Kayna ş tırma Uygulamaları ve Ö ğ retmen Yeterlilikleri: Ö ğ retmenler Yeti ş tirilmeli mi? Geli ş tirilmeli mi? Doç.Dr. Hasan Gürgür Bu çalı ş ma Türkiye Bilimsel ve Teknik Ara ş tırmalar Kurumu (TÜB İ TAK) tarafından desteklenen 114K236 nolu ara ş tırma projesi kapsamında gerçekle ş tirilen faaliyetlere dayalı hazırlanmı ş tır. 25. Ulusal Özel E ğ itim Kongresi, İ stanbul

Sunu Akı ş ı Kayna ş tırma uygulamaları Kayna ş tırma uygulamalarının yararları Kayna ş tırma uygulamalarında ya ş anan sorunlar Amaç Kayna ş tırma uygulamalarında görev yapan ö ğ retmenlerin sahip olmaları gereken yeterlilikler Kayna ş tırma uygulamalarında görevli ö ğ retmenlerin yeti ş tirilmeleri Kayna ş tırma uygulamalarında görevli ö ğ retmenlerin geli ş tirilmeleri Sonuç Öneriler

Kayna ş tırma Uygulamaları Dünya genelinde özel gereksinimli ö ğ rencilerin, normal geli ş im gösteren akranlarıyla birlikte e ğ itim almaları anlamına gelen kayna ş tırma/bütünle ş tirme uygulamalarının oldukça yaygınla ş tı ğ ı bilinmektedir.

Türkiye’de 1997 yılında yürürlü ğ e giren 573 sayılı KHK ile bu uygulamalarının hız kazandı ğ ı söylenebilir. MEB yılı istatistiklerine göre; farklı ö ğ retim kademelerinde özel gereksinimli ö ğ rencinin genel e ğ itim sınıflarına dahil oldukları belirtilmektedir.

Kayna ş tırma Uygulamalarının Yararları Özel gereksinimleri olan ve olmayan ö ğ rencilere; sosyal becerilerin geli ş imi akademik ba ş arıda artı ş

Kayna ş tırma Uygulamalarında Ya ş anan Sorunlar okulların fiziksel olarak elveri ş li olmaması sınıf mevcutlarının çok olması e ğ itim programlarının bireyselle ş tirilememesi destek özel e ğ itim hizmetlerinin sunulmuyor olması

Söz edilen sorunlara ayrıca genel e ğ itim ve özel e ğ itim ö ğ retmenlerinin yetersizlikler ya ş amaları eklenebilir.

Amaç Kayna ş tırma uygulamalarında görev yapacak genel ve özel e ğ itim ö ğ retmenlerinin; sahip olmaları gereken yeterlilikleri betimlemek yeterliliklerin ö ğ retmenlere nasıl kazandırılabilece ğ ine ili ş kin öneriler geli ş tirmektir.

Kayna ş tırma Uygulamaları ve Ö ğ retmen Yeterlilikleri Hızla yaygınla ş an kayna ş tırma uygulamaları, sınıflarda ö ğ renci özellikleri bakımından farklılıkların ve çe ş itliliklerin artmasına neden olmu ş tur. Sınıflarda artan çe ş itlilik ö ğ retmenlere yeni rol ve sorumlulukları, yeterlilik alanlarını beraberinde getirmi ş tir.

Genel e ğ itim ve özel e ğ itim ö ğ retmenlerinin sahip olmaları gereken ortak yeterlilik alanları; ö ğ renciler ve e ğ itim ö ğ retim ile ilgili tüm sorumlulukları payla ş ma i ş birli ğ i kurma becerilerine sahip olma ekip olarak çalı ş arak ortak karar alma süreçlerine dahil olma

devam … farklı uzmanların mesleki bilgi ve yeterlilikleri kabul etme e ğ itim ö ğ retim ve ö ğ renciler ile ilgili her türlü konuda bilgi alı ş veri ş inde bulunmaya açık olma

Genel e ğ itim sınıf ö ğ retmenlerinin sahip olmaları gereken yeterlilik alanları ( bireysel ö ğ renci özellikleri ve gereksinimleri odaklı ); kayna ş tırma sürecinin i ş leyi ş ine yönelik bilgilere sahip olma kayna ş tırma ö ğ rencilerinin gereksinimleri ve ö ğ renme özellikleri hakkında bilgi sahibi olma e ğ itim ö ğ retim ortamlarının düzenlenmesini (fiziksel ortamın uyarlanması) sa ğ lama

devam … planlama (kazanımları, ö ğ retim yöntemlerini, materyal ve de ğ erlendirme yöntemi) özel gereksinimli ö ğ rencinin de oldu ğ u sınıfta e ğ itim ö ğ retim sürecini yürütme e ğ itim ö ğ retim sürecini izleme, de ğ erlendirme ve yeniden düzenlemeler yapma

Özel e ğ itim ö ğ retmenlerinin sahip olmaları gereken yeterlilik alanları ( bireysel ö ğ renci özellikleri ve gereksinimleri odaklı ); kayna ş tırma sürecinin i ş leyi ş ine yönelik bilgilere sahip olma kayna ş tırma sürecinde sunulacak destek hizmetleri planlama

devam …. kayna ş tırma sürecinde destek özel e ğ itim hizmetlerini sunma kayna ş tırma sürecinde sunulacak destek özel e ğ itim hizmetlerini izleme, de ğ erlendirme ve yeniden düzenlemeler yapma

Kayna ş tırma Uygulamalarında Görev Yapacak Ö ğ retmenlerin Yeti ş tirilmesi Uluslarası hizmet öncesi ö ğ retmen yeti ş tirme programlarında özel e ğ itim ve kayna ş tırma uygulamaları odaklı uygulamalı ve teorik dersler yer almaktadır. Ülkelerin ö ğ retmen yeti ş tirme sistemleri do ğ rultusunda kayna ş tırma uygulamalarında görev yapacak ö ğ retmenlerin lisans yada lisansüstü düzeyde e ğ itim alma olanakları sa ğ lanmı ş tır.

devam …. Türkiye’de farklı alanlara yönelik ö ğ retmen yeti ş tirme programlarında özel e ğ itim ve kayna ş tırma uygulamalarına yönelik yetersiz denilebilecek, az sayıda dersler ( sadece teorik ) yer almaktadır.

Kayna ş tırma Uygulamalarında Görevli Ö ğ retmenlerin Geli ş tirilmesi Uluslararasında kayna ş tırma uygulamalarında görevli ö ğ retmenlere mesleki geli ş im olanakları sunulmaktadır.

devam …. Mesleki geli ş im çalı ş maları; Geni ş ö ğ retmen gruplarına seminer Uzaktan e ğ itim Mentorluk Koçluk Süpervizörlük biçimlerine dayalı yürütülmektedir.

devam …. Bu çalı ş malar ö ğ retmenlerin meslekte kaldıkları sürece “ Devam Eden Mesleki Geli ş im ” bakı ş açısıyla sunulmaktadır.

Türkiye’de kayna ş tırma uygulamalarında çalı ş an veya çalı ş acak olan ö ğ retmenlerin mesleki geli ş imleri ( hizmet içi e ğ itim programları ) için MEB tarafından ö ğ retmen gruplarına seminerler sunulmaktadır. Türkiye’de ö ğ retmenlerin yeterliliklerine odaklı bireysel özellikleri dikkate alan, meslek ya ş antısı boyunca devam eden bir mesleki geli ş im programı yürütülmemektedir.

Sonuç Kayna ş tırma uygulamalarının yaygınla ş ması sonucu ö ğ retmenler yeni rol ve sorumlulukları, sahip olmaları gereken yeterlilik alanları olu ş mu ş tur. Uluslararasında ö ğ retmenlere hizmet öncesinde özel e ğ itim ve kayna ş tırma uygulamaları konusunda teorik ve uygulamaya dayalı dersler verilmektedir Ö ğ retmenler mesle ğ e devam ettikleri sürece sürekli olarak mesleki geli ş im olanakları sunulmaktadır.

Türkiye’de ise hizmet öncesinde özel e ğ itim ve kayna ş tırma uygulamalarına yönelik ö ğ retmenlerin yeterli donanıma sahip olarak yeti ş tirilmedikleri söylenebilir. Mesle ğ e devam eden ö ğ retmenlere ö ğ retmen gruplarına hizmet içi e ğ itim seminerleri sunmaktan ileri gidilememi ş tir.

Öneriler İ leri uygulamaya yönelik öneriler: Hizmet öncesi ö ğ retmen yeti ş tirme programlarında özel e ğ itim ve kayna ş tırma uygulamalarına ili ş kin daha fazla dersler eklenebilir. Eklenecek derslerin bir kısmı uygulamalı dersler olması önerilebilir. Hizmetteki ö ğ retmenlere özel gereksinimli ö ğ renciler ve kayna ş tırma uygulamalarına yönelik bireysel özellikleri dikkate alan, sürekli devam edecek mesleki geli ş im olanaklarının sunulmasının gerekti ğ i söylenebilir.

devam… İ leri ara ş tırmalara yönelik öneriler Ö ğ retmenlerin hizmet öncesinde özel e ğ itim ve kayna ş tırma uygulamaları odaklı, teorik ve uygulamalı derslerin nasıl olu ş turulması gerekti ğ ine yol gösterici ara ş tırmalar gerçekle ş tirilebilir. Ö ğ retmenlerin özel e ğ itim ve kayna ş tırma odaklı derslerin gereksinim duyabilecekleri yeterlilikleri kazanmalarını ne düzeyde etkiledi ğ i incelenebilir.

devam… Kayna ş tırma sınıflarında çalı ş an ve çalı ş acak olan ö ğ retmenlere yönelik niteli ğ i arttırabilecek mesleki geli ş im modellerine odaklanan ara ş tırmaların gerçekle ş tirilmesi önerilebilir.

Yararlanılan Bazı Kaynaklar Bradshaw, L. ve Mundia, L. (2006). Attitudes to and concerns about inclusive education: Bruneian inservice and preservice teachers. International journal of special education, 21 (1), Bukvic, Z. (2014).Teachers competency for inclusive education. The European Journal of Social and Behavioural Sciences EJSBS. De Boer A., Pijl S.J. ve Minnaert A. (2011) Regular primary schoolteachers’ attitudes towards inclusive education: a review of the literature. International Journal of Inclusive Education, 15 (3), 331 – 353. Cagran B. ve Schmidt M. (2011) Attitudes of Slovene teachers towards the inclusion of pupils with different types of special needs in primary school. Educational Studies, 37 (2), 171 – 195. Florian L. ve Linklater H. (2010). Preparing teachers for inclusive education: using inclusive pedagogy to enhance teaching and learning for all. Cambridge Journal of Education, 40 (4), 369. Harvey, M. W., Yssel, N., Bauserman, A. D. ve Merbler, J. (2010). Preservice teacher prepa- ration for inclusion: An exploration of higher education teacher-training institutions. Remedial and Special Education, 31 (1), 24–33. Hastings, R. ve Oakford, S. (2003). Student teachers’ attitudes towards the inclusion of students with special needs. Educational Psychology, 23, 87 – 94. Shumilovskaya Y. V. (2011). Шумиловская, Ю. В. Preparing future teachers to work with students in inclusive education. Thesis for Candidate of Pedagogical Sciences, 175.