Kimyasal Risk Etmenleri

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDE a) Patlayıcı, oksitleyici, çok kolay alevlenir, kolay alevlenir, alevlenir, toksik, çok toksik, zararlı, aşındırıcı, tahriş edici, alerjik, kanserojen, mutajen, üreme için toksik ve çevre için tehlikeli özelliklerden bir veya birkaçına sahip maddeler, b) Yukarıda sözü edilen sınıflamalara girmemekle beraber kimyasal, fiziko-kimyasal veya toksikolojik özellikleri ve kullanılma veya işyerinde bulundurulma şekli nedeni ile işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden risk oluşturabilecek maddeler, c) Mesleki maruziyet sınır değeri belirlenmiş maddelerdir. 2 2

ve/veya kısmen kapatıldığında ısınma ile kendiliğinden patlayan TEHLİKELİ KİMYASAL MADDE PATLAYICI MADDE (E): Atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yayılımı ile ekzotermik reaksiyon verebilen ve/veya kısmen kapatıldığında ısınma ile kendiliğinden patlayan veya belirlenmiş test koşullarında patlayan, çabucak parlayan katı, sıvı, macunumsu, jelatinimsi haldeki maddelerdir. OKSİTLEYİCİ MADDE (O) : Özellikle yanıcı maddelerle olmak üzere diğer maddeler ile de temasında önemli ölçüde ekzotermik reaksiyona neden olan maddelerdir. 3 3

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDE ÇOK KOLAY ALEVLENİR MADDE (F+) : KOLAY ALEVLENİR MADDE (F) : ALEVLENİR MADDE (F) : 0 °C’den düşük parlama noktası ve 35 °C’den düşük kaynama noktasına sahip sıvı haldeki maddeler ile oda sıcaklığında ve basıncı altında hava ile temasında yanabilen, gaz haldeki maddelerdir. a) Enerji uygulaması olmadan, ortam sıcaklığında hava ile temasında ısınabilen ve sonuç olarak alevlenen, b) Ateş kaynağı ile kısa süreli temasta kendiliğinden yanabilen ve ateş kaynağının uzaklaştırılmasından sonra da yanmaya devam eden katı haldeki, c) Parlama noktası 21 0C 'nin altında olan sıvı haldeki, d) Su veya nemli hava ile temasında, tehlikeli miktarda, çok kolay alevlenir gaz yayan maddelerdir. Parlama noktası 21 0C - 55 0C arasında olan sıvı haldeki maddelerdir.

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDE ÇOK TOKSİK MADDE (T+) : TOKSİK MADDE (T) : ZARARLI MADDE (Xn) : Çok az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir. Az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir. Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir.

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDE AŞINDIRICI MADDE (C) : TAHRİŞ EDİCİ MADDE (Xİ) : ÇEVRE İÇİN TEHLİKELİ MADDE (N): Canlı doku ile temasında, dokunun tahribatına neden olabilen maddelerdir. Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun süreli veya tekrarlanan temasında lokal eritem, eskar veya ödem oluşumuna neden olabilen, aşındırıcı olarak sınıflandırılmayan maddelerdir. Çevre ortamına girdiğinde çevrenin bir veya birkaç unsuru için hemen veya sonradan kısa veya uzun süreli tehlikeler gösteren maddelerdir.

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDE KANSEROJEN MADDE: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kanser oluşumuna neden olan veya kanser oluşumunu hızlandıran maddelerdir. Kategori 1 T İnsan için Kanserojen Olduğu 1–2 Bilinen Maddeler. Kategori 2 İnsan için Kanserojen Sayılabilen Maddeler Kategori 3 İnsanda Kanserojenik Etki Potansiyeli Xn Olan Fakat VerilerinYetersiz Olduğu 3 7 7

IARC kanser yapıcı maddeler sınıflandırması Grup 1: kesin kanserojen maddeler, Grup 2a: muhtemel kanserojenler, Grup 2b: şüpheli (olası) kanserojenler, Grup 3: kansere neden olmayanlar (İnsandaki kanserojenik etkileri önünden sınıflandırılabilir olmayanlar) ve Grup 4: henüz sınıflandırılmayanlar (insanda kanserojenik etkisi olmayanlar)

Kanserojen Maddeler Kanserojen maddeler içerisinde sigara dumanı, pestisitler, asbest, ağır metaller (kurşun, cıva, kadmiyum,nikel), benzen ve nitrozaminler gibi maddeler bulunmaktadır. PVC boruların ve diğer malzemelerin başlangıç maddesi olan Vinil klorür, ender rastlanan bir çeşit karaciğer kanserine neden olmaktadır.

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDE MUTAJEN MADDE: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kalıtımsal genetik hasarlara yol açabilen veya bu etkinin oluşumunu hızlandıran maddelerdir. Kategori 1 T İnsan için Mutajen Olduğu 1–2 Bilinen Maddeler. Kategori 2 İnsan için Mutajen Sayılabilen Maddeler Kategori 3 İnsanda Mutajen Etki Potansiyeli Xn Olan Fakat VerilerinYetersiz Olduğu 3 10 10

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDE TERATOJEN MADDE: Gebeler tarafından alındıklarında plasentadan fetal dolaşıma geçerek doğacak yavruda deformasyon oluşturan kimyasal bileşiklere denir. Nickel carbonyl , benzo(a)pyrene , 1,3-butadiene muhtemel teratojenler olarak kabul edilirler. 11 11

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDE ÜREME İÇİN TOKSİK MADDE: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde erkek ve dişilerin üreme fonksiyon ve kapasitelerini azaltan ve/veya doğacak çocuğu etkileyecek kalıtımsal olmayan olumsuz etkileri meydana getiren veya olumsuz etkilerin oluşumunu hızlandıran maddelerdir. Kategori 1 T İnsanda Üreme Yeteneğini Bozduğu 1–2 Bilinen Maddeler. Kategori 2 İnsanda Üremeyi Bozması Muhtemel Maddeler. Kategori 3 Xn İnsanda Üremeyi Etkileyen Maddeler. 3 12 12

KİMYASAL MADDENİN İŞLEM GÖRMESİ: MESLEKİ MARUZİYET SINIR DEĞERİ: SOLUNUM BÖLGESİ: Bu maddelerin üretilmesi, işlenmesi, kullanılması, depolanması, taşınması, atık veya artıkların uzaklaştırılması işleridir. Başka şekilde belirtilmedikçe, 8 saatlik sürede, çalışanların solunum bölgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonunun zaman ağırlıklı ortalamasının üst sınırıdır.  Merkezi, kişinin kulakalarını birleştiren çizginin orta noktası olan 30 cm yarıçaplı kürenin, başın ön kısmında kalan yarısıdır.

(MÜSAADE EDİLEN AZAMİ KONSANTRASYON) TLV=ESD (EŞİK SINIR DEĞER) BİYOLOJİK SINIR DEĞERİ: MAC = MAK (MÜSAADE EDİLEN AZAMİ KONSANTRASYON) TLV=ESD (EŞİK SINIR DEĞER) Kimyasal maddenin metabolitinin veya etkilenmeyi belirleyecek bir maddenin uygun biyolojik ortamdaki konsantrasyonunun üst sınırıdır.  Günde 8 saat ve haftada 40 saatlik çalışma süresi için ortamda bulunmasına izin verilen ve çalışanların sağlıklarını bozmayacak maksimum konsantrasyondur. Hacim birimi ppm(cm3/m3), -SIVI Ağırlık birimi mg/m3 -TOZ Parçacık birimi ppm/m3- GAZ Ülkelere göre her madde için bir değer söz konusudur. Kanserojen (kanser yapan) maddelerin MAK değeri yoktur. Kimyasalların havada bulunmasına izin verilen ve uzun süreli yinelenen maruziyetlerde işçide herhangi bir olumsuz etkiye yol açmadığına inanılan sınır değerdir.

TLV-TWA =ESD-ZAO (Eşik Sınır Değer -zaman Ağırlıklı Ortalama) TLV-STEL =ESD-KSMS (Eşik Sınır Değer-Kısa Süreli Maruziyet Sınırı) TLV-C=ESD-TD (Eşik Sınır Değer-Tavan Değer) Günde 8, haftada 40 saat çalışan işçinin bir kimyasala uzun süreli, tekrarlanan bir biçimde maruz kalması durumunda sağlığının zarar görmeyeceği düşünülen zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyondur. Bu değer, çalışma günü boyunca asla aşılmaması gereken ve 15 dakikalık maruziyet temelinde belirlenmiş zaman ağırlıklı ortalama sınır değerdir. Bu konsantrasyonlara maruziyet 15 dakikayı aşmamalı, günde 4 defadan fazla yinelenmemeli ve 2 maruziyet arası süre 60 dakikadan kısa olmamalıdır. İşgünü boyunca hiçbir şekilde aşılmaması gereken değerdir.

Maddenin Adı Sınır Değer Sağlık Kontrolü İnorganik Kurşun ve bileşikleri TWA: 0,15 mg/m3 İşçi başına hava miktarı: 15m3, biyolojik sınır değer: 70 µg Pb/100 ml kan. kan yapıcı sistem, karaciğer ve böbreğin durumu incelenerek, kurşuna hassas olanlar ve alkolikler, bu işlere alınmayacaktır. sağlık kontrolü 3 ayda bir Civa TWA:0,02 mg/m3, karaciğer veya böbrek yetersizliği olanlar ile cilt hastalığı olanlar, bu işlere alınmayacaklardır. Arsenik TWA: 0,5 mg/m3, cildi nemli ve hassas olanlar ile cilt, karaciğer ve sinir hastalığı olanlar, bu işlere alınmayacaklardır. sağlık kontrolü 6 ayda bir Karbon sülfür 20 ppm, 60 mg/m3 böbrek, karaciğer ve sinir sistemi kontrol edilecek Kadmiyum MAK: 0,1 mg/m3, solunum sistemi ve böbrek kontrolü yapılacak Benzen ve benzen bileşikleri 20 ppm 3,25 mg/m3 1 ml/m3 (ppm) karaciğer hastalığı olanlar işe alınmayacak, (içinde bulunduğu kullanılan kimyasalın %1 inden fazla olmayacak) Metalik Krom, İnorganik krom ve bileşikleri TWA: 2 mg/m3 kroma karşı allerjisi olanlar ile cilt ve solunum sistemi hastalıkları bulunanlar, bu işlere alınmayacaklardır.

MESLEKİ MARUZİYET SINIR DEĞERLERİ EINECS CAS Maddenin Adı Sınır Değer Özel İşaret (3) TWA (4) (8 Saat) STEL (5) (15 Dak.) mg/m3 (6) ppm (7) mg/m3 ppm   Baryum (Ba olarak çözünür bileşikleri) 0,5 - Civa oksit ve civa klorid dahil olmak üzere civa ve iki değerlikli inorganikciva bileşikleri (civa olarak ölçülen) (8) 0,02 Florürler (inorganik) 2,5 231-131-3 Gümüş  (Ag olarak çözünür bileşikleri) 0,01 İnorganik kurşun ve bileşikleri 0,15 Kalay (Kalay olarak inorganik bileşikleri) (9) 2 Metalik Krom, İnorganik Krom (II) Bileşikleri ve İnorganik Krom (III) Bileşikleri (çözünmez)

Maddenin Adı Sınır Değer Özel İşaret (3) TWA (4) (8 Saat) STEL (5) (15 Dak.) mg/m3 (6) ppm (7) mg/m3 ppm   Baryum (Ba olarak çözünür bileşikleri) 0,5 - Civa oksit ve civa klorid dahil olmak üzere civa ve iki değerlikli inorganik civa bileşikleri (civa olarak ölçülen) (8) 0,02 Florürler (inorganik) 2,5 Gümüş (Ag olarak çözünür bileşikleri) 0,01 İnorganik kurşun ve bileşikleri 0,15 Kalay (Kalay olarak inorganik bileşikleri) (9) 2 Metalik Krom, İnorganik Krom (II) Bileşikleri ve İnorganik Krom (III) Bileşikleri (çözünmez) Nikotin Deri Dietileter 308 100 616 200 Formik asit 9 5 Asetik asit 25 10 Metanol 260 Aseton 1210 500 Kloroform Karbon disülfit 15 Fosgen 0,08 0,4 0,1 Toluen 192 50 384 Fenol 8 16 4 Pentan 3000 1000 Karbondioksit 9000 5000 Ksilen (karışım izomerleri, saf) 221 442 Platin (Metalik) (9) 1 Gümüş (metalik) Hidrojen florür 1,5 1,8 3 Sülfürik asit (buharı) (10) (11) 0,05 Hidrojen klorür Amonyak (anhidroz) 14 20 36 Nitrik asit 2,6 Brom 0,7 Flor 1,58 3,16 Klor

      EINECS         :    Avrupa Mevcut Ticari Kimyasal Maddeler Envanteri.      CAS               :    Kimyasal maddelerin servis kayıt numarası.     TWA              :    8 saatlik belirlenen referans süre için ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı ortalama.     STEL            :    Başka bir süre belirtilmedikçe, 15 dakikalık bir süre için aşılmaması gereken maruziyet  sınır değeri.      mg/m3                   :    20 oC sıcaklıkta ve 101,3 KPa. (760 mm cıva basıncı) basınçtaki 1 m3 havada bulunan maddenin miligram cinsinden miktarı.   ppm                :    1 m3 havada bulunan maddenin mililitre cinsinden miktarı (ml/m3).  Buhar             :  Gırtlağı geçen ve havanın iletildiği kanallara (soluk borusu, bifürkasyonlar) ve ciğerin solunum ile ilgili bölgelerine (toraks) nüfuz eden ortalama 10 µm çapındaki solunabilir partiküller  olarak tanımlanır.

ÇALIŞMA ORTAMINDA SAĞLIK AÇISINDAN ZARARLI FAKTÖRLER C- BİYOLOJİK FAKTÖRLER A- FİZİKSEL FAKTÖRLER B- KİMYASAL FAKTÖRLER TOZLAR a-Organik tozlar - Bitkisel, - Hayvansal, b- İnorganik tozlar (Metalik, Ametalik, Kimyasal, Doğal bileşik 1- Fibrojenik Tozlar, (Asbet, Talk) 2- Toksik (kurşun, krom, mangan, kadmiyum ağır metaller) 3- Kanserojen tozlar, 4- Radyoaktif, 5- Alerjik, 6- İnert (kireç taşı, alçı KATI MADDELER; Zehirlenmeye yol açma durumu en zayıf olan durumlarıdır. Ancak üretim sürecinde daha tehlikeli hale gelebilmektedirler (Kereste, kaynak çubuğu, poliüretan v.s.) ÇÖZÜCÜLER 1-Primer tahriş ediciler -Sert sabun, deterjan -Asit ve bazlar, reçineler 2-Allerjenler -Kömür katranı türevleri, -Azo boyaları GAZLAR VE BUHARLAR 1-Boğucu gazlar -Basit boğucu (Co2) -Kimyasal boğucu (CO) 2-Tahriş edici gazlar -NH3,SO2,Cl, -Asit buharları, -Azot oksitleri 3-Sistemik zehirler -CCl4, Alkoller, benzen 4-Narkotikler (Toluen vb.çözücüler)

KİMYASAL MADDE ETKİLEŞMELERİ (Interactions) BAĞIMSIZ ETKİ SİNERJİK ETKİ ANTAGONİZMA BİR KİMYASAL MADDENİN ETKİSİ DİĞERİ TARAFINDAN ORTADAN KALDIRILABİLİR. (1+1=0). VÜCUDA ALINAN HER KİMYASAL BİRBİRİNDEN TAMAMEN BAĞIMSIZ FİZYOLOJİK ETKİDE BULUNABİLİR KİMYASALLAR AYNI ORGANDA AYNI YÖNDE VE AYNI ŞEKİLDE ETKİ EDEBİLİRLER. POTANSİYALİZASYON ADDİTİF ETKİ ORGANİZMAYA GİREN VE AYNI YÖNDE ETKİ GÖSTEREN 2 KİMYASAL MADDE TOPLU ETKİSİ BUNLARIN BİR BİRLERİNDEN AYRI İKEN GÖSTERDİKLERİ TOKSİKOLOJİK ETKİNİN TOPLAMINA EŞİTTİR (1+1=2) BİR KİMYASAL MADDE DİĞERİNİN ETKİSİNİ ARTTIRIR. BÖYLECE BİRİNCİ MADDE POTANSİYATÖR OLARAK ETKİ EDER VE TOPLAM ETKİDE HER İKİ KİMYASALIN KENDİ ETKİLERİNİN TOPLAMINDAN FAZLADIR (1+1=4) BAZI DURUMLARDA BİR MADDE TEK BAŞINA ZARARA SEBEP OLMAZ, AMA BAŞKA BİR KİMYASAL MADDENİN TOKSİK ETKİSİNİ İNDÜKLEYEBİLİR (0+1=3)

KİMYASALLARIN SINIFLANDIRILMASI KİMYASALIN MİKTARI MİKTARA GÖRE ÇEVREDEKİ EMİSYONU ÖLDÜRÜCÜ DOZ ( LD50 ) DOZLARA GÖRE ÖLDÜRÜCÜ KONSANTRASYON ( LC50 ) Uluslararası sınıflandırma sistemlerinin yarıdan fazlası, kimyasal ürünün miktarı veya çevredeki emisyonu esas alınarak düzenlenmiştir. Kimyasalların sınıflandırılmasında en yaygın kriterlerden biri de, öldürücü doz (LD50) ve öldürücü konsantrasyonun (LC50) esas alınmasıdır. Katı, sıvı ve gaz halindeki kimyasalların sağlık zararı dikkate alınarak kimyasalın derişimine göre de sınıflandırmalar bulunmaktadır:

 Yangına dayanıklı malzemeden  Çatıları hafif DEPOLAR ÜRETİMDEN AYRI YERDE  Tek katlı  Yangına dayanıklı malzemeden  Çatıları hafif  Kapı ve pencereler dışarı açılır  Zemin düzgün ve kolay temizlenir olmalıdır.

Maddenin ismi ve miktarı Etiketleme Maddenin ismi ve miktarı EC No R cümlecikleri R 23/24/25 Difenilamin 100 kg ABC Kimya Sanayi A.Ş., istanbul yolu...,Tel:0312... Toksik T EC No: 204-539-4 - Solunduğunda, cilt ile temasında ve yutulduğunda toksiktir - Kilit altında ve çocukların ulaşamayacağı bir yerde muhafaza edin. Çalışırken uygun koruyucu giysi, koruyucu eldiven kullanın Kaza halinde veya kendinizi iyi hissetmiyorsanız hemen bir doktora başvurun (mümkünse bu etiketi gösterin) N Çevre için tehlikeli Tehlike sembolleri S cümlecikleri (1/2) 36/37-45 Firmanın adı, adresi, tel,..... 27.04.2017

Risk Cümlecikleri R11 Kolay Alevlenebilir R20 Solunduğunda zararlı R26/27/28 Yutulduğunda, solunduğunda ve deri ile temasta çok zehirli R35 Ciddi yanıklara neden olur R36/38 Göz ve deriyi tahriş edici R42 Solunduğunda alerji yapabilir R45 Kanser yapıcıdır R51/53 Sudaki organizmalar için zehirlidir, sudaki ortama uzun süreli ters etkilere neden olur R61 Fetüslere zarar verebilir 27.04.2017

Güvenlik Cümlecikleri S16 Tutuşturucu kaynaklardan uzak tutunuz – Sigara içilmez S24/25 Göz ve deri ile temasından sakının S36/37/39 Çalışırken uygun koruyucu giysi, koruyucu eldiven, koruyucu gözlük/maske kullanın S50 ……… ile karıştırmayınız (Üreticinin beyanı) S60 Bu maddenin bulaştığı kapları tehlikeli madde olarak bertaraf ediniz S62 Yutma halinde kusturmayınız, derhal doktora başvurunuz ve bu ambalaj veya etiketi gösteriniz ASG 27.04.2017

MSDS (Malzeme Güvenlik Bilgi Formları)-BELGE YÖNTEMİ GBF hazırlanması Hazırlanmasından sorumlular (piyasaya arz edenler); - Üretici ( kendi ürünleri ) - İthalatçı ( ithal ettiği ürünler ) Hazırlayacaklar ; Güvenlik bilgi formlarının hazırlanmasına ilişkin personel belgelendirmesi konusunda akredite olmuş kuruluş tarafından belgelendirilmiş kişiler. Güncellenmesi ; Teknik gelişmelere bağlı olarak

GBF Dağıtılması Dağıtılmasından sorumlular ( piyasaya arz edenler ) ; - Üretici , İthalatçı , Dağıtıcı Dağıtım şekli ; - Elektronik ortamda / Yazılı metin olarak, - Ücretsiz. Dağıtım zamanı ; - İlk teslimatta ( en geç ), - Güncellemede ; güncelleme tarihi dikkate alınarak , 12 ay öncesine kadar tehlikeli kimyasalın verildiği kullanıcıya , en geç 3 ay içinde.

GBF hazırlanması GBF de yer alacak bilgiler ; İki bölüm halinde , örnek formatı yönetmeliğin Ek-1’inde GBF ,1.Bölüm ; - hangi mevzuata göre hazırlandığı, - madde/müstahzarın adı, - hazırlanma tarihi, - güncellenmişse tarihi ve kaçıncı düzenleme olduğu, - sayfa ve form numarası GBF ‘nin dili ; Türkçe Müfide DEMİRURAL 2010 - Ankara

GBF , 2.Bölüm ( 16 Başlık halinde , Rehberi Yönetmelik Ek-2 ) 1 ) Madde / Müstahzar ve Şirket/İş Sahibinin Tanıtımı, 2 ) Bileşimi / İçindekiler Hakkında Bilgi, 3 ) Tehlikelerin Tanıtımı, 4 ) İlk Yardım Önlemleri, 5 ) Yangınla Mücadele Önlemleri, 6 ) Kaza Sonucu Yayılma Önlemleri, 7 ) Elleçleme ve Depolama, 8 ) Maruziyet Kontrolleri / Kişisel Korunma 9 ) Fiziksel ve Kimyasal Özellikler, 10 ) Kararlılık ve Tepkime, 11 ) Toksikoloji Bilgisi, 12 ) Ekoloji Bilgisi, 13 ) Bertaraf Etme Bilgileri, 14 ) Taşımacılık Bilgisi, 15 ) Mevzuat Bilgisi, 16 ) Diğer Bilgiler.

Resmi Gazete Tarihi/Sayısı:30.04.2013/28633 ÇALIŞANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK Resmi Gazete Tarihi/Sayısı:30.04.2013/28633

PATLAYICI ORTAM Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik koşullar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımdır. İSTANBULUZMAN 33 33

PATLAMA ÇEŞİTLERİ KATI MADDE PATLAMALARI: Mg,Çinko,Fosfor,Karpit gibi KİMYASAL PATLAMALARI: Hammadde ve yarı mamul maddelerin depolanması, taşınması ve kullanımı sırasında istenmeyen bir şekilde farklı kimyasallarla karşılaşması veya farklı ortamlarda bulunmasıyla oluşan reaksiyonlar GAZ PATLAMALARI: LPG, ASETİLEN vs. TOZ PATLAMALARI: Un,Tahıl vs. İSTANBULUZMAN 34 34

PARLAYICI,PATLAYICI MADDELERE ÖRNEKLER Sıvılaştırılmış petrol gazları (s.p.g.) Magnezyum, vb. Parlayıcı katı maddeler ve alaşımları Nitrosellüloz, selüloit vb parlayıcı patlayıcı maddeler Karpit (kalsium karbür) ve asetilen Uçucu ve parlayıcı sıvılarla hazırlanan tabanca boyaları Ahşap tozları Nişasta, şeker , un, yem tozları vb. maddeler

TANIMLAR Patlayıcı Atmosfer Alt Patlama Sınırı (Lower Explosion Limit) (LEL) Üst Patlama Sınırı (Upper Explosion Limit) (UEL) Patlamanın olması için üç unsurun bir araya gelmesi gerekir. Bunlar oksijen, yanabilir madde(yakıt) ve ateşleme kaynağıdır. Ortam havasında bulunduğunda, hacimsel olarak patlama oluşturabilecek en az miktardır. Ortam havasında bulunduğunda, hacimsel olarak patlama özelliğini sürdürebileceği en üst sınırdır. İSTANBULUZMAN

Patlama aralığı Patlama Basıncı Havadaki Buhar / Gaz Konsantrasyonu LEL UEL Patlama alt limiti Patlama üst limiti

PATLAMA LİMİTLERİ MADDE PATLAMA LİMİTİ METAN % 4 - 15 ETAN BELGE ETAN % 3,2 - 12,5 PROPAN %2,4 - 9,5 ASETİLEN % 2,5 - 80

Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik Bölge 0 : Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın sürekli olarak veya uzun süre ya da sık sık oluştuğu yerler. Bölge 1: Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın normal çalışma koşullarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerler. Bölge 2: Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışarak normal çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluşturma ihtimali olmayan yerler ya da böyle bir ihtimal olsa bile patlayıcı ortamın çok kısa bir süre için kalıcı olduğu yerler Bölge20: Havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların, sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık patlayıcı ortam oluşabilecek yerler Bölge 21: Normal çalışma koşullarında, havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların ara sıra patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler. Bölge 22: Normal çalışma koşullarında havada bulut halinde yanıcı tozların patlayıcı ortam oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal olsa bile bunun yalnızca çok kısa bir süre için geçerli olduğu yerler. Not: Tabaka veya yığın halinde yanıcı tozların bulunduğu yerler de, patlayıcı ortam oluşturabilecek diğer bir kaynak olarak dikkate alınmalıdır.  

Pembe Bölge : Bölge 0 Kahverengi Bölge : Bölge I Sarı Bölge : Bölge II

Özellikle gazlar, buharlar, sisler ve tozlar için aşağıda belirtilen bölgelerde, karşılarında verilen kategorideki ekipman kullanılacaktır. Bölge 0 veya Bölge 20 : Kategori 1 ekipman, Bölge 1 veya Bölge 21 : Kategori 1 veya 2 ekipman, Bölge 2 veya Bölge 22 : Kategori 1,2 veya 3 ekipman. EK-III PATLAYICI ORTAM OLUŞABİLECEK YERLER İÇİN UYARI İŞARETİ Patlayıcı ortam oluşabilecek yerler için uyarı işareti aşağıda belirtilen şekil ve renklerde olacaktır.   Uyarı işaretinin belirleyici özellikleri: - Üçgen şeklinde, - Siyah kenarlar ve sarı zimen üzerine siyah yazı, - Sarı zemin işareti alanının en az % 50'si kadar olacaktır.

Statik elektrik yükünün önlenmesi Nemlendirme : Birbirine bağlama ve topraklama: İyonizasyon yöntemleri: Çevre havası statik elektrik akımının geçmesine izin verecek ölçüde nemli hale getirilerek statik yüklenmenin önüne geçilebilir. Nemlendirme birçok madde için zararlı olduğundan ve aşırı nem insanları rahatsız deceğinden bu yöntemin kullanım alanı sınırlıdır. Statik elektriklenme özelliği olan cisimleri iletken aracılığı ile birbirine bağlayarak topraklamaktır. Böylece cisimlerdeki statik elektrik yükü dengelenmiş, toprak bağlantısı ile de ortadan kalkmış olacaktır. Parlayıcı ve patlayıcı sıvıların ve gazların konulduğu bütün depolar ve boru donanımları bu yöntemle statik elektriğe karşı topraklanmalıdır. Depoların doldurulması veya boşaltılması sırasında araçların topraklama bağlantısının yapılması zorunludur. Hava normal şartlar altında yalıtkandır. Ancak havayı yeterli oranda iyonlaştırarak statik elektriğin cisimlerde birikmesi önlenebilir. Havayı iyonlaştırmak için statik tarak, radyoaktivite veya açık alev gibi yöntemler kullanılmaktadır. İSTANBULUZMAN

Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı:12.08.2013/28733

Risk değerlendirmesi a) Kimyasal maddenin sağlık ve güvenlik yönünden tehlike ve zararları. b) İmalatçı, ithalatçı veya satıcılardan sağlanacak Türkçe MGBF. c) Maruziyetin türü, düzeyi ve süresi. ç) Kimyasal maddenin miktarı, kullanma şartları ve kullanım sıklığı. d) Bu Yönetmelik eklerinde verilen mesleki maruziyet sınır değerleri ve biyolojik sınır değerleri. e) Alınan ya da alınması gereken önleyici tedbirlerin etkisi. f) Varsa, daha önce yapılmış olan sağlık gözetimlerinin sonuçları. g) Birden fazla kimyasal madde ile çalışılan işlerde, bu maddelerin her biri ve birbirleri ile etkileşimleri. 44 44

Tehlikeli kimyasal maddelerle çalışmalarda alınması gereken önlemler (1) Tehlikeli kimyasal maddelerle çalışmalarda çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden riskler aşağıdaki önlemlerle ortadan kaldırılır veya en az düzeye indirilir: a) İşyerinde uygun düzenleme ve iş organizasyonu yapılır. b) Tehlikeli kimyasal maddelerle çalışmalar, en az sayıda çalışan ile yapılır. c) Çalışanların maruz kalacakları madde miktarlarının ve maruziyet sürelerinin mümkün olan en az düzeyde olması sağlanır. ç) İşyerinde kullanılması gereken kimyasal madde miktarı en az düzeyde tutulur. d) İşyeri bina ve eklentileri her zaman düzenli ve temiz tutulur. e) Çalışanların kişisel temizlikleri için uygun ve yeterli şartlar sağlanır. f) Tehlikeli kimyasal maddelerin, atık ve artıkların işyerinde en uygun şekilde işlenmesi, kullanılması, taşınmasıve depolanması için gerekli düzenlemeler yapılır. 45 45

EK – 2 BİYOLOJİK SINIR DEĞERLER VE SAĞLIK GÖZETİMİ ÖNLEMLERİ   BİYOLOJİK SINIR DEĞERLER  VE SAĞLIK GÖZETİMİ ÖNLEMLERİ EK – 2   1.                 Kurşun ve iyonik kurşun bileşikleri 1.1.             Biyolojik izleme, absorbsiyon spektrometri veya eşdeğer sonucu veren bir başka metod kullanılarak, kanda kurşun seviyesinin (PbB) ölçümünü de kapsar. Bağlayıcı biyolojik sınır değer:  70 μg Pb/100 ml kan. 1.2.             Aşağıdaki durumlarda tıbbi gözetim yapılır: 1.2.1.        Havadaki kurşunun, haftada 40 saat çalışma süresine göre hesaplanmış, zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyonu 0.075 mg/m3 ten fazla ise, 1.2.2.        Çalışanlardan herhangi birinin kanındaki kurşun seviyesi 40 μg Pb/100 ml kandan fazla ise. 46 46

KULLANIMI YASAK OLAN KİMYASAL MADDELER İLE YAPILMASI YASAKLANAN İŞLER EK – 3   a)          Kimyasal Maddeler: EINECS No ( 1 ) CAS No ( 2 ) Madde Adı Yasak Uygulanmayacak Limit Değer 202-080-4 91-59-8 2-naftilamin ve tuzları % 0,1 (ağırlıkça) 202-177-1 92-67-1 4-aminodifenil ve tuzları 202-199-1 92-87-5 Benzidin ve tuzları 202-204-7 92-93-3 4-nitrodifenil ( 1 )    EINECS     :  Avrupa Mevcut Ticari Kimyasal Maddeler Envanteri. ( 2 )    CAS           :  Kimyasal maddelerin servis kayıt numarası. 47 47

SIVI OKSİJEN, SIVI ARGON VE SIVI AZOT DEPOLAMA TANKLARI İLE İLGİLİ GÜVENLİK MESAFELERİ EK – 4 a) Sıvı Oksijen tankları için: Tablo 1: Vana, flanş gibi ek yeri olmayan yanıcı gaz veya sıvı boru hatları ile oksijen depolama tankı arasındaki uzaklıklar. Tank kapasitesi (m3) Uzaklık (m)   0-10 1 11-50 2   51-100 3 101-200 4      201-10000 5 48 48

Tablo 2: Araç park yerleri, işyerinin sınırları, açık alev ve sigara içmeye izin verilen yerler, yüksek basınçlı yanmayan gaz depoları, yüksek ve orta gerilimdeki elektrik transformatörleri, yanıcı malzeme depoları (ahşap bina ve yapılar), her türlü makine ve ekipman, maden ocakları, kanal ve logarlar, kuyu ve benzeri  yapılar, yanıcı gaz ve sıvı  boru hatlarındaki vanalar, flanşlar ve ek yerleri ile  oksijen depolama tankı arasındaki uzaklıklar.   Tank kapasitesi (m3) Uzaklık (m) 0-100 3 101-200 4 201-400 5 401-1000 6 1001-2000 10 2001-3000 13 3001-10000 15

Tank kapasitesi (m3) Uzaklık (m) 0-400 5 401-1000 6 1001-2000 10 Tablo 3: Ofis, kantin, çalışanların ve ziyaretçilerin toplandığı bina ve benzeri yerler, kompresör, vantilatör, hava çekiş yerleri, yüksek miktarda parlayıcı gaz ve LPG’nin ulusal kanunlara uygun olarak depolandığı yerler ile oksijen tankı arasındaki uzaklıklar.   Tank kapasitesi (m3) Uzaklık (m)     0-400 5    401-1000 6 1001-2000 10 2001-3000 13 3001-4000 14 4001-10000 15

ASBESTLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK Resmi Gazete Tarihi/Sayısı:25.01.2013/28539

Asbest Çeşitleri: 1) Aktinolit Asbest, 2) Antofilit Asbest, MADDE 4 1) Aktinolit Asbest, 2) Antofilit Asbest, 3) Grünerit Asbest (Amosit), 4) Krizotil, 5) Krosidolit, 6) Tremolit Asbest. 53 53

Tanımlar MADDE 4 Asbest söküm çalışanı: Bakanlıkça kurulan komisyon tarafından oluşturulan eğitim programını tamamlamışve kurs bitirme belgesi almış çalışanı, Asbest söküm uzmanı: Yönetmelik kapsamında belirtilen işlemlerin uygulanması aşamasında işveren tarafından sorumluluk verilen, Bakanlıkça kurulan komisyon tarafından oluşturulan eğitim programını bitirip, sınavda başarılı olarak kurs bitirme belgesi alan kişiyi, 54 54

Asbest söküm, yıkım, tamir, bakım ve uzaklaştırma işini yapmaya yetkili kişiler MADDE 8  (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki işler, asbest söküm uzmanı nezaretinde asbest söküm çalışanıtarafından yapılır. (2) Asbest söküm, yıkım, tamir, bakım ve uzaklaştırma işlerine ilişkin bir mesleki eğitim belgesine sahip olanlardan 19 uncu maddede bahsi geçen kurs bitirme belgesi istenmez. (3) Bu Yönetmelikte belirtilen eğitimleri almış olanlardan bu iş için ayrıca mesleki eğitim belgesi istenmez. 55 55

Kullanım yasağı MADDE 5  Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili mevzuatındaki hükümler saklı kalmak kaydı ile asbest konusunda aşağıdaki hükümlere uyulur. a) Asbestin her türünün çıkarılması, işlenmesi, satılması ve ithalatı, b) Asbest içeren her türlü ürünün ithalatı ve satılması, c) Asbest ürünlerinin veya asbest ilave edilmiş ürünlerin üretimi ve işlenmesi yasaktır. 56 56

Sınır değer MADDE 11 İşveren, havadaki asbest konsantrasyonunun, sekiz saatlik zaman ağırlıklı ortalama değerinin (ZAOD-TWA) 0,1 lif/cm3’ü geçmemesini sağlar. Asbest ölçme ve numune alma işlemleri akredite olmuş ve Genel Müdürlükçe yetkilendirilmiş laboratuvarlarca yapılır. Lif sayımı, faz-kontrast mikroskobu kullanılarak Dünya Sağlık Örgütünün 1997 yılında tavsiye ettiği metotla veya eşdeğer sonuçları veren başka bir metotla yapılır. 57 57

Çalışanların ve/veya temsilcilerinin bilgilendirilmesi MADDE 15 (1) İşveren gözetiminde asbest söküm uzmanınca; asbest söküm çalışanına, işyerinde diğerçalışanlara ve çalışan temsilcilerine aşağıdaki konularda yeterli bilgi verilir. a) Asbest ve/veya asbestli malzemeden yayılan tozun neden olabileceği sağlık riskleri, b) Yönetmelikte belirtilen sınır değerler ve ortam havasında sürekli yapılması gereken ölçümler, c) Sigara içilmemesi de dahil uyulması gereken hijyen kuralları, ç) Kişisel koruyucu donanımların kullanımı ve alınacak önlemler, d) Asbest maruziyetini en aza indirmek için tasarlanmış özel önlemler. 58 58

SAĞLIK GÖZETİMLERİ EK - 1 a) Mevcut bilgilere göre serbest asbest liflerine maruziyet aşağıdaki hastalıklara sebep olabilir. 1) Asbestoz 2) Mezotelyoma 3) Akciğer kanseri (bronşiyal karsinom) 4) Mide-bağırsak kanseri 59 59

Resmi Gazete Tarihi/Sayısı:06.08.2013/28730 KANSEROJEN VEYA MUTAJEN MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK Resmi Gazete Tarihi/Sayısı:06.08.2013/28730

Kansere neden olan veya oluşumunu hızlandıran iş ve işlemler EK-1  Madde4 b) Kanserojen madde; 2) Ek-1’de belirtilen maddeler, işlemler ve bu işlemler sırasında ortaya çıkan madde veya müstahzarı, 1. Üreamin üretimi. 2. Kömür kurumu, kömür katranı ve ziftinde bulunan polisiklik aromatik hidrokarbonlara maruziyete neden olan işler. 3. Bakır-nikel cevherinin kavrulması ve elektro rafinasyonu işleminde açığa çıkan toz, serpinti ve dumana maruziyete neden olan işler. 4. Kuvvetli asit işlemi ile isopropil alkol üretimi. 5. Sert odun tozuna maruziyete neden olan işler.

MESLEKİ MARUZİYET SINIR DEĞERLERİ Maddenin adı EINECS(1) CAS(2) Sınır Değerler Açıklama mg/ m3(3) ppm(4) Benzen 200-753-7 71-43-2 3.25(5) 1(5) Deri(6) Vinilklorür monomeri 200-831 75-01-4 7.77(5) 3(5) — Sert ağaç tozları 5.0(5)(7)

(Kimyasalların Yönetimi) Mevzuata Göre İşyerlerinde Yapılması Zorunlu Olan ve Kimyasallarla İlgili Uygulamalar (Kimyasalların Yönetimi) Kimyasal Madde Tehlike ve Risklerinin Değerlendirilmesi, Acil durum Planı Hazırlanması, Kimyasal Gaz ve toz Patlama Riskinin Değerlendirilmesi, Kimyasalın Patlayıcı Ortam Oluşturabilecek Yerlerin Sınıflandırılması (Zon haritasının hazırlanması), Patlamadan Korunma Dokümanı Hazırlanması (Patlamanın etkilerinin değerlendirilmesi) İşyeri Ortamında periyodik olarak tehlikeli kimyasalların (Gaz, toz, buhar) ölçülmesi, Kimyasal maddelerle ortaya çıkan riskler ve alınacak önlemler hakkında çalışanların bilgilendirilmesi, Kimyasal Madde MSDS lerinin hazırlanması, tedarikçiden alınması ASG

Teşekkür Ederim 64 64