BURSA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ “ADIM ADIM SAĞLIK” EĞİTİMLERİ

BULAŞICI HASTALIKLARDAN KORUNMA Dr. Alper Tunga TÜRKBAYRAK 2004

BULAŞICI HASTALIKLAR NASIL YAYILIR ?

ÖPÜŞME İLE Çocukluk çağı döküntülü hastalıkları kızamık / kabakulak / suçiçeği Soğuk algınlığı Grip Verem Uçuk

BESİNLER İLE Tifo Basilli Dizanteri / Amipli Dizanteri Kolera Çocuk Yaz ishalleri Çocuk felci Gıda zehirlenmesi Hepatit A

Sudan Kaynaklanan Hastalıklar SU İLE Sudan Kaynaklanan Hastalıklar TİFO / KOLERA / VİRAL HEPATİT Su Yokluğundan Kaynaklanan Hast BASİLLİ DİZANTERİ Suda Yaşayanlarla Bulaşan Hast Su ile Bağlantılı Vektörlerle Bulaşan Hast SITMA

HAVA YOLU İLE Üst solunum yolları enfeksiyonları Kızamık Kızamıkçık Suçiçeği Kabakulak Tüberküloz Boğmaca Difteri

SIK GÖRÜLEN BULAŞICI HASTALIKLAR

DİFTERİ

Bulaşma yolları Öksürme Aksırma ile havaya yayılan bakteri Ağız Boğaz Buruna yerleşerek enfeksiyona yol açar Sonbahar ve kış aylarında sık görülür

Belirtileri Kuluçka dönemi 1-7 gün En sık boğazda bademcikler çevresinde görülür Difteri anjini Korunma En iyi korunma şekli aşıdır

TETANOZ

TETANOZ Doğumdan başlayarak her yaştaki insanı tehdit eder Son derece tehlikeli bir hastalıktır 10 hastadan 6’sının ölümüne yol açmaktadır

TETANOZ MİKROBU Toprakta / Nemli ortamda / Ev tozlarında Ameliyathane tozlarında / Tuzlu suda / Gübre içerisinde bulunabilir Oksijensiz ortamda yaşayabilir Isıya dayanıklıdır Vücuda çok küçük yara kesiklerden girebilir Salgıladığı maddeler ile omuriliğe ve sinir sistemine zarar verir

YENİDOĞAN TETANOZU Aşılanmamış annelerden Uygun olmayan şartlarda doğan bebeklerin göbek kordonunun temiz olmayan aletler ile kesilmesi ile ortaya çıkar BELİRTİLERİ Bebeğin emmemesi Huzursuzluk Ateş Ağızda büzülme Çenede, ense ve sırt kaslarında, karında sertlik ve kasılma

aşılanma ile önlenebilir Tetanoz aşılanma ile önlenebilir Aşı ile korunma ucuz ve etkilidir

BOĞMACA

Üst üste inatçı ve boğulurcasına öksürük nöbetleri Kış aylarında daha sık Çocukluk çağında sık / 7 yaş 1 yaş ölüm oranı fazla 3 ay ölüm oranı %50

Bulaşma yolları Çok bulaşıcıdır Direkt temasla ve hastanın boğaz salgısı ile geçer Kişi boğmaca hastalığına karşı bağışık değilse Hasta kişinin öksürme / aksırması ile havaya yayılan mikrobun ağız boğaz ve buruna yerleşmesi ile bulaşır

Hasta kişi ile aynı evde oturanlara %90-100 bulaşır Bulaşıcılık 4-6 hafta sürer Bulaşmayı önlemek amacıyla bu süre tamamlanıncaya kadar hasta insanlardan uzak tutulmalıdır Özellikle 3 yaşından küçüklerde geçici veya kalıcı kötü sonuçlara yol açabilir Hastalıktan korunmak için en iyi yol AŞI’ dır

ÇOCUK FELCİ

NEDENİ Polio virüsü denilen bir mikroptur BULAŞMA Çevre koşularının kötü olduğu yerlerde sularla mikroplu dışkı ile kirlenmiş besinlerle Kalabalık ortamlarda havaya yayılan mikroplarla

BELİRTİLERİ Hafif ateş Baş ağrısı Kas ağrıları Bulantı –kusma Bazı çocuklarda ise kalıcı felçler

Kalıcı sakatlıklar ve ölümlere neden olan Tedavisi bulunmayan Kalıcı sakatlıklar ve ölümlere neden olan bu hastalığın kökünün kazınması Ancak AŞILANMA ile mümkündür

KIZAMIK

Kış ve ilkbahar aylarında sık Kızamıklı hastalar mikrobu burun dokusunda taşırlar İlk belirtinin  görülmesinden sonra 7 gün süre ile bulaşıcıdır Aşı uygulanmazsa kızamık 2-3 yıl aralıkla salgın yapar

Kuluçka dönemi 10-12 gündür BELİRTİLER Ateş Döküntüden 3-4 gün önce başlar Döküntüden sonra 2-5. günde hızla düşer Göz iltihabı Öksürük Lekeler Burun akıntısı

Hastalığın neden olduğu kötü sonuçlar Mikrobun yarattığı iltihabi durumun yayılmasıyla oluşur Orta kulak iltihabı Bronşiyolit Zatürre

Kızamıkla temas eden bir çocuk temastan sonra 1-2 gün içinde Koruyucu önlemler Kızamıkla temas eden bir çocuk temastan sonra 1-2 gün içinde kızamık aşısı yapılarak korunabilir En etkili koruyucu önlem AŞI ‘dır Her sağlıklı çocuğa kızamık aşısı uygulanmalıdır

KIZAMIKÇIK

Çocukluk çağlarında sık Ergenlik ve Erişkin döneminde de görülebilir Damlacık yolu ile insandan insana bulaşır Bahar aylarında salgın yapar

BELİRTİLER Pembe döküntüler Önce yüzden, kulak arkasından başlar Başladığı yerden solar Sonra kollara, bedene ve bacaklara yayılır

ÖNEMLİ Bu hastalığı geçirmemiş kadınlar Gebeliğin ilk üç ayında hastalığa yakalanmaları durumunda Yavruyu (embriyo) etkiler Doğumsal anormalliklere neden olur

KABAKULAK

En etkin ve tek korunma yöntemi AŞILANMADIR BELİRTİLERİ Ateş Baş ağrısı Kulak ağrısı Tükürük bezlerinin iltihaplanması Kulak memesi hizasında yanaklarda tek veya çift taraflı şişlik oluşur ve ağrı yapar Genellikle 18. günde ortaya çıkmaktadır En etkin ve tek korunma yöntemi AŞILANMADIR 

SU ÇİÇEĞİ

BULAŞMA Son derece bulaşıcıdır Yaygın olarak görülür İnsandan insana Havadan Soluma Öksürme Hapşırma yoluyla Döküntülere doğrudan temas ile bulaşır

5-7 gün içinde kendiliğinden iyileşir BELİRTİLERİ Temastan 14-16 gün sonra Ateş Baş ağrısı Karın ağrısı Halsizlik Ciltte içi sıvı dolu döküntüler yüz / gövdede başlar kol / bacaklara yayılır 5-7 gün içinde kendiliğinden iyileşir

Suçiçeği Ocak - Mart ayları arası dönemde sık Su çiçeği geçirirken alınan virüs hastalık iyileştikten sonra sinir uçlarına yerleşerek sessiz kalır Erişkin yaşlarda / daha çok 50 yaş yeniden aktive olarak ağrılı, tek taraflı döküntü şeklinde görülen zonaya neden olur KORUNMANIN TEK YOLU AŞILANMADIR

Su çiçeği masum bir hastalık değil Döküntülerin izleri ciltte yaşam boyu kalır Ağır Zatürre Beyin dokusu iltihabı Menenjit (beyin zarı iltihabı) gibi ciddi komplikasyonlar doğurabilir

HEPATİT B

Yalnız insanlarda hastalık yapar Karaciğerde iltihap ve hücre hasarı mg Her yıl 1-2 milyon insan ölmektedir Ülkemizde her üç kişiden birisi bu enfeksiyonu geçirmiştir 3-3.5 milyon kişi bu virüsün taşıyıcısıdır

HBV enfeksiyonu için risk taşıyanlar Sağlık personeli Çok sayıda kan nakli yapılan hastalar Hemofili ve diyaliz hastaları HBV taşıyan kişi ile aynı evi paylaşanlar Birden fazla cinsel partneri olanlar Homoseksüel ve biseksüel erkekler Damar içi uyuşturucu kullananlar Kişisel hijyenin iyi olmadığı bakım evi, yurt ve hapishane gibi yerlerde yaşayanlar HBsAg pozitif anneden doğan bebekler

HBV enfeksiyonunun kuluçka dönemi 45-180 gün (ortalama 60-90 gün) HBV dört yolla bulaşır Kan veya kan içeren sıvıların zedelenmiş deri veya mukoza ile teması sonucu İnsandan insana zedelenmiş deri ya da mukoza aracılığıyla Cinsel yolla Annenin kanının ya da kanlı sıvılarının bebeğe geçmesi ile HBV enfeksiyonunun kuluçka dönemi 45-180 gün (ortalama 60-90 gün) EN ETKİLİ KORUNMA YOLU AŞILANMADIR

HEPATİT A

BULAŞMA Halk arasında sarılık adıyla bilinir Karaciğerin harabiyeti ile karakterize Bulaşıcıdır BULAŞMA Hepatit A virüsü oral / fekal yolla Kişiler arası temasla Virüs bulaşmış su veya besinlerin alınması ile bulaşır

BELİRTİLERİ Ateş Yorgunluk Bulantı / kusma İshal Bir veya iki hafta sonra karaciğer büyüyebilir ve sarılık görülebilir Sarılık sırasında idrar koyulaşır /dışkının rengi açılır Hepatit A’ nın klinik belirtileri iki yaşın altındaki çocuklarda fark edilmeyebilir

En sık sağlık koşullarının kötü olduğu aşırı kalabalık ortamlarda yaşayan kişiler arasında görülür Hepatit A genellikle 3-6 hafta sürer Bazen 6 aya kadar devam eden ya da kötüleşerek tekrarlayan belirtiler olabilir

BULAŞICI HASTALIKLARDAN KORUNMA EVDE ALINABİLECEK ÖNLEMLER

EL YIKAMA

GEREKLİ YERLERİN DEZENFEKTAN MADDELERLE TEMİZLENMESİ

ÇOCUKLARIN KENDİ AĞIZ VE BURUNLARINA DOKUNMALARININ ENGELLENMESİ

ÇOCUKLARIN YANINDA SİGARA İÇİLMEMESİ

ÇOCUKLARIN HAYVANLARI ÖPMELERİNİN ÖNLENMESİ

İÇME SUYUNUN TEMİZLİĞİNE ÖZEN GÖSTERİLMESİ 10 litre içme suyu içine 25 damla çamaşır suyu damlatarak, kolera dahil su yoluyla bulaşan her hastalığa karşı önleminizi almış olursunuz.

ETLERİN İYİ PİŞİRİLEREK YENMESİ

ÇİĞ YUMURTA YEMEKTEN SAKININ

PİŞİRİLMEDEN YENEN GIDALARIN YIKANMASINA ÖZEN GÖSTERİN 1 litre su içine 30 damla çamaşır suyu damlatarak klorlanmış su içinde 30 dakika bekletilmelidir.

MENENJİTLİ YA DA HEPATİTLİ HASTALARLA TEMAS SONRASI MUTLAKA HEKİME BAŞVURUN

ÇOCUKLARINIZIN GEREKLİ AŞILARININ YAPILMIŞ OLDUĞUNDAN EMİN OLUN

ÇOCUĞUNUZU TÜMÜYLE İZOLE ETMEYE ÇALIŞMAYIN

BULAŞICI HASTALIKLARDAN KORUNMA AŞILAR

AŞILAR İnsanlarda hastalık yapabilen mikropların hastalık yapma özelliklerinden arındırılarak ya da bazı mikropların salgıladığı zehirlerin etkisi ortadan kaldırarak sağlam kişilere verilmesi için geliştirilen biyolojik maddelere AŞI denir

Aşı Kişileri hastalıklardan ve onun kötü sonuçlarından koruyabilmek için sağlam ve risk altındaki kişilere uygulanır Aşıların tedavi edici özellikleri yoktur! Yani herhangi bir hastalık oluştuktan sonra veya geçirdikten sonra aşı yapmanın yararı olmamaktadır

NEDEN AŞI OLMALIYIZ ? Her hastalık her zaman zararsız bir şekilde geçirilemez Bazen hastalık çocuk felci örneğindeki gibi kişiyi öldürebilir veya sakat bırakabilir Hiçbir hastalığı geçirmek aşılanmaktan daha zararsız ve hafif olamaz

AŞI İLE KORUNULABİLEN HASTALIKLAR SAĞLIK OCAKLARINDA ÜCRETSİZ OLARAK YAPILMAKTADIR DİFTERİ TETANOS BOĞMACA KIZAMIK ÇOCUK FELCİ VEREM HEPATİT B

ÇOCUKLARDA AŞI ŞEMASI Doğum Hepatit B I 1. Ay Hepatit B II 2. Ay BCG, DBT I, Polio I 3. Ay DBT II, Polio II 4. Ay DBT III, Polio III 6. Ay Hepatit B III 9. Ay Kızamık I 18. ay DBT R, Polio R İlkokul 1 DT, BCG, Kızamık R İlkokul 5 Tetanoz, BCG Lise 1 Tetanoz Lise 3 BCG

Sabrınız ve katılımınız için teşekkür ederim.