BOR ENERJİSİ

HAZIRLAYANLAR *120106201101 Yasin EFE *120106201099 Yağız YİĞİTEROL

İÇİNDEKİLER *BOR NEDİR? *BOR ELEMENTİNİN ÖZELLİKLERİ. *BOR ENERJİSİ NERELERDE KULLANILIR? *DÜNYADAKİ BOR REZERVLERİ. *TÜRKİYEDEKİ BOR REZERVLERİ. *BOR ENERJİSİNİN ZARARLARI.

Bor Nedir?,Bor Elementinin Özellikleri *Bor periyodik cetvelin 3A grubunun ilk elementi olup ısıya dayanıklı ve sert yapıya sahip bir elementtir.İlk defa 1808 yılında  bor oksidin potasyum ile ısıtılmasıyla elde edilmiştir. *Bor elementel olarak doğada bulunmaz. Endüstride yüksek saflıkta bor zorlukla elde edilebilir çünkü bor, karbon ve başka elementlerle bileşikler oluşturur. Bor ismi borun tuzu olan boraks dan türetilmiştir.

Bora ait bazı özellikler; *Borun erime noktası belirsizdir, fakat en iyi tahmini erime noktası 2200 °C ‘dir. *Atom ağırlığı : 10.811 ± 0.005 g/mol *Kaynama noktası : 2500° C *Yoğunluğu : 2.34 g /cm3 *Elektronegatifliği : 2.0 *İyonlaşma enerjisi : 191 k cal /g atom *Sertliği : 9.3 Mohs  *Atom yarıçapı : 0.98 *Fusıon Isısı : 5.3 k cal / g atom *Buharlaşma Isısı : 128 k cal / g atom *Kristal Yapısı : Hegzagonal

*Bor,yarı bir iletkendir. *Elementel bor kristalleri elmas kadar serttir. *Yüksek sıcaklıkta elektriği iyi iletir. *Elektrik iletkenliği, 20 dereceden 600 dereceye çıkarıldığında yaklaşık 100 kat artar.

Bor Minerallerinin Kullanım Alanları *Savunma Sanayii *Cam Sanayii *Seramik Sanayii *Temizlik Ürünleri *Tarım *Nükleer uygulamalar ve enerji depolama *Yakıt *Sağlık

Savunma Sanayii Bor Karpit (B4C) bileşeni, olağanüstü sertliğinden dolayı tank zırhında ve kurşun geçirmez yeleklerde kullanılmaktadır. Mohs sertlik skalasında 9,5 derecesi vardır, elmastan sonra bilinen en sert malzemelerden biridir.

Cam Sanayii   *Bor, ergimiş haldeki cam ara mamulüne katıldığında onun viskozitesini, yüzey sertliğini ve dayanıklılığını artırdığından ısıya karşı izolasyonunun gerekli görüldüğü cam mamullerine katılmaktadır ve böylelikle ısıya dayanıklı malzemeler elde edilir.

Seramik Sanayii *Emayelerin vizkozitesini ve doygunlaşma ısısını azaltan borik oksit  % 20'ye kadar kullanılabilmektedir.  Emaye asite karşı dayanıklılığı arttıran bir maddedir.Bor ayrıca seramik sanayiinde en yaygın olarak fritlerde kullanılır. Frit üretimi seramik yer ve duvar kaplama malzemeleri üretiminde, maliyetinde ve kalitesinde çok önemli bir yer tutar.

 Temizlik Ürünleri *Boratlar; leke çıkarma işlemini kolaylaştırma ve ağartma, enzimleri stabilize etme, alkali tamponlama, suyu yumuşatma olarak kullanılan malzemenin performansı artırmak gibi özelliklerinden dolayı temizlik sektöründe önemli bir yere sahiptirler. Sabun ve deterjanlara mikrop öldürücü nedeniyle % 10 ve beyazlatıcı etkisini artırmak için toz deterjanlara  % 10-20 oranında bor bileşenleri katılır.

Tarım *Bor mineralleri bitki örtüsünün gelişmesini artırmak maksadıyla kullanılmaktadır.Özellikle bor gübresinin bitkiler için bir çok yararı vardır fakat en önemlisi fotosenteze olan etkisidir çünkü yapraklardan kök ve yeşil aksamdaki büyüme noktalarına taşınmasında belirleyici bir rol oynar,sağlıklı gelişim için etkilidir ve döllenme de artış sağlar.

Nükleer Uygulamalar ve Enerji Depolama *Atom reaktörlerinde borlu çelikler, bor karbürler ve titan bor alaşımları kullanılır. *Paslanmaz borlu çelik, nötron absorbanı olarak tercih edilmektedir. Yaklaşık her bir bor atomu bir nötron absorbe etmektedir. Bu nedenle, atom reaktörlerinin kontrol sistemleri ile soğutma havuzlarında ve reaktörün kapatılmasında bor kullanılmaktadır. *Nükleer atıkların depolanması için bor cevheri olan kolemanit kullanılmaktadır. *Ayrıca bor,absorbe yeteneğinden dolayı radyasyona dayanıklı kıyafetlerin yapımında da kullanılır.

Enerji Depolama *Sodyum bor hidrür, yanıcı/patlayıcı olmaması, çevreye dost bir ürün olması, reaksiyonu sonucu oluşan sodyum metaboratın tekrar sodyum bor hidrüre dönüştürülebilmesi, elde edilen hidrojenin yarısının sodyum borhidrürden diğer yarısının ise sudan gelmesi gibi bazı özelliklerinden dolayı hidrojenin depolanması konusunda diğer yöntemlere göre avantajlı durumdadır. Hidrojeni depolama özelliğinin yanı sıra, yakıt pillerinde doğrudan yakıt olarak da kullanılabilmektedir.

Yakıt *Sodyum tetraborat, özel uygulamalarda yakıt katkı maddesi olarak kullanılmaktadır. Daha önce Amerikan Donanması tarafından uçak yakıtı olarak kullanılmış olup hidrojenle karıştırıldığında daha yüksek performansla yanmaktadır.Bunun yanısıra bor kolaylıkla yanmayan yapıda olduğu için güvenliği yüksektir ve herhangi bir kazada yanma,tutuşma riski yoktur. *Motorlarda potansiyel kullanıma sahip bor yakıtı bor elementinden ibarettir. Motor içinde saf oksijen ile karıştırılır. Çok zor tutuşması sebebiyle güvenlidir ve kaza durumunda tehlike oluşturmaz. Bor, çok yüksek enerji yoğunluğuna sahiptir fakat borun tutuşabilmesi için saf oksijen gereklidir.

*Bor ayrıca nanoteknoloji ile sıvılaştırılarak araçların motorlarına ve şanzıman yağlarına konuluyor.Böylelikle benzinli, dizel, LPG’li araçlarda motor aşınmalarını sıfıra yakın bir düzeye indirgiyor. *Sıvı olarak eklenen bor yağı motor hararetinin aşırı yükselmesine engel olarak performansın düşmesini önlüyor ve motor yağının ömrünü en az iki kat uzatıyor,ayrıca bor teknolojisini uygulayan kişiler yakıt tasarrufunun % 10 civarında olduğunu belirtiyor.

Sağlık *Bor, insan vücudu tarafından az miktarlarda ihtiyaç duyulan, hücrelerde sentezlenemediği için besinlerle dışarıdan alınması gereken önemli bir besleyicidir. *Metabolizmadaki bor, kalsiyum, magnezyum ve fosfor dengesini ayarlamakta olup sağlıklı kemiklerin oluşumuna, kasların ve beyin fonksiyonlarının gelişimine yardım eder. *Osteoporoz tedavilerinde, alerjik hastalıklarda, kemik gelişiminde bor aktif olarak kullanılmaktadır. Ayrıca kesinleşmiş olmasa da Bor Nötron Yakalama Tedavisi ile sağlıklı hücrelere zarar vermeden kanserli hücrelerin imha edilmesinde görev alan bor elementi, kanser tedavisinde yeni bir umut olmuştur.

Dünyadaki Bor Rezervleri

*Türkiye’de bilinen bor yatakları özellikle Kırka/Eskişehir, Bigadiç/Balıkesir, Kestelek/Bursa ve Emet/Kütahya’da bulunmaktadır. Türkiye'de rezerv açısından en çok bulunan bor cevherleri tinkal ve kolemanit’tir. Türkiye'de önemli tinkal yatakları Kırka'da kolemanit yatakları ise Emet ve Bigadiç civarında bulunmaktadır.

Borun Zararları *Borun insanlar veya doğaya karşı kesinleşen bir zararı olmamakla birlikte, insan sağlığı üzerinde olumsuz etkilere neden olduğu düşüncesiyle AB gündemine getiren girişimciler bu tezi, hayvanlar üzerinde yapılan deney sonuçlarına dayandırıyor. *Deneylerde, hayvanlarda ağız yoluyla yüksek dozda borik asit ve soydum borat alınmasının, üreme sağlığı üzerinde zararlara yol açtığını tespit edildi.

*Fakat bu durum Türkiye’nin tepkisine yol açtı ve deneylerde yüksek doz kullanımına dikkat çekilerek, insanlarda hiçbir zaman bu dozlara ulaşılamayacağı belirtildi.Ayrıca hayvanlarda kısırlığa neden olan doz birikiminin, insanlarda kusmaya neden olmasından dolayı mümkün olamayacağı da belirtildi. *Ayrıca 1995-2001 yılları arasında Türkiye’de bor üretiminde çalışan insanlar üzerinde yapılan araştırmada borun insanların üreme sağlığı üzerinde herhangi bir olumsuz etkisi olmadığı sonucuna varıldı.

Sonuç *Borun kesinleşen bir zararı olmamakla birlikte,bir çok alanda katkısı olduğu açıktır ve bu da %70 civarında rezervinin Türkiye’de bulunan elementi çok daha fazla gerekli kılmıştır.

BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ.