CİNSEL İLİŞKİ İLE BULAŞABİLEN HASTALIKLAR (CİBH) DR. Altay GEZER CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ KADIN HASTALIKLARI ve DOĞUM ANABİLİM DALI

Tanım Cinsel ilişki aracılığı ile kişiden kişiye bulaşabilen hastalıklardır. Enfekte olan bir partnerle korunmasız cinsel birliktelik kurulduğunda bulaşabilirler. Kişiden kişiye kan, semen ve tükrükle bulaşabilirler. Tümüyle sağlıklı görünen kişilerden de bu hastalıklar kapılabilir. Çünkü bu hastalıkların çoğu – en azından başlangıç aşamasında- tümüyle belirtisiz olabilirler ve bu hastalıkların bazı belirtileri başka hastalıklara benzer olduğundan tanı konulmamış olabilir.

CİBH, tüm sosyoekonomik kesimlerden kişileri etkileyebilmektedir. Her yıl ABD’de 19 milyon yeni olgu tanı almaktadır. Bu olguların yarıdan fazlası 15-24 yaş arası genç populasyonda görülmektedir. CİBH’ların ABD bütçesine yıllık yükü 14.7 milyar USD’dir.

Hastalık İnsidens * Prevalans † Chlamydia 1,108,374 ‡ Gonorrhea 355,991 Syphilis 40,920 (reported) Herpes (HSV) 45,000,000 Hepatitis B (HBV) 46,000 800,000 to 1.4 million Genital Siğiller/ Human Papillomavirus (HPV) 6,200,000 20,000,000 Trichomoniasis 7,400,000

Artış Nedenleri Hastalıkların belirtisiz seyretmesi Hastalık belirtilerinin bilimemesi Hastalık belirtilerinin önemsenmemesi Verilen tedavilerin tam olarak uygulanmaması Sağlık kurumlarına başvurmama Sağlık kurumlarının yetersizliği – Personelin bu konuda yeterli eğitim almamış olması

Kullanılan tedavilere direnç gelişmesi Gebelik önleyici yöntemlerin etkisi Sosyoekonomik değişim Kentleşme Göçler Değer yargılarında değişme İletişim araçlarının etkisi (TV,yazılı basın, internet,chat vs.)

Risk faktörleri Cinsel aktif olma Erken yaşta cinsel aktiviteye başlama Yüksek riskli cinsel birliktelik CİBH geçirme ya da geçirmiş olma Çok sayıda cinsel partner varlığı Alkol ve uyuştucu kullanımı Genç olmak Kadın olmak Afrika kökenli olmak ‘Tek seferlik’ ilişkiler

Risk taşıyan gruplar YURDA GELENLER(Turist,dans grupları, gemiciler,kaçak işçiler,doğu bloğu ülkelerden gelenler, tatillerde gelen işçiler) YURT DIŞINA GİDENLER(Turist, taşımacılıkla uğraşanlar) Bu kişilerle teması olan meslekler Cinsel yolla para kazananlar

Belirtiler CİBH belirtileri çok geniş bir spektrum oluşturur. Belirtiler, çeşitli kombinasyonlarda izlenebilir. Cinsel yolla bulaşabilen bir etkene maruz kalma sonrası ilk ortaya çıkan belirtiler, ‘primer ya da akut enfeksiyon’ olarak tanımlanır. Primer enfeksiyondan aylar yıllar sonra ortaya çıkan belirtiler ise ‘ilerlemiş enfeksiyon’u belirler.

Primer Belirtiler Belirtisiz olabilir – Fark edilmeden geçirilebilir. Genital, rektal ya da oral bölgede ağrılı ya da ağrısız ülserler (yara) ya da kitleler İdrar yaparken ağrı ya da yanma hissi Penisten ya da vagidan köken alan akıntı Düzensiz vaginal kanama Özellikle kasıkta ağrılı ve sişmiş lenf düğümleri Ateş ve soğuk algınlığı benzeri belirtiler Maruz kalma sonrası bir kaç gün ile 3 ay aralığında ortaya çıkabilir. Bu yüzden enfeksiyondan başka nedenlere bağlanabilir. Birkaç hafta içerisinde tedavisiz de geçebilir. Ancak tekrarlama ve kronikleşme riski taşır.

İlerlemiş hastalıkta belirtiler Vücudun herhangi bir yerinde yara ve kitleler Tekrarlayan genital yaralar Genel vücut döküntüsü İlişki sırasında ağrı Torbalarda kızarıklık, şişme ve ağrı Pelvik ağrı Kasıkta abse oluşumu HIV ile ilişkili enfeksiyonlar Kısırlık Sinir ve kalp damar sistemi ile ilişkili belirtiler Kanser

Korunma Taramalar Enfeksiyon durumunda partnerin bilgilendirilmesi Aşılama Güvenli cinsel birliktelik

Etkenler EKTOPARAZİTLER FUNGUS PROTOZOONLAR Sarcoptes scabiei - UYUZ Phthirus pubis – KASIK BİTİ FUNGUS Candida Albicans – MİKOTİK VAGİNİT Torulopsis Glabrata PROTOZOONLAR Trichomonas vaginalis- TRİKOMONİAZİS Entamoeba hyistolytica Giardia intestinalis

Etkenler VİRUSLAR Herpes - UÇUK Hepatit B - SARILIK Cytomegalovirus Human Papilloma Virus – SİĞİL ve KANSER Humam lmmunodeficiency Virus- AIDS Molluscum Contagiosum

Etkenler BAKTERİLER Treponema Pallidum- FRENGİ Neisseria Gonorrhea - BELSOĞUKLUĞU Chlamydia Mycoplasma U.Urealyticum Gardnerella Vaginalis – BAKTERİYEL VAGİNOZİS Shigella β Group Streptococcus Hemophylus Ducrei

AIDS İlk olarak ABDde 1981de tanımlanmıştır. 2006 yılının sonuna kadar ABDde 1 milyondan fazla kişinin AIDS geliştirdiği bildirilmektedir. AIDS HIV tarafından oluşturulur. HIV vücudun bağışıklık sisteminin hastalıklarla savaşma yeteneğini ortadan kaldırır. AIDS olan olgular, fırsatçı enfeksiyon olarak bilinen bazı enfeksiyonlara ve bazı kanser çeşitlerine yakalanma riskini artırır.

Şankroid Haemophilus ducreyi isimli bakteri tarafından oluşturulan bir CİBH’dır . Genital ülserlere neden olur. Geri kalmış ülkelerde ve bu ülkelere yolculuk edenlerde görülmektedir. Hastalık genital bölgede ağrılı ülserler ve kasıklarda kenf düğümlerinde büyüme ile kendisini gösterir. Maruz kalma sonrası bir hafta sonra belirtiler ortaya çıkar.

Klamidya Chlamydia trachomatis isimli bakteri tarafından oluşturulan ve en sık izlenen CİBH’dır. ABDde 14-39 yaş arası 2 milyondan fazla kişinin klamidya ile enfekte olduğu hesaplanmaktadır. Klamidya enfeksiyonun belirtisi yoktur yada çok hafiftir. Ancak ‘sessiz’ nfeksiyon kadın üreme organları üzerinde kısırlığa neden olabilen kalıcı hasara yol açabilmektedir.

Gonore Neisseria gonorrhoeae isimli bakteri tarafından oluşturulan CİBH’dır. ABDde her yıl 700 bin kişinin gonoreye yakalandığı bildirilmektedir. En sık vagina ya da penisten akıntı ile birlikte, idrar yaparken ağrı belirtisine neden olur. PIH, dış gebelik ve kısırlığa neden olabilir.

Sifiliz- Frengi Treponema pallidum isimli bakteri tarafından oluşturulan CİBH’dır. 2006da ABDde 36 bin sifiliz olgusu bildirilmiştir (% 11.8 artış). Sifiliz kişiden kişiye hastalığın şankr adı verilen ağrısız ülseri ile temasla bulaşır. Bu dönemde tanı almayabilir çünkü belirtiler hafiftir. İleri evreye geçtiğinde, sinir sistemi, kalp, damar ve gözleri tutarak çok ciddi komplikasyonlara neden olur.

Ektoparazitler Sarcoptes scabiei Phthirus pubis Özellikle geceleri artan kaşıntı ile kendisini gösterirler.

Trikomoniazis Trichomonas vaginalis isimli tek hücreli parazitin oluşturduğu CİBH’dır. Her yıl 7 milyon yeni olgu tanı almaktadır. Kadınlarda kötü kokulu, yeşil sarı, köpüklü ve yapışkan bir akıntıya neden olur. Erkeklerde, idrar ya da ejekülasyon sonrası peniste hafif yanmaya neden olabilir.

Genital herpes ETKEN:Herpes Virus Tip 2 (% 70-95) veya Tip 1 ABDde 45 milyon kişinin HSV ile enfekte olduğu hesaplanmaktadır.

Genital herpes Ağrılı ülserlere dönüşen veziküllerle kendini gösterir.

Neonatal herpes

Molluscum contagiosum Molluscum contagiosum virusu (MCV) tarafından oluşturlan CİBH’dır. Genital bölgede 1-5 mm vesiküllerle kendisini gösterir. Genellikle ağrısızdır , ancak kaşıntı ve yanmaya neden olabiirler.

Condyloma Acuminatum Human Papilloma virus tarafından oluşturulan genital siğiller