HUMERUS ÜST UÇ KIRIĞI REHABİLİTASYONU Arş. Gör. Fzt. Tuğba ÇİVİ İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü Nisan 2014 Hizmetiçi Eğitim

SUNUM PLANI Epidemiyoloji Anatomi Kırık oluşum mekanizması Sınıflama Teşhis yöntemleri Tedavi Komplikasyonlar Sonuç

EPİDEMİYOLOJİ Üst ekstremite kırıkları >65 yaş tüm kırıklar Önkol kırığı Humerus proksimal uç kırığı >65 yaş tüm kırıklar Kalça kırığı Colles kırığı

EPİDEMİYOLOJİ Yaş ile Kadın / Erkek 3 / 1 İzole Tuberkulum majus gençlerde sık % 80 minimal ayrılmış Konservatif

ANATOMİ

ANATOMİ Humerus başının kanlanması Aksiller arter ant-post humeral sirkumfleks arter

KIRIK OLUŞUM MEKANİZMASI Yaşlı osteoporotik Doğrudan travma omuz üzerine düşme Dolaylı travma kol abd iken düşme Genç Trafik kazası Elektrik şoku / Epilepsi Avülziyon kırığı

SINIFLAMA Codman Neer AO

SINIFLAMA Codman 1934 Kırık hatlarına göre

SINIFLAMA Neer 1970 Kırık parça sayısına göre ≥ 1 cm / ≥ 45°

SINIFLAMA AO 27 alt grup

TEŞHİS YÖNTEMLERİ Klinik Bulgular Radyolojik Bulgular Radyografi Bilgisayarlı Tomografi

Klinik Bulgular Şişlik Ekimoz Şiddetli ağrı

Radyolojik Bulgular Radyografi (Travma serisi) Aksiller Ön – arka Transkapular (Y)

Radyolojik Bulgular Radyografi Kırık fragmanları arası ayrışma ve açılanma miktarı Başın eklem yüzeyi bütünlüğü Tüberkül fragmanlarının pozisyonu Kemik yoğunluğu

Radyolojik Bulgular Bilgisayarlı Tomografi (2mm)

TEDAVİ Cerrahi Konservatif Kırık paterni Humerus başı canlılığı Kemik kalitesi İmplant limitasyonları Yaş Eşlik eden hastalıklar Cerrahi Konservatif

Kırık Tiplerine Göre Tedavi İki Parçalı (Tip II) Kırıklar Cerrahi boyun : genellikle konservatif kemik teması yok cerrahi Tüberkulum majus : genellikle cerrahi yaşlı, osteoporotik, sedanter kemik teması var konservatif *subakromial sıkışma, hareket kısıtlılığı Tüberkulum minus : subskapularis avülziyon konservatif / fragman eksizyonu, tendon tespiti, vida

Kırık Tiplerine Göre Tedavi Üç Parçalı (Tip III) Kırıklar Genellikle cerrahi Yaşlı , sedanter konservatif / hemiartroplasti

Kırık Tiplerine Göre Tedavi Dört Parçalı (Tip IV) Kırıklar Humerus başının kanlanması yeterli Osteosentez yetersiz Hemiartroplasti Rehabilitasyona uyum sağlayamayacak, genel vücut sorunları Konservatif 2 haftada ağrı azalır, kol askısı çıkarılır

Konservatif Tedavi % 80 Ayrılmamış kırıklar Genel sağlık durumu ameliyata izin vermeyen Post-op rehabilitasyona uyum sağlayamayacak

Konservatif Tedavi İlk 2 hafta Amaç : ağrı ve inflamasyon Kol askısı Buz Anti-inflamatuar ilaç

Konservatif Tedavi 2 hafta sonra Pasif omuz hareketleri Codman egzersizleri Fleksiyon, dış rotasyon (ağrı sınırında) Ağrı program 1 hafta ertelenebilir.

Konservatif Tedavi 4. hafta Kaynama başlar, ağrı azalır Makara Wand egzersizleri

Konservatif Tedavi 6. hafta Tam kaynama Germe Kuvvetlendirme

Cerrahi Tedavi Osteosentez Artroplasti Yaş Aktivite düzeyi Kırığın şekli Beklenti (ağrı / fonksiyon) Genel sağlık durumu Kemik kalitesi

Cerrahi Tedavi Artroplasti 4 parçalı kırıklar Kırıklı çıkıklar Anatomik boyun kırığı Yaşlı osteoporotik 3 parçalı kırıklar

Artroplasti Sonrası Rehabilitasyon 1.gün pasif egzersizler 3-4. hafta kol askısı çıkarılır + aktif yardımlı egz

Osteosentez Sonrası Rehabilitasyon 3-4 hafta izometrik deltoid, dirsek hareketleri Çiviler tamamen veya kısmen çıkarıldığında pasif – aktif yardımlı egz İnternal tespitte rijid materyal ağrı 1.hafta pasif hareket kısıtlı olarak

Artroplasti Konservatif=Plak fiksasyon

KOMPLİKASYONLAR Non-union Mal-union Hareket kısıtlılığı Humerus başı avasküler nekrozu

KOMPLİKASYONLAR Humerus başı avasküler nekrozu Anatomik boyun kırığı Baş fragmanının medial uzantısının (kalkar) uzunluğu ˃ 8mm ise Baş fragmanının medialdeki deplasmanı ˂ 2mm ise başın kanlanması yeterlidir.

35 hasta, X-ray 16 hafta takip Constant-Murley Operatif Non operatif Non-union=1 Non-union=1 Mal-union=2 Mal-union=0 Nekroz=1 Nekroz=1 Operatif=Non operatif

SONUÇ Doğru tanı tedavi Erken dönem tedavi %80 konservatif İyi rehabilitasyon programı

Teşekkürler