PROJELERDE PROGRAMLAMA: ZAMAN ÇİZELGESİNİ OLUŞTURMAK

PROGRAM: Proje eylem planının bir zaman çizelgesine dönüştürülmüş halidir. Projenin izlenmesi ve kontrolü açısından oldukça önemli bir temel sağlar. Plan ve Bütçe ile birlikte ele alınan bir araçtır.

 Tüm programlama tekniklerindeki yaklaşım, projedeki görevlerin birbirlerine göre önceliklerini şematik olarak ortaya koymak ve proje şebekesini oluşturmak yönündedir.

Proje şebekesi oluşturmanın yararları şöyledir:

 Planlama, programlama, izleme ve kontrol açısından bir genel yapı sağlar.  Görevler ve iş birimleri arasındaki bağımlılıkları ortaya koymasıyla, proje ömrü boyunca ortaya çıkabilecek kişiler arası çatışmaları önler.  Verilen görevler açısından başlama,bitiş ve tamamlanma zamanlarını ortaya koyar.  Projenin hangi aşamasında bulunduğumuzu belirleme olanağı sağlarlar.  Projenin hızlandırılması ya da yavaşlatılması gerektiğinde bunların hangi faaliyete yönlendirilmesini saptama olanağı sağlarlar.

 Departmanlar ve proje görevleri arasında etkin bir iletişim sağlar  Olasılık tahminleri yaparak beklenen proje tamamlanma süresini belirler.  Gecikmesi halinde, tüm projenin tamamlanma süresini geciktirecek kritik-faaliyetleri tanımlar.  Ceza gerektirmeyen veya projeye zarar vermeden ödünç alınması mümkün olan kaynaklara ilişkin bol faaliyetleri tanımlar.  Birbirleriyle paralel ilerletilebilecek faaliyetleri tanımlar.

ŞEBEKE (NETWORK) TEKNİKLERİ

PERT VE CPM  PROGRAM EVALUATION AND REVIEW TECHNIQUE (PERT), 1958 yılında ilk defa bir denizaltı projesi için Amerikan deniz kuvvetleri tarafından geliştirilmiştir. PERT tekniği daha çok AR- GE projelerinin gelişme aşamasında kullanılmaktadır.  CRITICAL PATH METHOD (CPM) ise aynı zamanlarda DU PONT firması tarafından geliştirilmiştir. Bu metot genellikle inşaat sektöründeki projelere yönelik kullanılmaktadır.

PERT, daha çok projenin zaman öğelerinin belirlenmesine yönelik kullanılır ve faaliyet sürelerini olasılıklar üzerinden tahmin eder. CPM ise özellikler zaman ve maliyet ödünleşimi için deterministik faaliyet zaman tahminlerini kullanmak suretiyle projenin zaman ve maliyet öğelerini kontrol etmektedir.

Proje yönetimi ile ilgili yazılım programlarının gelişmesiyle PERT/CPM tekniklerinin önemi artmaya başlamıştır. Özellikle “Tekrarlı Olmayan” işlerin planlanması ve kontrolünde, optimum maliyetle optimum zamanda tamamlanmasında oldukça etkin bir araçtır.

UYGULAMA ALANLARI İnşaat projelerinin çizelgelenmesi (bina, oto yol, yüzme havuzu, vb), Yeni ürün tasarımı, Yeni ürün pazarlama, Gemi tasarımı ve inşaatı

TERMİNOLOJİ

zFAALİYET: Kaynak ve süre kullanan özel görev veya görevler kümesi. zOLAY: Bir veya daha fazla faaliyetin tamamlanması sonucu elde edilen durum. Projelerin başlangıç veya bitişi de bir olay olarak kabul edilebilir. zŞEBEKE: Oklarla gösterilen faaliyetlerin ve düğümlerle gösterilen olayların birleştirilmesi sonucu tanımlanan proje ve faaliyet öncelik ilişkileri. zYÖRÜNGE: Bir şebekedeki iki olay arasındaki faaliyetler serisi. A Şekil 1. İki Olay ve Bir A faaliyeti.

zKRİTİK FAALİYET: Geciktirilmesi halinde projenin tamamını geciktirecek faaliyetler ve yörüngeler. zBOŞ FAALİYET (KUKLA FAALİYET): Kesikli oklarla gösterilen, süresi olmayan sadece faaliyetler arasındaki teknolojik ilişkiyi gösteren faaliyet. A B zŞekil 3-a Yanlış Gösterim A B C (Kukla Faaliyet) Şekil 3-b Kukla Faaliyetin Kullanılmasıyla Doğru Gösterim

 Bazı şebekelerde oklar faaliyetleri düğüm noktaları da olayları temsil etmektedir. Bu şekildeki gösterime Oklar üzerinde faaliyet gösterimi (AOA-ADM) denir. Şebekenin çizilmesinde zorluklar çıkabilir. Ancak önemli olayları (dönüm noktaları, milestone) açıkça belirtir.  Bazı şebekelerde ise faaliyetler düğüm noktaları üzerinde gösterilir. Bu şekildeki gösterime ise Düğüm noktaları üzerinde faaliyet gösterimi (AON-PDM) denir. Daha çok, Kişisel bilgisayar yazılımlarına ait projelerde kullanılmaktadır. Bu şekildeki bir şebekenin çizilmesi AOA’a göre daha kolaydır ve boş (kukla faaliyet) kullanmaz. A B zFaaliyetlerin düğüm noktaları üzerinde (AON) gösterimi

Proje planını bir şebeke sistemine dönüştürürken projeyi oluşturan her faaliyet ve birbirine göre öncelikleri bilinmelidir. Faaliyetlerin birbirlerine olan bağımlılıkları, proje eylem planında belirtilen aralarındaki teknolojik ilişkilerden yola çıkılarak belirlenir. Şebekede belirtilen faaliyetler üç şekilde olabilir. 1.Öncel (evvelki) 2.Ardıl faaliyet (arkadan gelen) 3.Hem ardıl hem öncel Bkz.Fig.8-1

zCPM Format-AON (Activity on Node)-PDM (Precedence Diagram Method)

zPERT Format-AOA (Activity on Arrow)-ADM (Arrow Diagram Method)

A C E F G B D Şekil 2. Şebeke Diyagramı zNormal olarak bir projenin başlangıç ve bitiş noktaları vardır. Şebeke kurulmasında da bu durum göz önüne alınmalıdır. Bütün düğüm noktaları başlangıç ve bitiş noktalarına bağlanmalıdır zC faaliyeti A faaliyeti tamamlanmadan, D faaliyeti de B faaliyeti tamamlanmadan başlayamaz. zE faaliyeti C faaliyeti tamamlanmadan başlayamaz. zG faaliyeti D faaliyeti tamamlanmadan başlayamaz. zF faaliyeti E faaliyeti tamamlanmadan başlayamaz

KRİTİK YOL HESAPLARI- METOTLARI

zŞebekenin en süre açısından uzun yörüngesi “kritik yörünge”yi oluşturur. zBaşlangıç ve bitiş zamanları arasında gevşeklik (bolluk) olmayan faaliyete kritik faaliyet adı verilir.

zTek zaman tahminli CPM Metodu yFaaliyet süreleri kesin olarak bilindiği taktirde kullanılmaktadır. yProjenin tamamlanma süresini ve her faaliyet için bolluk hesaplar zÜç zaman tahminli PERT- CPM yFaaliyetlerin sürelerinin kesin olarak bilinmediği zamanlarda kullanılır. y1- En iyimser süre, 2- En kötümser süre, 3-En olası süre tahmin edilir. Her faaliyet süresinin Beta Dağılımına uyduğu varsayılır. yTek zaman tahminli CPM metoduyla belirlenebilen bilgilere ve olasılık tahminlerine ulaşılır.

Tek zaman tahminli CPM Metodu z1. Faaliyetlerin tanımlanması. z2. Faaliyetleri sıralanması ve şebekenin oluşturulması z3. Kritik yörüngenin belirlenmesi. z4. Projenin tamamlanma süresinin belirlenmesi z5. Olayların oluşum zamanına göre Bollukların belirlenmesi

Olayların Oluşum Zamanları i D ij EN ERKEN OLUŞUM ZAMANI (İleriye doğru hesaplama) j = j olayının EN ERKEN OLUŞUM ZAMANI (İleriye doğru hesaplama) EN GEÇ OLUŞUM ZAMANI (Geriye Doğru hesaplama) ∆ j = j olayının EN GEÇ OLUŞUM ZAMANI (Geriye Doğru hesaplama) Dij = (i, j) faaliyetinin süresi TF ij = ∆ j -  j j

İleriye doğru hesaplama (EN ERKEN OLUŞUM ZAMANLARI): Bir j olayının EN ERKEN OLUŞUM ZAMANI, kendinden önceki olayın ( i ) EN ERKEN OLUŞUM ZAMANI’na Dij faaliyetinin süresi eklenerek bulunur. Eğer bir olaya iki geçitten ulaşılıyorsa, diğer bir deyişle bu düğüm noktasında birden fazla faaliyet bitiyor ise bu düğüm noktasının EN ERKEN OLUŞUM ZAMANI, geçitlerin en uzun olanının süresine eşittir.

Geriye doğru hesaplama (EN GEÇ OLUŞUM ZAMANLARI), ∆ : zŞebekenin son düğüm noktasına ait EN ERKEN OLUŞUM ZAMANI (EEOZ) aynı zamanda EN GEÇ OLUŞUM ZAMANI (EGOZ) olacaktır.  Şebeke üzerindeki oklar (faaliyetler) geriye doğru izlenerek her düğüm (olay) noktasının EN GEÇ OLUŞUM ZAMANI hesaplanır. zBir önceki düğüm noktasının EN GEÇ OLUŞUM ZAMANI, bir sonraki düğüm noktasına ait EN GEÇ OLUŞUM ZAMANI’ndan iki düğüm noktası arasındaki faaliyetin süresi çıkarılarak elde edilir. Birden fazla geçit söz konusu ise daima en küçüğü seçilir.

ÖRNEK 1 DANIŞMANLIK PROJESİ Kritik yörüngeyi ve bol faaliyetleri belirleyin.... FaaliyetlerİşaretlerÖnceliklerZaman (hafta) Müşteri İhtiyaçlarını tanımlamaANone2 Proje önerisini yazma ve sunmaBA1 Onay almaCB1 Vizyon ve hedef geliştirmeDC2 Personelin eğitimiEC5 Klite iylş.pilot grup seçimFD, E 5 Değerlendirme raporunun yazlması.GF1

1: Şebekenin çizimi A(2)B(1) C(1) D(2) E(5) F(5) G(1) ANone2 BA1BA1 CB1CB1 DC2DC2 EC5EC5 FD,E5 GF1GF1 Act.Imed. Pred. Time

Erken başlama ve erken tamamlanma zamanlarınn belirlenmesi ES=9 EF=14 ES=14 EF=15 ES=0 EF=2 ES=2 EF=3 ES=3 EF=4 ES=4 EF=9 ES=4 EF=6 A(2)B(1) C(1) D(2) E(5) F(5) G(1)

Geç başlama ve geç tamamlanma zamanlarının belirlenmesi ES=9 EF=14 ES=14 EF=15 ES=0 EF=2 ES=2 EF=3 ES=3 EF=4 ES=4 EF=9 ES=4 EF=6 A(2)B(1) C(1) D(2) E(5) F(5) G(1) LS=14 LF=15 LS=9 LF=14 LS=4 LF=9 LS=7 LF=9 LS=3 LF=4 LS=2 LF=3 LS=0 LF=2

Kritik yörünge ve bol faaliyetler ES=9 EF=14 ES=14 EF=15 ES=0 EF=2 ES=2 EF=3 ES=3 EF=4 ES=4 EF=9 ES=4 EF=6 A(2)B(1) C(1) D(2) E(5) F(5) G(1) LS=14 LF=15 LS=9 LF=14 LS=4 LF=9 LS=7 LF=9 LS=3 LF=4 LS=2 LF=3 LS=0 LF=2 Duration = 15 weeks Slack=(7-4)=(9-6)= 3 Wks

Network Information TABLE 6.1

Koll Business Center—Partial Network FIGURE 6.3

Koll Business Center—Complete Network FIGURE 6.4

Activity-on-Node Network Forward Pass FIGURE 6.6

Activity-on-Node Network Backward Pass FIGURE 6.7

Activity-on-Node Network with Slack FIGURE 6.8

Üç zaman tahminli PERT- CPM

Bir projenin şebekesindeki her işlemin ne kadar zaman gerektireceğini tahmin eden kişilerin geçmiş bir projenin vereceği tecrübeden yararlanma olanağından yoksun oldukları durumlarda, işlemlerin her biri için ayrılan zaman da belirsizlik içinde varılan ancak kestirme bir rakamdır.

zEn iyimser süre: Her şey istenildiği gibi gerçekleşirse projenin en çabuk tamamlanma süresidir. “a” simgesi ile gösterilir. zEn kötümser süre: En kötü durumlarda faaliyetin bitirilme süresidir. “b” simgesi ile gösterilir. zEn olası süre: Faaliyetin tamamlanması için tahmin edilen en gerçekçi süredir. En iyimser süre ile en kötümser süre arasında bir değer alır. “m” simgesi ile gösterilir. zBu üç tahmini süreden yararlanılarak Beta dağılımının ortalaması (t) ve standart sapması hesaplanır.

Beklenen Süre = t = Varyans = 2 = 2

ÖRNEK2. Üç süre tahminli CPM

Beklenen Zaman Hesabı ET(A)= 3+4(6)+15 6 ET(A)=42/6=7

Şebeke A(7) B (5.333) C(14) D(5) E(11) F(7) H(4) G(11) I(18) Duration = 54 gün

Olasılık Hesabı Bu projenin 53 günden az bir zamanda tamamlanmasının olasılığı nedir? p(t < D) T E = 54 t D=53

(Sum the variance along the critical path.)

53 günden az bir zamanda tamamlanmasının olasılığı :43.6%. p(Z < -.156) = =.436, or 43.6 % (Appendix E) T E = 54 p(t < D) t D=53

zProjenin 56 günden fazla bir zamanda tamamlanmasının olasılığı kaçtır?

t T E = 54 p(t < D) D=56 p(Z >.312) = =.378, or 37.8 %

z A(10;0.44) D (5;0.011) E(6;1.78)C(3;1)F(15;1.78) B(2;0.11) G(5;0.11) H(2;0.11) I(7;1) J(18;1.78) Kukla(0;0) zÖRNEK: zBeklenen süre zVARYANS

Projenin kritik yolunu belirleyiniz????

Projenin beklenen zamanı en uzun yoldan geçilerek hesaplanır. ( Aynı ortalama değere sahip birden fazla kritik yol varsa en büyük varyansa sahip olan seçilir.) Projenin ortalama süresine µ dersek A-C-F-J kritik yol

Projenin 45 ya da daha az sürede tamamlanma olasılığı???

Şimdi ortalaması 46 ve varyansı, standart sapması olan normal dağılımı düşünelim. ’e karşı gelen P= P=0.33 Z=0.44  P=0.67 (KÜMÜLATİF) =0.17 bulunur =0.33

GANTT ŞEMASI  1917 yılında Henry L. GANTT tarafından geliştirilmiştir. İlk defa 1. Dünya savaşında mermi üretiminde günlük iş programını takip etmek amacıyla kullanılmıştır.  GANTT şeması yatay zaman skalası üzerinde çeşitli işlerin planlanmış ve gerçek ilerleyişini gösterir.Bu şema direkt olarak PERT/CPM şebekesinden de çizilebilir.  Kaynakların görevler arasında takibi, sıralanması ve yeniden dağıtımı işlevini görmektedir.

GANTT ŞEMASININ AVANTAJLARI: Çok çeşitli bilgiyi kapsamasına rağmen kolaylıkla anlaşılabilmektedir. Oluşturulması ve devam ettirilmesi oldukça kolaydır. DEZAVANTAJLARI - Olaylar arasındaki teknolojik bağımlılıkları açıklayamamaktadır.

Gantt Chart for Milwaukee Paper ABuild internal components BModify roof and floor CConstruct collection stack DPour concrete and install frame EBuild high- temperature burner FInstall pollution control system GInstall air pollution device HInspect and test

Project Master Schedule