EĞİTSEL OYUNLAR DOÇ. DR. GÜLTEN HERGÜNER BÖLÜM: 4 28.04.2017 Doç. Dr. Gülten HERGÜNER EĞİTSEL OYUNLAR DOÇ. DR. GÜLTEN HERGÜNER BÖLÜM: 4

b) Oyunların oynandıkları alanlara göre, Doç. Dr. Gülten HERGÜNER 2. Oyunu Seçmede ve Oynamada Etkili Olan Özelliklere Göre Gruplandırılması Oyunu seçmede ve oynamada etkili olan diğer özelliklerden herhangi birisinin ön plana çıkarılması sonucunda aşağıdaki şekilde gruplanırlar: a) Yaş gruplarına göre, b) Oyunların oynandıkları alanlara göre, c) Oyundaki oyuncu sayılarına göre, d) Oyunların oynanma düzenlerine göre, e) Oyunlarda kullanılan araç ve gereçlere göre, f) Oyunların oynanma/oynatılma amaçlarına göre,

a) Yaş Gruplarına Göre Oyunlar oyuncuların fiziksel, zihinsel ve sosyal gelişimleri doğrultusunda farklı gruplara ayrılırlar. Bir yaş grubu için geçerli olan (uygun olan) oyun, başka bir yaş grubu için geçerli olmayabilir. Yaş gruplarına göre eğitsel oyunlar: Okul öncesi (0-6 yaş) dönemi oyunları Temel eğitim (6-14 yaş) dönemi oyunları • 6-9 yaş grubu oyunları • 9-11 yaş grubu oyunları • 11-14 yaş grubu oyunları Lise (14-18 yaş) dönemi oyunları Yetişkinlik (18 yaş ve üzeri) dönemi oyunları Yaşlılık (45 yaş ve üzeri) dönemi oyunları Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

b) Oyunların Oynandıkları Alanlara Göre Doç. Dr. Gülten HERGÜNER b) Oyunların Oynandıkları Alanlara Göre Bazı oyunlar her ortamda oynanabildiği gibi, bazıları da yalnız kendine ait alanda oynanır. Her ne kadar oyunlar oynandıkları alanlara göre ayrılabiliyorsa da, birçok oyun ufak değişikliklerle, birçok alanda oynatılabilir. Eğitsel oyunlar oynandıkları alanlara göre: - Sınıf oyunları, - Salon oyunları, - Bahçe veya kırsal alan oyunları, - Kış oyunları, - Su oyunları şeklinde sınıflandırılırlar.

Eğitsel oyunlar oyuncu sayılarına göre: - Ferdi oyunlar, c) Oyundaki Oyuncu Sayılarına Göre Eğitsel oyunların oyundaki oyuncu sayılarına göre sınıflandırılması" derken kastedilmek istenen, oyuna katılan tüm oyuncuların sayısı değil, oyundaki mücadele ortamında mücadelenin esasını oluşturan oyuncu sayısıdır. Eğitsel oyunlar oyuncu sayılarına göre: - Ferdi oyunlar, • Ferdin ferde karşı olduğu oyunlar, • Ferdin gruba karşı olduğu oyunlar, - İkili oyunlar, - Grup oyunları olmak üzere üç gruba ayrılırlar. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

d) Oyunların Oynanma Düzenlerine Göre Eğitsel oyunları oyun düzenlerine göre sınıflamak da mümkündür. Çünkü bazı oyunlar tek bir çizgi üzerinde oynanırken (stafet yarışları), bazıları da daire etrafında oynanmaktadır. Eğitsel oyunlar oyun düzenlerine göre: - Çizgi oyunları, - Daire oyunları, - Dağınık düzen oyunları, olarak üç gruba ayrılırlar. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

e) Oyunlarda Kullanılan Araç ve Gereçlere Göre Oyunlarda oyun aracının kullanıp kullanılmadığı konusu önemli bir farklılıktır. Bir grup oyun da oyun araç-gereci kullanılmazken; birçok oyunda da temel niteliği araç-gereç oluşturur. Eğitsel oyunlar: - Araçlı oyunlar - Araçsız oyunlar olarak ikiye ayrılırlar. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

f) Oyunların Oynanma/Oynatılma Amaçlarına Göre Amaçlar farklılık gösterebilir, aynı oyun değişik amaçlarla da kullanılabilir. Fakat amaç doğrultusunda oyunda düzenlemeler yapmak gerekir. Burada en önemli unsur, oyunun oynatılma sebebidir. Eğitsel oyunların oynanış biçimine ve amacına göre: a) Eğlence Amaçlı Eğitsel Oyunlar b) Eğitim Amaçlı Eğitsel Oyunlar c) Sağlık (tedavi) Amaçlı Eğitsel Oyunlar Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

a) Eğlence Amaçlı Eğitsel Oyunlar Bu grup oyunlarında amaç, hoşça vakit geçirmek, eğlenmektir. Bu amaçla kuvvet, çabukluk, denge, zekâ, dikkat ve koordinasyon özellikleri taşıyan oyunlar oynanır. Kazanmak ve kaybetmek çok önemli değildir fakat bunlar, oyunun oynanmasını sağlayan unsurlardır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

b) Eğitim Amaçlı Eğitsel Oyunlar Eğitim amacıyla eğitsel oyunların kullanılması, birçok fiziksel parametrenin geliştirilmesini sağladığı gibi, hazırlık, dinlenme, teknik ve taktiğin öğretimi amacıyla kullanılabilir. Her ne kadar beden eğitimi ve sportif eğitim iç içe bir görünüm arz etse de, amaçlar farklı olduğu için; 1) Beden eğitimi amaçlı oyunlar 2) Spor eğitimi amaçlı oyunlar olmak üzere bu grup oyunlar ikiye ayrılırlar. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

c) Sağlık (tedavi) Amaçlı Eğitsel Oyunlar Doç. Dr. Gülten HERGÜNER c) Sağlık (tedavi) Amaçlı Eğitsel Oyunlar Meslek hastalıkları, stres ve psikolojik bunalımlar özellikle büyük kentlerde yaşayan, beton ve makine yığınları arasına sıkışmış insanın en büyük sıkıntısıdır. Gerek bu gibi durumlarda gerekse, çeşitli tıbbi sebeplerden dolayı fiziksel hareketlilik ihtiyacında olan insanlar için eğitsel oyunlar önemli bir araçtır. Eğitsel oyunlar sağlık amaçlı olarak bu açılardan kullanılacağı gibi, bünye olarak zayıf kişilerin kondisyonlarının geliştirilmesi amacıyla da kullanılabilir.

EĞİTSEL OYUNLARIN MOTORİK ÖZELLİKLERİN GELİŞMESİ ÜZERİNE ETKİSİ Doç. Dr. Gülten HERGÜNER EĞİTSEL OYUNLARIN MOTORİK ÖZELLİKLERİN GELİŞMESİ ÜZERİNE ETKİSİ Beden eğitimi ve spor eğitimi yapı bakımından bir paralellik göstermekte ise de amaçlarda bazı farklılıklar vardır. Oyunun çocuğun fiziksel gelişimi açısından eğitsel oyunlar; 1) Kuvvet gelişimi, 2) Çabukluk gelişimi, 3) Dayanıklılık gelişimi, 4) Esneklik-hareketlilik gelişimi 5) Koordinasyon ve beceri gelişimi gibi motorik özelliklerin üzerine olumlu etkisi olduğu bilinmektedir.

1) Oyunların Kuvvet Gelişimine Etkisi Hollmann'a göre kuvvet, "bir dirençle karşı karşıya kalan kasların kasılabilme yada bu direnç karşısında belirli bir ölçüde dayanabilme yeteneğidir." Basit ancak geniş bir tanımı Meusel yapmıştır. Bu tanımın avantajı spor uygulamalarını direkt olarak kapsamasıdır. Buna göre " kuvvet insanın temel özelliğidir, bunun yardımıyla bir kütleyi hareket ettirir (kendi vücut ağırlığı yada bir spor aracı), bir direnci aşar yada ona var gücüyle karşı koyar. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

2) Oyunların Çabukluk Gelişimine Etkisi Çabuk kuvvet, sinir kas sisteminin yüksek hızda kasılmasıyla bir direnci yenebilme yeteneğine denir. Hızın iyileştirilmesi için temel esas, hız gücünün artırılmasıdır. Eğitsel oyunların oyun kuralları amaca uygun olarak değiştirilebilir. Özellikle çabukluk gerektiren oyunlarda sık sık oyun kuralları ve saha ölçüleri üzerinde değişiklik yapılmalıdır. Bu uygulama çabukluğun yanın da koordinasyon ve beceriklilik özelliklerini de geliştirecektir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

a. Küçük sahalarda oynanan top oyunlarında saha büyütülmeli, Meusel, Net ve Bernhard‘ a göre oyunla çabukluğun geliştirilmesi çalışmalarında şu hususlara dikkat edilmelidir. a. Küçük sahalarda oynanan top oyunlarında saha büyütülmeli, b. Oyun kurallarında sıkça değişiklik yapılmalı, c. Oyunun temposu düşmeye başladığında dinlenmiş oyuncular oyuna sokularak tempo yükseltilmeli, d. Oyuna alınan oyuncular tam dinlenmiş olmalı, e. Yüklenme arttıkça oyundan alınan oyuncuların dinlenme süreleri de artırılmalıdır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

3) Oyunların Dayanıklılık Gelişmesi Üzerine Etkisi Doç. Dr. Gülten HERGÜNER 3) Oyunların Dayanıklılık Gelişmesi Üzerine Etkisi Dayanıklılık, uzun süre devam eden sportif yüklenmelerde yorgunluğa karşı koyabilme yeteneğidir. Bütün spor disiplinlerinde dayanıklılık gereklidir; bazılarında ise ağırlıktadır. çocuklarda dayanıklılığı geliştiren veya dayanıklılığın ön planda olduğu oyun sayısı çok fazla değildir. Bu sebeple diğer oyunların oyun kurallarında (saha ölçüleri, araç gereç, oynama süresi gibi) değişiklikler yapılması sonucu, daha uzun süreli dayanıklılık çalışmaları yapılabilir. Bunun için; a) Koşu mesafesini veya oyun alanını büyütme, b) Oyunun oynanma süresini uzatma, c) Sayıya dayalı oyunlarda sayı sınırını yükseltme, d) Oyundaki araç sayısını artırma, gibi değişiklikler yapılmalıdır.

4) Oyunların Esneklik-Hareketlilik Gelişimine Etkisi Doç. Dr. Gülten HERGÜNER 4) Oyunların Esneklik-Hareketlilik Gelişimine Etkisi Esneklik diğer bir ifadeyle hareketlilik, kişilerin hareketlerini eklemlerinin müsaade ettiği oranda geniş bir açıda ve değişik yönlerde uygulayabilme yeteneğidir. Esneklik çalışmaları günlüktür, küçük yaşlarda başlayıp ömür boyu sürer. Oyunlara aktif olarak katılan oyuncular mücadele anında oyun gereği olarak, kollarını bacaklarını çeşitli yönlere savurur, baş ve gövdeyi birçok yöne eğer, döndürür, oturur kalkar, sürünürler. Bütün bu faaliyetler esnekliği geliştirir ve pekiştirir.

5) Oyunların Koordinasyon ve Beceri Gelişimi Üzerine Etkisi Sportif anlamı ile koordinasyon, istemli ve istemsiz hareketlerin dü­zenli, uyumlu, amaca yönelik bir hareket dizisi içerisinde uygulanması olup, organizmanın sinirsel bir gücüdür. Bir eğitsel oyun, hangi motorik özellik ağırlıklı olursa olsun, her oyun içerisinde mutlaka diğer motorik özelliklerin de etkisi ve gelişimi söz konusudur. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER