KONU: ATATÜRK ÖNDERLİĞİNDE ÖLÇÜLERDE YAPILAN YENİLİKLER MATEMATİK PPOJE ÖDEVİ KONU: ATATÜRK ÖNDERLİĞİNDE ÖLÇÜLERDE YAPILAN YENİLİKLER

Atatürk Önderliğinde Ölçme Birimlerinde Yaptığı Yenilikler Nelerdir? Atatürk'ün Ölçülerde Yaptığı Yenilikler Osmanlı Devleti'nde kullanılan saat, takvim ve ölçüler, Avrupa devletlerinde kullanılanlardan farklıydı. Bu durum, sosyal, ticarî ve resmî ilişkileri zorlaştırıyor, bazı karışıklıklara sebep oluyordu. Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde bu farklılığı gidermek için bazı çalışmalar yapıldı. Fakat yeterli değildi. 

Cumhuriyet Dönemi Öncesi Ölçülerde Yaşanan Aksaklıklar Cumhuriyet döneminden önce Batı uluslarından ayrı takvim, saat, sayı ve ölçülerin kullanılması, hafta tatillerinin cuma günü olması, takvimin başlangıcı olarak Hazreti Muhammet'in Mekke'den Medine'ye göç ettiği tarih olan 622 yılının alınması (hicri takvim), sayı olarak eski sayıları, ölçü olarak da okka, dirhem, arşın, endaze, vb. ölçülerin kullanılması, Türk toplumu ile Batı toplumları arasındaki ilişkilerde büyük karışıklık ve güçlüklere yol açmaktaydı. 26 Aralık 1925'te miladi takvimin kabul edilip, alaturka saat yerine Batı'da kullanılan alafranga saatin kabul edilmesiyle, 23 Mart 1931'de çıkarılan yasayla da gram, kilogram, ton, metre, kilometre gibi ölçülerin benimsenmesiyle, bir yandan Batı ülkeleriyle ilişkiler kolaylaştırılırken, bir yandan da yurdun her yerinde tutarlı bir ölçü ve ağırlık düzeni kurulmuş oldu.

Cumhuriyet’in İlanından Sonra Ölçülerle İlgili Yapılan Çalışmalar Cumhuriyetin ilânından sonra bu zorluklan ortadan kaldırmak için çalışmalara başlandı. Önce 26 Aralık 1925'te çıkarılan bir kanunla, o zamana kadar kullanılmakta olan, Hicrî ve Rumî takvimlerin yerine Milâdî takvim kabul edildi, l Ocak 1926'dan itibaren de kullanılmaya başlandı. Böylece devlet işlerinde karışıklık önlendi. Takvimdeki bu değişikliğin yanında, alaturka denilen, güneşin batışına göre ayarlanan saat yerine, çağdaş dünyanın kullandığı saat sistemi kabul edildi. Batıdan alınan zaman ölçüsü ile bir gün 24 saate bölünüp, günlük hayat düzene sokuldu. 1928 yılında yapılan bir değişiklikle milletlerarası rakamlar kabul edildi. 1931'de kabul edilen bir kanunla eski ağırlık ve uzunluk ölçüleri değiştirildi. Eskiden kullanılan arşın, endaze, okka gibi ölçü birimleri kaldırıldı. Bunların yerine uzunluk ölçüsü olarak metre, ağırlık ölçüsü olarak kilo kabul edildi. Uzunluk ve ağırlık ölçülerinde yapılan bu değişikliklerle ülkede ölçü birliği sağlandı. Bu yeniliklerin yanında millî bayramlar ve tatil günleri de yeniden düzenlendi. 1935'te çıkarılan bir kanunla, cuma günü olan hafta tatili değiştirilip, cumartesi öğleden sonra ve pazar günü hafta tatili olarak kabul edildi.

Eski Uzunluk Ölçüleri ÇARŞI ARŞINI Daha çok çarşı ve pazarda kullanılırdı. Metre hesabıyla çarşı arşını 68 cm'dir. Bina ve mimar arşını 75,8 cm'dir. Bu arşının uzunluğunda zamanla değişiklikler oldu. Üçüncü Selim Han abanoz ağacından bir mimar arşını yaptırdı. Bunun ölçü olarak kullanılmasını istedi ve kütüphaneye kaldırttı. Bunun bir tarafı 24 parmağa ve her parmak 10 hat'ta bölündü. Böylelikle bu bölümle basımevinde kullanılan punto büyüklükleri de alınabilecekti. Diğer tarafı sadece 20 eşit parçaya bölündü. Değerli kumaşları bilhassa ipekleri ölçmede endaze kullanılırdı (endaze 65,25 cm'dir). Türkiye'de 26 Mart 1931 tarih ve 1782 sayılı kanunla arşın ölçü birimi kaldırılıp yerine metre sistemi kabul edildi. 1933'ten sonra da arşının bütün çeşitleri tamamen ortadan kaldırılıp metre sistemine geçildi. Zirai mimari, arşın ve endâze ölçü birimlerinin ast ve üst katları aşağıda gösterilmiştir. ÖRNEK: 1 çarşı arşını = 8 rubu

ÖRNEKLER : Endaze 1 endaze = 8 rubu 1 rubu = 2 bedel Zirai 1 merhale = 2 berid 1 berid (menzil) = 4 fersah 1 fersah = 3 mil 1 mil = 2500 zirai 1 kulaç = 2,5 zirai Parmak 1 parmak = 12 hat 1 hat = 12 nokta = 0,00263 m 1 nokta = 0,00022 m 1 kulaç = 2,5 zirai =1,895 m (ip boyu, su derinliği, kuyu derinliği vb. için) 1 kara mili = 2500 zirai = 1895 m (kara yolculuğundaki mesafeler için) 1 fersah = 3 mil = 7500 zirai = 5685 m 1 berid (menzil) = 4 fersah = 12 mil = 30900 arşın = 22740 m 1 merhale = 2 berid = 45080 m 1 çarşı arşını = 8 rubu (urup) = 0,680 m (kumaş için) 1 rubu = 2 kirah = 0,085 m 1 kirah = 0,0425 m 1 endaze = 8 rubu (urup) = 0,650 m (artan ipekli fiyatlarına karşılık konulan ölçü birimi)

SAATTE YAPILAN YENİLİK Yeni dönemde bir günün 24 saate bölündüğü zaman ölçüsü kullanılmaya başlandı. ESKİ Eskiden güneşin batışına göre ayarlanan saatler kullanılıyordu.

TAKVİM ESKİ Eskiden Hicrî ve Rumî takvimler kullanılırdı.Ülkeler arası ilişkilerde sorun oluyordu. YENİ Bu takvimler yerine Milâdî takvim kabul edildi.

AĞIRLIK ÖLÇÜLER YENİ Yeni dönemde bunların yerine kilogram kabul edildi. ESKİ Osmanlı döneminde okka ve arşın kullanılırdı.

UZUNLUK ÖLÇÜLERİ ESKİ Eskiden arşın endaze gibi uzunluk ölçüleri kullanılırdı. YENİ Bu ölçülerin yerine metre kabul edildi.

Okulu:BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU İLKÖĞRETİM OKULU Öğretmen: İrfan YILMAZ Hazırlayan: Aykut HALICI Sınıfı: 4/B No: 831 Okulu:BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU İLKÖĞRETİM OKULU Öğretmen: İrfan YILMAZ