Paraziter Hastalıklar Yrd. Doç.Dr. Ayhan KILIÇ
İntestinal Parazitozlar Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde güncel sağlık sorunu Çocuklarda Bedensel ve zihinsel gerilik, Çevreye uyumda zorluk, Psikolojik sorunlar İmmün yetmezlikli hastalarda fırsatçı infeksiyonlar yoluyla ciddi klinik tablolar
Amipli dizanteri Entamoeba hystolytica’nın neden olduğu kanlı, mukuslu diyare ile seyreden, sessiz formlardan ağır diyareye kadar çeşitli klinik tablolara yol açan paraziter bir hastalıktır.
E. histolytica Kist: suda 1 ay, dışkıda 10 gün canlı Metakist Metakistik trofozoid Trofozoid: kalın barsakta Prekist kist
Amebiazis’te Klinik: çoğu asemptomatik, intestinal kolonizasyon 8-12 ay Amipli dizanteri Fulminan kolit Kronik dizanteri Ameboma Ekstraintestinal Karaciğer absesi Plöropulmoner Amebiazis Serebral abse Genitoüriner amebiazis
Dizanteride Dışkı Makroskopisi
E. coli ve E. histolytica Kistleri cyst
Entamoeba histolytica
E. histolytica trofozoidi
E. histolytica trofozoidi
E. histolytica kisti H.E. boyasıyla
E. hystolytica’da kolonoskopi
Amebiazis’te tanı: İntestinal Gaitada kist/trofozoid Endoskopi Serumda Ab saptanması Gaitada amip kültürü Ekstraintestinal Görüntüleme yöntemleri (US, CT, MR) Kesin tanı için serumda amip Ab saptanması
Amebiazis tedavisi Metronidazol Küçük çocuklarda Büyüklerde 35-50 mg/kg/gün, 10 gün 3x750 mg, 10 gün Ekstraintestinal Amebiaziste: Abseler bulunsa dahi ilk aşamada medikal tedavi, sonra lokalizasyona göre cerrahi de yapılabilir.
Giardiazis Asemptomatik, İnkubasyon 1-3 hafta Semptomlar; Diyare Bulantı İştahsızlık Şişkinlik Artralji Miyalji Ürtiker
Giardia intestinalis
Giardia intestinalis Trofozoid Kist
Giardia intestinalis Tedavi edilmezse %30-50 kronikleşir; steatore, malnutrisyon, kilo kaybı. Malabsorbsiyon hst. ile karışabilir. Tedavi; Metronidazol 15 mg/kg/gün, 5 gün; protein, uzamış olguda vitamin
Nematodlar (solucan yapısındakiler) Ascaris Enterobius vermicularis Strongyloides stercoralis Trichuris trichura Kancalı kurtlar ( A. duadenole, N. amerikanus ) Trichinella spiralis Sestodlar ( Şeritler, Yassı Halkalılar ) Taenia saginata Taenia solium Diphyllobothrium latum Hymenolepis nana Trematodlar (tek parçalı yassı parazitler ) Fasciola hepatica Schistosoma türleri
Ascaris lumbricoides Oral olarak alınan döllenmiş yumurtaların kabuğu duodenumda sindirim enzimleri tarafından eritilir ve larva serbest kalır. Barsak çeperini delerek, V. portae, karaciğer, VCI, sağ kalp, akciğer yolunu izler. Alveol, bronş, trakea, farenks yoluyla ince barsağa geçer. (2-3 ayda)
Ascaris lumbricoides
Ascaris lumbricoides
Ascaris lumbricoides yumurtası
Ascaris lumbricoides yumurtası
Ascaris lumbricoides Larva göçü sırasında barsakta ve karaciğerde nokta şeklinde kanamalar ve küçük lezyonlar oluşur. Akciğerden geçerken kanamalar olabilir. Ödem ve eksuda oluşur. Balgamda eozinofil ve Charcot-Leyden kristalleri görülür. Ağır infeksiyonda öksürük, hemoptizi, dispne, lober pnömoni görülebilir. Barsakta kanama ve birbirine dolanarak mekanik tıkanma yapabilir.
Ascariasis’te klinik tablo Karın ağrısı, iştahsızlık, kusma, ateş, terleme, burun kaşıntısı, geceleri diş gıcırdatma, yastığa salya akması, gece korkuları Peritonit, kolanjit, kolesistit, apandisit, pankreatit, kc abseleri, deride fistüller görülebilir. Nadiren, hematojen yayılımla MSS, göz, böbrek, vs yayılır ve granülomatöz lezyonlara yol açar.
Tanı Dışkıda yumurta veya solucan, Akciğer döneminde filmde gölgelenme, Balgamda kan, larva, Charcot-Leyden Baryumlu grafide barsakta opak olarak PY’da eozinofili
Ascariasis tedavisi Pirantel pamoat 11 mg/kg/gün, tek doz Mebendazol 2 x 100 mg, 3 gün
Enterobius vermicularis Yumurtanın oral alınması ile bulaşır, Barsakta olgunlaşır ve çekuma yerleşir. Dişileri gece barsaktan dışarı çıkar, yumurtasını anüs etrafına bırakır ve ölür. Fekal-oral infeksiyon ile siklus devam eder.
Enterobius vermicularis
Enterobius vermicularis yumurtası
Klinik bulgular Gece artan anal kaşıntı İştahsızlık Kilo kaybı Anemi Karın ağrısı Ürtiker Burunda kaşıntı Diş gıcırdatma Sinirlilik Gece korkuları
Enterobius vermicularis’te Tanı Anüs etrafında helmint veya yumurta görülmesi: dışkıda görme şansı düşüktür; sabaha karşı selofan bant ile örnek alınır.
Tedavi Aile, kreş, vs, tüm grup beraber ! Pirantel pamoat 11 mg/kg, Pirvinyum pamoat 5 mg/kg, Mebendazol 100 mg Tek doz tedavi, 2 hafta sonra tekrar
Trichuris trichura Sebze, meyve, içme suları ile alınır; barsakta larva dışarı çıkar, 1 ayda erişkin hale gelir. İleoçekal bölgede mukozaya girerek yaşar, salgılarıyla dokuyu eritir, bu nedenle kanamalara neden olur.
Klinik Karın ağrısı, kusma, kabızlık, şişkinlik, iştahsızlık, ishal gibi hafif; kanlı ishal, anemi ve rektal prolapsusa kadar ağır klinik tablo yapabilir. Toksik-allerjik etkisi vardır, apandisit yaptığı bildirilmiştir.
Trichuris trichura Tanı Tedavi Mebendazol 2x100 mg, 3 gün Trichuris trichura yumurtası Esmer-kahverengi Limona benzer Her iki ucunda mukoid tıkaç Eozinofili %10-40 Tedavi Mebendazol 2x100 mg, 3 gün
Kancalı Kurtlar (Ancylostoma duodenale, Necator americanus) Dış ortamda gelişen larva deri yoluyla bulaşır ve akciğere gider.
Sestodlar Boyları 3-5 mm ile 8-10 m. Yassı, halkalara ayrılmış, uzun ve şerit şeklinde Vücutları şekil yönünden 3 kısım: Baş (skoleks): vantuz ve çengel ile tutunur. Boyun Halkalar (segment, proglottis) Hermafrodit
Taenia saginata Parazit kaynağı insandır. Barsağında bu paraziti taşıyan insanın dışkısından yayılan halkaların parçalanmasıyla yumurtalar yayılır. Ot, saman, vb ile sığırlara geçer ve bunların kaslarında sistiserk’ler gelişir. Çiğ veya iyi pişmemiş sığır eti ile de insana geçer. Canlı kalış süresi dışkıda 71 gün, kanalizasyonda 16 gün, pastırmada 14 gün, sucukta 3-7 gün.
Klinik, tanı ve tedavi Tanı: yumurta veya halka görülmesi ile. Hafif klinik tablolar yapar. Apandisit yapabilir. Tanı: yumurta veya halka görülmesi ile. Tedavi: Niklozamid ve Prazikuantel.
Taenia saginata yumurtası
Taenia saginata yumurtası
Hymenolepis nana (cüce şerit) 1-3 cm boy, 1 mm en Çocuklarda, ileum son kısmı İnsandan insana veya Pireden insana.
Klinik Az sayıda ise asemptomatik. Çok sayıda ise karın ağrısı, ishal, anemi, baş dönmesi, Yumurta görülmesi ile tanınır. Tedavi: Niklozamid, Prazikuantel.
Diphyllobothrium latum Suda evrimleşir, kabuklu hayvanlardan balıklara geçer. Balıklarda larva dönemini geçirir. Çiğ veya iyi pişmemiş balık yenmesi ile insana veya hayvana geçer. Erişkin formu insan, köpek, kedi gibi balık yiyen hayvanlarda gelişir. 9-10 m uzunluğunda, genellikle 1 tanedir.
Diphyllobothrium latum
Klinik ve Tedavi Asemptomatik olabilir. Karın ağrısı, kilo kaybı, B12 vitamini eksikliğine bağlı pernisyöz anemi. Dışkıda yumurta ile tanınır. Tedavi: Niklozamid, Prazikuantel, Paromomisin.
ÇÖKTÜRME YÖNTEMLERİ 1. % 10 formol: 100 ml. Formaldehit + 900 ml.distile su. (formaldehit normalde %37’lik solüsyonu olarak satılır. Ancak dilüsyon hazırlanırken %100 olarak kabul edilir.) 2. Etil asetat veya eter : 1-1,5 gr. Taze dışkı 10 ml. %10 formol içinde ezilir. 30 dakika beklenir. Süspansiyon gazlı bezle süzülür. 15 ml.lik santrifüj tüpüne koyularak üzerine 2/3’üne kadar %10 formol tamamlanır. Geri kalan 1/3’üne etil asetat konularak çalkalanır ve gazı alınır. 4000 devirde 4 dakika santrifüj edilir. 3. Dipteki çökelti kalana kadar dökülür. Çökelti lugol ile lam lamel arası 40 büyütmede incelenir.