«Ekonomik ve Toplumsal Örgütlenme Kuramı» Max Weber ve Bürokrasi «Ekonomik ve Toplumsal Örgütlenme Kuramı» R. Merton, P. Selznick, P. Blau, A. Gouldner

Aslında bürokrasi Çin’de, Mısır’da, Orta Çağ Kilisesi’nde mevcut) Temel özelliği «büyüklük» Modern bürokrasilerin doğu Sanayi Devrimi Sonrası Weber’e göre nedenleri Hizmet arzının yoğunlaşması (devlet, siyasi partiler) Örgütlere atfedilen görevlerin niteliğinin genişlemesi ve yayılması Sistematik ve nesnel hukuk düzeninin yerleşmesi Kaynakların otoritenin elinde toplanması

Otorite karizmatik (örgüt) (peygamber, mesih, politikacı, bazen Firma, örn Ford), geleneksel (örgüt)(hanedanlar), akılcı-yasal (örgüt:bürokrasi) (güç, otorite farkı) İdeal (saf) tip olarak bürokrasi (akılcı-yasal örgüt tipi): bürokratikleşme derecesini belirlemede yardımcı model

Akılcı çünkü: amaçlar belirli Amaçlar hiyerarşisinin ussallaştıırlması Yasal çünkü: otorite yasa, yönetmelik, yönerge, kurallara dayalı Bürokratik ya da bürokratik olmayan yapılar vs Az ya da çok bürokratik arasında değişen yapılar - Ölçütler: kademe sayısı; bürokratlaşma indeksi (Y/Ü)

Weber’e Göre Özellikleri Kişisel olmayan bir uygulama Verimli ve etkili; Hesaplanabilirlik (hedefler dolayısıyla kurumsal performans) Öngörülebilirlik (doğru yanlış çalışan davranışı, «ne tür hizmet», «ne kapsamda», «ne zaman» belli) Hız, kesinlilik, belirlilik, süreklilik, belge ve kayıtlara dayanma, bütünlük, itaat, işbirliği…

Bürokrasinin İlkeleri Fonksiyonel uzmanlaşmaya dayalı iş bölümü Açık seçik belirlenmiş hiyerarşik yapı Yetki ve görevlerin kurallarla önceden tespiti. İlke ve yöntemler (ayrıntılı, somut) Gayrişahsi ilişkiler Yazılı ilişkiler ve haberleşme (kayıt altına alın.) Teknik yetenek temelli personel seçim ve terfi sistemi Kaynakların kişisel çıkarlar için kullanılamazlığı Yasal otorite kullanımı (karizmatik ya da geleneksel otorite değil) Görev ve yetkiler kişisel değil biçimsel (pozisyonlara bağlı)

Weber: Parkinson Kanunu: Az gelişmiş (rasyonelleşememiş) bürokrasi, fazla gelişmiş (fazla büyümüş, hantallaşmış) bürokrasi Parkinson Kanunu: Bir iş, daima, bitirilmesi için kendisine ayrılan sürenin hepsini kapsayacak şekilde uzar. Koçel: bürokratik personelin sayısı ile yapılacak iş sayısı ters orantılıdır) (Parkinson's Law: The Pursuit of Progress(Parkinson'un Yasası: Gelişme Arayışı) (Londra, John Murray, 1958)

Statükonun devamlılığı Araçların amaç haline gelmesi (kontrol) Bennis Peter İlkesi kişilerin yeterli oldukları sürece daha yüksek bir pozisyona terfileri nedeniyle, eninde sonunda artık yeterli olmadıkları seviyeye (yetersizlik seviyesi) geleceklerini öngörmektedir. Kişiler ulaştıkları bu son noktada kalacak, artık yetersiz oldukları için daha yüksek pozisyonları elde edemeyeceklerdir. Bu önermenin doğal sonucu olarak; zamanla, bir organizasyondaki her pozisyon o pozisyona ait görevleri yerine getirebilecek yeterlilikte olmayan çalışanlarca doldurulacaktır ve görev henüz yetersiz olduğu pozisyona yükselmemiş olanlar tarafından yerine getirilecektir. Statükonun devamlılığı Araçların amaç haline gelmesi (kontrol) Bennis «İnsansız örgütler» Bürokratik sabotaj İnisiyatif Güncel örnekler Memur sınıfının doğuşu (?) Süreklilik arz eden kayıt sistemleri (akılcı sistemler)