YANGIN

YANMANIN TANIMI YANMA : Yanıcı maddenin oksijen ile ısı altında belirli oranlarda birleşmesi sonucu meydana gelen kimyasal bir reaksiyondur. YANMA VE YANGIN BİLGİSİ

YANGIN TANIMI TEHLİKE DOĞURAN, ÖNÜ ALINAMAYAN VEYA SÖNDÜRÜLEMEYEN VE NETİCESİNDE MADDEN VE MANEN ZARARLAR GETİREN ATEŞE YANGIN DENİR KATI, SIVI VEYA GAZHALİNDEKİ YANICI MADDELERİN ISI ALARAK KONTROL DIŞI YANMASIDIR.

YANGIN ÜÇGENİN AÇILIMI YANMA VE YANGIN BİLGİSİ

YANGIN SINIFLARI A SINIFI YANGINLAR Katı madde yangınları Normal Katı Yanıcı Maddeler: Ağaç, tahta, mobilya , kağıt, üretilmiş tekstil maddeler, plastikler YANMA VE YANGIN BİLGİSİ

A Sınıfı Yangınlarda En Etkili Söndürme Maddesi Nedir? Bu tür yangınların söndürülmesinde en etkili ve en çok kullanılan söndürücü SUDUR. SÖNDÜRME TEKNOLOJİSİ

B SINIFI YANGINLAR Sıvı madde yangınları Yanabilir sıvı maddeler Benzin, mazot, Fuel –oil, Boya, Vernik, Alkol, Tiner,solventler vs. YANMA VE YANGIN BİLGİSİ

B SINIFI YANGINLAR İÇİN HANGİ SÖNDÜRME MADDESİ KULLANILIR? Sıvı yangınlar için en ideal söndürücü KÖPÜKTÜR. Fakat başlangıç ve küçük çaplı yangınlarda KARBONDİOKSİT ve KURU KİMYEVİ TOZ kullanılabilir. SÖNDÜRME TEKNOLOJİSİ

C SINIFI YANGINLAR Gaz Yangınları Yanabilir Gazlar Alevli yanan gaz halindeki Yanıcı maddeler; Doğalgaz, Metan, Propan, Asetilen, LPG vs. YANMA VE YANGIN BİLGİSİ

C SINIFI YANGINLAR İÇİN EN UYGUN SÖNDÜRME MADDESİ NEDİR? En uygun söndürme tekniği; GAZI KAYNAĞINDAN KESMEK VE DAHA SONRA UYGUN SÖNDÜRME MADDESİ İLE OLUŞTURDUĞU ALEVE MÜDAHALE ETMEKTİR. –KKT başlangıç CO2 SÖNDÜRME TEKNOLOJİSİ

D SINIFI YANGINLAR Metal yangınları Hafif Ve Aktif Metaller (Oldukça tehlikeli katı maddelerdir) Alüminyum, Demir çapakları vs. YANMA VE YANGIN BİLGİSİ

D DINIFI YANGINLAR İÇİN HANGİ TÜR SÖNDÜRME MADDESİ KULLANILIR? Söndürme maddesi olarak içinde Sodyum klorür, Potasyum klorür, Baryum klorür ve Grafit tozu bulunan metaller için üretilmiş D TÜRÜ KURU KİMYEVİ TOZ kullanılır. Kuru kum ve döküm talaşı da bu sınıf yangınlar için kullanılabilir. SÖNDÜRME TEKNOLOJİSİ

E SINIFI YANGINLAR Elektrik Yangınları Uluslar arası standarlarda kabul edildiği gibi 1999 yılından beri TS’de de kabul ediliyor. YANMA VE YANGIN BİLGİSİ

HAVUZ YANGINI: Ham Petrolün Tanktan Sızması ve Tutuşmasında görülür. AYRICA; SANAYIDE “JET YANGINLARI” , “HAVUZ YANGINLARI” ve “ BLEVE” OLARAK ADLANDIRILAN YANGINLAR DA VARDIR. JET YANGINI: İnce Uzun Alevle Yanar ve Gaz Borusu Kaçaklarının Tutuşmasında Görülür. HAVUZ YANGINI: Ham Petrolün Tanktan Sızması ve Tutuşmasında görülür.

PARLAYICI GAZ PATLAMALARI Parlayıcı gaz tankı patladığında içinde sıvılaştırılmış olarak bulunan sıvı haldeki ama kaynamış gaz ortama yayılır. Bu gaz BLEVE (Boiling liquid expanding vapour explotion)(Kaynayan sıvı genleşen buhar patlaması) oluşur. Bir bleve olayının ne şekilde sonuçlanacağı tam olarak kestirilemez

Yangın Söndürme Maddeleri Su (H2O) Karbondioksit (CO2) Kuru Kimyevi Tozlar (KKT) Köpük Halojenlendirilmiş hidrokarbonlar (Halokarbon)

Su: Su serinletici, kapatıcı, akıcı, karıştırıcı, yayıcı özelliklere sahip bir maddedir. Isıyı emerek buharlaşır ve hacimce genişler. Yanıcı maddenin üstünü ve çevresini kaplar. 1) Soğutucu 2) Kaplama - Boğma özelliği vardır.

Suyun Avantajları Söndürme maddelerinin en ucuzudur. Zehirleyici etkisi yoktur. Akıcıdır, uzaklara atılabilir. Her bölgede yeterli miktarda bulunur. Soğutma etkisi yanında çözücülük etkisi ile yanıcı maddenin konsantrasyonunu azaltır.

Suyun Dezavantajları 0 ºC’ nin altında donması nedeni ile kış aylarında temini zorlaşır. Buz haline geçerken hacmi %10 artar ve boru ile hortumları ve pompayı patlatır. Hububatlar su ile şişer ve hacim artışı ile siloların patlamasına neden olabilir. Kağıt , Tekstil ürünleri su emerek ağırlaşır, bu durum bina çökmelerine neden olabilir.

Suyun Dezavantajları Birçok cihaz ve malzemeyi ıslatarak hasara neden olur. K, Ca, Mg, Na gibi metaller su ile temasında patlayıcı gaz oluşturur. İçinde çeşitli mineraller bulunması nedeni ile elektriği iletir. Asit,bazlar ve sönmemiş kireç ile temasında yüksek ısı oluşturur.

Söndürme Maddesi A B C D Elk. SU

KARBONDİOKSİT(CO2)

  Akaryakıt ve elektrik kaynaklı yangınlar da kullanılacak C02 yanıcı olmayıp, kimyevi maddelerle pek kolay birleşmez. Yanıcı madde üzerine kendi tazyiki ile püskürür, elektriği iletmez, yalıtkandır. C02 genellikle tüpün içinde iken sıvı haldedir. Ancak tüpten dışarıya çıkarken gaz haline dönüşür.

1 Lt sıvı CO2 500 Lt gaz haline dönüşür. Boğma etkisi ile yangını söndürür. Kısmen soğutma , kısmen de engelleme etkisi vardır. Söndürme maddesi dışında itici gaz olarak da kullanılır.

CO2 tüpleri boşalma sırasında – 78 ºC ye soğur CO2 tüpleri boşalma sırasında – 78 ºC ye soğur.Bu nedenle çıkan gazın % 25 i kar haline dönüşür.

CO2 nin SÖNDÜRME ETKİSİ - + D C B A 1m 5m CO2 Elk. 1000 Y.G V SÖNDÜRME MADDESİ

KARBONDİOKSİTİN AVANTAJLARI Yüksek konsantrasyondaki CO2 Kapalı hacimlerde ani söndürme etkisi yaratır. Elektrik akımı yalıtkanıdır. Ancak seyyar cihazlarda mesafe bırakılmalıdır. Diğer söndürme gazlarına göre ucuz olup kolayca doldurulabilir. Temiz söndürücüdür.Çok az tahriş ve pas etkisi vardır.

DEZAVANTAJLARI Yüksek yoğunluktaki CO2 boğucu etki gösterir. Kritik sıcaklık (31 0C)nedeni ile sıcak ortamlarda tüp basıncı artar. Gazın -78 ºC de çıkması temas ile soğuk yanıklarına neden olur.

Kuru Kimyevi Tozların Söndürücülük Özellikleri: Kuru kimyevi tozlar ateşi boğarak, soğutarak, zincirleme yanma olayına kesintiye uğratarak söndürürler. Kuru Kimyevi Tozların Ateşi Boğarak Söndürme Özelliği: Kuru kimyevi tozlar ateşe püskürtüldükleri zaman çıkardıkları karbondioksitle alevi kısmen boğarlar. Kuru Kimyevi Tozların Soğutucu Özelliği: Kuru kimyevi tozlar ateşe püskürtüldükleri zaman sıcaklığın bir kısmını emerler.

Kuru Kimyevi Tozların Aleve Kalkan Olma Özelliği: Alevli yanan bir ateş üzerine püskürtülen kuru kimyevi toz, alev ile yanıcı madde arasında bir toz bulutu meydana getirerek yanıcı maddeyi alevden gelen sıcaklığa karşı korur. Kuru Kimyevi Tozların “Zincirleme Yanma Olayını” Engelleme Özelliği: Yanma olayının devam edebilmesi için yanan yerde açığa çıkan bazı maddelerin birbirleriyle birleşerek reaksiyonlar meydana getirmesi şarttır. İşte kuru kimyevi tozlar açığa çıkan bu maddelerin birleşmesini engellemekte yanma zincirinin oluşmamasını sağlamaktadır.

ABC TOZU ( ÇOK MAKSATLI )

KURU TOZLARIN YANGIN SINIFLARINA ETKİSİ SÖNDÜRME MADDESİ A B C D Elk. 1000 V Y.G ABC + - 1m - BC 1m 5m - -

KURU TOZLARIN AVANTAJLARI Çok maksatlı olarak kullanılırlar. Monoamonyum Fosfat (MAP) (ABC) Büyük sıvı yangınlarında da kullanılabilirler. Köpük ile beraber kullanılabilirler. -50 / +60 ºC arasında etkilidirler. Zehirleme etkisi yoktur. Bikarbonat esaslı tozlar asitleri nötr haline getirir. (B - C Tozu)

DEZAVANTAJLARI Kapalı yerlerde kirlenmeye neden olurlar.

Söndürme sonrasında geri ateşlenmeye dikkat edilmelidir. Toz bulutu ortamdaki yanıcı tozları havalandırabilir. Elektrik tesisatlarında sınırlı kullanılır. Cihazlarda sınırlı miktarda bulunması nedeni ile yangın söndürülmeden tükenebilir.

YANLIŞ DOĞRU

YANGININ EVRELERİ Başlangıç Evresi Yayılma Evresi (Kararlı halde yanma evresi) Korlaşma Evresi (İçten yanma evresi) YANMA VE YANGIN BİLGİSİ

Yangının Yayılması KONDÜKSİYON (Katı cisimler vasıtası ile ısının nakli) KONVEKSİYON ( Isının hava sirkülasyonu yolu ile nakli) RADYASYON ( Işın nakli) Yrd. Doç. Dr. Sedef A. BİRİNCİ YANMA VE YANGIN BİLGİSİ

YANMA ÇEŞİTLERİ YAVAŞ YANMA KENDİ KENDİNE YANMA HIZLI YANMA PARLAMA – PATLAMA ŞEKLİNDE YANMA

YAVAŞ YANMA Yavaş yanma şu durumlarda meydana gelir. Yanıcı maddenin bünyesi itibarıyla, yanıcı buhar veya gaz meydana getiremediği halde; Yeterli ısının olmaması halinde; Yeterli oksijenin olmaması halinde; yavaş yanma meydana gelmektedir.

YAVAŞ YANMA Örneğin demir (Fe), bakır (Cu), gibi metallerin havadaki oksijen ve hava ısısıyla oksitlenmesi olayında olduğu gibi. Yanıcı madde buhar veya gaz çıkaramamakta dolayısıyla demir oksit (FeO) veya bakır oksit (CuO) oluşmaktadır. Bir başka örnek ise yeterli oksijen olmaması durumunda canlıların solunum olayı da bir nevi yavaş yanma olayıdır.

KENDİ KENDİNE YANMA Yavaş yanmanın zamanla hızlı yanmaya dönüşmesidir. Özellikle bitkisel kökenli yağlı maddeler normal hava ısısı ve oksijeni, içinde kolaylıkla oksitlenmekte ve bu oksitlenme sırasında gittikçe artan ısı bir süre sonra alevlenmeye yetecek dereceyi bularak maddenin kendiliğinden tutuşmasına neden olmaktadır. Örneğin bezir yağına bulaştırılmış bez parçası.

HIZLI YANMA 1) ALEVLİ YANMA: yanmanın bütün belirtileri (alev, ısı, ışık, korlaşma) ile oluştuğu bir olaydır. Meydana gelen yanıcı buhar ve gazlar oksijenle birleşirken alev meydana getirirler. 2) KORLAŞMA : Katı maddelerde yangının son evresinde meydana gelen yüksek ısıdaki alevsiz yanma şeklidir. (Gazı alınmış kok ve odun kömürleri, sigaranın yanışı gibi)

PARLAMA Parlama Noktası (Flash point) : Sıvının tutuşabilmesi için gereken, yüzeydeki buharlaşmayı sağlayacak en düşük sıcaklık Alt Yanmabilme limiti: Buhar tabakasının parlayabilmesi için hava ile oranı bakımından olması gereken en düşük miktar. Karışımdaki yakıt gereken orandan azsa (fakir, ince karışım) denir. Bu limitin altında yanma olmaz. Üst Yanabilme limiti: Buhar tabakasının parlayabilmesi için hava ile oranı bakımından olması gereken en yüksek miktar. Yakıt gerekenden çok fazla ise zengin karışım denir. Bu limitin üstünde yanma olmaz. Yanabilme Aralığı: Alt ve üst yanma limitleri arasında kalan bölgeye denir

Pasif yangın güvenlik önlemleri Pasif yangın güvenlik önlemleri; mimari proje aşamasında tasarlanan, bina inşaatında yapılan ve kalıcı işlevi bulunan önlemlere denir. Bu önlemlerle binalarda aşağıdaki he-defler gerçekleştirilmeye çalışılır; Zehirleyici gaz ve dumanın yapı içinden uzaklaştırılması, Yangından kaçış rotasının, merdivenlerin ve toplu buluşma alanlarının planlanması, Yapıda yangın geçirimsiz bölümlerin (Kompartmanların) sağlanması, Yanıcı olmayan ya da tutuşma ısısı yüksek, duman çıkarmaz yapı malzemelerinin kullanılması, Kullanıcı tarafından kolay algılanan kaçış yollarının planlanması, Taşıyıcı sistemin yüksek sıcaklıklara dayanması

Aktif yangın güvenlik önlemleri Aktif yangın güvenlik önlemleri ise pasif ön- lemleri tamamlayıcı olarak binanın yapımı sırasında veya daha sonra eklenen ve sadece yangın durumunda işlevi olan, belirli bir hedefe yönelmiş önlemlerdir. Örneğin; yangın dedektörlerinin ve alarmlarının kullanıl- dığı algılama ve uyarı sistemleri, yangın sırasında duman hareketinin mekanik yollarla kontrol edilmesi, gelişmiş cihazlarla donatılmış yangınla mücadele sistemlerinin kullanılması gibi önlemlerdir.

BİNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK Bakanlar Kurulunun 10.08.2009 gün ve 2009/15316 sayılı kararı ile resmi gazetenin 09.09.2009 gün ve 27344 sayılı sayısında yayımlanan “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” yürürlüktedir.

EKİPLERİN KURULUŞU MADDE 126- ZORUNLU EKİPLER NELERDİR? Yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan konut binaları ile içinde 50 kişiden fazla insan bulunan konut dışı her türlü yapı, bina,tesis ve işletmelerde ve içinde 200’den fazla kişinin barındığı sitelerde aşağıdaki ekipler oluşturulur. 1. Söndürme ekibi 2. Kurtarma ekibi 3. Koruma ekibi 4. İlk yardım ekibi

MADDE 19- DÜŞÜK TEHLİKE SINIFI BİNA NEDİR? Düşük yangın yüküne ve yanabilirliğe sahip malzemelerin bulunduğu, en az 30 dakika yangına dayanıklı ve tek bir kompartıman alanı 126 m2’den büyük olmayan yerlerdir. Okullar ve diğer eğitim kurumları, bürolar, hapishaneler ORTA TEHLİKE SINIFI BİNA NEDİR? Orta derecede yangın yüküne ve yanabilirliğe sahip yanıcı malzemelerin bulunduğu yerlerdir. Örnek :Otopark, oteller, hastaneler, konutlar…. YÜKSEK TEHLİKE SINIFI BİNA NEDİR? Yüksek yangın yüküne ve yanabilirliğe sahip ve yangının çabucak yayılarak büyümesine sebep olacak malzemelerin bulunduğu yerlerdir. Örnek: Plastik, plastik köpük ve benzeri madde üretim yerleri ile boyahaneler….

YANGIN KOMPARTIMANLARI MADDE 4- YANGIN KOMPARTMANI NEDİR? Yangın kompartımanı: Bir bina içerisinde, tavan ve taban döşemesi dâhil olmak üzere, her yanı en az 60 dakika yangına karşı dayanıklı yapı elemanları ile duman ve ısı geçirmez alanlara ayrılmış bölge. YANGININ YAYILMASINI ÖLEMEK İÇİNDİR.

MADDE 94- YANGIN DOLAPLARI YASAL ZORUNLULUĞU Yüksek binalar ile toplam kapalı kullanım alanı 1000 m2’den büyük imalathane, atölye, depo, konaklama, sağlık, toplanma amaçlı ve eğitim binalarında, alanlarının toplamı 600 m2’den büyük olan kapalı otoparklarda ve ısıl kapasitesi 350 kW’ın üzerindeki kazan dairelerinde yangın dolabı yapılması mecburîdir.

TAŞINABİLİR SÖNDÜRME CİHAZLARI MADDE 99- Düşük tehlike sınıfında her 500 m2, orta tehlike ve yüksek tehlike sınıfında her 250 m² yapı inşaat alanı için 1 adet olmak üzere, uygun tipte 6 kg’lık kuru kimyevî tozlu veya eşdeğeri gazlı yangın söndürme cihazları bulundurulması gerekir. Otoparklarda, depolarda, tesisat dairelerinde ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı bulundurulması mecburidir.

KAZAN DAİRELERİ MADDE 54- Kazan dairesinde en az 1 adet 6 kg’lık çok maksatlı kuru kimyevi tozlu yangın söndürme cihazı ve büyük kazan dairelerinde en az 1 adet yangın dolabı bulundurulur.

TEŞEKKÜRLER