ANTİKORLAR PROF. DR. AKGÜN YAMAN Ç.Ü.TIP FAKÜLTESİ MİKROBİYOLOJİ ABD
Antikorlar Yabancı antijenlere karşı oluşan ve onlarla selektif olarak reaksiyona girebilen glikoprotein yapısında maddelerdir. Ab.ler hümoral (sıvısal) bağışıklığın efektör kolu İmmün sistem çok sayıda farklı Ig (>1 milyon) üretebilir.
Antikorlar Bir plasma hücresi 100.000/dk Ig molekülü sentezleyebilir. Ab.ler B lenfositlerince salgılanır, ancak T lenfositler ile monosit/makrofaj’lar da bu sentezi etkilerler. Total plazma proteinlerinin %20’si Ig’dir.
Antikor
Ig.lerin yapısında Aminoasit zincirleri üç boyutlu olarak disülfit (-S-S) bağları ile katlanmak suretiyle tekrarlayan homojen globüler ünitler oluştururlar. Buna domen (domain) denir. Bir hafif zincirde 1V, 1C 2 domen Bir ağır zincirde 1V, 3C 4 domen IgM ve IgE’de 5 domen vardır.
Immünglobulinler
Ig Molekülü 2-merkaptoetanol, pepsin ile muamele edilirse disülfit bağları indirgenir. H ve L polipeptid zincirleri birbirinden ayrılır. H zinciri 50 kD L zinciri 22 kD Papain etkisi ile 3 parçaya ayrılır. Fab 45 kD Fc 50 kD
Ig Molekülü Fab kısmında H ve L Fc kısmında sadece H Hafif zincirler bütün Ig.lerde aynıdır ve K (Kappa) veya (lamda) polipeptid moleküllerdir. Ig.de 2L zincirinin ikisi de aynıdır ( ya da K).
Ig Molekülü Fab Ag.le spesifik olarak birleşir. Fc nonspesifik olarak Fc reseptörü taşıyan hücrelerde (Nötrofil, makrofaj, mast) Romatoid faktör C ile birleşir.
Ag Ab Bağlanması
İzotipler Ig.ler H zincirinin C bölgesindeki antijenik farklılıklara göre 5’e ayrılır. Ig sınıfının özelliği (izotipi) H zincirince belirlenir. , , µ, ve L zinciri ise K ve diye 2 türdür (IgG ve IgGK olmaz).
Antikorların Fonksiyonları Ag ile immun kompleksler oluşturup fagositoz ile dolaşımdan kaldırılması Enf. etkenlerini aglütine ederek hareketsiz bırakmak ve fagositoza hazırlamak (Opsonizasyon) Toksin ve viral etkenleri nötralize ederek zararsız hale getirmek. Komplemanı aktive etmek
Antikorların Fonksiyonları MO.ların mukozaya aderans ve kolonizasyonlarını inhibe etmek Zararlı bazı makromoleküllerin GİS mukozadan absorbsiyonunu engellemek
Antikorların Fonksiyonları Antikora bagımlı hücresel İ.de görev almak -Spesifik IgG molekülleri bağlamış hedef hücrelerin IgG Fc reseptörü taşıyan öldürücü hücreler tarafından lizisi Natürel antikorlarla otoimmüniteyi baskılamak
IgG 150 kD, bir bazik ünitten oluşmuş monomer. Normal yetişkinde plazma Ig.lerin %75 IgG1, IgG2, IgG3, IgG4 (4 tür) IgG1 -%65, IgG2 -%23, IgG3 -%8, IgG4 -%4
IgG IgG antijene, IgM’e göre daha yüksek afinite, daha düşük avidite gösterir. IgG1 ve IgG3’ün proteinlere afinitesi IgG2’nin polisakkarit antijenlere afinitesi
IgG IgG3, C’ı en güçlü aktive eden tür. IgG4, C’ı aktive etmez (G3, G1, G2 sırasıyla). IgG1 ve IgG3, güçlü bir ADCC IgG2 ve IgG4’te bu aktivite yok.
IgG Molekülü
IgG Plasentadan geçen tek Ig Kolostrom’daki IgG, doğumun ilk günlerinde pasif bağışıklık BOS’a enflamasyonda bile çok az geçer. BOS/kan 1/800 Ansefalit ve menenjitte pasif immunoterapi tartışmalı.
IgA Monomer 160 kD Dimer 400 kD Plasmada %90 monomer, sekresyonlarda hemen tamamen dimer. Çok az kısmı da polimer olarak bulunur. sIgA Dimer bir çift bazik ünit Bir J zinciri Sekretuar parçadan oluşur.
IgA Antijenik farklılık gösteren 2 tipi var. IgA1, IgA2 Plazmadaki total Ig.lerin %15’ini oluşturur. Bunların %90’ı IgA1, %10’u IgA2 Sekresyonlarda bu oran tersine döner. Esas itibariyle mukoza sekresyonlarının major Ig.i lokal immün savunma
IgA Gözyaşı Burun Tükrük Vagen Trakea Barsak Bronş Safra Sütte en yüksek düzeyde IgA bulunur. Buralarda IgG ve IgM oldukça düşüktür. IgA’nın antienfektif özelliği esas olarak dimerik formdadır.
IgA C ’ı alternatif yoldan çok zayıf aktive eder. Makrofaj ve nötrofillere zayıfça bağlanabilir. Fagositozu güçlendirmediği için bazı hallerde bakterileri zarar vermeden örter IgG ve IgM’in güçlü antibakteriyel etkilerinden korur.
sIgA’nın Fonksiyonları MO’ların mukoza hücrelerine bağlanmaları ve dış yüzeyde kolonize olmalarını veya epitel hücrelerini enfekte etmelerini önler. Besinlerle barsağa gelen ve absorbe edildiğinde zararlı olabilecek makromoleküllerle birleşerek absorbe olmayan kompleksler oluşturur. -Bu kompleksler barsak yüzeyinde enzimlerle kolayca tahrip edilir.
sIgA’nın Fonksiyonları Çeşitli MO’lar tarafından salgılanan toksik ya da litik enzimleri de nötralize edebilir. Ancak; Proteaz salgılayabilen (IgA’yı parçalar) S pneumonia, N meningitidis, N gonorrhoeae, H influenza IgA’ya oldukça dirençlidir.
IgM 900 kD, Pentamer Disülfit ile bağlı deniz yıldızı gibi 5 bazik ünit Bazik ünitlerden ikisine kovalen bağlı J zinciri bulunur. Bazı IgM’de J zinciri yoktur veya birden fazladır. Normal yetişkin plasma proteinlerin %8-10. IgM1, IgM2 - 2 alt sınıf.
IgM IgM, klasik yoldan C aktivasyonunda en kuvvetli Ig. Tek molekülü bile C sistemini aktive edebilir. Fagositoz (opsonizasyon)’u kolaylaştırır. Güçlü aglütinasyon yeteneğine sahiptir. Makrofaj ve nötrofillere bağlanmaz.
IgM Akut enfeksiyon Yeni doğanda IgM IgM esas itibariyle plasmada bulunur. Ayrıca çok daha az sekretuvar dokularda lokal olarak yapılır ve mukoza hücrelerinden sekresyonlara geçebileceği de gösterilmiştir.
IgM Yapısı IgM molekülleri pentamer yapısındadır. Bazı hallerde hekzamer (6 bazik ünit) yapısında da olabilir. Bunun nedeni J zincirinin yeterli yapılamayışıdır. Hekzamerler J zinciri taşımazlar.
IgM Yapısı Fulminan enfeksiyonlarda ve T hücre yardımı yetersiz olduğunda hekzamer formlar fazla yapılır. Normalde hekzamer form yapımı immün sistemce engellenir.
IgM IgM hekzamerleri, pentamerlere göre 20 kat daha fazla C ’ı aktive eder. Bu patojen MO.ların eliminasyonunda faydalı ancak bu litik hekzamerler hücre yüzey moleküllerini ve oto ag.leri tanımaları konak hücre için zararlı olabilir.
IgM Doğal ab. repertuvarında hekzamer IgM bulunması oto immüniteye yol açabileceğini düşündürür. Soğuk aglutininler ve Walden Ström makroglobulinemia’da IgM’ler yüksek düzeyde hekzamer IgM yapısı gösterir.
IgM Menteşe (hinge) bölgesi yok. Yerine 130 amino asitlik CH4 kangalı var. Bir birim Ig molekülü 2 antijeni yakalayabilir. IgM molekülü teorik olarak 10 ag. bağlanma yeri olmasına rağmen 5-10 arasında ag. bağlayabilir.
IgD 180 kD-monomer total Ig.lerin %0.2-1 IgM ile lenfosit yüzeyinde yer alır. Olgun olmayan B lenfosit hücre membranında µ (mü) zincirinden sonra reseptörüne rastlanır. IgD ag.ik uyarımdan sonra lenfosit yüzeyinden kaybolur. IgD’nin fonksiyonu tam anlaşılamamıştır. Muhtemelen B hücre farklılaşmaşında görev alır. Naive B hücre reseptörüdür.
IgE 190 kD total Ig.lerin %0.0004-0.001 Ağır zinciri CH4 kangalına sahiptir. IgE mast hücre ve bazofillere bağlanır ve onları duyarlı hale getirir. Bu nedenle Reagin veya Reaginik antijen denir. FcR1 reseptörleri aracılığıyla fikse oldukları mast hücrelerinde allerjeni bağladıkları zaman intermediate Aşırı Duyarlılık Reaksiyonlarına (Anaflaksi) yol açar.
IgE Normal kişilerde IgE, IgG’nin 1/50.000’dir. Konağı anaflaksiden korumak için, IgE yapımının genetik olarak sıkı bir kontrol altında olduğunu gösterir. IgE, TH yardımını gerektirir ve bu yapım IgG yapımına göre süpressör hücrelerce daha kolay baskılanır. IgE , C ’ı aktive etmez
Bu allerjik reaksiyonlar paraziter hastalıklara karşı savunmada da rol alabilirler IgE helmintlere karşı oluşan ADCC reaksiyonlara katılırlar. Aktive makrofajlar, eozinofil ve trombositleri parazit membranına bağlayarak parazitin tahribine yardımcı olurlar.
IgE
Tip 1 aşırı duy. Allerjik kişilerde Allerjen ile karşılaşınca TH2 TH2 ; IL 4 ve IL 13 sitokinleri salgılar B lenfositleri uyarılır.IgE üretir.(isotipik swiching) Mast hücre aktivasyonu İkinci karşılaşma da duyarlı mast hücre aktivasyonu(IgE ve IgE FcϵR1 taşıyan mast hücre) Histamin salgılanması düz kas kasılması ve damar geçirgenliğinin artışı.
Hastalıklar Saman nezlesi Allerjik rinit Astım Anafilaksi
TH aracılı B lenfosit aktivasyonu
CD40-CD40L Bağlanması olmazsa izotip dönüşümü gerçekleşmez ve sadece IgM salgılanır.
İzotip dönüşümü Önemi ; Değişik MO.lara en uygun yanıtın verilmesi açısından önemlidir. Ör.;Hücre dışı bakteri ve virusları Ab.(IgG1 ve 3) İle kaplayıp(opsonizasyon) FcɣR taşıyan nötrofil ve makrofajlarla fagositoz. Parazitler için IgE ve buna spesifik FcϵR taşıyan Eozinofil ile öldürülmesi. B hücresinden hangi ağır zincir izotipin salgılanacağını sitokinler belirler.
İzotip dönüşümü
Ig’lerin fonksiyonları