MUSTAFA AYDIN KOORDİNATÖR MÜDÜR YARDIMCISI 05 ARALIK 2013 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU VE BAĞLI YÖNETMELİKLER MUSTAFA AYDIN KOORDİNATÖR MÜDÜR YARDIMCISI 05 ARALIK 2013

6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU VE BAĞLI YÖNETMELİKLER 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Yayım tarihi: 30 Haziran 2012 4857 Sayılı Kanunun yerine

İnternet Sayfaları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/isggm.portal İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitü Müdürlüğü http://www.isgum.gov.tr/ Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Merkezi http://www.casgem.gov.tr/

Kanun Maddelerinin Yürürlüğe Girme Süreleri 6. ve 7. Maddeler Kamu Kurumları için 1 Temmuz 2016 ‘da yürürlüğe girecek. 8. Madde 1 Temmuz 2014 ‘de yürürlüğe girecek.

Devam Eden Yükümlülükler 10. madde iş yerlerinde risk değerlendirmesi çalışması yapılması, 11. madde acil durum planları, yangınla mücadele ve ilk yardım çalışmalarının yapılması, 12. madde tahliye planının yapılması, 14. madde iş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildiriminin yapılması, 15. madde sağlık gözetiminin gerçekleştirilmesi, 16. ve 17. maddeler çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi, 18. madde çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması, 20. madde çalışan temsilcilerinin belirlenmesi.

Kanunun Getirdikleri (1) Bu Kanun; kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır. (Md.2) İşveren adına hareket eden, işin ve işyerinin yönetiminde görev alan işveren vekilleri, bu Kanunun uygulanması bakımından işveren sayılır. (Md. 3)

Kanunun Getirdikleri (2) İşverenin genel yükümlülüğü: a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.  b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar. c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır. d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır. (Md.4)

Kanunun Getirdikleri (3) Çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirir. Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. Ancak belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması hâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir. (Md. 6)

Kanunun Getirdikleri (4) Madde 8 (7) Kamu kurum ve kuruluşlarında ilgili mevzuata göre çalıştırılan işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı olma niteliğini haiz personel, gerekli belgeye sahip olmaları şartıyla asli görevlerinin yanında, belirlenen çalışma süresine riayet ederek çalışmakta oldukları kurumda veya ilgili personelin muvafakati ve üst yöneticinin onayı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilebilir. Bu şekilde görevlendirilecek personele, görev yaptığı her saat için (200) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı tutarında ilave ödeme, hizmet alan kurum tarafından yapılır. Bu ödemeden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmaz. Bu durumdaki görevlendirmeye ilişkin ilave ödemelerde, günlük mesai saatlerine bağlı kalmak kaydıyla, aylık toplam seksen saatten fazla olan görevlendirmeler dikkate alınmaz.

Kanunun Getirdikleri (5) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. (Md. 10) İşveren, çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek acil durumları önceden değerlendirerek, çalışanları ve çalışma çevresini etkilemesi mümkün ve muhtemel acil durumları belirler ve bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır. (Md. 11)

Kanunun Getirdikleri (6) İşveren; a) Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler.  b) İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenler. (Md. 14) İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlar. Bu eğitim özellikle; işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde verilir. (Md. 17)

28512 Sayı ve 29 Aralık 2012 Tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği İşveren, işyerlerinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi ve uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi, çalışanların ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla; çalışanları arasından bu Yönetmelikte belirtilen nitelikleri haiz bir veya birden fazla işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli görevlendirir. (Md.5)

İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi İşveren, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda İşyeri sağlık ve güvenlik birimi (İSGB) kurar. (Md. 5) İSGB, en az bir işyeri hekimi ile işyerinin tehlike sınıfına uygun belgeye sahip en az bir iş güvenliği uzmanının görevlendirilmesi ile oluşturulur. Bu birimde işveren diğer sağlık personeli de görevlendirebilir. (Md. 10) Tam süreli işyeri hekimi görevlendirilen işyerlerinde, diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir. (6331 Sayılı Kanun md.6)

İş Sağlığı ve Güvenliği Birimlerinde Sağlanması Gereken Şartlar İSGB’nin, asıl işin yürütüldüğü mekânda ve giriş katta kurulması esastır.(Md. 10) Bu birimlerde 8’er metrekareden az olmamak üzere bir iş güvenliği uzmanı odası ile işyeri hekimi tarafından kullanılmak üzere bir muayene odası ve 12 metrekareden az olmamak üzere bir ilkyardım ve acil müdahale odası bulunur. (Md. 10) İşyerinde çalışanların acil durumlarda en yakın sağlık birimine ulaştırılmasını sağlamak üzere uygun araç bulundurulur. (Md. 10)

İSGB Görev ve Sorumlulukları Madde 13: a) İşyerinde sağlık ve güvenlik risklerine karşı işverene rehberlik yapılmasından ve öneriler hazırlayarak onayına sunulmasından, b) Çalışanların sağlığını korumak ve geliştirmek amacı ile yapılacak sağlık gözetiminin uygulanmasından, c) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ve bilgilendirilmeleri konusunda planlama yapılarak işverenin onayına sunulmasından,

İSGB Görev ve Sorumlulukları (2) ç) İşyerinde kaza, yangın, doğal afet ve bunun gibi acil müdahale gerektiren durumların belirlenmesi, acil durum planının hazırlanmasından, d) Yıllık çalışma planı, yıllık değerlendirme raporu, iş kazası ve meslek hastalığı ile iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin bilgilerin ve çalışma sonuçlarının kayıt altına alınmasından, e) Çalışanların yürüttüğü işler, işyerinde yapılan risk değerlendirmesi sonuçları ve maruziyet bilgileri ile işe giriş ve periyodik sağlık muayenesi sonuçları, iş kazaları ile meslek hastalıkları kayıtlarının, işyerindeki kişisel sağlık dosyalarında gizlilik ilkesine uyularak saklanmasından sorumludur.

28512 Sayı ve 29 Aralık 2012 Tarihli İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik İş güvenliği uzmanı: İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip mühendis, mimar veya teknik elemandır. (Md. 5) Çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı niteliklerine sahip çalışanı, işyerinin tehlike sınıfı ve çalışan sayısını dikkate alarak iş güvenliği uzmanı olarak görevlendirir. (Md. 5) Teknik Eleman: Teknik öğretmen, fizikçi, kimyager ve biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programı mezunları. (6331 Sayılı Kanun md. 3 ve 28726 sayılı yönetmelikle yapılan değişiklik)

İş Güvenliği Uzmanının Görevleri a) İşverene rehberlik etmek, b) İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirmek, c) İşyerinde meydana gelen iş kazası ve meslek hastalıklarının nedenlerinin araştırılması ve tekrarlanmaması için alınacak önlemler konusunda çalışmalar yaparak işverene önerilerde bulunmak, ç) İş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapılmasıyla ilgili çalışmalara ve uygulanmasına katılmak,

İş Güvenliği Uzmanının Görevleri (2) d) Çalışma ortamının gözetiminin yapılması, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı gereği yapılması gereken periyodik bakım, kontrol ve ölçümleri planlamak ve uygulamalarını kontrol etmek, e) Doğal afet, kaza, yangın veya patlama gibi durumlar için acil durum planlarının hazırlanması çalışmalarına katılmak, bu konuyla ilgili periyodik eğitimlerin ve tatbikatların yapılmasını ve acil durum planı doğrultusunda hareket edilmesini izlemek ve kontrol etmek, f) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin ilgili mevzuata uygun olarak planlanması konusunda çalışma yaparak işverenin onayına sunmak ve uygulamalarını yapmak veya kontrol etmek. (Md. 9)

İş Güvenliği Uzmanlarının Nitelikleri ve Çalışma Süreleri Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 6 dakika görev yapar. (11.10.2013 Tarihli değişikliklere göre) Az tehlikeli sınıfta yer alan 2000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 2000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir. (11.10.2013 Tarihli değişikliklere göre) İş güvenliği uzmanlarının görevlendirilmesinde, bu Yönetmeliğe göre hesaplanan çalışma süreleri bölünerek birden fazla iş güvenliği uzmanına verilemez. (Md.7)

Müdürlüğümüzdeki Çalışan Sayısı

28532 Sayı ve 18 Ocak 2013 Tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları hakkında Yönetmelik Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturur. (Md. 4) İşverene bağlı, fabrika, müessese, işletme veya işletmeler grubu gibi birden çok işyeri bulunduğu hallerde elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu her bir işyerinde ayrı ayrı kurul kurulur. (Md. 5)

Eğer asıl işveren-alt işveren ilişkisi varsa (md Eğer asıl işveren-alt işveren ilişkisi varsa (md. 4); Alt işveren: Bir işverenden, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan, bu iş için görevlendirdiği işçilerini/çalışanlarını sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar. (28786 sayılı yönetmelik md. 4) Asıl İşveren Alt işveren Kurul 50’den çoksa 50’den azsa Asıl işveren kurul kurar, alt işveren temsilci gönderir. Alt işveren kurul kurar, asıl işveren temsilci gönderir. Kurullar arası koordinasyon asıl işverence sağlanır. Ortak Kurul kurulur.

İSG Kurul Üyeleri İşveren veya vekili İSG Uzmanı (2016’ya ertelendi) (işverence belirlenir) İşyeri hekimi (2016’ya ertelendi) (işverence belirlenir) İnsan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi (işverence belirlenir) Sivil savunma uzmanı (işverence belirlenir) Formen, ustabaşı veya usta (açık oyla seçilir, seçilememesi durumunda atanır; yedekleri de aynı yöntemle belirlenir.) Çalışan temsilcisi veya baş temsilci (açık oyla seçilir, seçilememesi durumunda atanır; yedekleri de aynı yöntemle belirlenir.) (Md. 6)

İSG Kurul Üyelerine Verilecek Eğitim İşveren tarafından, kurulun üyelerine ve yedeklerine iş sağlığı ve güvenliği konularında eğitim verilmesi sağlanır. Kurul üyelerinin ve yedeklerinin eğitimleri asgari aşağıdaki konuları kapsar; a) Kurulun görev ve yetkileri, b) İş sağlığı ve güvenliği konularında ulusal mevzuat ve standartlar, c) Sıkça rastlanan iş kazaları ve tehlikeli vakaların nedenleri, ç) İş hijyeninin temel ilkeleri, d) İletişim teknikleri, e) Acil durum önlemleri, f) Meslek hastalıkları, g) İşyerlerine ait özel riskler, ğ) Risk değerlendirmesi. (Md. 7)

İSG Kurulunun İşleyişi Kurulun başkanı işveren veya işveren vekili, kurulun sekreteri ise iş güvenliği uzmanıdır. İş güvenliği uzmanının tam zamanlı çalışma zorunluluğu olmayan işyerlerinde ise kurul sekretaryası; insan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi tarafından yürütülür. (Md.6) Kurullar ayda en az bir kere toplanır. Ancak kurul, işyerinin tehlike sınıfını dikkate alarak, az tehlikeli işyerlerinde bu sürenin üç ay olarak belirlenmesine karar verebilir. (Md. 9). Kurul, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile işveren veya işveren vekili başkanlığında toplanır ve katılanların salt çoğunluğu ile karar alır. Çekimser oy kullanılamaz. Oyların eşitliği halinde başkanın oyu kararı belirler. (Md. 9)

İSG Kurulunun Görevleri a) İş sağlığı ve güvenliği iç yönerge taslağı hazırlamak, yönergenin uygulanmasını izlemek, b) İş sağlığı ve güvenliği konularında o işyerinde çalışanlara yol göstermek, c) İşyerinde iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tehlikeleri ve önlemleri değerlendirmek, tedbirleri belirlemek, işveren veya işveren vekiline bildirimde bulunmak, ç) İşyerinde meydana gelen her iş kazası veya meslek hastalıklarini bir raporla tespit etmek, d) İş sağlığı ve güvenliği eğitim ve öğretimini planlamak,

İSG Kurulunun Görevleri (2) e) İşyerinde yapılacak bakım ve onarım çalışmalarında gerekli güvenlik tedbirlerini planlamak ve bu tedbirlerin uygulamalarını kontrol etmek, f) İşyerinde yangın, doğal afet, sabotaj ve benzeri tehlikeler için alınan tedbirlerin yeterliliğini ve ekiplerin çalışmalarını izlemek, g) İşyerinin iş sağlığı ve güvenliği durumuyla ilgili yıllık bir rapor hazırlamak, ğ) 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 13 üncü maddesinde belirtilen çalışmaktan kaçınma hakkı talepleri ile ilgili acilen toplanarak karar vermek, h) İşyerinde teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmeye yönelik çalışmalar yapmak. (Md. 8)

28750 Sayı ve 29 Ağustos 2013 Tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Çalışan Temsilcisinin Nitelikleri ve Seçilme Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ İşveren, işyerinde yetkili sendika veya sendikalar bulunması halinde işyeri sendika temsilcisini çalışan temsilcisi olarak görevlendirir. (Md. 4) İşyerinde görevlendirilecek çalışan temsilcisi sayısı aşağıdaki şekilde belirlenir: a) İki ile elli arasında çalışanı bulunan işyerlerinde bir. b) Elli bir ile yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde iki. c) Yüz bir ile beş yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde üç. ç) Beş yüz bir ile bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde dört. d) Bin bir ile iki bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde beş. e) İki bin bir ve üzeri çalışanı bulunan işyerlerinde altı. (Md.7)

Destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin aşağıdaki konularda işveren önceden görüşlerinin alınmasını sağlar: Görevlendirilecek veya işyeri dışından hizmet alınacak işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer personel ile ilk yardım, yangınla mücadele ve tahliye işleri için kişilerin görevlendirilmesi. Risk değerlendirmesi yapılarak, alınması gereken koruyucu ve önleyici tedbirlerin ve kullanılması gereken koruyucu donanım ve ekipmanın belirlenmesi. Sağlık ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve koruyucu hizmetlerin yürütülmesi. Çalışanların bilgilendirilmesi. Çalışanlara verilecek eğitimin planlanması. Destek Elemanı: Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişi. (6331 Sayılı Kanun md. 3)

28648 Sayı ve 15 Mayıs 2013 Tarihli Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik İşveren, çalışanlarına asgari aşağıdaki konuları içerecek şekilde iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin verilmesini sağlar. (Md. 6)

1. Genel konular a) Çalışma mevzuatı ile ilgili bilgiler, b) Çalışanların yasal hak ve sorumlulukları, c) İşyeri temizliği ve düzeni, ç) İş kazası ve meslek hastalığından doğan hukuki sonuçlar 3. Teknik konular a) Kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri, b) Elle kaldırma ve taşıma, c) Parlama, patlama, yangın ve yangından korunma, ç) İş ekipmanlarının güvenli kullanımı, d) Ekranlı araçlarla çalışma, e) Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve önlemleri, f)İş kazalarının sebepleri ve korunma prensipleri ile tekniklerinin uygulanması, g) Güvenlik ve sağlık işaretleri, ğ) Kişisel koruyucu donanım kullanımı, h) İş sağlığı ve güvenliği genel kuralları ve güvenlik kültürü, ı) Tahliye ve kurtarma 2. Sağlık konuları a) Meslek hastalıklarının sebepleri, b) Hastalıktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanması, c) Biyolojik ve psikososyal risk etmenleri, ç) İlkyardım

Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri a) İşyerinde görevli iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri tarafından, b) İşçi, işveren ve kamu görevlileri kuruluşları veya bu kuruluşlarca kurulan eğitim vakıfları ve ortaklaşa oluşturdukları eğitim merkezleri, üniversiteler, kamu kurumlarının eğitim birimleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yetkilendirilmiş eğitim kurumları ve ortak sağlık ve güvenlik birimleri tarafından verilir. (Md. 13)

Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde üç yılda en az bir defa eğitim verilir. (Md. 6) Çalışanlara az tehlikeli işyerleri için en az sekiz saat eğitim verilir. (Md. 11)

Eğitimler Ne Zaman Verilir? 1) İşveren, çalışan fiilen çalışmaya başlamadan önce, çalışanın yapacağı iş ve işyerine özgü riskler ile korunma tedbirlerini içeren konularda öncelikli olarak eğitilmesini sağlar.  2) Çalışma yeri veya iş değişikliği, iş ekipmanının değişmesi, yeni teknoloji uygulanması gibi durumlar nedeniyle ortaya çıkacak risklerle ilgili eğitimler ayrıca verilir. 3) İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe dönüşünde çalışmaya başlamadan önce, kazanın veya meslek hastalığının sebepleri, korunma yolları ve güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilir. 4) Herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir. (Md. 6)

28512 Sayı ve 29 Aralık 2012 Tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeli Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimali, Ramak kala olay: İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olayı ifade eder.

İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. (Md. 5) Az tehlikeli işyerlerinde en geç altı yılda bir yenilenir. (Md. 12)

Risk Değerlendirmesi Ekibi a) İşveren veya işveren vekili. b) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri. c) İşyerindeki çalışan temsilcileri. ç) İşyerindeki destek elemanları. d) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar. (Md. 6) İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet alabilir. (Md. 6)

Muhtemel Tehlikeler Biyolojik Kayma/Düşme/Takılma Cisim Düşmesi Kimyasal Mekanik Elektrik Psikososyal Ergonomi Sağlık ve Hijyen Fiziksel Yangın/Patlama İnsan Faktörü

Risk Değeri = Olasılık x Şiddet Derecesi 5x5 RİSK MATRİSİ YÖNTEMİ Risk Değeri = Olasılık x Şiddet Derecesi ŞİDDET DERECELENDİRME 1 ÇOK HAFİF İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren 2 HAFİF İş günü kaybı yok, ilk yardım gerektiren 3 ORTA Hafif yaralanma, tedavi gerekir 4 CİDDİ Ölüm, Ciddi yaralanma, meslek hastalığı 5 ÇOK CİDDİ Birden çok ölüm, sürekli iş göremezlik Kaynak: Burak Yasun, Kamu Kurumlarında Risk Değerlendirmesi, Ankara, 2013.

Risk Değerlendirmesi Adımları Adım 1: Bilgi Toplama Adım 2: Tehlikelerin Belirlenmesi Adım 3: Tehlikelerden kaynaklanan risklerin değerlendirilmesi Adım 4: Riski ortadan kaldırmak ya da azaltmak için eylemlerin planlanması Adım 5: Risk değerlendirmesinin yazılı hale getirilmesi Kaynak: Murat Andaç, Risk Değerlendirme Rehberi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara.

Bir tehlikeden kaynaklanan riskin ortadan kaldırılması için yapılması gerekenler Riskin yüksek ve kabul edilemez bir düzeyde olduğu değerlendirilmişse, ilk önce bunun azaltılması yönünde eylemler gerçekleştirilmelidir. Risk orta düzeyde ve kabul edilebilir olarak değerlendirilmişse, eylemlerin riskin bu düzeyin altına düşürülmesi yönünde planlanması tavsiye edilir. Risk düşük düzeyde ve kabul edilebilir olarak değerlendirilmişse, riskin bu düzeyde kalmasının sağlanması gereklidir. Kaynak: Murat Andaç, Risk Değerlendirme Rehberi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara.

Alınması Gereken Koruyucu ve Önleyici Tedbirler için öncelik sırası Tehlikeyi/riski ortadan kaldırın, Tehlikeyi/riski idari düzenlemelerle en aza indirin, Tehlikeyi/riski toplu koruma önlemleri ile en aza indirin, Tehlikeyi/riski uygun kişisel koruyucu donanım ile en aza indirin. Kaynak: Murat Andaç, Risk Değerlendirme Rehberi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara.

28681 Sayı ve 18 Haziran 2013 Tarihli İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik Acil durum: İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gerektiren olayları, Acil durum planı: İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dahil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı planı, Güvenli yer: Acil durumların olumsuz sonuçlarından çalışanların etkilenmeyeceği mesafede veya korunakta belirlenmiş yeri ifade eder. (Md. 4)

İşverenin yükümlülükleri MADDE 5 – (1) İşverenin acil durumlara ilişkin yükümlülükleri aşağıda belirtilmiştir: a) Çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek ve çalışan ile çalışma çevresini etkileyecek acil durumları önceden değerlendirerek muhtemel acil durumları belirler. b) Acil durumların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır. c) Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapar. ç) Acil durum planlarını hazırlar ve tatbikatların yapılmasını sağlar.

İşverenin yükümlülükleri d) Acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda çalışanı görevlendirir ve her zaman hazır bulunmalarını sağlar. e) Özellikle ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında, işyeri dışındaki kuruluşlarla irtibatı sağlayacak gerekli düzenlemeleri yapar. f) Acil durumlarda enerji kaynaklarının ve tehlike yaratabilecek sistemlerin olumsuz durumlar yaratmayacak ve koruyucu sistemleri etkilemeyecek şekilde devre dışı bırakılması ile ilgili gerekli düzenlemeleri yapar.

İşyerinde meydana gelebilecek acil durumlar aşağıdaki hususlar dikkate alınarak belirlenir: a) Risk değerlendirmesi sonuçları. b) Yangın, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım ve patlama ihtimali. c) İlk yardım ve tahliye gerektirecek olaylar. ç) Doğal afetlerin meydana gelme ihtimali. d) Sabotaj ihtimali. (Md. 8)

İşveren; işyerlerinde tehlike sınıflarını tespit eden Tebliğde belirlenmiş olan az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 50 çalışana kadar; a) Arama, kurtarma ve tahliye, b) Yangınla mücadele, konularının her biri için uygun donanıma sahip ve özel eğitimli en az birer çalışanı destek elemanı olarak görevlendirir. İşyerinde bunları aşan sayılarda çalışanın bulunması halinde, tehlike sınıfına göre her 30, 40 ve 50’ye kadar çalışan için birer destek elemanı daha görevlendirir. (Md. 11) İşveren, ilkyardım konusunda 22/5/2002 tarihli ve 24762 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İlkyardım Yönetmeliği esaslarına göre destek elemanı görevlendirir. (Md. 11)

Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri oluşturulurken 27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri dikkate alınır. (Md. 10) Hazırlanan acil durum planının uygulama adımlarının düzenli olarak takip edilebilmesi ve uygulanabilirliğinden emin olmak için işyerlerinde yılda en az bir defa olmak üzere tatbikat yapılır, denetlenir ve gözden geçirilerek gerekli düzeltici ve önleyici faaliyetler yapılır. (Md. 13) Acil durum planları az tehlikeli işyerlerinde en geç altı yılda bir yenilenir. (Md. 14) Yönetmeliğin yayım tarihi öncesinde hazırlanmış olan acil durum planları bir yıl içerisinde Yönetmeliğe göre gözden geçirilerek revize edilir. (Geçici Md. 1)

Kaynak: Okullarda Afet ve Acil Durum Yönetimi El Kitabı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara, 2010.

İdari Para Cezaları İşverenin genel yükümlülüğü - 2.000 TL., Risk değerlendirmesi – 3.000.TL. Devamı 4.500.TL. İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi – 1.500 TL.2.000.TL. Çalışanların eğitimi , Mesleki Eğitim – 1.000.TL. Her kişi İş sağlığı ve güvenliği kurulu – 2.000. TL. İşin durdurulması – 10.000.TL. Büyük kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporu – 50.000TL.,80.000TL. Yönetmelik hükümlerine aykırılık - her hüküm için tespit edildiği tarihten itibaren aylık olarak 1.000. TL.

SONUÇ İş sağlığı ve güvenliğinde, sadece kuralcılıktan ibaret bir yaklaşımdan ziyade, iyileştirici ve önleyici bir anlayışı hakim kılmalıyız. İş güvenliği meselesini, uyulması gereken bir mecburiyetten ziyade, çalışanların sağlığını ve güvenliğini destekleyen, verimi ve kaliteyi artıran bir araç olarak görmeliyiz.

Koordinatör Müdür Yardımcısı TEŞEKKÜR EDERİM. Mustafa AYDIN Koordinatör Müdür Yardımcısı