Frontal Lob Anatomisi ve İşlevleri Prof Dr Süheyla Ünal

Frontal Lob Anatomisi Motor Korteks Prefrontal korteks Primer Premotor Suplementer Frontal göz alanı Broca konuşma merkezi Prefrontal korteks

Motor Korteks Primary motor area Premotor area Supplementary B4 B6 Central sulcus Supplementary motor area (medially) Frontal eye field B 8 Lateral sulcus/ Sylvian fissure Motor speech area of Broca B 44, 45

Prefrontal korteks 2- Medial prefrontal korteks 1- Dorsal prefrontal korteks 2- Medial prefrontal korteks 3- Ventral orbitofrontal korteks Dış dünyayla ilgili algılar, dünya hakkındaki düşünceler, bedenin kendisindeki olaylar bu bölgelerden gelen bilgiler aracılığı ile oluşturulur

PFK alt alanları Dorsolateral: 9,46 Ventrolateral: 44,45,47 Orbitofrontal: 10,11 - Anterior: 8, 10 - Medial: 11, 25, 32

Fronto-subkortikal döngüler Beynin çeşitli alanlarından gelen ve birbirleriyle ilişkili olan bilgileri organize ederler. Bu döngülerin her birinin kendine özgü işlevi vardır ve bazı davranışlara aracılık ederler. Her özel kortikal alan striatuma projekte olur.

İşlevsel Frontal Lob Anatomisi Frontal-Subkortikal Döngüler Globus Pallidus & Substantia Nigra Striatum Kaudat & Putamen Talamus DM & CM nukleusları Frontal korteks

5 Frontal-Subkortikal Döngü 1-Motor döngü 2- Okulomotor döngü 3- Dorsolateral döngü 4- Lateral orbitofrontal döngü 5- Limbik döngü

5 Frontal-Subkortikal Döngü

1. Motor Döngü SMA, Premotor,Motor Putamen VL Globus Pallidus Dil 1. Motor Döngü SMA, Premotor,Motor Putamen VL Globus Pallidus VL, VA, CM Talamus Hipotalamus Suplementer Motor Alan (SMA)& Premotor: motor programların planlanması, başlatılması ve depolanması, hareketlerin ince ayarı Motor: hareketin plana göre yönetilmesi Konuşma

Suplementer Motor Alan Eylemin ortaya çıkmasında anahtar rol oynar. Rutin motor hareketlerin organizastonunu ve bellekte depolanmasını sağlar. Ayna nöronlar aracılığı ile davranışların aynalanmasını sağlar.

1. Motor Döngü

2. Okulomotor Döngü Frontal Eye Field Central Caudate DM Globus Pallidus Substantia Nigra VA, MD Thalamus İstemli sakkadik ( tarayıcı) göz hareketleri Bağımsız görsel uyaranlar REM

3. Dorsolateral Prefrontal Döngü DL Kaudat DM Globus Pallidus Substantia Nigra VA, MD Talamus Yönetsel işlevler: motor planlama, dikkati yönlendirme, bilişsel setleri değiştirme Dikkat ve işlem belleği aracılığı ile davranışı monitorize etme ve uyumlandırma

Dorsal prefrontal korteks İşlem belleği ve motor planlama ile ilişkilidir.

4. Lateral Orbitofrontal Döngü VM Kaudat DM Globus Pallidus Substantia Nigra VA, MD Talamus Infero-lateral prefrontal Orbito-frontal Duygusal yaşam ve kişilik yapısı Uyarılma, motivasyon, duygu, çeldirici uyaranların baskılanması Bilinçlilik, ödül sistemi Sosyal biliş, taklit

5. Anterior Singulat Döngü Singulat Girus Ventral Striatum RL Globus Pallidus Substantia Nigra MD Talamus Motivasyon, eyleme yönelme, kızgınlık, irritasyon

PFK’nın işlevleri Farkındalık, bilinçlilik

Dikkat İşlevi Uyaranın keşfedilmesi (odaklanma) Saptanan uyaranın kodlanması veya işlenmesi İlgili uyarana dikkat devam ederken diğer uyaranların filtre edilmesi Uygun olduğunda dikkatin kaydırılması İstemsiz kaymaların engellenmesi (distraktibilite) Giren bilgiye bir yanıt oluşturulması

Algı Adlandırma Anlam oluşturma

Bellek İşlevleri Bilginin organizasyonu (sol DLPFK) İstekler arasında seçim yapma (sol DLPFK) Kodlama Sözcük kodlama (sol posterior VLPFK) Anlamsal-algısal kodlama (sol anterior VLPFK) Yeni epizodik kodlama

Bellek İşlevleri İşlem belleği Epizodik anımsama (sağ APFK) Kaynak denetleme (sol APFK ve DLPFK) Bilme (sağ DLPFK) İşlem belleği Bilgi sağlama ( VLPFC) Bilginin yönetilmesi ( DLPFC)

Yönetsel işlevler Dorsolateral PFK (yönetsel) Kaudat v Ventromedial PFK and Singulat (değerlendirici) v Kaudat Putamen

Yönetsel işlevler Bedenden ve dış dünyadan gelen duyuları birleştirmek Kendine yönelik konuşmanın içselleştirilmesi Motivasyon ve uyanıklık durumu Yeniden yapılandırma

Yönetsel İşlevler Gelecekteki eylemin sonuçlarını öngörebilme Uygun motor tepkiyi seçmek, karar verme Yeni sorunlara çözüm üretme Davranışı planlamak ve düzenleme Davranışların zaman içindeki ardışıklığını sağlama

Yönetsel işlevler Duyguları kontrol etme Yargılama Soyutlama Dürtüleri denetleme Kendilik kavramı, kimlik duygusu Ruhsallık (Spirituality)

Frontal lob hasarları

Motor Korteks Primer motor korteks hasarları: Karşı taraf motor işlevleri / tonus; kuvvet Premotor korteks hasarları: Karşı taraf proksimal kaslarda orta derecede güçsüzlük Suplementer motor hasarlarda mutizm, akinezi Frontal göz alanı destrüktif hasarlarında gözler hasar tarafına, irrite edici hasarlarda göz karşı tarafa deviye olur. Broca konuşma merkezinin hasarlarında motor afazi

Prefrontal alanların lezyonunda Genel zeka, algı, uzun süreli bellek sağlam kalırken, günlük yaşamı sürdürmek için gerekli olan plan yapma ve günlük aktiviteleri düzenleme becerisi bozulur. Hareketi başlatma sorunları Zihinsel ve davranışsal değişiklikler yapabilme zorlukları Durdurma sorunları Kişisel farkındalıkta yetersizlik Somut ve açık tavır

Dorsolateral prefrontal hasar Dikkatte azalma, çelinebilirlikte artma İlgi azlığı Duygusal tepkide azalma Yönetsel işlevlerde bozulma İşlem belleğinde ve anımsamada bozulma Perseverasyon

Dorsolateral prefrontal-subkortikal döngü Geri çağırma sorunları Sözel ve sözel olmayan akıcılıkta azalma “Executive syndrome”

Dorsomedial prefrontal hasarlarda Uyanıklılık ve farkındalıkta azalma, Apati, yavaşlama Motivasyon azlığı Spontan davranışta azalma Amaca yönelik davranışta azalma

Anterior singülat hasarı Akinetik Mutizm Apati Spontan konuşma yokluğu Aynı heceyi tekrarlama Duygusal tepki yokluğu

Orbital prefrontal korteks hasarları Duygusal tepkide uygunsuzluk, labilite Dürtüleri inhibe edememe Davranışlarının sonuçlarını önemsememe Aşırı hareketlilik, huzursuzluk Dikkatte bozulma

Sahte psikopati İmmatür davranış Kaba davranış, sınırsızlık Küfürlü konuşma Seçimsiz cinsel davranış Motor aktivitede artma Sosyal kurallara uymama Suça yönelik davranış

KAYNAKLAR Stigge-Kaufman D. Frontal Lobe Functions www.phhp.ufl.edu/courses/psy4930/ Presentation%207--The%20Frontal%20Lobes.ppt Thimble MH.Psychopathology of Frontal Lobe Syndromes. http://www.ect.org/effects/lobe.html Swainson R. The parietal and frontal lobes. www.psychology.nottingham.ac.uk/ staff/rxs/teaching/c81bio/Lecture8.ppt Gyömörey K. Frontal lobesyndromes. www.neurosurvival.ca/.../Original_Articles_And_Presentations/rounds/FrontalLobeSyndromesFinal22.ppt

Carson K. Brainstem III: Internal Structures&Vascular Supply