TARIM REFORMU

TOPRAK REFORMU TARIM

Toprak Reformu Warriner: Toprak reformu, toprak mülkiyeti ve toprak üzerindeki hakların küçük çiftçilerle tarım işçileri yararına yeniden dağıtılmasıdır. Dar Anlamda Toprak Reformu Geniş Anlamda Toprak Reformu Marksist Anlamda Toprak Reformu

Dar Anlamda Toprak Reformu Özel mülkiyetteki büyük tarım topraklarının, sahiplerinin elinden paralı veya parasız alınarak, parçalanıp topraksız veya az toprak sahibi çiftçilere dağıtılmasıdır. ‘’ Toprak işleyenin, su kullananındır.’’ Bazı ülkelerde toprak dağıtımı ek yardımlar sağlanmadan gerçekleştiği için reformlar başarıya ulaşamamıştır. (örn: 4753 Sayılı Kanun)

Geniş Anlamda Toprak Reformu Bir taraftan toprak mülkiyetinin dağılış, tasarruf ve işletme düzenindeki hukuki ve yapısal bozuklukları düzeltilmesi, diğer taraftan ise ekonomik verimlilik ve üretkenliği artıracak tedbirlerin alınması. BM ve doktrin hakim görüşüne göre tarifi: ‘’ Geniş anlamda toprak reformu, tarımsal yapıdaki bozukluktan doğan ekonomik ve sosyal gelişmeyi önleyen engelleri ortadan kaldırmaya yönelik tedbirleri ihtiva eden entegre bir programdır.’’

Marksist Anlamda Toprak Reformu Marksizm ile toprak reformu birbiri ile çelişir. Zira Marksist teori devlet mülkiyetini temel alırken, toprak reformunda arazilerin özel mülkiyete geçirilmesi amacı vardır. Sovyet Rusyadaki kolhozlar – Çinde halk komünlerinde işlenen topraklar Ortak noktalar: Zorunlu, köklü ve acil olması Ayrılan noktalar: Toprak mülkiyeti (Devlet/Özel) Toprağın elde edilişi (Bedelsiz/Bedel karşılığı) Toprağın alınan kısmı (Tamamen/Bir kısmı sahibine bırakılarak) Toprağın işletilmesinin kontrolü (Devlette/Çiftçide)

Toprak Reformunun Nitelikleri Toprak reformu zorunlu bir hareket olmalıdır. Toprak reformu köklü bir hareket olmalıdır. Toprak reformu hızla uygulanan acil bir hareket olmalıdır.

TARIM REFORMU Tarım Reformu; insan-toprak ilişkilerinin yeniden düzenlenmesi ve özellikle tarımsal toprakların verimli bir şekilde işletilmesinin sağlanması ve geliştirilmesi, üretimin artırılması, tarım toprakları üzerindeki mülkiyet hakkının dağılımına, tasarruf ve işletme şekline yeni bir yön verilmesi, kırsal alanda yaşayan insanların demokratik hak ve özgürlüklere kavuşturulmasıdır.

Dar Anlamda Tarım Reformu Dar anlamda toprak reformunun tam tersini yani toprakların dağıtılmamasını amaçlar. Amaçları Toprağın verimli işletilmesi Tarımsal üretimin artırılması Toprak kaynaklarının korunması Ekonomik işletmeciliğe imkan vermeyecek ölçüde parçalanmış toprakların toplulaştırılması tarım topraklarının miras, satış, bağışlama vb. yollarla parçalanmasını önlemek Bataklıkların kurutulması çalışması yapılması Çiftçilere ucuz kredi sağlanması.

Geniş Anlamda Tarım Reformu Geniş anlamda toprak reformuna çok benzer. Bir yandan toprağın verimlileştirilmesini yani dar anlamda tarım reformunu, diğer yandan topraksız çiftçiye toprak sağlamayı öngörmekle dar anlamda toprak reformunu kapsar. 1961 Anayasası m. 37: Geniş anlamda tarım ve toprak reformunu düzenler. 1982 Anayasası m. 46’dan anlaşıldığı üzere ‘tarım reformu’ toprak reformu yerine tercih edilmiştir. Anayasa m. 44 tarım reformu düzenlenmektedir. 1747 sayılı Toprak ve Tarım Reformu Kanunu (AYM 1977’de iptal etti)

Amaçları Ekonomik / Sosyal / Siyasal Amaçlar Ekonomik Amaçlar 1757 Sayılı Kanunun genel gerekçesinde bu amaçlar açıklanmıştır. Ekonomik Amaçlar Toprağın verimli işletilmesi Tarımsal bünyenin iyileştirilmesi Üretimin artırılması Sosyal Amaçlar Toprak-insan ilişkisini ekonomik verimlilik ve sosyal adalet ilkesine göre düzenlemek İstihdam alanı sağlamak Mülk güvenliği sağlamak Siyasal Amaçlar Yeni yüzyılın gereklerine uymayan kalıntılara son vermek Anayasal hakları özgürce kullanmayı kısıtlayan engelleri ortadan kaldırmak

Somut Hedefler Toprağın verimli şekilde işletilmesini, tarımsal üretimin sürekli olarak artırılmasını, değerlendirilmesini ve milli kalkınmayı hızlandıracak tarımsal yapının kurulması Topraksız veya az topraklı çiftçilerin topraklandırılması ve desteklenmesi Toprak ve tarım kooperatiflerinin kurulması Tarımda kiracılık ve ortakçılığın hukuki bir düzene koyulması Tarımsal üretime elverişli olmayan toprakların toplulaştırılması Tarım topraklarının miras, bağışlama vb. yollarla parçalanmasını önlemek Örnek köyler kurma Tarımda toprak e su kaynaklarının korunma, ıslah ve geliştirilmesi Tarım topraklarının tarım dışı amaçlarla kullanılmasını engellemek

Tarım Reformunun Uygulanması Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Bakanlar Kurulu Resmi Gazetede İlan

Uygulama Alanı Bölgesel / Ülke çapında Toprak Reformu Kanunu m. 1(I) - (III) Sulama Alanları (TRK m.2/I-a) Diğer Alanlar (TRK m.1/I-g)

Reforma Tabi Topraklar Tabi Yapıları İtibariyle Reforma Tabi Topraklar TRK m.2/I-b İşlenen topraklar Çayır-mera toprakları Tarıma açılabilir topraklar Sulu Topraklar Reformun öncelikli olarak sulama alanlarında uygulanması ilkesi Kuru topraklar / örnek işletmeler Hukuki Durumu İtibariyle Reforma Tabi Topraklar Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altındaki topraklar TRK m. 4/I-a Özel mülkiyetteki topraklar ve bunların kamulaştırılması TRK m. 4/I-b TRK m. 5/I

Sahibine Bırakılacak Topraklar TARIM REFORMU KANUNU MADDE 5 (Değişik birinci fıkra: 23/2/2011-6171/1 md.) Uygulama alanlarında, bu Kanunun amacını gerçekleştirmek için ilgili kuruluşça bağ, bahçe ve ağaçlık arazi ve örnek işletmeler hariç, gerçek kişilerle özel hukuk tüzelkişilerine ait tarım topraklarından o bölge için tespit edilen dağıtım normunun on katını aşan kısmı ile varsa üzerindeki tarımsal yapı ve tesisler kamulaştırılabilir. Bu suretle yapılacak kamulaştırmalarda Devletçe sulanan arazi sulu arazi sayılır. Sahibine bırakılacak tarım arazisinin bir kısmı sulu, bir kısmı kuru ise aynı tarımsal işletme gelirinin sağlanması kaydı ile sulu arazi kuru araziye tahvil edilir. (Değişik üçüncü fıkra: 23/2/2011-6171/1 md.) Sahibine bırakılacak topraklar, bölgenin özellikleri dikkate alınarak Bakanlar Kurulunca belirlenir. Bakanlar Kurulunca bu Kanunun birinci maddesinin (g) bendine göre uygulama alanı olarak ilan edilecek diğer alanlarda, gerektiğinde arazi ve diğer gayrimenkullerin tamamı kamulaştırılabilir. Kamulaştırma kararı, bölgedeki teşkilatının teklifi ve ilgili kuruluşun onayı ile alınır. Arazi ve mevcut ise üzerindeki diğer gayrimenkullerin bedel tespiti, ilgili kuruluşça kendi teşkilatından görevlendirilecek üç ve mahallin en büyük mülki amirince görevlendirilecek iki bilirkişi üyeden oluşan "Bedel Takdir Komisyonu" nca yapılır. Kamulaştırma işlemlerine dair diğer hususlar, yönetmelikte belirtilir. Kamulaştırmada sahibine bırakılacak toprak mümkün olduğu kadar toplu halde ve işletmeyle ilgili yapı ve tesislerden yararlanmaya en elverişli şekilde toprak sahibi tarafından seçilir. Ancak seçim hakkı kamulaştırılacak toprakların düzenli bir biçimde dağıtılmasını ve verimli şekilde işletilmesini engelleyecek tarzda kullanılamaz. Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde yapılacak kamulaştırmalara 4/11/1983 tarih ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümleri uygulanır.

KAMULAŞTIRILACAK TOPRAKLAR 1. Kamulaştırma Bedelinin Gerçek Değer (Rayiç bedel, Değer Pahası) Üzerinden Ödenmesi Serbest piyasa alım satım bedeli = Kamulaştırma bedeli 1961 Anayasa m. 38/1  Gerçek Karşılık İlkesi 1982 Anayasa m. 46  Bu ilke terkedilmiştir 2. Kamulaştırma Bedelinin Vergi Değeri Üzerinden Ödenmesi Arazi vergisi bedeli  Kamulaştırma bedeli Diğer kriterlerden daha objektiftir. 1962 Anayasası 71 değişikliğiyle Türkiye’de uygulanmıştır. 3. Peşin Ödeme – Taksitle Ödeme Usulü Kamulaştırma bedelinin toprak sahibine ödenme usulü Taksit süreleri değişkendir.  Kenya 3 / İran 15 / İtalya 25 / Peru 30 4. Nakden Ödeme – Borç Senedi veya Hisse Senediyle Ödeme Borç senedi ile ödemede yasal faiz ile ödenir.

TÜRK HUKUKUNUN KABUL ETTİĞİ SİSTEM Vergi beyanı ve resmi kıymet takdirine dayanan karşılık ilkesi Taksitle ödeme imkanı Peşin / taksitle ödeme  Seçimlik yetki Anayasa m. 46  03.10.2001 tarih ve 4709 sayılı Kanun m. 18  Gerçek karşılık ilkesine dönüldü. Tarım reformu kanunu ve Yönetmelik peşin ödeme esasını kabul etmiştir. TRUY m.16 (kamulaştırma kararı alınması ve kesinleşmesi)

Topraksız Çiftçiye Toprak Dağıtılması Anayasa m. 44/1: Devlet… topraksız olan veya yeter toprağı bulunmayan çiftçilikle uğraşan köylüye toprak sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri alır. TRK m. 2/I-b Toprak dağıtımından yararlanacak kimseler  TRK m. 8, TRUY m. 36 Toprak az topraklı veya topraksız çiftçilere dağıtılmalıdır. Toprak imkan ölçüsünde toplu olarak dağıtılmalıdır. Toprak çiftçiye uzun vadeli borçlandırma karşılığında dağıtılmalıdır. Çiftçi doğrudan toprağın mülkiyetini kazanmalıdır.

Reform uygulama alanlarında devir ve tasarruf sınırlamaları Uygulama alanlarında temliki tasarrufların durdurulması Dağıtılan ve bırakılan topraklar üzerinde bazı tasarruf yasak ve sınırlamaları Devir Yasağı Dağıtılan Topraklarda Devir Yasağı Bırakılan Topraklarda Devir Yasağı Taksim ve İfraz Yasağı Dağıtılan Topraklarda Taksim ve İfraz Yasağı Bırakılan Topraklarda Taksim ve İfraz Yasağı Haciz Yasağı Sınırlı Ayni Hakla Takyit Yasağı Kira Yasağı Tarım Arazisini Amaç Dışı Kullanma Yasağı

TOPRAK TOPLULAŞTIRMASI Ekonomik üretime imkan vermeyecek şekilde parçalanmış tarım topraklarının birleştirilmesi ve gerektiğinde bunların büyütülüp genişletilmesine toprak toplulaştırılması (arazi tevhidi) denir. Amaç cüce toprak oluşumunu engellemek ve tarım topraklarının yeniden parçalanmasını önlemek suretiyle tarımsal verimi sağlamaktır. Arazi toplulaştırması ülkenin tarımsal yapısının iyileştirilmesi amacını güden bir tarım politikası tedbiridir. Dar anlamda toprak toplulaştırması Geniş anlamda toprak toplulaştırması

Dar Anlamda Toprak Toplulaştırması Çiftçilerin mülkiyetinde bulunan, parçalanmış, çeşitli bölgelere dağılmış tarla ve parsellerin bir araya getirilerek düzenli bir şekilde toplulaştırılmasıdır.

Geniş Anlamda Toprak Toplulaştırması Proje alanlarında birim sahadan azami gelir sağlamak, tarımsal bünyeyi geliştirmek ve çiftçi ailelerinin standart yaşama seviyelerini yükseltmek için teknik, ekonomik ve sosyal yönden gerekli tedbirleri almaktır. Örnek: sulama ve drenaj çalışmaları, tarımsal alanların yeniden düzenlenmesi, toprak ve suyun korunması için gerekli tedbirlerin alınması, yeni köylerin oluşturulması…

Toprakların Parçalanmasının Sebepleri Miras malları arasında yer alan tarım arazilerinin aynen taksimi Toprağın bir kısmının satılması Taksim İfraz Hızlı nüfus artışı

Toplulaştırmaya İlişkin Yasal Düzenlemeler TMK 755 (Toprağın iyileştirilmesi) : Su yollarını düzeltme, sulama, bataklık yerlerini kurutma, yol açma, orman yetiştirme, arazileri toplulaştırma gibi iyileştirme işleri, ancak ilgili maliklerin ortak girişimleriyle yapılabilecekse, arazinin yarısından fazlasına sahip bulunmak koşuluyla maliklerin üçte ikisinin bu yolda karar vermeleri gerekir. Diğer malikler de bu karara uymak zorundadır. Alınan karar, tapu kütüğünün beyanlar sütununda gösterilir. Günümüzde toprak toplulaştırmasını özel olarak düzenleyen kanun Tarım Reformu Kanunudur.

Toplulaştırma Çeşitleri İsteğe Bağlı Toplulaştırma: TRK m. 6: Bu Kanunda belirtilen amaçları gerçekleştirmek üzere uygulama alanlarında ilgili kuruluşça, isteğe bağlı veya maliklerin muvafakatı aranmaksızın arazi toplulaştırılması yapılabilir. İsteğe bağlı olanlara öncelik vermek kaydıyla arazi toplulaştırmasını teşvik için ilgili kuruluşça arazi genişletmek ve kredi imkanlarından daha fazla faydalandırmak gibi destekleyici tedbirler alınabilir. Toplulaştırma sonunda dağıtılan veya sahibine bırakılan tarım arazisi malikleri adına, geriye kalan arazi ise Hazine adına uygulayıcı kuruluşun talebi ile tapuya tescil edilir. Malikleri adına tescil edilen arazi bu Kanun hükümleri dışında o bölge için tespit edilen dağıtım normundan daha küçük parçalara rızaen veya hükmen taksim edilemez ve ifraz işlemlerine konu olamaz. Bu husus tapu siciline şerh edilir. Toplulaştırma esas ve usulleri ile toprağın derecelendirilmesinin nasıl yapılacağı yönetmelikte belirtilir. Arazinin ve malik sayısının 2/3 çoğunluğu aranır. Zorunlu Toplulaştırma: İhtiyari toplulaştırması için gerekli çoğunlukların sağlanamaması durumunda, Bölge Müdürlüğünün teklifi ve Genel müdürlüğün onayı ile zorunlu toplulaştırma yapılır.

Toplulaştırmanın İlanı ve Proje Hazırlığı / Tescili Tarım reformu bölge müdürlüğü teklifi, genel müdürlüğün onayı ile belirlenir. Toplulaştırmasına karar verilen yerler Bölge müdürlüğünce ilan edilir. Ayrıca bu yerler, oranın en büyük mülki idare amirine bildirilir. Hazırlanan projeler bölge müdürlüğünün teklifi ve genel müdürün onayı ile kesinleşir. Bunların yanında toplulaştırılacak parseller tapu kütüğüne şerh verilmek üzere Bölge müdürlüğünce tapu müdürlüklerine bildirilir. Şerhten sonra araziyi devralan kimse eski malikin yükümlülüklerini de aynen kabul etmiş sayılır. TRUY 24: Toplulaştırmanın uygulanacağı proje alanında bulunan parseller, tapu kütüğüne şerh verilmesi için Bölge Müdürlüğünce mahalli tapu sicil muhafızlığına bildirilir. Şerh tarihinden sonra araziyi devralan veya üzerinde bir hak iddia eden kimse, eski malikin yükümlülüklerini aynen kabul etmiş sayılır.

Derecelendirme Proje alanlarında bulunan arazilerin fiziki yapı ve karakter, verimlilik derecesi, rayiç değeri, mülkiyet ve zilyetlik durumu ile diğer nitelikleri tespit edilir. Derecelendirme Komisyonu 5 Üyeden oluşur. Başkanı Genel Müdürlükçe tayin edilir. Ayrıca Bölge Müdürlüğünce biri toprak etüt ve araştırma işlerinde tecrübeli ziraat mühendisi olmak üzere 2 üye görevlendirilir. Köylerde muhtar veya temsilcisi, beldelerde belediye başkanı veya temsilcisi komisyonun tabii üyesidir. Toprak endeksi 0 – 100 0 – 25 16. derece / 25 – 30 15. derece / … / 100 1. derece