Sivil toplum kuruluşlarının ve sendikaların ayrımcılıkla mücadeledeki rolü Burcu Yeşiladalı İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi 8 Haziran 2010, Ankara

Belgeleme ve Raporlama Yoluyla Türkiye’de Ayrımcılıkla Mücadele Projesi Amaç Türkiye'de süregelen ayrımcı mevzuat ve uygulamaların ortaya çıkarılmasına katkıda bulunmak, Türkiye’de ayrımcılıkla mücadele yönünde çalışan mekanizmaları güçlendirmek.

Belgeleme ve Raporlama Yoluyla Türkiye’de Ayrımcılıkla Mücadele Projesi Hedef Irk veya etnik köken, din veya inanç, engellilik, cinsel yönelim temelli ayrımcılık meselesini ele alan, bu alanda çalışmalar yapan sivil toplum kuruluşlarının ve sendikaların ayrımcılıkla mücadelede oynadıkları rolü güçlendirmek.

Belgeleme ve Raporlama Yoluyla Türkiye’de Ayrımcılıkla Mücadele Projesi Projenin bileşenleri: Haritalama Eğitim İzleme ve raporlama Proje hakkında:

Haritalama çalışması Sevinç Eryılmaz Dilek ve Ulaş Karan tarafından yürütüldü. Amaç Ayrımcılık ile mücadele eden veya bu konular üzerinde çalışan belli başlı sivil toplum kuruluşları, sivil girişimler ve sendikaların haritasının çıkarılması, Bu kurumların profili, alandaki uzmanlıklarının, ayrımcılıkla mücadelede karşılaştıkları güçlüklerin, izleme ve belgelemeye yönelik eğitim ihtiyaçlarının tanımlanması, İletişim ağlarının tanımlanması.

Haritalama çalışması Yöntem Anket formları, Analitik değerlendirme, Veri tabanı. Sonuç Anket çalışması 56 kurumun katılımıyla sonuçlandı. Rapor ve kurum listesi full.asp?id=113 adresinde yayınlanıyor. full.asp?id=113 Rapor revize ediliyor.

Çalışmaya katılan kurumun türü Toplam katılan kurum: 56

STK’ların ele aldığı mesele Toplam: 40

Ortak çalışmalar yürütüyor mu? Toplam yanıt veren: 55 Hak temelli çalışan insan hakları örgütleri ile diğer alanlarda çalışan STK’lar arasında işbirliği zayıf Engellilik ve cinsel yönelim temelinde çalışan STK’lar arasındaki işbirliği kuvvetli

İşbirliğinde yaşanan zorluklar Siyasi görüş ayrılıkları Ortak dil ve anlayış eksiklikleri Sürekli erişilebilecek bir yetkilinin bulunamaması, kurumu temsil eden kişinin sık sık değişmesi Maddi zorluklar İş yükünün asimetrik dağılımı İnsan hakları alanında çalışan STK’ların LGBTT bireylerin hakları konusunda homofobik davranabilmeleri

İşbirliği deneyiminin olumlu sonuçları Çalıştıkları konu hakkında farklı bir yaklaşım elde edilmesi Ortak çalışma kültürünün oluşması Ortak dil yaratma fırsatı Daha geniş kitlelere ulaşılması Kaynak ve uzmanların etkin kullanımı Uzun vadeli işbirlikleri için fırsat

Toplam yanıt veren: 53 Devlet tarafından alınan maddi/ ayni destek Devlet finansmanı bağımsızlığı ve etkinliklerde devlete karşı kullanılan eleştirel dili tehlikeye atacak bir unsur olarak algılanıyor.

Özel sektör veya uluslararası kuruluşlardan destek Toplam yanıt veren: 53 Alınan finansal desteğin büyük bölümü proje temelli 2821 sayılı Sendikalar Kanununun 40. maddesi gereği sendikalar belli bazı kurumlardan bağış alamamaktadır.

Kaynak yetersizliği etkinliklerin kapsamını kısıtlıyor mu? Toplam yanıt veren: 55

Uluslararası düzeyde çalışması var mı? Toplam yanıt veren: 53

Ayrımcılık yasağı temel çalışma alanı mı? Toplam yanıt veren: 53

Ayrımcılıkla ilgili çalışma yürütmüş mü? Toplam yanıt veren: 53

Ayrımcılıkla ilgili yürütülen faaliyetlerin sınıflandırması Farkındalık yaratma faaliyetleri Yasal düzenlemeler ile ilgili çalışmalar Hak arama mücadelesi, mağdurlara idari ve yargısal destek sağlama Kamuoyu oluşturma Lobicilik, savunuculuk Araştırma, anket düzenleme İmza kampanyaları İzleme, veri toplama, belgeleme ve raporlama Sanatsal ve kültürel çalışmalar

Çalışmalara örnek Toplumsal Haklar ve Araştırmalar Derneği’nin Metrobüs duraklarının engellilerin kullanımına uygun hale getirmesi için açtığı dava Özürlüler Vakfı’nın Mecidiyeköy Metrobüs durağındaki eylemi (Aralık 2009) “Özür dileriz sokağa çıktık” Kaynak

Çalışmalara örnek Dezenformasyon Üreterek Eşcinselleri Damgalamaktan Vazgeçin! Kaos GL’nin Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanı Selma Aliye Kavaf’ı “eşcinselliğin bir hastalık olduğu ve eşcinsellerin tedavi edilmesi gerektiği” yönündeki sözleri nedeniyle protestosu (Nisan 2010) Kaynak “Dezenformasyon Üreterek Eşcinselleri Damgalamaktan Vazgeçin!”

Çalışmalara örnek Beyoğlu Musevi Hahamhane Vakfı tarafından yürütülen “Türk Yahudi Toplumu ve Yahudi Kültürünü Tanıtma Projesi” kapsamında gerçekleştirilen “Farklı Kimliklere ve Yahudiliğe Bakış Algı Araştırması” (Eylül 2009) Kaynak

Çalışmalara örnek Birleşmiş Milletler’in Ekonomik,Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi’ne sunulan gölge rapor Kaynak

Çalışmalarla hedef alınan gruplar

Kurumsallaşmış başvuru mekanizmaları yok Bireylerden şikayet başvurusu alıyor mu? Toplam yanıt veren: 53

Bireyler adına adli veya idari yargı organlarına başvuruyor mu? Toplam yanıt veren: 51

Ayrımcılık yasağı konusundaki hukuksal düzenlemelere hakimiyet

Ayrımcılık yasağı konusundaki yargı kararlarına hakimiyet

Sonuç I Ayrımcılıkla mücadelede ağlar vasıtasıyla hareket etme gerekliliği Farklı ayrımcılık temelleri üzerine farkındalık ve bilinç yetersizliği Maddi kaynak yetersizliği Proje temelli çalışma problemi Ayrımcılık yasağı üzerine sunulan eğitim programlarının yetersizliği

Sonuç II Sadece belli bazı çalışma yöntemleri üzerine yoğunlaşma İzleme, belgeleme ve raporlama eksikliği Veri toplamaya yönelik şüphe, güvensizlik Kamu kesimiyle işbirliğinin yetersizliği Toplumun farkındalık düzeyinin yetersizliği Mağdurlara sunulan desteği kurumsal olmaması Koalisyonların yetersizliği