ÖZEL HASTANELERİN HUKUKİ SORUMLULUĞU Av. Gültezer Hatırnaz Erol

ÖZEL HASTANEDE SORUMLULUĞUN TEMELLERİ ► Sözleşme (BK.112.m.vd) ► Haksız Fiil (BK.49.m) ► Vekaletsiz işgörme (BK.526.m)

SÖZLEŞME SORUMLULUĞU ► Sözleşmenin İhlali ► Kusur ► Zarar ► İlliyet Bağı/Nedensellik Bağı

Sözleşme serbestisi Teşhis ve tedavi sözleşmesinde, sağlık hizmetini sunan özel sağlık kurum ve kuruluşları, hastayı kabul edip etmemekte kural olarak serbesttirler (TDN. m. 18). Hasta da istediği özel bir sağlık kurum ve kuruluşuyla tıbbî teşhis ve tedavi sözleşmesini yapıp yapmamakta muhtardır (TDN. m.5). Buna karşın acil vakalarda özel sağlık kurum ve kuruluşlarının ilk teşhis ve tedaviyi yapma zorunlulukları bulunur.

Özel Hastanenin Yükümlülükleri Hastanın Tıbbi Teşhis ve Tedavisini Sağlama Yükümlülüğü Hastane Bakımını Sağlama Borcu Hastanın Aydınlatılması Yükümlülüğü Hastanın Rızasının Alınması Yükümlülüğü Sadakat ve Özen Yükümlülüğü Kayda Geçirme ve Sır Saklama Yükümlülüğü

Hastanın Yükümlülüğü ●Ücret Ödeme Yükümlülüğü ●Hastanın Gerekli Bilgi ve Belgeleri Verme, Hekim tarafından verilen talimat ve tavsiyelere uyma Yükümlülüğü

Aydınlatma Yükümlülüğü Genel olarak ●Anayasa’nın 17. Maddesi, ●TŞTİDK. M. 70 ●HHY’nin 15.maddesi Aydınlatmanın kapsamı Teşhis Süreç Riziko İlaç

Aydınlatma Çeşitleri Tedavi aydınlatması Karar aydınlatması Risk aydınlatması

Aydınlatma Ödevine Aykırılığın Sonuçları Özel hastanelerin aydınlatma yükümlülüğünün ihlalinden dolayı sorumluluğunda, kusur sorumluluğu ilkesine (BK 49.m.vd) başvurulabileceği gibi; bunların adam çalıştıran sıfatıyla kusursuz sorumluluğundan da (BK 66.m.) bahsedilebilecektir.

Sadakat ve Özen yükümü Özel hastane de, hastayı teşhis ve tedavi faaliyetinde bulunurken sadakat ve özenle hareket etmelidir.

Özel hastane işleticisi, bir hastaneye kabul sözleşmesiyle üstlenmiş olduğu yükümlülükleri yerine getirirken, kendisiyle aynı durumda bulunan ortalama düzeydeki bir hastaneden beklenen standardı sağlamak mecburiyetindedir. Ortalama bir hastane bulunması gerekli vasıflar belirlenirken HHK’nın ve 8/5747 sayılı Özel Hastaneler Tüzüğü’nün hükümleri dikkate alınmalıdır.

Hastane işleticisi, hastanesinde istihdam edeceği tıbbi ve tıbbi olmayan personeli seçerken özenli hareket etmek zorunda olduğu gibi bunları yeni gelişmelere uygun hale getirmekle de yükümlüdür. Bu amaçla mesleki yayınları getirtmeli, hizmet içi kurslar tertiplemeli veya personelinin bu tip konferanslara katılmasını sağlamalıdır.

Bu gelişmeleri takip mecburiyeti, hastane tekniği açısından da söz konusudur. Hastane işleticisi, tıbbi tedavi ve aletlerinde ortaya çıkan gelişmeleri yakından takip etmelidir. Bunlar özen borcu çerçevesinde kendini geliştirme yükümlüğünün bir sonucudur

Kayda geçirme (Dosyalama) Yükümlülüğü Özel hastane işleticisi, hastanesine kabul ettiği hastaya ilişkin bilgileri düzenli bir şekilde kayda geçirmek ve bu kayıtlarla birlikte sair bütün belgeleri saklamak zorundadır. 8/5747 sayılı Özel Hastaneler Tüzüğü’nün 29. Maddesi gereğidir. Bu yükümlülüğü yerine getirmediği taktirde, meydana gelecek her türlü zararı tazmin etmek zorundadır. Kayda geçirmenin uzantısı olarak, hastane işleticisi için, gerek hastane personeli vasıtasıyla bizzat gerçekleştirdiği ve gerekse hasta tarafından getirilip teslim edilmiş belgeleri saklama yükümlülüğü vardır.

Hastaneye kabul sözleşmesinin bitiminden sonra söz konusu kayıt ve belgelerin akıbeti ne olacaktır? ÖHY Md 49:özel hastanede tutulan hasta dosyaları, en az YİRMİ YIL (20) süre ile saklanır.

Hastanede veya dışarıda yapılmakla birlikte, bedeli hasta tarafından ödenmiş laboratuar ve röntgen filmleri ve şemalar da hastaya verilir ancak Adli olaylara ilişkin olanların asılları verilmez (ÖHT. m. 37/b). ÖHT. m. 37’ye göre, hasta tarafından istenecek olursa, hastanede kullanılıp bedeli hastadan alınan ilaç ve pansuman malzemelerinin tür ve miktarını gösterir liste (m. 37/a); dışarıda satın alınan ilaç ve malzemenin reçeteleri (m. 37/c); klinik ve laboratuar bulguları, hastalığın tanısı, gidişi, yapılan inceleme, tedaviye ve sonucuna ilişkin olarak tabipçe düzenlenecek çıkış özeti (epikriz) (m. 37/d) de ücretsiz olarak verilir.

Sır Saklama Yükümlülüğü Fenni müşahede dosyaları, tüm belgeler, laboratuar raporları hastanın hastaneyi terk etmesinden sonra dahi, muhafaza edilir ve yetkili olmayanların tetkikine izin verilmez. Bu yükümlülüğe uyma, hastane işleticisi yanında hastane personeli ve hekimler için de geçerlidir.

Türk Ceza Kanunu MADDE 239 Ticarî sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması (1) Sıfat veya görevi, meslek veya sanatı gereği vakıf olduğu ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgeleri yetkisiz kişilere veren veya ifşa eden kişi, şikayet üzerine, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Bu bilgi veya belgelerin, hukuka aykırı yolla elde eden kişiler tarafından yetkisiz kişilere verilmesi veya ifşa edilmesi halinde de bu fıkraya göre cezaya hükmolunur.

Umumi Hıfzıssıhha Kanunu m Umumi Hıfzıssıhha Kanunu m.104, bulaşıcı hastalıkların bildirilmesi sırasında hastanın özel yaşamının korunması gereği üzerinde durulmuştur. Bildirilmesi zorunlu hastalıklardan frenginin cinsel yolla bulaşan bir hastalık olması nedeniyle bildirim sırasında hasta ile ilgili bilgilerin açıklanmaması konusu özellikle vurgulanmıştır

Hastane işleticisi ve hekim için sır saklama borcu, kural olarak hastanın ölümünden sonra da devam eder

Sır Saklamanın İstisnaları Hastanın Rızası Savunma Hakkı Hastanın bir uzmana veya başka bir hastaneye yollanması Tanıklıkta Bulunması

Kusur kusur, hukuk düzeni tarafından hoş görülmeyip kınanan bir davranış biçimidir. İhmal, hukuka aykırı sonucu istememekle beraber böyle bir sonucun meydana gelmemesi için şartların gerekli kıldığı özeni göstermemesidir. Özel hastane, BK.m.114/1’e çerçevesinde her türlü kusurdan sorumludur. Çünkü BK.m.112 gereğince borçlunun (hastanenin) kusurlu olduğu varsayılır. Aksini, yani kusurlu olmadığını ispat yükü borçlunun üzerindedir.

Meslek Kusuru Meslek kusuru, tıp ilminin genel olarak tanınan kurallarının kusurlu bir ihlalini” ifade eder. Yani, hekimin, tıp bilimi ve uygulamasında genel olarak tanınan kuralları gerekli dikkat ve ihtimam eksikliği nedeniyle nazara almaması, çiğnemesidir. Y.13.HD.10.07.2008T, 2008/3938E, 2008/9675K, “Hekimin, iltihaplı göz nakli sonucu hastanın gözü kör olmuştur. Burada hekimin, mesleki bir kusuru söz konusudur.”

Zarar -Geçici sakatlık -Kalıcı sakatlık -ölüm

İlliyet Bağı İlliyet bağı, hukukta, ortaya çıkan zararla, sorumluluğun bağlandığı davranış ya da olay arasındaki sebep-sonuç ilişkisini ifade eder.

Vekaletsiz İş Görme Taraflar arasında sözleşme ilişkisi yoktur.Hekim, bazı durumlarda, hasta yararına tıbbi müdahalelerde bulunabilir. Bu durum daha çok acil durumlarda ve ameliyatın genişletilmesi hallerinde söz konusu olur. Hekim böyle durumlarda, vekaletsiz iş gören sıfatıyla tıbbi müdahalede bulunmaktadır.

Özel Hastanelerin Yasal Sorumlulukları Tazminat (maddi ve manevi tazminat) Yöneticinin görevinden kaynaklanan suçlarda hapis/adli para cezası İdari Para Cezası Hastanenin bir kısmında faaliyetin geçici olarak durdurulması Hastanenin tamamında faaliyetin geçici olarak durdurulması Ruhsatın geri alınması Yönetim görevinden kaynaklanan ve mesul müdürler açısından meslek örgütünün disiplin cezası

Tazminat Davalarında Görev Özel hastanelere karşı  açılacak davalarda, özel hastane şirket olarak örgütlendiklerinden ve ticari faaliyette bulunduklarından görevli mahkeme Tüketici Mahkemeleri olacaktır.

T. C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU,E. 2009/13-393 K. 2009/452,T. 21. 10 Davalı hastanenin, akıl hastası ve intihara meyilli bulunan hastaya bu konuda yetişmiş hemşire görevlendirilmeyerek hasta yakınının refakatçi olarak seçilmesini ve hastanın, hastanede intiharına engel olamayan davalı hastanenin tazminatla sorumlu tutulması gerektiğine karar verilmelidir.

YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2004/13-291K. 2004/370T. 23.6.2004 • AMELİYAT SIRASINDA KUSUR NEDENİYLE ÖLÜM ( Özel Hastahanenin ve Ameliyat Ekibinin Sadakat ve Özen Sorumluluğu – Caydırıcı Miktarda Manevi Tazminata Hükmedilmesi Gereği/Ölenin Eşi Çocukları ve Kardeşlerinin Talebi ) • ÖZEL HASTANENİN SORUMLULUĞU ( Ameliyat Sırasında Kusur Nedeniyle Ölüm/Manevi Tazminat – İşletenin Tacir Sıfatıyla Basiretli Bir Tacir Gibi Davranması Gereği/Doktor ve Diğer Yardımcı Personeli Seçme ve Denetlemede Özen Borcu )

KAYNAKLAR Av.Gültezer Erol’ un “Özel Hastanelerin Sorumluluğu” kitabı ve eğitim sunusu, Hakan Hakeri, Tıp Hukuku, Ankara 2010, 103 vd. Sunu içerisinde geçen ilgili mevzuat Kazancı içtihat bankası

Sabrınız için teşekkürler. SORULAR?? Av. Nesrin Özkaya