3. Hafta: Büyüme
GSYİH’de gerçek bir artış olması için Q’ların artması gerekmektedir. Aşağıda temsili A ekonomisine ilişkin verileri inceleyelim… Bu verilere göre A ekonomisinin 2014 yılı GSYİH’si 590, TL iken 2015 yılı GSYİH’si 590, TL olmuştur. Yani GSYİH artmıştır. Mal veya Hizmet 2014 P2014 Q2015 P2015 Q Elma3 TL30 Ton4 TL30 Ton Tank10000 TL40 Adet10000 TL40 Adet Eğitim1000 TL100 Saat1000 TL100 Saat Bisiklet300 TL300 Adet300 TL300 Adet
P’ler P’leri götürdüğünde, geriye sadece Q’lar kalır (ki, bu durumda GSYİH’de meydana gelecek bir artış ya da azalışın P’lerden kaynaklanma şansı kalmamıştır. Değişimin tek sebebi Q’lar olabilir). Zaten, bizim amacımız da buydu. GSYİH’de meydana gelen değişmelerin fiyat hareketlerinden soyutlanması ve gerçek üretim artış ya da azalışlarını tespit etmekti. Bu amacımıza ulaşmış olduk. Kesrin alt tarafındaki bölen yerine, pratik olarak, TÜİK tarafından hesaplanan TEFE veya TÜFE kullanılabilir. İşte, «İktisadi Büyüme» dediğimiz kavram, Reel GSYİH’da (veya Reel GSMH’da) meydana gelen artışlardır.
Hesaplamada kullandığımız değerler «Reel GSYİH» değerleri olduğu için, bulunan %36’lık sonucun, fiyat hareketlerinden kaynaklanma şansı yoktur. Bu %36’lık büyüme TAMAMEN üretim artışından (Q artışından) kaynaklanmaktadır. Yani, ekonomi bir önceki yıla göre %36 oranında daha fazla miktarda ürün üretmiştir. Yani ekonomi büyümüş, gelişmiştir. Büyüme oranları her zaman pozitif olmaz. Bazan negatif de olabilir. Büyüme oranı negatif bulunduysa, ekonominin bir önceki yıla göre daha az ürün ürettiği, yani ekonominin küçüldüğü sonucuna ulaşabiliriz. Ekonomiler genelde «Kriz» ortamlarında bu türden negatif büyüme rakamları ile karşılaşırlar…
Ekonomi tahsili almamış kişiler (çoğu zaman) «Büyüme» ve «Kalkınma» ifadelerini birbirleri ile karıştırırlar. Büyüme «Nicel» bir gelişmedir. GSYİH veya GSMH’da meydana gelen rakamsal artışları anlatmak için kullanılır. Oysa Kalkınma «Nitel» bir gelişmedir. Vatandaşın daha yüksek bir yaşam standardına ulaştığını anlatmak için kullanılır. Büyüme ve Kalkınma
Ülkenin eğitim seviyesi ve kalitesinin yükselmesi, ülke vatandaşlarının daha sağlıklı bir yaşama kavuşmaları gibi nitel gelişmeler «Kalkınma» tanımına uyarken, Vatandaşların daha çok para kazanması, daha çok harcama yapmaları gibi rakamsal (nicel) gelişmeler ise «Büyüme» tanımına uymaktadır. Yani bir ülke büyüdüğü halde kalkınamayabilir. GSYİH’nın artması, o ülkenin kalkındığı anlamına gelmez. Örneğin petrol zengini Kuveyt vatandaşlarının, «Kalkınmış bir ülkenin vatandaşları» olduğunu (sanırım) söyleyemeyiz!
Ama; İsveç, Norveç veya Finlandiya gibi ülke vatandaşlarının, her ne kadar ülkeleri Kuveyt kadar zengin olmasa da, kalkınmış ve refah birer ülkenin vatandaşı olduklarını söyleyebiliriz!... Demek ki BÜYÜMEK (yani GSYİH’nın artması) HER ŞEY DEMEK DEĞİLMİŞ ! Evet, GSYİH’nın artması elbette önemlidir. Çoğu zaman daha iyi veya daha nitelikli bir hayatın yolunu da daha fazla kazanç sağlar. Bu açıdan BÜYÜMEK önemlidir. Ama HER ŞEY DEĞİLDİR!...
«Büyümüş» (geliri artmış) ama «Kalkınamamış» bir örnek…
Net Büyüme