ÜNİTE : 5 CANLILAR DÜNYASI

CANLILARI SINIFLANDIRALIM Çevremizde birçok canlı vardır. Dünyada ismini sayamayacağımız çok canlı vardır. Kedi Gül

Köpek Balık Ağaç Kelebek

Canlıların incelenmesini kolaylaştırmak için canlılar sınıflandırılmıştır. Canlılar BitkilerHayvanlarMantarlar Mikroskobik Canlılar

BİTKİLER Çiçekli Bitkiler Elma Kayısı Papatya Nilüfer Kiraz Çiçeksiz Bitkiler Kara yosunu Eğrelti otu Ciğer otu At kuyruğu

ÇİÇEKSİZ BİTKİLER Çay ve dere kenarları, göl kıyıları ve ormanlarda yaşarlar. Nemli yerler çiçeksiz bitkiler için uygundur. Çiçekleri ve tohumları yoktur.

ÇİÇEKLİ BİTKİLER Kök, gövde, yaprak ve çiçekler vardır. Tohumları vardır. KÖK Bitkiyi toprakta tutar. Topraktan su ve suda erimiş maddelerin alınmasını sağlar.

GÖVDE Yaprak, çiçek, meyve tohumları taşır. Bitkinin dik durmasını sağlar. Kökten alınan suyu diğer bölümlere taşır. Yaprakta üretilen besini diğer bölümlere taşır. YAPRAK Solunum Terleme Besin üretme Boşaltım yaparlar.

Yapraklar; Gaz alışverişini, oksijen ve karbondioksitin alınıp verilmesini sağlar (solunum) Bitkideki fazla su yapraklardaki gözeneklerden atılır (terleme) Yapraklar su, karbondioksit ve güneş ışığını kullanarak besin üretirler (fotosentez) Bitkiler besin üretirken, oksijende üreterek havayı temizler.

Karbondioksit Oksijen Karbondioksit Gündüz Gece Oksijen

ÇİÇEK Çiçek bitkinin üreme organıdır. Tohum ve meyve oluşumunu sağlar. Tohum çimlenerek yeni bitkiyi oluşturur. Çiçeğin Bölümleri

Hayvanlar Omurgalı Hayvanlar Omurgasız Hayvanlar HAYVANLAR

OMURGALI HAYVANLAR Omurgalı hayvanlar kemiklerden oluşmuş iskelet sistemine sahiptir. İskelet vücudun şeklini verir, hareketine yardımcı olur. Omurgalı Hayvanlar MemelilerKuşlarSürüngenlerKurbağalarBalıklar

MEMELİLER Yavrularını sütle beslerler. Vücutları kıllarla kaplıdır. Yavrularını doğurarak çoğalırlar. Akciğer solunumu yaparlar. UYARI: Balina ve yunus balık olmasına rağmen memelidirler. Yarasa kuş gibi görünmesine rağmen memelidir.

KUŞLAR Vücutları tüylerle kaplıdır. Kanatları vardır. Yumurta ile çoğalırlar. Akciğer solunumu yaparlar.

SÜRÜNGENLER Vücutları pullarla kaplıdır ve derileri serttir. Yumurta ile ürerler. Akciğer solunumu yaparlar. (Yılanlar, kaplumbağalar, kertenkeleler, timsahlar sürüngendir.)

KURBAĞALAR Hem karada hem suda yaşarlar. İnce nemli bir derileri vardır. Yumurta ile çoğalırlar. İki yaşamlıdırlar. (Yavruluk dönemini suda, erişkinlik dönemini karada karada geçirdikleri için iki yaşamlı denir.)

BALIKLAR Suda yaşarlar. Vücutları pullarla kaplıdır. Yüzgeçleri ile hareket ederler. Solungaç solunumu yaparlar. Yumurta ile çoğalırlar. UYARI: Balina, yunus ve foklar balık gibi değildir, memelidirler.

OMURGASIZ HAYVANLAR Vücutlarında iskelet yoktur. Çok çeşitli ortamlarda yaşarlar. Sinek, solucan, istakoz, salyangoz, arı omurgasız hayvanlardır.

MANTARLAR Mantarlar bitki değildir. Kendi besinlerini üretemezler. Kök, çiçek, tohum ve meyve gibi yapıları yoktur. Mantarlar nemli yerlerde yaşarlar. Şapkalı mantarlar, küf mantarı ve maya mantarları vardır. Küf Mantarı ve maya mantarlarını mikroskopla görebiliriz. Çürüyen meyve besinleri üzerinde küf mantarı oluşur.

MİKROSKOBİK CANLILAR Günümüzde göremediğimiz birçok canlı vardır. Bunlara mikroskobik canlılar denir. Birikinti sularında, göllerde, havuzlarda mikroskobik canlılar yaşar. Açıkta olan besinlerin çürümesine sebep olurlar. Bazı mikroskobik canlılar hastalıklara neden olurlar. Bunlara mikrop denir. Faydalı mikroskobik canlılarda vardır. (Sütün yoğurda dönüşmesini sağlayan mikroskobik canlılardır.)

Bazı mikroskobik canlılar doğadaki temizlik işçileridir. Hayvan ve hayvan artıklarının çürüyerek toprağa karışmasını sağlarlar. Böylece artıklar ortadan kalkmış olur. Virüs Öğlena

CANLILARIN YAŞAM ALANLARI Her canlıyı her ortamda göremeyiz. Balıklar karada, insanlar denizin içinde yaşayamazlar. Canlılar yaşadıkları ortama uyum sağlamışlardır. Balıklar suda yaşayabilecek özelliklere sahiptirler. Solucan nemli ve karanlık toprak altında yaşar. Kaktüslerin çölde yaşayabilecek yapıları vardır.

BESİN ZİNCİRİ Bazı canlılar etle beslenir. (etçiller) ÖRNEK: Aslan, kurt, kaplan, timsah Bazı canlılar otla beslenir. (otçullar) ÖRNEK: İnek, keçi, fil, ceylan

Bazı canlılar hem otla, hem de etle beslenirler. ÖRNEK: İnsan, ayı, babun Yaşam alanındaki canlılar birbirlerini yiyerek beslenirler. sazan levrek balıkçıl

İNSAN VE ÇEVRE Çevremizdeki doğal alanlar; Tarım alanları Ormanlar Sulak alanlar Dağlar Göl ve denizler Bu alanlarda hayvanlar, bitkiler ve diğer canlılar uyum içinde yaşarlar.

İNSANLARIN ÇEVREYE ETKİLERİ Dünya nüfusu hızla artmaktadır. Artan nüfusun; Düzensiz ve aşırı yapılanması, Besin gereksinimi, Enerji ihtiyacı, Doğadaki kaynakları zorlamakta ve çevreyi bozmaktadır.

HAVA KİRLİLİĞİ Motorlu taşıtların egzozlarından çıkan gazlar Fabrikaların baca gazları Çöplerin yakılması Sprey ve deodorantlar Evlerde kalitesiz kömür ve yakıtların kullanılması Orman yangınları sebebiyle hava kirlenmektedir.

SU KİRLİLİĞİ Kanalizasyon suları Fabrika atıkları Tarım ilaçları, deterjanlar, Kimyasal ve nükleer atıklar, Petrol ve petrol ürünlerinin sulara karışması suları kirletir. Doğada çürümeyen çöpler Kimyasal atıklar Piller Tarım ilaçları Deterjanlar toprağı kirletmekte Erozyonda toprağı yok etmektedir.

TOPRAK KİRLİLİĞİ Doğada çürümeyen çöpler Kimyasal atıklar Piller Tarım ilaçları Deterjanlar toprağı kirletmekte Erozyonda toprağı yok etmektedir.

ORMANLARIN TAHRİP EDİLMESİ Ormanlar havayı temizler, oksijen kaynağıdırlar. Yağış düzenini ayarlarlar. Kökleri ile toprağı tutarak erozyonu önlerler. ÇEVRE VE HAYVANLAR Çevre kirliliği ve aşırı avlanma bazı hayvanların neslini tehlikeye sokmuş hatta bazılarının neslinin tükenmesine neden olmuştur. Ülkemizde kelaynakların nesli tükenmekte olduğundan koruma altına alınmıştır.

Hazırlayan : Yeşilbayır İlköğretim Okulu Mart 2008