DÜNYANIN YAPISI VE GENEL ÖZELLİKLERİ

Mavi Gezegenimizi Tanıyalım ve Koruyalım  Üzerinde yaşadığımız Dünya Samanyolu galaksisine ait Güneş sistemindeki bir gezegendir.Dünya üzerindeki tüm canlı ve cansızlar arasında karşılıklı işleyen bir düzen vardır.Bizim dikkatsizliğimiz sonucu bazı canlıların yok olması bütün canlıları olumsuz yönde etkiler.

Dünya’nın Yapısı ve Genel Özellikleri  Dünyamız iç içe geçmiş beş katmandan meydana gelmiştir.Bunlar:  Hava Küre(Atmosfer)  Su Küre(Hidrosfer)  Taş Küre(Litosfer)  Ateş Küre(Pirosfer)  Ağır Küre(Barisfer)

Hava Küre(Atmosfer)  Hava küre çeşitli gazların karışımından oluşmuştur.Bu gazların %21’i oksijen,%78’i azot,%1 ise karbondioksit,su buharı ve diğer gazlardır.  Bu gazlar arasında mükemmel Bir denge vardır.Mesela oksijen oranı %22 olsaydı Dünya ilk yıldırımla orman yangınları başlardı.

 Hava kürenin ilk 11 km’si yaşamak için elverişlidir.11 km den sonra sıcaklık -50 C ye düşer ve yaşamak için gerekli oksijen bulunmaz.Yağmur,şimşek,rüz gar,yıldırım gibi olaylar hava kürede gerçekleşir.  Hava kürede bulunan ozon tabakası Güneş’ten gelen zararlı ışınları engeller. Ozon tabakası olmasaydı İnsanlarda cilt kanseri gibi Çeşitli hastalıklar meydana Gelirdi ve diğer canlılarda bundan olumsuz etkilenirdi.

Su tasarrufu  · Musluğu açık bırakmayın. Sebze meyveler elde yıkamak yerine su dolu bir kapta yıkanırsa çok daha az su tüketilir. 4 kişilik bir aile bu yöntemle yılda ortalama 18 ton su kurtarabilir.  · Bulaşıkları elde değil makinede yıkayın. 4 kişilik bir aile günlük bulaşığını elde yıkarsa, ortalama litre su harcanır. Oysa bulaşık makinesi aynı bulaşığı sadece 12 litre su ile yıkar. Bu da bir yılda ortalama ton su tasarrufu demektir.  · Diş fırçalarken, tıraş olurken suyu kapatın. Kullanılmadığı halde açık bırakılan su harcaması, yılda kişi başına ortalama 12 tondur. 4 kişilik bir ailede bu rakam yaklaşık 48 tondur.  · Daha kısa duş alın. 5 dakikalık bir duş sırasında ortalama 60 litre su harcanır. 4 kişilik bir ailenin her bir ferdi duş süresini 1 dakika azaltırsa yaklaşık 18 ton suyu kurtarır.

 · Sifonu gereksiz yere çekmeyin. Dört kişilik bir ailenin fertleri günde bir kez sifonu amacı dışında çekerse, yılda 16 ton su harcamış olur.  · Rezervuara, su dolu 1.5 litrelik pet bir şişe yerleştirin. Bu basit önlemle, yılda 2 ton su tasarrufu sağlanabilir.  · Duş başlığını yeni çıkan suyu daha iyi püskürten ekonomik duş başlıklarıyla değiştirin. Böylece suyu daha az açarak daha tazyikli suyla duş alınabilir.  · Muslukların su kaçırmadığından emin olun ve gerekirse tamir ettirin.  · Her saniye bir damla damlayan musluk, yılda 1 ton su harcar.  · Su kaçaklarını engelleyin. Ev ya da apartmanınızdaki su borularını yenileriyle değiştirin ya da tamir ettirin. Eski tip borular tonlarca suyun kayıp olmasına neden olur.  · Çamaşır makinesini ekonomik kullanın. Tek bir çalıştırmada yaklaşık 176 litre su harcayan çamaşır makinesi haftada bir kez bile az kurulsa, yılda 9 ton su tasarruf edilir

Akvaryumdaki Akvaryumdaki balıkların balıkların yaşayabilmesi yaşayabilmesi için özel bir için özel bir bakım gerekir. bakım gerekir. Atmosferde Atmosferde dünyamızın dünyamızın bakımını bakımını üstlenmiştir. üstlenmiştir.

Su Küre(Hidrosfer)  Su küreyi okyanuslar, denizler,göller ve nehirler oluşturur. Dünya’nın ¾ su ile kaplıdır. Atmosferdeki oksijenin %80 ni okyanus ve denizlerde yaşayan mikroskobik canlılar tarafından üretilir. tarafından üretilir.

Taş Küre(Litosfer)  Kara canlıları ve insanlar burada yaşarlar. Bu tabakayı örten toprak tabakası kaya ve minerallerin parçalanmasıylaoluşur Taş küre içine inildikçe Her 33 m sıcaklık 1C artar.

Ateş Küre(Pirosfer)  Yapısında demir,nikel silisyum ve magnezyum bulunan taş kürenin altındaki kısımdır.Yaklaşık 2000 C civarında sıvı hamur kıvamında bulunur. Yanardağlardan çıkan lavlar bu tabakadan gelir.

Ağır Küre(Barisfer)  Dünya’nın çekirdek kısmıdır.Yapısında demir,nikel bulunur.Sıcaklık yaklaşık 5000 C civarındadır ama katı haldedir.  Sıcaklığın bu kadar yüksek olmasına karşın katı halde olmasının nedeni basıncın yüksek olması ile erime noktasının düşmesidir.

Canlıların Yaşamını Etkileyen Faktörler  İklim:Bir bölgede uzun süre görülen atmosferdeki değişikliklere iklim denir. Sıcaklık:Bütün canlıların enerji kaynağı Güneş tir.

 Isı:Canlıların yeryüzündeki dağılımını etkileyen sebeplerden biri de ısıdır.  Su:Canlıların vücudunun büyük bölümü sudan oluşur.Su canlılık faaliyetleri için gereklidir. Toprak:Toprağın yapısındaki maddeler bitki örtüsü çeşidini belirler.Bu da hayvan türlerini etkiler.

Soru  Gelişmiş canlıların büyük çoğunluğu dünyanın hangi katmanında yaşar? A)Hava küre B)Taş küre C)Ateş küre D)Çekirdek

Aşağıdaki açıklamalarla kutu içindeki kavramları eşleştirelim 1.Canlılık faaliyetleri için en çok gerekli olan madde 2.Oksijen,azot,karbondioksi t ve diğer gazların karışımından oluşmuştur. 3.Denizler,göller,okyanusla r ve nehirlerden oluşur. 4.Yeryüzünün kayaçlardan meydana gelen kısmıdır. 5.Lavların çıktığı tabakadır. 6.Dünya’nın çekirdeğidir. KAVRAMLAR  hava küre  taş küre  su küre  ateş küre  ağır küre  su

ÇEVREMİZDE HANGİ EKOSİSTEMLER VAR VE BURALARDA NELER OLUYOR?  Belirli bir çevre içinde yaşayan canlılarla cansız varlıkların birlikte oluşturduğu yapıya ekosistem denir.  Bir ekosistemde ancak bu özelliklere uyumlu canlılar yaşayabilir.  Örneğin kökleri çok uzun olan,yaprağı olmayan ve su depo edebilen kaktüs çöl ekosistemine uygundur. Doğadaki Maddelerin Dengesinin Korunması

 Kara ve su ekosistemi olmak üzere başlıca iki ekosistem vardır.  Kara Ekosistemi Su Ekosistemi  Orman ekosistemi Okyanus ekosistemi  Çöl ekosistemi Deniz ekosistemi  Çayır ekosistemi Göl ekosistemi  Mağara ekosistemi Nehir ekosistemi Büyük alanlar kaplayan kara ekosistemine biyom adı verilir.

Deniz ekosisteminde bulunan canlılar

Kara Ekosisteminde bulunan canlılar

Beslenmelerine Göre Canlıların Sınıflandırılması  CANLILAR Üreticiler(ototroflar) Tüketiciler(hetotroflar) Hem Üretici Hem Tüketiciler Yeşil Bitkiler Bazı Bakteriler Otçul Beslenme Etçil Beslenme Hem Otçul Hem Etçil Beslenme (Böcekçil Bitkiler İbrik Otu ve Sinek Kapan)

Üreticiler  Kendi besinini kendisi yapan canlılara denir.Bunlara ototrof canlılar da denir.  Yeşil yapraklı bitkiler Güneş’ten gelen ışık,havadaki karbon dioksit ve topraktan aldıkları suyu kullanarak besin ve oksijen üretirler bu olaya fotosentez  Yeşil yapraklı bitkiler Güneş’ten gelen ışık,havadaki karbon dioksit ve topraktan aldıkları suyu kullanarak besin ve oksijen üretirler bu olaya fotosentez denir. Su+Karbon dioksit+Güneş Işığı+Klorofil Besin+Oksijen

 Bitkinin ürettiği besin az bir kısmı bitki tarafından kullanılırken,çoğunluğu bitkinin yaprak,gövde ve köklerinde glikoz ya da selüloz şeklinde depolanır.  Yeşil yapraklı bitkiler dışında bazı bakteri türleri,yosunlar,öglena gibi klorofilli canlılarda fotosentez yaparak besin üretir.

Tüketiciler  Bunlara heterotrof canlılar da denir.Tüketiciler kendi besinini kendileri üretmezler. Besin+Oksijen Enerji+Karbon dioksit+Su Tüketiciler etçil,otçul ve hem etçil hem otçul olmak üzere üç grupta incelenir.

Aşağıdaki canlıların tüketicilerden hangi gruba girdiğini belirtiniz?

Hem Üretici Hem Tüketiciler  İbrik otu ve sinek kapan bitkileri bu gruba girer.Bu bitkiler fotosentez yaparak besin üretirler.Fakat azot ihtiyaçlarını karşılamak için bazı böcekleri yakalayarak onları sindirebilirler. İbrik Otu Sinek Kapan

Ayrıştırıcılar  Bitki ve hayvan artıkları ve canlı ölülerini parçalayarak beslenen canlılara ayrıştırıcılar denir.Çürükçül beslenen bu canlılara saprofit adı da verilir.  Bakteri ve mantarlar ayrıştırıcılar grubuna girer.

Beslenme Döngüleri  Beslenme açısından canlılar arasında var olan ilişkiye besin zinciri ya da beslenme döngüsü adı verilir. Ayrıştırıcılar Mineraller Yeşil Bitkiler Otçullar Etçiller Besin Döngüsü

Kara Ekosistemine Ait Bir Besin Zinciri