Yerkabu ğ u içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titre ş imlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsması olayına "DEPREM" denir.

DEPREM TÜRLER İ TEKTON İ K DEPREMLER: Levhaların hareketi sonucu olu ş an depremlerdir ço ğ unlukla levhaların sınırlarında olu ş urlar. Yeryüzünde olan depremlerin %90'ı bu gruba girer. Türkiye'de olan depremler de büyük ço ğ unlukla tektonik depremlerdir. VOLKAN İ K DEPREMLER: Bunlar volkanların püskürmesi sonucu olu ş urlar. Yanarda ğ larla ilgili olduklarından yereldirler ve önemli zarara neden olmazlar. ÇÖKÜNTÜ DEPREMLER: Bunlar yer altındaki bo ş lukların (ma ğ ara), kömür ve maden ocaklarında galerilerin, tuz ve jipsli arazilerde erime sonucu olu ş an bo ş lukları tavan blokunun çökmesi ile olu ş urlar.

Deprem Bölgeleri Haritası'na göre, yurdumuzun %92'si deprem bölgeleri içerisindedir

2-VOLKAN İ K DEPREMLER Bunlar volkanların püskürmesi sonucu olu ş urlar.

ÇÖKÜNTÜ DEPREMLER İ

Deprem yer içinde fay olarak adlandırılan kırıklar üzerinde biriken enerjinin aniden bo ş alması sonucunda meydana gelen yerde ğ i ş tirme hareketinin neden oldu ğ u karma ş ık elastik dalga hareketleridir. İ ki yönden sıkı ş tırılan kaya Bu kuvvet altında kayanın zamanla ş ekil de ğ i ş tirmesi Deprem Nedir ? Nasıl Olu ş ur ?

Kaya aniden kırılarak fay olu ş ur ve ortaya çıkan enerji deprem dalgaları halinde yayılır. Hareket yatay oldu ğ u gibi dü ş ey de olabilir. Kırılmanın oldu ğ u noktaya "Odak" (iç merkez) denir. Yeryüzünde, odak noktasının hemen üzerinde bulunan noktaya ise dı ş merkez denir ve genelde depremden en çok etkilenen yer de dı ş merkezdir. Deprem sonrasında kayaların yerlerine oturması sürecinde, artçı sarsıntılar denilen nispeten hafif titre ş imler olu ş ur.

ODAK NOKTASI Yer içerisinde deprem enerjisinin ortaya çıktı ğ ı odak noktadır. Aynı zamanda iç merkez olarak da adlandırılır. DI Ş MERKEZ Odak noktasına en yakın durumda olan yeryüzü noktasıdır. Aynı zamanda depremden en çok zarar gören ve depremi en kuvvetli hisseden bölgedir. ODAK DER İ NL İĞİ Deprem enerjisinin açı ğ a çıktı ğ ı noktanın en kısa uzaklı ğ ıdır.

ODAK DER İ NL İĞİ NE GÖRE DEPREMLER KAÇA AYRILIR? 3’e Ayrılır : - Derinli ğ i 60 Km’ye kadar olan depremlere sı ğ depremler. - Derinli ğ i 60 ile 300 Km arasında olanlara orta derinlikte depremler. - Derinli ğ i Km arasında olanlara da derin depremler denir.

 Gövde dalgaları P veya öncül dalga  En hızlı dalgadır  Katı, sıvı ve gazlardan geçebilirler  Dalga yayılma yönüyle madde taşınım yönü aynıdır S veya ikincil dalgalar  P dalgasından daha yavaştırlar  Sadece katılardan geçerler  Makaslama dalgaları maddeleri dalga yayılım yönüne dik yönde taşırlar

Deprem olu ş tu ğ u anda yerkabu ğ una iki farklı hareket dalgası yayar: P-dalgası ve S-dalgası. P-dalgası, öncül dalgadır ve yer yüzeyine paralel do ğ rultuda salınımlardan olu ş ur. S-dalgası yer yüzeyine göre dik yönde/dü ş eyde hareket eder, yani bir yüzme havuzundaki su dalgası gibi.

 Yüzey dalgaları Yüzey ya da yüzeyin hemen altından hareket ederler Gövde dalgalarından daha yavaştırlar; dönmeli ya da yanal olarak yayılırlar Hasara neden olan asıl dalgalardır

Sismik dalga tavrı Önce P dalgası istasyona varır ardından S, L ve R dalgaları Dalgaların ortalama hızları bilinmektedir Deprem sonrasında sismografa gelen dalgaların hızlarındaki farklardan sismografla deprem episentırı arasındaki mesafe hesaplanabilir

 En az üç deprem istasyonu (sismograf) gereklidir  Deprem dalgasının merkezlere geliş hızıyla hesaplanan mesafeler le (dairenin yarı çapı) pergel yardımıyla eş uzaklık çemberleri çizilir  Üç noktanın kesişim yeri depremin episentırıdır

 Yer Sarsıntısı genlik, süre ve hasar increases az peki,şmiş ortamlarda artış gösterir

DEPREM SIDDETLERI SIDDET 1, 2, 3, 4Sallantilar çok zor hissedilir, binalar hasar görmez. SIDDET 5Mutfak esyalari ve pencere camlari kirilabilir. SIDDET 6Herkes tarafindan hissedilir. Pencere camlari ve cam esyalar kirilir. Agir esyalardan bir bölümü yerinden oynar. Sivalarda çatlaklar olusur. SIDDET 7Ayakta durmak zorlasir. Asili cisimler düser. Esyalar hasar görür. D türü (kerpiç, tas gibi zayif malzeme, kötü harç, standart disi isçilik) yapilarda çatlaklar ve hasarlar olusur. C türü (alelade isçilik ve harç) yapilarda çatlaklar olusur. SIDDET 8Araba kullanmak zorlasir. C türü yapilarda kismen yikilma, B türü (iyi isçilik ve harç) yapilarda az hasar olusur, A türü (iyi isçilik, harç ve tasarim) yapilarda hasar olmaz. Zayif duvarlar ve heykeller, kuleler ve bacalar yikilir. Agaç dallari kirilir. Agir esyalar ters döner. Kayalar düser ve heyelanlar olabilir. SIDDET 9D türü yapilarin tümü yikilir. C türü yapilarda agir hasar olusur. B türü yapilar önemli hasarlar görür. Yeryüzünde büyük yarik ve çatlaklar olusur. Yeraltinda borular kopar. SIDDET 10B, C ve D türü yapilarin büyük bölümü yikilir. Baraj ve bentlerde önemli hasarlar olusur. Yeryüzünde büyük çatlaklar ortaya çikar. Raylar bükülür. Heyelanlar olur. SIDDET 11Pek az yapi ayakta kalir. Köprüler yikilir. Yeryüzünde büyük çatlaklar olusur. Yumusak zeminde yer kaymalari olur. Raylar çok fazla egilir. SIDDET 12Herseyin sonu. Tüm yapilar yikilir. Deprem bölgesindeki yeryüzü biçimi degisir. Cisimler havaya firlar. Yeryüzünde deprem dalgalarinin ilerleyisi izlenebilir. Ufuk ve yataylik kavrami yok olur.

TSUNAM İ NE DEMEKT İ R? Deprem sırasında denizde meydana gelen dev dalgalara TSUNAM İ denir.