Cinselliğin Psikonörobiyolojisi

... konulu sunumlar: "Cinselliğin Psikonörobiyolojisi"— Sunum transkripti:

1 Cinselliğin Psikonörobiyolojisi
Prof Dr Süheyla Ünal İnönü Üniversitesi Psikiyatri AD

2 Cinsellik Cinsellik yaşam kalitesi ve kendini iyi hissetmenin önemli bir bileşenidir Ne var ki hekimlerin çoğu bu konuyu hastalarıyla konuşmazlar Hastalar kendiliğinden bu konuyu kolay kolay dile getirmezler Hekim bu konuyla ilgili soru sormayı ihmal eder

3 Cinselliğin işlevleri
İlişkiler/Yakınlık Üreme/Türün devamı Kimlik, roller Haz/Ödül Güç/İktidar

4 Cinsellikle karşılanan arzular
Pregenital arzular (sevilme, sevme, bakılma, esirgenme, beslenme, güven) Genital arzular (arzulanma, cinsel arzular, cinsel aşk) Narsisistik arzular (onaylanma, beğenilme) Sevgi ya da saldırganlığın süblimasyonu ile geliştirilmiş arzular (estetik, sanatsal, bilimsel uğraşılar)

5 Cinsel davranışın belirleyicileri
Cinsel arzu idden gelir ve güçlüdür Anatomi ve fizyolojiden etkilenir Yaşantılardan, travmalardan etkilenir Bireyin yaşadığı çevreden ve içinde yaşadığı kültürden Kişilik faktörleri ve genel kendilik algısı Yaşam siklusu boyunca cinsellikle ilgili gelişimsel deneyimlerinden etkilenir

6 Cinsel beynin anatomisi
Beyin sapı Orgazmın baskılanması Hipotalamus: Potansiyel cinsel eşin belirlenmesi Beyin sapı ve limbik sistem bağlantısı Paraventriküler çekirdekten oksitosin salgılanması

7 Cinsel beynin anatomisi
Amigdala Erkeklerde cinsel güdüyü kontrol eder Kadın cinsel davranışında rol oynar Hipokampus Uyarılması penil ereksiyonu sağlayabilir Temporal loblar Bilateral çıkarılması, TLE, tümorleri hiperseksüalite ile sonuçlanır Serebral korteks Cinsel fantazilerle ilişkilidir

8 Orbitofrontal korteks
Bağlanmanın homeostatik düzenlenmesi Kortikolimbik yönetici işlevi İşlemsel öğrenme Başa çıkma/uyum işlevi

9 İstemek, hoşlanmak Nöral döngü Nörokimyasallar
Ventral striatum ( N akkümbens) Ventral pallidum Orbitofrontal korteks Amigdala Nörokimyasallar Oksitosin Vasopressin Dopamin

10 Cinsel uyarılma Hipotalamus Posterior ventral pallidum aktivasyonu
Ventromedial ve anterior temporal lob aktivitesinin azalması

11 Orgazm Nöral ağ Nörokimyasllar Ventral pallidum Nükleus akkumbens
Amigdala (-) Orbitofrontal korteks (-) Nörokimyasllar Dopamin Opioidler Oksitosin Prolaktin

12 Erkekler Mars’tan Kadınlar Venüs’ten
Kadın ve erkek arasında belirgin farklar vardır Fizyolojik farklar Seks ve aşk hakkında farklı görüşler

13 Aşkın üç yüzü TUTKU- Biyolojik bileşen
Romantik duygular ve arzu, cinsel ilişkinin yakıtıdır Bağımlılıklarda olduğu gibi güçlü bir istek yaratır YAKINLIK-Duygusal bileşen Bağlanma Sıcaklık, paylaşma, duygusal yakınlık Özeli paylaşma ve yardımlaşma isteği BAĞLILIK SÖZÜ-Bilişsel bileşen Bilinçli karar verme Zorluklara rağmen ilişkiyi sürdürmeyi seçme

14 AŞK ve CİNSELLİK KADIN ERKEK Yakınlık ve ilişki
Aşk, karşıdakini derinden tanımaktır Saygı Düşüncelilik ve özendir Sürprizler içermelidir Duygusal dokunmalardır Üç boyutu birlikte içerir Haz ve performans Deneyim ve yaşantı, gerçek ilişkinin bir substitudur Cinsel yakınlık biyolojik bir eylemden çok uzaktır Parçalıdır

15 Cinsel tepki aşamaları

16 Uyarılma Erkek Kadın Görsel uyaran ile dikkat ve uyarılma
Oksitotemporal korteks Anterior singulat korteks İnsula İnferior parietal lobül OFK inhibisyonu Güdülenme ve yönelme Amigdala hipotalamus Görsel uyaran ile uyarılma Menstruel fazdan etkilenir (midluteal faz) ACC İnsula OFK inhibisyonu Güdülenme ve yönelme Farkı amigdala ve hipotalamus oluşturuyor

17 Aşk ve cinselliğin nörobiyolojisi
Libido: Androjen ve östrojen Aşk, cinsel çekim: Dopamin, noradrenalin artışı, serotonin azalması Bağlanma: Opyatlar, oksitosin, vazopressin, katakolaminler

18 Cinselliğin nörobiyolojisi
Arzu: Serotonin, dopamin, testesteron, oksitosin Uyarılma: Erkekte; parasempatik kolinerjik sistem ereksiyon- asetilkolin, vazoaktif intestinal polipeptid, NO sentetaz, serotonin, dopamin, norepinefrin, testesteron, oksitosin Kadında; sempatik sinir sistemi cinsel uyarılma ve lubrikasyon- epinefrin, norepinefrin, östrojen,oksitosin

19 Cinselliğin nörobiyolojisi
Orgazm-Serotonin, dopamin, epinefrin, NE, oksitosin Erkek; ejakülasyon Sempatik ss, Kadın; öznel haz duygusu, ritmik kasılmalar Çözülme, gevşeme, refraktör peryod

20 Bağlanma peptidleri Bağlanma ile ilgili peptidler oksitosin ve vasopressin, ağırlıklı olarak amigdala ve hipotalamus üzerine etkili olurlar Cinsel ilişki sırasında oksitosinin az salgılanması, seksüel ilişkinin mekanik ve sevgisiz olarak yaşantılantılanmasına yol açar

21 Vazopressin Cinsel eş seçiminde rol oynar (Winslow & Insel, 1993)
Bağlanmanın uzun süre devam etmesinde etkilidir

22 Cinsel siklus Erkekte 3 dakika Kadında 15 dakika

23 Kadın cinselliği Orgasm Arousal Satisfaction Choice Desire Physical
Need for Intimacy Orgasm Arousal Satisfaction Choice Desire Physical Wellbeing Awareness of Nonsexual Need to be Sexual Basson Model

24 Cinsel sorun kaynakları
Kadın Stres, tükenme, yorgunluk Gerçekçi olmayan beklentiler Gerçekleşmemiş düşler Erkek Testesteron Erektil disfonksiyon Erken boşalma Başarısızlık korkusu

25 Doyumlu seks koşulları
Yakınlık duygusu Cinsel yeterlilik duygusu Güven duygusu Uyarılma Fiziksel ve zihinsel olarak hazır olma Ortam ve durum hakkında olumlu duygular taşıma