GELİŞİM DÖNEMLERİ Havza MYO 2011 Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

Çocuklarda Gelişim Dönemleri Süt çocukluğu çağı: 0-2 yaş arası süt çocuğu çağıdır. Bu çağda çocuk süratle gelişir. Ana-babaya bağımlıdır. Bu dönem sonuna doğru ise bağımsız hale gelir. Aile üyeleri ile sevgi ilişkileri kurar. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

Belli saatlerde uyur ve uyanık kalır, Süt çocuğu, doğum sonrası çevresel değişikliklere uyum sağlar, (nefes alma vs) Emmeyi öğrenir, Belli saatlerde uyur ve uyanık kalır, 6. Aydan sonra katı gıdaya alışır. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

Süt çocuğunun ailesi ile ilişkisi Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

Oyun çağı: 2. yaştan 5-8 yaşına kadar olan zamandır Oyun çağı: 2. yaştan 5-8 yaşına kadar olan zamandır. Çocuk, yetişkin dünyasına yönelmiş olur. Kendi başına oynayabilir ve bazı işleri görebilir; günlük yaşamı düzene girmiş olur. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

 El ve göz koordinasyonu kurmayı,  Yürümeyi ve koşmayı,  Konuşmayı,  Kendi kendine yemeyi,  El ve göz koordinasyonu kurmayı,  İstediklerini yapabilmede gerekli araçları kullanabilmeyi,  Kendi kendine giyinmeyi,  Cinsiyet farkını ve cinsel ahlakı,  Sevilmeyi, sevmeyi ve sevgiyi paylaşmayı,  Sevgiyi gösterme yollarını,  Yanlış ve doğru konusunda kültürel kavramları ve vicdan duygusu geliştirmeyi öğrenir. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

Bu çağın sonuna doğru çocuk kendine özgü stil ve düzeye ulaşır. Okul çağı: Bu çağ, 5-8 yaşından 10-12 yaşına kadar olan zamanı kapsar. İlköğretime devam eden çocukları içine alır. Büyüme hızı ve fizyolojik süreçler istikrarlı hal almıştır. Çocuk, okulda ve mahallede bir takım sosyal ilişkiler kurar. Sinirsel ve kassal becerileri gerektiren bedensel oyunlar oynamaya başlar. Okula gitmekle yetişkinlerin zihinsel kavramları, mantığı, sembolizmi ve iletişim yollarını kavrama çabası içindedir. Bu çağın sonuna doğru çocuk kendine özgü stil ve düzeye ulaşır. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

Büyük ve küçük kasları kullanır, Çeşitli oyunlarda beceri kazanır, Kurumsal kurallara uyarak yaşamayı öğrenir, Yaşıtlar dünyasında oynama ve yaşamaya alışır, Ev dışındaki yetişkinlerle de ilişki kurabilir, Bedenini, kendine özgü nitelikleri ile tanır ve kabul eder, Kendi cinsi ile özdeşim kurabilir.( Özdeşim, bireyin örnek aldığı kişinin düşünce ve davranışlarını benimseyerek taklit etmesi ve kendi kimliğine mal etmesi sürecidir.) Kişisel temizlik alışkanlıklarını kazanır, Yaşıtları ile yaşamanın; yetişkin standartlarına göre yaşamadan daha önemli olduğunu benimser, Kendi davranışlarının sorumluluğunu alabilir, Okuma, yazma, konuşma ve hesap yapma gibi temel okul becerilerini kazanır, Zaman kavramlarını öğrenir, Somuttan soyuta doğru anlama yeteneği gelişir Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

Ergenlik öncesi: Bu dönem, çocukluğun son yılları ya da ergenlik öncesidir. Bu çağ kızlarda daha erken, erkeklerde biraz daha geç olmak üzere 9-14 yaşlarını kapsar. Bu çağın başlangıcında gelişme hızı azalır, huysuzluk, terslik olaylarına rastlanır; sonuna doğru gelişme hızlanır, cinsel olgunluğa götüren hormonal faaliyetler artar. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

Akranlarınca önem verilen oyunlarda beceri kazanmaya çalışır, Bedene iyi bakım alışkanlıklarını kazanır ve beden fonksiyonlarına karşı sağlıklı bir tutum geliştirir, Soyut düşünme ve doğrudan doğruya yaşanmamış fikirleri semboller yolu ile kavrayabilme gücü gelişir, Kendi değerler sistemi içinde „doğru‟ ve „yanlış‟ kavramları gelişir, Dilin yazılı sembollerini ustaca kullanır, Fiziksel ve sosyal çevreye çeşitli biçimlerde uyum yollarını öğrenir, Yaşıtlarının standartlarını benimser ve onlarla özdeşir, Kendine özgü değerler sistemi geliştirmeye başlar. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

Ergenlikteki gelişmelerin çoğu fizyolojik temele dayanır. Ergenlik çağı (Adolesan): Çocukluk ile yetişkinlik arasında, aşağı yukarı 13- 20 yaşları arasını kapsayan geçiş dönemidir. Hızlı büyüme zamanıdır. Kol ve bacak gibi vücudun uzun kemiklerindeki büyüme dikkati çeker. Hormon salgıları önemli gelişmelere yol açar. Bu gelişmeler sayesinde birey,çocukluktan çıkıp fizyolojik ve anatomik yönden bir yetişkinin niteliklerini kazanır. Ergenlikteki gelişmelerin çoğu fizyolojik temele dayanır. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

BÜYÜME HIZI Büyüme tüm bedende değişik hızda gerçekleşir. Önce ayaklar ve eller büyür Yüzde önce çene ve burun büyür Kalçalar omuzlardan önce büyür.

DUYGUSAL GELİŞİM

Ergenliğin başlarındaki büyümenin hızlı oluşu, ergenin hem duygularında, hem de davranış ve tutumlarında belirgin farklılıklar sergilemesine neden olur.

ERGENLİK DÖNEMİNİN DUYGUSAL TEPKİLERİ Duygulardaki ani değişimler Aşık Olma Mahcubiyet ve Çekingenlik Aşırı Hayal Kurma Tedirgin ve Huzursuz Olma Yalnız Kalma İsteği Çalışmaya Karşı İsteksizlik Çabuk Heyecanlanma

HEYECAN ERGENLİK DÖNEMİNDE EN SIK RASTLANILAN HEYECAN BİÇİMLERİ:

Korku !!!

!!! -Objelere karşı duyulan korkular (yılan, köpek vb.). -Sosyal ilişkilerden duyulan korkular (kalabalıkta konuşma)

ENDİŞE Daha ziyade hayali nedenlerden oluşur. (ne olacağım?) Ergenin kendisiyle ilgili korkuları (yoksulluk, ölüm, başarısızlık)

BİLİŞSEL GELİŞİM İleri düzeyde düşünme yeteneği geliştirme Soyut düşünme yeteneği geliştirme(inanç,güven,maneviyat gibi gözle görülmeyen şeylerin düşünülmesi)

SOSYAL GELİŞİM Yeni sosyal çevrelere girme İletişime girmede çekinme Daha fazla arkadaş edinme isteği Popüler olma isteği Dış dünyayı takip eder duruma gelme Toplumsal konularla ilgilenme

Sosyal değişim 2 Ben kimim? Nereye aitim? Rollerim ne? Utangaçlık, çekingenlik ve kendine güvensizlik, Kızlarda erkeklere oranla daha erken gelişim, Karşı cinse ilgide artma, Kendinde ve başkalarında fiziksel görünüme önem verme, Duygularda hızlı değişim, Normal olmama ve beğenilmeme endişesi taşıma.

ERGENLİK DÖNEMİ HASTALIKLARI Sivilceler,ter ve yağ bezlerinin salgılarının artması nedeniyle sivilce oluşumu gözlenebilir Depresyon, Aile içi sorunlar, olumsuz yaşam deneyimleri, düşük benlik algısı ve okul başarısızlığı depresyona neden olabilir Dengesiz Beslenme Anorexia, yemeden içmeden kesilme

Ergen; bağımsızlık kazanmak için çıktığı yolculukta, güvenli bir liman arayışı içerisinde gemisinin yelkenini sağlam tutmaya çalışan ’ACEMİ KAPTAN" gibi de adlandırılabilir.

SORUN ALANLARI Aile tarafından anlaşılmadığının düşünülmesi Baskı ve sınırlandırmaların fazla olması Kız-erkek arkadaşlığına hoş bakılmaması Güvensizlik Ders çalışma ve başarı konusunda baskı yapılması

Ergenlik Döneminde Görülen Değişimler Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

Fizyolojik değişmeler: Bireyin bedensel ve fizyolojik yönden yetişkinliğe hazırlandığı dönemdir. Boy ve ağırlık artar. Büyüme sonucu vücudun oranları değişir. Boy artışı on beş yaşına kadar çok hızlıdır. On beş yaşından sonra kilo artışı boy artışından fazladır. İskelet, beyin ve kalpte büyüme görülür. Mide, bağırsak hacmi oldukça gelişir, tükürük ve mide sularının miktarı artar Yüz büyür, kol ve bacaklar hızla büyür, beden oranları değişir. Hormonlar belirli faaliyetleri oluşturup cinsel olgunluğu ortaya çıkarır.Ses değişir. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

Yeniliklere açık değerlerin benimsenmesi gerektiğine inanır. Sosyal değişmeler Statü sorunu olur. Ergenler; evde, okulda, toplumda beklediği konumu elde edemezlerse ya saldırgan olur ya da toplumsal kavramları inkar eder. Sosyal beklenti içine girer. Aile kurmak ve mesleki başarı önemli sorundur. Toplumdaki çeşitli değerler içinden seçim yapma zorunluluğu ortaya çıkar. Özgürlük, ergenin davranışlarında tutarsızlık oluşturur. Ergenlerde değerlere ters düşme sık gözlenir. Anne, baba, öğretmen gibi kişilerin değerleriyle ters düşülür. Kuşak çatışması ortaya çıkar. Yeniliklere açık değerlerin benimsenmesi gerektiğine inanır. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

Psikolojik değişmeler Ergenlik döneminde duygusallık artar. Dostluğun şiddetli bir duygusallıkla yaşandığı dönemdir. Kendine güven duygusu artar. Gizli bir güvensizlik de duyar; fakat son derece güvenli görünmeye çalışır. Kendi beklentilerini yerine getiremediğinden hayal kırıklığı fazla olur. Onarılması güç yaralar açabilir. Ölçüsüzlüğün artması, olayların gerçek değerini veremez. Onun duygularında, düşüncelerinde ve davranışlarında aşırılık vardır. İlgileri çabuk söner ve yerini başkalarına bırakır. Büyüdükçe sorumluluk ve görevler artar. ilgileri doğrultusunda sosyal beceriler geliştirir. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

ERİKSON’UN PSİKOSOSYAL GELİŞİM DÖNEMLERİ Havza MYO 2011 ERİKSON’UN PSİKOSOSYAL GELİŞİM DÖNEMLERİ Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

Erikson’un psikososyal gelişim teorisi birbirini takip eden sekiz farklı aşamada gerçekleşiyor. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

1. Güvene Karşı Güvensizlik Erikson’un psikososyal gelişim teorisinin ilk evresi doğumla bir yaşına kadar olan süreci kapsar ve insan hayatındaki en temel dönemdir.  Bebekler tamamen bağımlı oldukları ve başkasının desteğine ihtiyaç duydukları için, güven gelişimi, bebeğin bakıcısının güvenirliğine ve niteliğine bağlıdır.  Eğer bir çocuk güven duygusunu başarılı bir şekilde geliştirirse, dünyada kendini daha güvende hissedecektir. Tutarsız ve değişken olan, çocuğa duygusal anlamda destek sağlamayan bakıcılar, çocukların güven kazanamamasına yol açarlar. Güven geliştirememe hissi, çocuklarda korkuya ve dünyanın tutarsız olduğu inancıyla sonuçlanacaktır. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

2. Utanç ve Şüpheye Karşı Otonomi Erikson’un psikososyal gelişim teorisinin ikinci evresi çocukluk dönemini kapsar. Bu dönemde çocuklar kişisel kontrol kazanımını geliştirmeye başlar.  Erikson bireyin kendi vücut fonksiyonlarını kontrol etmeyi öğrenmesinin kontrol edebilme hissini ve bağımsızlık hissini geliştirdiğini düşünüyor.  Yemek tercihleri, oyuncak ve kıyafet seçimindeki kontrol de bu evrede gelişen diğer önemli kazanımlardır. Bu evreyi başarılı bir şekilde atlatan çocuklar, daha emin ve güvende olurken, başarısız geçiren çocuklar, yetersizlik ve kendinden şüphe etme hissine kapılacaklardır. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

3. Girişimciliğe Karşı Suçluluk Duygusu Okul öncesi dönemde çocuklar oyunlar ve diğer sosyal etkileşimleri sayesinde kendi güçleri ve potansiyelleri üzerinde düşünmeye başlarlar.  Bu evreyi sağlıklı  bir şekilde atlatan çocuklar kendi kabiliyetlerinin ve başkalarını yönetebilme gücünün farkına varırlar. Bu becerileri kazanamayan çocuklar ise suçluluk duygusuna kapılıp, kendinden şüphe ederler ve girişim eksikliği yaşarlar. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

4. Gayrete Karşı Aşağılık Hissi Bu evre beş ve on bir yaşları arası erken okul dönemini kapsar.  Sosyal etkileşimleri sayesinde çocuklar başarılarıyla ve yetenekleriyle gurur duyma hissini geliştirler.  Aileleri ve öğretmenleri tarafından desteklenen ve cesaretlendirilen çocuklar yeteneklerinin yeterli olduğunu düşünüp, özgüven kazanırlar. Ailesinden, öğretmenlerinden ve arkadaşlarından çok az destek alan yada hiç almayan çocuklar ise yeteneklerinde başarılı olduklarından şüphe duyacaklardır. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

5. Kimlik Kazanmaya Karşı Zihin Karışıklığı Ergenlik döneminde çocuklar bağımsızlık ve benlik bilinci arayışına girerler. Kişisel arayış sürecinde yeterli düzeyde desteklenen çocuklar bu evreden güçlü bir benlik bilinci, bağımsızlık ve kontrol hissi edinmiş olarak çıkarlar. Ne istediğinden ve neye inandığından emin olmayanlar ise, gelecekte de kendilerinden emin olamayacaklar, güvensizlik ve karmaşa hissine sürükleneceklerdir. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

6. Arkadaş Edinmeye Karşı Yalnızlık Bu evre, bireylerde kişisel ilişki arayışının görüldüğü erken yetişkinlik dönemine tekabül eder.  Erikson insanların başkalarıyla samimi ve içten ilişkiler kurmasının önemli bir konu olduğunu düşünüyor. Bu evreyi başarıyla atlatanlar güvenli ve güçlü bağlarla bağlanmış ilişkiler kuracaktır. Her evre bir önceki evrede kazanılan beceriler üzerine kuruluyor. Erikson güçlü bir bireysel kimlik kazanmanın güçlü ilişkiler geliştirmede önemli bir rol üstlendiğini düşünüyor. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

7. Üreticiliğe Karşı Durgunluk Yetişkinlik döneminde de kariyere ve ailemize odaklanarak hayatlarımızı yapılandırmaya devam ediyoruz. Bu evreyi sağlıklı bir şekilde geçirenler aile ve toplum hayatında aktif roller üstlenerek işe yaradıklarını hissedeceklerdir. Fakat bu beceriyi kazanamayanlar verimsiz ve dünyaya kayıtsız kalacaklardır. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

8. Bütünlük Hissine Karşı Ümitsizlik Bu evre geride bırakılan yaşanmışlıklara odaklanılan yaşlılık dönemine denk gelir. Bu evrede başarılı olamayanlar hayatlarını boşuna geçirdiklerini düşünürler ve bunun pişmanlığını yaşarlar. Bu durumda birey kendi ümitsizlikleriyle baş başa kalır.  Fakat hayatını dolu dolu geçirdiğini düşünen ve yaptığı işlerle gurur duyan insanlar geride bıraktıkları hayatlarının bir bütün olduğunu hissederler. Bu evreyi başarılı bir şekilde atlatmak geçmişe çok az pişmanlıkla ve genel anlamda bir memnuniyetle bakmak demektir. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN

Sonuç olarak, insanın kişiliğinin şekillenmesinde ve gelişiminde başlangıçta anne ya da onun yerine geçen yetişkinden başlayarak daha sonra aile,okul,şehir ve dünyadaki diğer insanlar önemli rol oynamaktadır. Mutlu insanlardan oluşan mutlu bir toplum meydana getirmek ,bireyin her dönemdeki temel ihtiyaçlarını en iyi şekilde doyurmasını sağlamak çatışmalarını çözümlemesine yardım etmek üzere çaba harcamaya bağlıdır. Sağlık Psikolojisi Öğr. Gör. Musa ŞAHİN