Yenilenebilir Enerji Kaynakları Mehmet Fatih TORAMAN Enerji Uzmanı Elektrik Piyasası Dairesi Başkanlığı

Sunum Planı Türkiye’de Elektrik Üretimi Yenilenebilir Enerji Potansiyelimiz Dünyada ve Türkiyede Yenilenebilir Enerji Hedefleri Yenilenebilir Enerjide Mevcut Durumumuz Konya-Karaman Bölgesinde Yenilenebilir Enerji Güneş Enerjisi Sistemleri YEK konusunda karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri

Türkiye’de Elektrik Üretimi

KURULU GÜÇ (Yakıt/Kaynak) Kurulu Güç (MW) Doğalgaz 14.594,8 Hidrolik 14.553,4 Linyit 8.109,7 İthal kömür 1.921,0 Fuel-oil 1.782,3 Çok Yakıtlı (Sıvı+D.Gaz) 1.767,1 Rüzgâr 802,8 Çok Yakıtlı (Katı+Sıvı) 559,5 Taşkömürü 335,0 Asfaltit 135,0 Yenilenebilir+Atık 81,2 Jeotermal 77,2 Motorin 26,5 Nafta 21,4 Toplam 44.766,7

KURULU GÜÇ (Üreticiler) Kurulu Güç (MW) EÜAŞ 20.368,8 Üretim Şirketleri 7.502,7 Yap İşlet 6.101,8 EÜAŞ Bağlı Ortaklıkları 3.834,0 Otoprodüktörler 3.607,3 Yap İşlet Devret 2.439,4 İşletme Hakkı Devri 650,1 Mobil Santrallar 262,7 Toplam 44.766,7

2009 YILI ÜRETİM VERİLERİ (Yakıt/Kaynak) 2009 Yılı Üretim (MWh) Doğalgaz 94.396.031 Linyit 38.827.106 Hidrolik 35.879.680 İthal kömür 12.798.489 Fuel-oil 6.002.333 Taşkömürü 2.915.760 Rüzgâr 1.483.856 Jeotermal 456.288 Asfaltit 443.520 LPG 395.559 Nafta 205.684 Biogaz 186.234 Diğerleri 68.707 Motorin 573 Toplam 194.059.821

2009 YILI ÜRETİM VERİLERİ (Üreticiler) 2009 Yılı Üretim (MWh) EÜAŞ 94.396.031 Yap İşlet 38.827.106 Üretim Şirketleri 35.879.680 EÜAŞ Bağlı Ortaklıkları 12.798.489 Otoprodüktörler 6.002.333 Yap İşlet Devret 2.915.760 İşletme Hakkı Devri 1.483.856 Toplam 194.059.821

Yenilenebilir Enerji Potansiyelimiz Yılda 135 Milyar kWh üretecek ekonomik HES potansiyeli 48.000 MW’lık RES potansiyeline karşılık yaklaşık 130 Milyar kWh 198 Milyar kWh üretecek GES potansiyeli

Dünyada Yenilenebilir Enerji Hedefleri Dünyada toplam enerji arzının birincil kaynaklara göre dağılımında yenilenebilirlerin payı hidrolik santraller hariç % 3 civarındadır. Uluslararası Enerji Ajansı'nın projeksiyonlarında bu rakamın 2030 yılında hidrolik hariç %19,5’a çıkacağı öngörülmektedir. Avrupa Birliği 2020 yılı için, birincil enerji kaynaklarında %20, elektrikte ise enerji verimliliği çalışmaları ile destekli olarak yenilenebilir kaynakların payını %33-40 arasında bir orana ulaştırmayı hedeflemektedir.

Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Hedefleri Yüksek Planlama Kurulu tarafından geçtiğimiz yıl kabul edilen Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi’nde konulan hedefler: 2023 yılına kadar; Ekonomik HES potansiyelin (135 milyar kWh) tamamının kullanılması, RES kurulu gücünün 20.000 MW’a çıkarılması, Güneş enerjisinden elektrik üretiminin özendirilmesi için gerekli çalışmaların yapılması, 600 MW JES Kurulu gücüne ulaşılması, YEK’ın elektrik enerjisi üretimi içerisindeki payının en az %30 düzeyine çıkarılmasını

Yenilenebilir Enerjide Mevcut Durum Kurumumuz tarafından hidroelektrik santralleri için, 14.308 MW yeni kurulu güç için lisans verilmiş olup, bunun yaklaşık 2.000 MW’ı işletmeye geçmiş bulunmaktadır. Rüzgar enerjisinden elektrik üretmek amacı ile Kurumumuza yapılan lisans başvurularından bugün itibariyle 3.553,3 MW’lık kısmı lisans almış bulunmaktadır. Rüzgar santrallerinde toplam 1000 MW kurulu güç işletmeye geçmiş durumdadır. Bilindiği gibi 1 Kasım 2007 tarihinde alınan 78.000 MW’lık lisans başvurusu ise halen inceleme ve değerlendirme aşamasında olup önümüzdeki birkaç ay içerisinde sonuçlandırılacaktır.TEİAŞ tarafından ilan edilen Yaklaşık 8.500 MW’lık güce lisans verilecektir. 163 MW kurulu gücünde jeotermal enerjiye dayalı projeye lisans verilmiş olup 94,2 MW kurulu güç halen işletmededir. Bunların dışında 86,6 MW kurulu gücünde biyokütle, biyogaz gibi diğer yenilenebilir kaynaklardan faydalanarak elektrik üretmek üzere kurulmuş işletme bulunmaktadır.

Konya-Karaman Bölgesi HES Lisanslı Karaman’da toplam 128,32 MW kurulu gücünde 5 proje Konya’da 2,65 MW kurulu gücünde 1 proje RES Lisanslı Konya’da 50 MW kurulu gücünde 1 proje Toplam 180,97 MW HES İD ve UB Karaman’da toplam 122,46 MW kurulu gücünde 4 proje İD ve 20,424 MW kurulu gücünde 1 proje UB Konya’da 17 MW kurulu gücünde 1 proje UB Karaman’da toplam 652,5 MW kurulu gücünde 14 proje İD Konya’da toplam 333 MW kurulu gücünde 6 proje Toplam 1145,384 MW

Güneş Enerjisi Bölgenin radyasyon değeri 2000 kWh/m2-yıl civarındadır Bölgenin güneşlenme süresi yaklaşık 2750-3000 saat/yıl’dır. Bölge coğrafyası geniş düzlükleri ile güneş enerjisi açısından çok uygundur. Bölgenin düşük nem oranı güneş enerjisi için büyük avantajdır. Bölge diğer bölgelerle kıyaslandığında sadece PV sistemler için değil aynı zamanda CSP sistemler içinde uygundur.

Güneş CSP Projelerinde Son Durum Under construction 540 MW Announced—USA 5500 MW Announced-Spain 1850 MW

Güneş PV Projelerinde Son Durum

Güneş Enerjisi Sistemi ve Bölge Seçimindeki Kriterler Yıllık yağış miktarının düşük olması, Nem Bulutsuz ve sissiz bir atmosfere sahip olması, Hava kirliliğin olmaması, Ormanlık ve ağaçlık bölgelerden uzak olması, Rüzgar hızının düşük olması. Radyasyon Değerleri (Direkt ve Yayılan Radyasyon verileri) Sıcaklık Eğim

Mevcut durumla ilgili rakamlara bakıldığında özellikle iki önemli husus dikkat çekmektedir. Gerek yerli gerekse yabancı özel sektör kuruluşlarının elektrik piyasasının üretim ayağına büyük ilgi göstermekte oldukları Verilen lisansların ciddi kurulu güç rakamlarına ulaşmasına rağmen, gösterilen ilginin beklediğimiz oranda yatırıma dönüşmediği

Sorunlar Lisans öncesi ve lisans sonrası prosedürlerin belirsizliği ve inşaat öncesi dönemde alınması gereken izinlere ilişkin mevzuatın ve işlemlerin çokluğu ve uzun sürmesi Finansman sıkıntısı

Çözümler İlk sorunun çözümü için mevzuatın sadeleştirilmesi, kamu kuruluşları arasında bir koordinasyon sağlanarak bütün bu prosedürlere ilişkin kılavuzlar hazırlanması gibi konularda çalışmalar yürütülmektedir. İkinci sorun, yani finansman sıkıntısını çözmek ise ancak 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun’da yapılacak değişiklikler ile mümkün olacaktır.

YEK Kanunundaki Teşvik ve Eksiklikleri YEK Kanununda verilen 5-5,5 Euro cent tutarındaki teşvik şu anda yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının önünü açmaktan uzaktır. Burada tartışılması gereken öncelikli nokta teşvikin fiyatının seviyesi değil, kaynak bazında ayırıma gitmiyor olmasıdır.

Yatırım maliyetleri birbirlerinden çok farklı olan birçok teknoloji ile ilgili tek fiyat verilmesi, desteğin etkin olabilmesini daha ilk adımda engellemektedir. 1 MW’lık bir rüzgar enerjisi yatırımının toplam maliyeti ortama olarak 1.000.000 ile 1.300.000 Euro arasında bulunurken, bu tutar güneş enerjisinde 2.000.000 ila 2.500.000 Euro arasında değişebilmektedir. Bu sebeple yapılması gereken ilk şey uygulanacak teşvik tutarının kaynak bazında ayrıştırılması, rüzgara, güneşe, hidroliğe ve diğer kaynaklara yatırım maliyetlerini göz önünde bulunduran ayrı fiyatlar verilmesidir.

Teşekkürler Mehmet Fatih TORAMAN Enerji Uzmanı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Tel.: (312) 201 41 52 e-posta: mtoraman@epdk.org.tr