BÖLÜM 1 GİRİŞ

1.1 TAŞITLAR VE SOSYAL YAŞAM Motorlu taşıtlar, karşılanabilir bir masrafla ve güvenli bir şekilde yolcu ve yük ulaşımını sağlayan karmaşık makinelerdir. Eşya ve insanların taşıtlarla taşınması eski çağlardan beri insanların ilgisini çeken ve modern dünyanın vazgeçilmez temel ihtiyaçlarındandır.

1.2 TARİHSEL GELİŞİM Motorlu karayolu taşıtı olarak değerlendirilen ilk taşıt, 1769 yılında, Joseph Cugnot1 tarafından yapılmıştır. 19. yüzyılın son çeyreğinden itibaren, yüksek hızlı pistonlu içten yanmalı motorların geliştirilmesine bağlı olarak, taşıt yapım çalışmaları giderek hızlanmıştır.

Daimler’in ilk otomobili 1886

modeli, 1894 yılında 16 km/h hıza ulaşmıştır. 1.2 TARİHSEL GELİŞİM Amerika Birleşik Devletlerindeki ilk benzinli otomobil, 1893 yılında Charles ve Frank Duryea'nın yaptıkları "Duryea"dır. Bu otomobilin geliştirilmiş modeli, 1894 yılında 16 km/h hıza ulaşmıştır.

Ford’un 1896 yılında yaptığı Quadricycle

1.2 TARİHSEL GELİŞİM Diesel motorlarının taşıtlara uygulanması ise, ilk defa 1923 yılında ve Alman Benz-MAN yapımı bir kamyonla gerçekleştirilmiştir. Benz-MAN yapımı bir kamyon, 1923

1.2.1 Türk Otomotiv Endüstrisi Türkiye’de ilk otomobil üretme girişimi 1929’da Ford tarafından İstanbul serbest bölgede denenmiş, montaj hattı kurulmuş, fakat 1930’lu yılların ekonomik krizi içinde gelişim gösteremeden sona ermiştir. 1959 yılında Ford Motor Company ve Koç grubunun girişimiyle Otosan kurulmuş ve otomobil üretimine dönük yatırımlar bakımından ilk adım atılmıştır.

1.2.1 Türk Otomotiv Endüstrisi Türkiye’nin ilk seri üretim otomobili fiberglas gövdeli, iki kapılı, bütün mekanik parçaları Ford’dan alınan Anadol’dur ve Vehbi Koç tarafından kurulan Otosan Otomobil Sanayi AŞ tarafından 1966–1984 yılları arasında İstanbul'daki fabrikada üretilmiştir

1.2.1 Türk Otomotiv Endüstrisi 90’lı yıllarda yerli üretim Opel Vectra, Ford Escort, Toyota Corolla, Honda Civic ve Hyundai Accent yollara çıkmıştır. Günümüzün en büyük sanayi tesisleri, oldukça geniş yan sanayii ile birlikte, otomotiv alanındadır.

1.2.1 Türk Otomotiv Endüstrisi Taşıtların geliştirilmesi çalışmaları günümüzde de devam etmekte ve çalışmalar genel olarak; a)Daha küçük, daha hafif, daha verimli, daha çevreci motor ve aktarma organlarının geliştirilmesi, b) Taşıt boyutlarının küçültülmesi, malzemesinin değiştirilerek hafifletilmesi ve c) Aerodinamik tasarım çalışmaları üzerinde yoğunlaşmaktadır.

1.3 TAŞITLARIN SINIFLANDIRILMASI Devamı sonraki slaytta..

1.3 TAŞITLARIN SINIFLANDIRILMASI Karayolu taşıtları

Taşıtların sınıflandırılması

Motor tarafından üretilen kuvvet ve hareketi 1.4 TAŞITA ETKİYEN KUVVETLER Hareket halindeki bir taşıta etkiyen kuvvetler, taşıtı hareket ettirici kuvvetler ve bu harekete direnç gösteren kuvvetler olmak üzere iki grupta değerlendirilebilir. Motor tarafından üretilen kuvvet ve hareketi tekerleklere ileten sisteme, "tahrik sistemi" veya "güç aktarma organları« denmektedir.

Direnç kuvvetleri

1.5 TAŞIT KARAKTERİSTİKLERİ Taşıt karakteristikleri genel olarak; 1. Performans karakteristikleri 2. Kullanım kalitesi karakteristikleri 3. Seyir (hareket) karakteristikleri olmak üzere üç bölümde incelenmektedir.

Sürücü, taşıt ve zemin sistemi

1.5 TAŞIT KARAKTERİSTİKLERİ Benzin deposuna doldurulan her litre benzinin daha sonra nerelere harcandığının bilinmesi, taşıtların daha verimli tasarım ve kullanımı için son derece önemlidir. Tüketilen yakıtın sadece bir kısmı faydalı, kullanılabilir işe dönüşmekte, geriye kalan önemli kısmı çeşitli yollardan kaybedilmektedir.

Şehir içi çevrimine göre taşıt enerji dağılımı

1.7 KULLANILAN BOYUT VE BİRİMLER 1.7.1 Newton’un Üç Hareket Kanunu Isaac Newton 1687 yılında “Principia Mathematica” adlı kitabını yayınladı ve bu çalışmasında cisimler nasıl ve niçin hareket ettiği ile ilgili üç hareket kanunu önerdi: 1. Kanun: (Atalet) Dış bir kuvvetin etkisinde olmayan bir cisim, bir içreferans çerçevesinden bakıldığında hareketsizdir veya sabit bir hızla hareket etmektedir.

1.7 KULLANILAN BOYUT VE BİRİMLER 2. Kanun: (Kuvvet ve ivme) Herhangi bir cisim için, Bir cismin a ivmesi, ona etki eden net kuvvet FNET ile oransaldır. Sabit oransallık “kütle” dir ve m ile gösterilir. Bir cismin kütlesi o cismin değişmeyen özelliğidir ve dış etkenlerden bağımsızdır.

1.7 KULLANILAN BOYUT VE BİRİMLER İvme: Hızdaki değişikliğin değişiklik zamanına oranıdır. İvme birimi m/s2 dir. 3. Kanun: (Etki-reaksiyon) Kuvvetler çifterli meydana gelir: FA ,B = - FB ,A (1.6) Diğer bir ifadeyle, her etki için aynı doğrultu ve ters yönde bir reaksiyonvardır.

1.7 KULLANILAN BOYUT VE BİRİMLER Kuvvet: Bir cisme ivme kazandıran ya da diğer bir deyimle onun hızını değiştiren etkidir. Kuvvet, iki cisim arasındaki bir etkileşimdir. Kuvvet, itme veya çekmedir. Bir kuvvetin sayısal değeri ve yönü (vektör) vardır. Kuvvetlerin toplanması vektörlerin toplanması gibidir.

1.7 KULLANILAN BOYUT VE BİRİMLER Temas kuvveti: Temas halindeki cisimler birbirine kuvvet uygular. En çok bildiğimiz çeşit. Bu etkileşimin olması için cisimler birbirine değiyor olmalıdır. √ Araba yolu iter. √ Yol da arabayı iter.

1.7 KULLANILAN BOYUT VE BİRİMLER Uzaktan (belirli bir mesafeden) etki: Kütle çekim kuvveti, dünya cisimleri çeker. Elektromagnetik kuvvet de bu türde değerlendirilebilir. Kütle (m): Herhangi bir varlıktaki madde miktarıdır. Ya da başka bir deyimle, “bir kuvvet ile onun doğurduğu ivmenin oranıdır”.

1.7 KULLANILAN BOYUT VE BİRİMLER Fizikte kütle, cismin ivmeye karşı direncinin ölçüsü olarak da tanımlanmaktadır. Kütle birimi kilogram (kg) dır.

1.7 KULLANILAN BOYUT VE BİRİMLER Özgül kütle veya yoğunluk (p), maddenin birim hacminin kütlesidir ve birimi kg/m3 tür. Yoğunluk, maddenin büyüklüğünden bağımsız, yani yeğin bir özelliktir. Ağırlık (G), herhangi bir kütleye etki eden yer çekimi kuvvetidir ve yer çekimi ivmesine bağımlı olarak değişmektedir.

1.7 KULLANILAN BOYUT VE BİRİMLER Yer çekimi ivmesi, yüksekliğe bağımlıdır. Deniz seviyesinde 9,807 m/s2 olan yer çekimi ivmesi, 5 000 m yükseklikte 9,791 m/s2, 10 000 m yükseklikte 9,776 m/s2 olmaktadır. Yukarıda da belirtildiği gibi, ağırlık bir kuvvettir ve birimi newton (N = kgm/s2) dur.

1.7 KULLANILAN BOYUT VE BİRİMLER Ağırlık ve kütle: Ağırlık bir kuvvettir. Bulunulan noktadaki yerçekimi alan şiddetine bağımlıdır. Kütle “madde” miktarıdır. Kütlenin sembolü m veya M, birimleri SI’da kilogram (kg), cgs’de gram (g) dır. Hız: Hareket eden bir cismin bir zaman içinde katettiği mesafenin bu zamana oranıdır.

1.7 KULLANILAN BOYUT VE BİRİMLER İş, bir cisme etki eden kuvvet ile cismin kuvvet doğrultusundaki yer değiştirme miktarının çarpımıdır. Mekanik enerji: Bir cismin iş yapabilme yeteneğidir. Diğer bir deyimle “iş, geçiş halindeki mekanik enerjidir”. Enerji mekanik, elektrik, kimyasal, gibi çeşitli şekillerde gözükebilir.

1.7 KULLANILAN BOYUT VE BİRİMLER Güç: Birim zamanda yapılan iştir. Bir başka tanımlama ise, “bir kuvvetin bir cisimde doğurduğu hızla çarpımıdır” biçimindedir. Açısal hız: Birim zamandaki açısal dönme miktarıdır (1 saniyedeki radyan sayısı). Dönme hızı: Birim zamandaki (1 saniyedeki) dönme sayısıdır. Kuvvet çifti: Bir cisme etki eden, birbirine paralel ve ters yönlü iki kuvvettir.

1.7 KULLANILAN BOYUT VE BİRİMLER Bir çiftin momenti: Çiftin kuvvetlerinden birinin aralarındaki mesafe ile çarpımıdır ve birimi Nm’dir. Bir çiftin işi: Her bir kuvvetin kat ettiği mesafe ile çarpımıdır. Bunlardan birinin etki noktası sabit ise diğer kuvvetin çizdiği kavis ile çarpımıdır. Bir çiftin gücü: Bir zaman biriminde bir çiftin yaptığı iştir (veya çiftin açısal hız ile çarpımıdır).

1.7.2 Türev Boyut ve Birimler Basınç (P), bir akışkanın birim yüzeye uyguladığı normal kuvvettir ve birimi pascal (Pa = N/m2) dır. Basınç, sadece sıvı ve gaz ortamlarda söz konusudur. Katı cisimlerde basınç ifadesinin yerini gerilme almaktadır.

1.7.2 Türev Boyut ve Birimler Uzunluk, kütle, zaman, sıcaklık, hız gibi fiziksel büyüklüklere “boyut”, boyutun kesin standardı ve ölçüsüne de “birim” denmektedir. Dünyada eskiden beri kullanılmakta olan çeşitli boyut ve birimlerinde birliği sağlamak üzere, 1960 yılında Paris'te Uluslararası Boyut ve Birimler Sistemi (Le Système International d'Unitès - kısaca SI) sözleşmesi imzalanmış ve tamamen ondalık sisteme göre düzenlenmiş metrik SI birimleri, birçok ülkede bilim ve mühendislik alanında kullanılmaya başlanmıştır.

1.7.2 Türev Boyut ve Birimler