ TÜRLERİ Nedenlerin belirlendiği Bağlam: Bazı ortaöğretim öğrencileri çetelere katılmaktadırlar Hipotez: Çetelere katılanlar katılmayanlara göre daha saldırgandır. Etkilerin belirlendiği Bağlam: Kız öğrenciler İngilizcede daha başarılı olmaktadırlar. Hipotez: Kızların dil becerisi erkeklere göre daha gelişmiştir. Sonuçların belirlendiği Bağlam: bazı öğrenciler kanun dışı örgütlerin kışkırtmalarına kapılmaktadırlar. Hipotez: SED düşük öğrencilerin geçim sıkıntısı yaşamaları suç işlemelerine neden olmaktadır. Bir durum varsa nedensel araştırma, iki grup varsa nedensel karşılaştırma

NEDENSEL KARŞILAŞTIRMA ARAŞTIRMA AŞAMALARI Problemi belirleme. Sorular tasarlanır. Varsayımlar yazılır. Önceki araştırmalar incelenir. Veri toplama, veri analizi ve yorumlama, Rapor oluşturma.

DENEYSEL DESENLER Değişkenler arasında oluşturulan neden sonuç ilişkisini test etmeye yönelik araştırmalardır. Tek denekli Çok denekli

DENEYSEL DESENLERDE DENEME KOŞULLARI Gruplariçi Gruplararası Karışık

DENEK SEÇİMİ Eşleştirme Seçkisiz Atama Denekleri Eşleştirme Grup Eşleştirme Seçkisiz Atama

DENEYSEL DESENLERİN TEMEL ÖZELLİKLERİ Genelde İki Grubu karşılaştırma Bağımsız değişkenin manipüle edilmesi Seçkisizlik Dışsal değişkenlerin kontrolü.

DENEYSEL DESENLER Zayıf deneysel desenler Yarı deneysel desenler Gerçek deneysel desenler Faktöryel desenler

ZAYIF DENEYSEL DESENLER Tek grup öntest-sontest desen Statik grup karşılaştırmalı desen Statik grup öntest-sontest desen

TEK GRUP ÖNTEST-SONTEST DESEN Tek ölçek Ön ölçüm Son ölçüm Ön-son karşılaştırma

STATİK GRUP KARŞILAŞTIRMALI DESEN Deney ve Kontrol grubu İki tane grup (sınıf) Seçkisiz atama yok Son ölçüm İki grubun son ölçümlerini karşılaştırma

STATİK GRUP ÖNTEST-SONTEST DESEN Deney ve Kontrol grubu İki tane grup (sınıf) Seçkisiz atama yok Ön ve Son ölçüm İki grubun ön ve son ölçümlerini karşılaştırma

YARI DENEYSEL DESENLER Eşleştirilmiş desen Zaman serisi desen

EŞLEŞTİRİLMİŞ DESEN Yansız atama yok. İki grup Grup eşleştirme ve grupları Seçkisiz atama Ön ve son ölçüm ya da sadece son ölçüm Ölçümleri karşılaştırma

ZAMAN SERİSİ DESEN Tek bir grup. Ön ölçüm (çok sayıda) Son ölçüm (çok sayıda) Ölçümleri karşılaştırma

GERÇEK DENEYSEL DESENLER Öntest-sontest kontrol gruplu seçkisiz desen Sontest kontrol gruplu seçkisiz desen Eşleştirilmiş seçkisiz desen

ÖNTEST-SONTEST KONTROL GRUPLU SEÇKİSİZ DESEN Deney ve kontrol grubu. Seçkisiz atama Ön ölçüm Son ölçüm Ölçümleri ve grupları karşılaştırma

SONTEST KONTROL GRUPLU SEÇKİSİZ DESEN Deney ve kontrol grubu. Seçkisiz atama Son ölçüm Grupların son ölçümlerini karşılaştırma

EŞLEŞTİRİLMİŞ SEÇKİSİZ DESEN Deney ve kontrol grubu. Önteste göre denek çiftleri Seçkisiz atama Ön ve son ölçüm ya da sadece Son ölçüm Ölçümleri ve grupları karşılaştırma

FAKTÖRYEL DESENLER Gruplararası faktöryel desen Gruplarariçi faktöryel desen Karışık desen

GRUPLARARASI FAKTÖRYEL DESEN Birden fazla grubun karşılaştırılması Birden fazla bağımsız değişken 2x3 gruplararası faktöryel desen Tek ölçüm Grupların ölçümlerini karşılaştırma

GRUPLARARİÇİ FAKTÖRYEL DESEN Birden fazla ilişkili ölçümün karşılaştırılması Birden fazla bağımsız değişken 2x2 gruplariçi faktöryel desen Çok ölçüm Grubun farklı ölçümlerini karşılaştırma

KARIŞIK DESEN Birden fazla grubun karşılaştırılması Bağımlı değişkenin birden fazla ölçümü 2x2 karışık desen (gruplariçi+gruplararası) Çok grubun çoklu ölçümü Grupların ve ölçümlerinin karşılaştırılması

TEK DENEKLİ ARAŞTIRMA Bir ya da çok az sayıda denekle yapılan yarı deneysel bir araştırmadır.

TEK DENEKLİ ARAŞTIRMANIN ÖZELLİKLERİ Genellikle tek bir denekle araştırma yürütülür. Birden çok aşamadan oluşur. Başlama düzeyi ve deneysel işlem örneği. Tekrarlı ölçümler olur. Uzun sürelidir. Faktörler kontrol edilmeli

TEK DENEKLİ ARAŞTIRMANIN DESENLERİ AB ABA ABAB ABCB BAB

TEK DENEKLİ ARAŞTIRMANIN AB DESENİ İki aşamalıdır. Başlama düzeyinin belirlenmesi Deneysel işlem uygulaması Başlama düzeyi ile işlem sürecindeki ölçüm Grafikle verileri zamana bağlı yorumlama

TEK DENEKLİ ARAŞTIRMANIN ABA DESENİ Üç aşamalıdır. Başlama düzeyinin belirlenmesi Deneysel işlem uygulaması İkinci başlama düzeyinin belirlenmesi Neden sonuç yorumlama. Sorunun tekrar ortaya çıkmasını sağlama.

TEK DENEKLİ ARAŞTIRMANIN ABAB DESENİ AB deseninin tekrar edilmesi. Başlama düzeyinin belirlenmesi Deneysel işlem uygulaması İkinci başlama düzeyinin belirlenmesi Neden sonuç yorumlama.

TEK DENEKLİ ARAŞTIRMANIN ABCB DESENİ İki farklı yöntem kullanımı. Başlama düzeyinin belirlenmesi Deneysel işlem uygulaması ve ölçüm Farklı deneysel işlem uygulaması Bağımlı değişken ölçümü Karşılaştırma.

TEK DENEKLİ ARAŞTIRMANIN BAB DESENİ Ön ölçüm olmadan çözüm üretme. Deneysel işlem uygulaması ve ölçüm Başlama düzeyinin belirlenmesi Çözüm olup olmadığı tekrar denenme.

TEK DENEKLİ ARAŞTIRMANIN AŞAMALARI Başlama düzeyinin belirlenmesi (zorunlu değil) Deneysel işlem uygulaması. Veri toplama ve Analiz. Yorumlama Rapor oluşturma

TEK DENEKLİ ARAŞTIRMA Evren ve örneklem alınmaz. Tüm veri toplama araçları kullanılır. Veri toplamada özenli olunmalıdır. Tüm analiz yöntemleri kullanılabilir. Kararlı bir ölçüm olmalıdır.