Kamu Yönetiminin Yapısı

Türkiye’de Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Türkiye’nin yönetim yapısı, örgütlenme ilkelerine göre «merkezi» ve «yerinden yönetim kuruluşları» olmak üzere iki ana grupta toplanır. Merkezi yönetime «genel yönetim» de denilir ve bu yapı, ülkedeki temel ve genel hizmetleri yürüten kurumlardan meydana gelir. Başbakanlık ve bakanlıklar ile bunlara bağlı kuruluşların merkez ve taşra teşkilatlarından oluşan ve başında Cumhurbaşkanı’nın bulunduğu yapıdır (AY 8. Md). Başkent ve taşra örgütü olarak iki bölümden oluşur.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Cumhurbaşkanı: Türkiye’de yürütme organı, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu’ndan meydana gelir (AY 8. md). Dolayısıyla yürütme yetkisi, söz konusu iki organ tarafından kullanılmaktadır. Buna düalist (ikici) yürütme denmektedir. Başkanlık sistemi uygulanan ülkelerde monist (tekçi) yürütme bulunur.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Cumhurbaşkanının Seçimi TBMM yerine, 2007 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile doğrudan halk tarafından seçilmesi esası getirilmiştir. Buna göre; «40 yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış TBMM üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları» aday olabilirler. Aday gösterilmede 20 milletvekilinin yazılı teklifi gereklidir. Ayrıca yapılan en son genel seçimde, geçerli oylarının birlikte toplamı %10u geçen partilerde ortak aday gösterebilirler.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Cumhurbaşkanının Seçimi Seçim, görev süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde; makamın herhangi bir sebeple boşalması halinde ise, boşalmayı takip eden altmış gün içinde tamamlanır. Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı takip eden Pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya ilk oylamada en çok oy alan iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday seçilir.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Cumhurbaşkanının Seçimi Cumhurbaşkanı’nın görev süresi 5 yıldır. Bir kimse en fazla iki defa bu görevi yapabilir. Seçilenin, partisi ile ilişiği kesilir ve TBMM üyeliği sona erer. Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar, görev süresi dolan Cumhurbaşkanı görevine devam eder.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Cumhurbaşkanının Görev, Sorumluluk ve Yetkileri Devletin başı olan Cumhurbaşkanı, Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk Milleti’nin birliğini temsil eder; Anayasa’nın uygulanmasını, devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetir. Cumhurbaşkanının resen imzaladığı kararlar ve emirler aleyhine Anayasa Mahkemesi dahil, yargı mercilerine başvurulamaz. Cumhurbaşkanı’nın olmadığı durumlarda, yerine TBMM Başkanı vekalet eder.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Cumhurbaşkanının Görev, Sorumluluk ve Yetkileri Cumhurbaşkanı, yürütmenin sorumsuz kanadını, hükumet ise, sorumlu kanadını meydana getirmektedir. Bu nedenle Anayasa ve yasalarda tek başına yapabileceği belirtilen işler dışındaki bütün kararları, Başbakan ve bakanlarca imzalanır. Bu kararlardan ilgili bakan ve Başbakan sorumludur. Cumhurbaşkanı, ancak vatana ihanet ile suçlanabilmektedir. Bu suçlama da TBMM üye tam sayısının en az 1/3ünün teklifi ve 3/4ünün vereceği kararla mümkün olabilmektedir.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Cumhurbaşkanının Görev ve Yetkileri (YASAMA) Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet Meclisinde açılış konuşmasını yapmak, Türkiye Büyük Millet Meclisini gerektiğinde toplantıya çağırmak, Kanunları yayımlamak, Kanunları tekrar görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri göndermek

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Cumhurbaşkanının Görev ve Yetkileri (YASAMA) Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunmak, Kanunların, kanun hükmündeki kararnamelerin, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün, tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesi ile Anayasa Mahkemesinde iptal davası açmak, Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin yenilenmesine karar vermek (AY 116 md)

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Cumhurbaşkanının Görev ve Yetkileri (YÜRÜTME) Başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek, Başbakanın teklifi üzerine bakanları atamak ve görevlerine son vermek, Gerekli gördüğü hallerde Bakanlar Kuruluna başkanlık etmek veya Bakanlar Kurulunu başkanlığı altında toplantıya çağırmak, Yabancı devletlere Türk Devletinin temsilcilerini göndermek, Türkiye Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul etmek,

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Cumhurbaşkanının Görev ve Yetkileri (YÜRÜTME) Milletlerarası antlaşmaları onaylamak ve yayımlamak, Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil etmek, Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar vermek, Genelkurmay Başkanını atamak, Millî Güvenlik Kurulunu toplantıya çağırmak, Millî Güvenlik Kuruluna Başkanlık etmek, Üniversite rektörlerini seçmek Yükseköğretim Kurulu üyelerini seçmek,

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Cumhurbaşkanının Görev ve Yetkileri (YÜRÜTME) Başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu kararıyla sıkıyönetim veya olağanüstü hal ilân etmek ve kanun hükmünde kararname çıkarmak, Kararnameleri imzalamak, Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile belirli kişilerin cezalarını hafifletmek veya kaldırmak, Devlet Denetleme Kurulunun üyelerini ve Başkanını atamak, Devlet Denetleme Kuruluna inceleme, araştırma ve denetleme yaptırtmak,

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Cumhurbaşkanının Görev ve Yetkileri (YARGI) Anayasa Mahkemesi üyelerini, Danıştay üyelerinin dörtte birini, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Askerî Yargıtay üyelerini, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi üyelerini, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyelerini seçmek. Cumhurbaşkanı, ayrıca Anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri yerine getirir ve yetkileri kullanır.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Bakanlar Kurulu: Yürütme organının, siyasi yönden sorumluluk taşıyan kanadıdır. Başbakan ve bakanlardan oluşan kolektif bir yapıdır. BK’na Başbakan başkanlık eder, CB gerekli gördüğü hallerde BK’na başkanlık edebilir. BK çalışmasını düzenleyen iç tüzük benzeri bir düzenleme olmadığından, çalışmalarda izlenecek yol ve yöntemler hükumetlere göre değişmektedir. BK kararları oy birliği ile alınır.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Bakanlar Kurulu: Bakanlar Kurulu, Başbakan ve bakanlardan kurulur. Başbakan, Cumhurbaşkanınca, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri arasından atanır. Bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya milletvekili seçilme yeterliğine sahip olanlar arasından Başbakanca seçilir ve Cumhurbaşkanınca atanır; gerektiğinde Başbakanın önerisi üzerine Cumhurbaşkanınca görevlerine son verilir.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Bakanlar Kurulu (Göreve Başlama ve Güvenoyu): Bakanlar Kurulunun listesi tam olarak Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise toplantıya çağrılır. Bakanlar Kurulunun programı, kuruluşundan en geç bir hafta içinde Başbakan veya bir bakan tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisinde okunur ve güvenoyuna başvurulur. Güvenoyu için görüşmeler, programın okunmasından iki tam gün geçtikten sonra başlar ve görüşmelerin bitiminden bir tam gün geçtikten sonra oylama yapılır.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Bakanlar Kurulu’nun Görev ve Yetkileri: TBMM’ye sunulacak olan kanun tasarılarına son şeklini vermek Anayasa, kanunlar, kalkınma planları ve hükumet programı çerçevesinde, kamu yönetiminin işleyişini üst düzeyde yönlendirmek ve gözetmek, Ekonomi, güvenlik, ticaret, dış politika, istihdam, eğitim, sağlık, tarım, çevre, alt yapı, konut vb. konularda kamu politikaları oluşturmak ve bunları yürütmek Üst düzey kamu görevlilerini atamak CB başkanlığında, OHAL ve Sıkıyönetim ilanına karar vermek TBMM'den yetki alarak KHK çıkarmak Kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek üzere tüzükler çıkarmak (Ancak tüzükler Danıştay denetimine tabi).

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Geçici Bakanlar Kurulu: 116 ncı madde gereğince seçimlerin yenilenmesine karar verildiğinde Bakanlar Kurulu çekilir ve Cumhurbaşkanı geçici Bakanlar Kurulunu kurmak üzere bir Başbakan atar. Geçici Bakanlar Kuruluna, Adalet, İçişleri ve Ulaştırma bakanları Türkiye Büyük Millet Meclisindeki veya Meclis dışındaki bağımsızlardan olmak üzere, siyasî parti gruplarından, oranlarına göre üye alınır. Siyasî parti gruplarından alınacak üye sayısını Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı tespit ederek Başbakana bildirir. Teklif edilen bakanlığı kabul etmeyen veya sonradan çekilen partililer yerine, Türkiye Büyük Millet Meclisi içinden veya dışarıdan bağımsızlar atanır. Geçici Bakanlar Kurulu, yenilenme kararının Resmî Gazetede ilânından itibaren beş gün içinde kurulur. Geçici Bakanlar Kurulu için güvenoyuna başvurulmaz. Geçici Bakanlar Kurulu seçim süresince ve yeni Meclis toplanıncaya kadar vazife görür. (AY md 114)

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Başbakan: TBMM üyeleri arasından CB tarafından atanır. Bakanlar Kurulu’nun başkanı olarak bakanlıklar arasında işbirliğini sağlar ve hükumetin genel siyasetinin yürütülmesini gözetir. BK bu siyasetin yürütülmesinden birlikte sorumludur. Başbakan, bakanların görevlerinin Anayasa ve kanunlara uygun olarak yerine getirilmesini gözetmek ve düzeltici önlemleri almakla yükümlüdür. Ancak Başbakanla bakanlar arasında hiyerarşik bir ast-üst ilişkisi yoktur. Bakanlar başbakanla uyum içinde çalışma yükümlülüğündedir.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Başbakan: Başbakan BK’nın siyasi lideridir, güçlü ve hakim bir pozisyondadır. Başbakanlık bir açıdan süper hizmet bakanlığıdır. Çeşitli nedenlerle bakanlıklara bağlanamayan bazı kurumlar, müsteşarlık, genel müdürlük veya başkanlık olarak Başbakanlığa bağlanmıştır. Bunlar bağlı, ilgili ve ilişkili statüdedir. Ancak yönetim sorumluluğu ve yasama organı ile ilişkileri bakımından Başbakan Yardımcıları arasında dağıtılabilirler. Başbakan’ın Yüce Divana sevki halinde hükümet istifa etmiş sayılır.

SÜREKLİ KURULLAR / BAĞLI KURULUŞLAR AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ BAŞKANLIĞI ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU BASIN-YAYIN VE ENFORMASYON GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI KAMU DÜZENİ VE GÜVENLİĞİ MÜSTEŞARLIĞI TOPLU KONUT İDARESİ BAŞKANLIĞI (TOKİ) MİLLİ GÜVENLİK KURULU GENEL SEKRETERLİĞİ (MGK) MİLLİ İSTİHBARAT TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI (MİT) TÜRK İŞBİRLİĞİ VE KOORDİNASYON AJANSI BAŞKANLIĞI (TİKA) VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YURTDIŞI TÜRKLER VE AKRABA TOPLULUKLAR BAŞKANLIĞI İLGİLİ KURULUŞLAR ANADOLU AJANSI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (AA) TÜRKİYE İHRACAT KREDİ BANKASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (EXIMBANK) TÜRKİYE KALKINMA BANKASI ANONİM ŞİRKETİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI BAŞKANLIĞI TÜRKİYE HALK BANKASI ANONİM ŞİRKETİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TASARRUFLARI KORUMA FONU BAŞKANLIĞI TÜRKİYE RADYO-TELEVİZYON KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (TRT) VAKIFLAR BANKASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ T.C. ZİRAAT BANKASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE YATIRIM DESTEK VE TANITIM AJANSI SORUMLU KURULUŞLAR GENELKURMAY BAŞKANLIĞI DÜZENLEYİCİ ve DENETLEYİCİ KURULUŞLAR BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU (BDDK) RADYO VE TELEVİZYON ÜST KURULU BAŞKANLIĞI (RTÜK) SERMAYE PİYASASI KURULU (SPK) TASARRUF MEVDUATI SİGORTA FONU (TMSF)

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Bakanlar ve Bakanlıklar Devletin yapmakla yükümlü olduğu temel hizmetler, her biri ayrı bir işlev üstlenen bakanlıklara bölünmüş ve her bakanlık siyasi bir kişi olan bakanın yönetimine verilmiştir. Açık olan bakanlıklarla izinli veya özürlü olan bir bakana, diğer bir bakan geçici olarak vekillik eder. Ancak, bir bakan birden fazlasına vekillik edemez. Türkiye Büyük Millet Meclisi kararı ile Yüce Divana verilen bir bakan bakanlıktan düşer. Herhangi bir sebeple boşalan bakanlığa en geç onbeş gün içinde atama yapılır.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Bakanlar Her bakanlığın başında bir bakan bulunur ve bakanlıkların sunması gereken hizmetlerin sağlıklı üretilip sunulmasını sağlar. Bu açıdan görevleri; Bakanlığı temsil etmek, Bakanlık hizmetlerini yürütmek, bu amaçla yöneticileri yönetmek Diğer bakanlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamak Bakanlık teşkilatlarının faaliyet, işlem ve hesaplarını denetlemek Kendi alanında temel politikaları üretmek Personelin özlük işlerini yürütmek Bakanlık bütçesini uygulamak

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Bakanlar Bakanların siyasi ve cezai sorumlulukları bulunmaktadır. Siyasi sorumluluk kolektif ve bireysel olmak üzere iki türlüdür ve TBMM’ye karşıdır. Kolektif sorumluluk, hükumetin genel siyasetinin yürütülmesi ile ilgilidir. BK bunun yürütülmesinden birlikte sorumludur. Genel siyasetinden dolayı TBMM'de güvensizlik oyu alan bir hükumet düşer. Bireysel sorumluluk ise, kendi sorumluluk sahasındaki işler ve emri altındakilerin eylem ve işlemleri ile ilgilidir. Meclis’in bir bakana güvensizlik oyu vermesi, sadece bakanı düşürür.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Bakanlar Bakanlar görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan olarak AYM’de yargılanır. Yüce Divana sevkte, TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğu ve gizli oy gereklidir (AY md 100). Yüce Divan’da yargılanmasına karar verilen bakan, bakanlıktan düşer. Ayrıca bakanların Başbakan ve halka karşı da sorumlulukları mevcuttur. 2011 yılından itibaren bakanlıklar bünyesinde bakan yardımcılığı adıyla bir statü ihdas edilmiştir. Bakan yardımcıları bakana bağlı ve ona karşı sorumludur. Hükumetin görevi süresince veya görevden alınana kadar görev yapar.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Bakanlıklar Merkezi yönetimin en önemli yapılarındandır. AY gereği bakanlıklar kanunla kurulur, kaldırılır, görev yetki ve sorumluluk ve teşkilatı kanunla belirlenir. 3046 sayılı kanun bakanlıkların kurulması açısından usul ve esasları belirlemektedir. Bakanlıklar, merkez örgütüyle ihtiyaca göre kurulan taşra ve yurt dışı teşkilatlarından oluşur.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Bakanlıklar Bakanlık merkez örgütü; ana hizmet birimleri, danışma ve denetim birimleri ve yardımcı birimlerden oluşur. Ana hizmet birimleri; bir bakanlığın varlık nedeni olan temel görevleri yerine getirmek amacıyla oluşturulur. Danışma ve denetim birimleri; bakana, ana hizmet birimlerine, bağlı ve ilgili kuruluşlara danışma niteliğinde hizmet sunmak amacıyla kurulur. Teftiş Kurulu Bşk. Basın Halkla İlişkiler Müşavirliği gibi Yardımcı birimler ise; ana hizmet birimleri ile danışma ve denetim birimlerine destek olmaktadır. Eğitim Daire Başkanlığı, Özel Kalem Müdürlüğü

BAKAN Özel Kalem Müdürlüğü Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Bakan Danışmanları Bakan Yardımcısı Müsteşar Müsteşar Yardımcısı Sanayi Genel Müdürlüğü Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü Metroloji ve Standardizasyon Genel Müdürlüğü Strateji Geliştirme Başkanlığı Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü Hukuk Müşavirliği Personel Dairesi Başkanlığı İç Denetim Birimi Başkanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlükleri Bağlı Kuruluş Türk Patent Enstitüsü Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) İlgili Kuruluşlar Türk Standartları Enstitüsü Türk Akreditasyon Kurumu Küçük ve Orta Ölç. İşl. Gel. ve Des.İda Bşk. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) İlişkili Kuruluşlar Şeker Kurumu

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Bakanlıklar Bakanlığın merkez teşkilatı hiyerarşik olarak Müsteşarlık; buna bağlı Genel Müdürlük veya Kurul Başkanlığı; buna bağlı Daire Başkanlığı ve Şube Müdürlüğü ile Şeflikler biçiminde örgütlenir. Genel Müdürlük kurulabilmesi için en az üç daire başkanlığı ve daire başkanlığı kurulabilmesi için de en az üç şube müdürlüğü gereklidir.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Bakanlıklar Bakan ve yardımcısından sonra bakanlıktaki en üst yönetici müsteşardır. Müsteşar; bakanın emrinde ve onun yardımcısı olup bakanlık hizmetlerini bakan adına ve bakanın direktif ve emirleri doğrultusunda, bakanlığın amaç ve politikalarına, kalkınma planlarına ve yıllık programlara, mevzuat hükümlerine göre düzenler ve yürütür. Bu amaçla teftiş kurulu hariç, bakanlık kuruluşlarına gereken emirleri verir ve bunların uygulanmasını sağlar. Bakana karşı sorumludur. (3046 md. 22)

Müsteşarlık Genel Müdürlük Kurul Başkanlığı Daire Başkanlığı Şube Müdürlüğü Şeflik Bakanlık Merkez Örgütü Hiyerarşik Yapısı

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Bakanlıklar Bakanlık bünyesinde bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlar da yer alır. Bağlı kuruluşlar; ana hizmetleri yürütmek üzere bakanlığa bağlı olarak özel kanunla kurulan, genel bütçe içinde ayrı bütçeli veya katma veya özel bütçeli kuruluşlardır. Bakanlık merkez örgütü iç yapısına benzer iç yapısı mevcuttur. İlgili kuruluşlar; özel kanun veya statü ile kurulan, iktisadi devlet teşekkülleri ve kamu iktisadi kuruluşları ile bunların müessese, ortaklık ve iştirakleri veya özel hukuki, mali ve idari statüye tabi birimlerinden oluşur ve hizmet bakımından yerinden yönetim kuruluşları şeklinde düzenlenirler.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Bakanlıklar İlişkili kuruluşlar ise; bağımsız idari otorite olarak düzenleme faaliyetleri icra eder. Düzenleme Denetleme Kurulları gibi

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Merkezdeki Yardımcı Kuruluşlar Hükumete veya bakanlıklara, görevlerinde yardımcı olmak, belli konularda görüş bildirmek, bir idari işlemin tamamlanmasına katılmak veya denetimde bulunmak amacıyla kurulmuş çeşitli birimler bulunmaktadır. En önemlileri MGK, Danıştay ve Sayıştay’dır. Bu kuruluşlar arasında yer alan DPT ise kaldırılmış ve 2011 yılında Başbakanlık’tan ayrılarak Kalkınma Bakanlığı’na bağlanmıştır.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim (MGK) Sivil ve askeri otoritelerin başta milli güvenlik siyaseti olmak üzere, önemli ülke sorunları hakkında ortak görüş belirlemek amacıyla bir araya getiren Anayasal bir kuruluştur. AY 118. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, CB başkanlığında, Başbakan, Genel Kurmay Başkanı, Başbakan Yardımcıları, Adalet, Milli Savunma, İçişleri, Dışişleri Bakanlıkları; Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ile Jandarma Genel Komutanı’ndan oluşmaktadır. Gündemi CB tarafından hazırlanır, iki ayda bir ve ayrıca CB çağrısı yanında, Başbakan’ın önerisi ile daha sık toplanabilir.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim (MGK) Kararları oy çokluğu ile alınır ve bu kararlar tavsiye niteliğindedir. Kararlar BK tarafından değerlendirilerek benimsenirse hukuki nitelik kazanabilir. MGK Genel Sekreteri, asker ve siviller arasından Başbakan’ın önerisi ile CB tarafından atanır.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim (Danıştay) 1868 yılında Şurayı Devlet adıyla Fransız örneğine göre kurulmuştur. Danıştay, hem yüksek idare mahkemesi hem de devletin en yüksek danışma ve inceleme merciidir. 1982 yılından önce tüm idari davalara bakan Danıştay’ın; bu tarihten sonra, ilk derece mahkemesi olarak görevleri azalmış ve temyiz mahkemesi haline gelmiştir. Görevleri idari ve yargılama olarak iki başlıkta toplanabilir.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim (Sayıştay) 1865 yılında Divan-ı Muhasebat adıyla kurulmuştur. Sayıştay, merkezî yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak ve kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapmakla görevlidir. Sayıştay’ın kesin hükümleri hakkında ilgililer yazılı bildirim tarihinden itibaren onbeş gün içinde bir kereye mahsus olmak üzere karar düzeltilmesi isteminde bulunabilirler. Bu kararlar dolayısıyla idarî yargı yoluna başvurulamaz. Mahallî idarelerin hesap ve işlemlerinin denetimi ve kesin hükme bağlanması Sayıştay tarafından yapılır.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Merkezi Yönetimin Taşra Örgütü Merkezi yönetim, yürütmekle yükümlü olduğu hizmet ve görevleri yerine getirebilmek için coğrafya durumuna, ekonomik şartlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine göre il, ilçe ve bucak biçiminde örgütlenmiştir. Bu yapıya mülki yönetim, başındaki yöneticilere de mülki yönetici denir. AY göre, merkezi yönetimin temel taşra örgütlenme birimi ildir. Bu bakımdan taşra örgütü, merkezi idarenin başkent örgütünün küçültülmüş bir biçimidir. Ayrıca bakanlıklar bölge örgütleri de oluşturabilmektedirler. İl temel birim olarak ele alındığında, bölge müdürlükleri, istisnai yapılardır.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Merkezi Yönetimin Taşra Örgütü Bu anlamda bakanlıkların taşra örgütlenmesi, -valiye bağlı kuruluşlar, -kaymakama bağlı kuruluşlar -doğrudan merkeze bağlı kuruluşlardan oluşur. Vali İl Müdürlüğü Şube Müdürlüğü Şeflik Memurluk

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Merkezi Yönetimin Taşra Örgütü İl yönetimi: İllerin (ve ilçelerin) kurulması, kaldırılması, adlarının ve merkezlerinin belirlenmesi, değiştirilmesi, bir ilçenin bir ile bağlanması kanunla olmaktadır. Bucaklar ise, İB kararı ve CB onayıyla mümkün olabilmektedir. İlin yönetim açısından iki özelliği vardır: -Merkezi yönetimden ayrı ve bir tüzel kişilik (İl Özel İdaresi) -Merkezi yönetimin taşradaki mülki kısmı içinde yer alan birimi (Valilik) Böylece hem yerel yönetim birimi hem de taşra örgütü birimi olarak değerlendirilebilir. Yönetimi; Vali, il müdürleri ve il idare kurulu olmak üzere üç birimden oluşur.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Merkezi Yönetimin Taşra Örgütü İl yönetimi (Vali): İl idaresi, yetki genişliği esasına göre sürdürülür. İl yönetiminin başında vali bulunur ve devlet ile hükumeti temsil eder. Aynı zamanda her bakanın da mümessili olarak idari ve siyasi yürütme vasıtası görünümündedir. Böylece valilik, diğer sınıf memurlardan ayrılır ve istisnai memuriyet halini alır. Vali İB önerisi, BK kararı ve CB onayı ile atanır, ancak İB bağlıdır. Valilerin bu konumu karşısında yardımcılığını yapan vali yardımcıları ise, yöneticilik mesleğine mensup memurlardır ve en az 6 yıl kaymakamlık yapma şartı vardır.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Merkezi Yönetimin Taşra Örgütü İl yönetimi (Vali): Vali, adli ve askeri teşkilat dışında kalan bütün devlet daire, kurum ve işletmelerinin başıdır ve ilin her açıdan sağlıklı yönetiminden hükumete ve ilgili bakanlara karşı sorumludur. Görevleri ise; -Kanun, tüzük, yönetmelik ve hükumet kararlarının dağıtım ve uygulanmasını sağlamak ve bakanlıkların talimat ve emirlerini yerine getirmekle ödevlidir. -Devlet gelirlerinin tahsilini ve arttırılması için gerekenleri yapar. -Genel ve özel bütün kolluk kuvvetlerinin amiri olarak gerekli güvenlik tedbirlerini aldırır.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Merkezi Yönetimin Taşra Örgütü İl yönetimi (Vali): -Kendisine bağlı güvenlik birimlerinin personelinin yerlerini değiştirebilir, İB ve ilgili bakanlıklara bilgi verir. -İl içindeki yerel yönetimler üzerinde vesayet denetimi yetkisini kullanır. -Törenlere başkanlık eder ve gerektiğinde yabancı ülke temsilcilerini karşılar. -Ceza ve tutukevlerinin muhafazası ile burada bulunanların sağlık şartlarını denetim ve gözetim altında tutar.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Merkezi Yönetimin Taşra Örgütü İl yönetimi (İl Müdürleri): Bakanlıklar, kuruluş amaçlarını gerçekleştirmek ve halka hizmet sunabilmek için ilde gerekli örgütleri kurarlar. Bunlara bakanlıkların il kuruluşları, bunları sevk ve idare edenlere ise, il müdürleri denir. İl müdürleri valinin emri altındadır ve ona karşı sorumludurlar. İl İdare Kurulu Valiye yardımcı bir organ olup, hukuk işleri müdürü, defterdar, milli eğitim, çevre ve şehircilik, sağlık, gıda-tarım ve hayvancılık müdürlerinden oluşur. Gerekli görüldüğünde diğer il müdürleri katılabilir ve oy kullanabilir. İlçe idare kurulunun kararına karşı il idare kuruluna itiraz edilebilir. İlçe kurulması, kaldırılması, başka ile bağlanması, köylerin kurulması, adlarının değiştirilmesi konularında görüşü alınmaktadır.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Merkezi Yönetimin Taşra Örgütü İlçe yönetimi : İlçe ilin genel yönetiminin bir alt kademesini oluşturur. İl düzeyinde örgütlenen merkezi yönetim kuruluşlarının çoğu, ilçe ölçeğinde de teşkilatlarını kurmuşlardır. Bunlara ilçe kuruluşları, yöneticilerine ise, ilçe müdürleri denir. Bir kısım bölge kuruluşlarının da ilçe örgütü bulunmaktadır. İlçe yönetiminin başında müşterek (ortak) kararname ile atanan ve hükumetin temsilcisi olan kaymakam bulunur. Kaymakam ilçede dirlik ve düzeni sağlamakla yükümlüdür. Yasa, tüzük, yönetmelik ve hükumet kararlarının yayınlanmasını ve uygulanmasını sağlar. Vali’nin talimat ve emirlerini yerine getirir. Ayrıca; yazı işleri müdürü, mal müdürü, hükumet tabibi, milli eğitim ile gıda-tarım ve hayvancılık müdüründen ilçe idare kurulu oluşturulur.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Merkezi Yönetimin Taşra Örgütü İlçe yönetimi : Öte yandan merkez ilçe olarak isimlendirilen ve bir il merkezinin bulunduğu yer ile merkezin çevresinde başka ilçelere bağlı olmayan köylerin oluşturduğu yönetim birimleri de mevcuttur. Buralarda kaymakam bulunmaz ve Vali merkez ilçe yönetiminde sorumludur. Ancak Büyükşehir yönetimi olan kent merkezlerinde, merkez ilçe yerine çeşitli adları taşıyan ve başlarında kaymakamlar olan ilçeler mevcuttur.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Merkezi Yönetimin Taşra Örgütü Bölge yönetimi : Bağlı ve ilgili statüdeki kuruluşların genellikle taşra yönetim örgütünün temel yönetim birimidir. Kamu hizmetlerinin görülmesinde verim ve uyumu sağlamak üzere birden çok ili içine alan merkezi idare teşkilatı kurulabilir (AY 126). Bakanlıklar her ne kadar il düzeyinde örgütleniyorlarsa da bölge kuruluşları da oluşturabilmektedirler. Ancak böyle bir örgütlenme için kuruluş kanununda hüküm bulunması gereklidir. Bölgedeki illerin tamamına destek sağlayacak nitelikte bölge kuruluşları oluşturulabileceği gibi, bölgenin birkaç ilinde görev yapacak şekilde de örgütler oluşturulabilir. Bunların teşkilatlanması BK kararı ile gerçekleştirilir. Ünvanı bölge müdürlüğüdür, başındaki yönetici bölge müdürü olur.

Kamu Yönetiminin Yapısı Merkezi Yönetim Merkezi Yönetimin Taşra Örgütü Bölge yönetimi : Bakanlıklar açısından bakıldığında yalnızca Ulaştırma Bakanlığı* bölge düzeyinde örgütlenmiştir. Diğer bakanlıkların kendilerinin değil, bağlı ve ilgili kuruluşlarının bölge müdürlükleri mevcuttur. Karayolları Genel Müdürlüğü, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Çalışma Genel Müdürlüğü, Orman Genel Müdürlüğü, DSİ Genel Müdürlüğü, TÜİK Genel Müdürlüğü gibi kuruluşların aynı veya değişik kentlerde bölge müdürlükleri bulunmaktadır. Bu kuruluşlar; hizmet gerekleri, teknik ihtiyaçlar, hiyerarşi azaltımı ve valinin denetiminden kurtulmak ve örgütsel büyüme gibi nedenlerle kurulmuştur. Bölge örgütü, il üzerinde bir yeni bir kademe gibi görünmektedir.