ULUSAL TASARRUF E Ğ ILIMINI ARTIRMANIN EKONOMI POLITI Ğ I BES Havva TUNÇ Prof. Dr.

Tasarruf Küpe mi ? BES’e mi?

Finans kuruluşların fonksiyonu Bireysel Emeklilik Sistemi bir finans kuruluşu olup fonksiyonları: Ulusal tasarrufları artırabilmek Finansal piyasaların gelişimine ivme verebilmek Fon arzı-talebi yaratabilmek Ve sermaye birikimini sa ğ lamak

BES’den beklenen nedir? Bireysel emeklilik sisteminin Türkiye Ekonomisinde asli görevi tasarrufları artırmak sermaye birikimine hız vermektir.

Tasarruf Artırıcı Gelişmiş ülkede sermaye birikimi ve tasarruf e ğ ilimi gelişen ülkelere göre yüksektir. Tasarruf oranı:Türk(15)/Çin(50)/ABD(22)

Finansal Kuruluşu:BES Bireysel emeklilik finans şirketleri Türkiye Ekonomisinde, fonksiyonlarını yerine getirebilmesi uluslararası piyasalardaki yapılanmaya benzer yapılanma göstermesi ile olasıdır.

BES bir banka mı? Türk finans piyasasındaki finans kuruluşları bankaların bünyesinde yapılanmış olup onların bir yan kuruluşudur.

BES 2013 Ocak ayı itibarıyla devlet prim destekli BES’in işleyişi ve ulusal tasarruf e ğ ilimi ve Sermaye birikimi artacak mı?, Hane halkların ilgisini çekecek mi? Soruların cevabı sunumun odak noktasıdır.

BES Bireysel Emeklilik Sistemi(BES) bir yatırım aracıdır. Hane halkı birikimini finans kuruluşuna yatırır. Finans kuruluşu bu fonları ulusal ve uluslararası finans piyasalarında gelir elde edecek aseslere yatırarak yatırımcının gelir elde etmesi sa ğ lanır.

Emekli Olmak mı? Bireysel emeklilik sisteminin di ğ er yatırım araçlarından tek farkı, yatırımcının belirli bir süre sonunda emekli olmasıdır. Yatırımcının kendi iste ğ i do ğ rultusunda sistemle olan ilişkisi devam edebilece ğ i gibi sonlanabilmektedir.

Emekli Aylı ğ ı Almak veya.. Yatırımcı belli bir süre sonunda ya emekli olması ve her ay belirli bir gelir(emekli aylı ğ ı) alması ya da yapılan yatırımın süresi sonunda ana para ve getirisini alıp sistemden çıkmasıdır.

Bireysel Prime Devlet Deste ğ i Bireysel Emeklilik Sisteminde yapılan düzenlemeyle, 2013 itibarıyla devlet bireysel priminin yüzde 25'ini hane halkları yerine sisteme ödemektedir.

Devlet Deste ğ inin Amacı Devletin %25 prim deste ğ i, ulusal tasarrufu e ğ ilimini gelişmiş ülke düzeyine çekebilmek ve yatırımcının kazanamama riskini minimize etmek ve net %25 kazanç imkanı vermektedir. Ödenilen prim deste ğ i ile.

Destek Amacına Ulaşır mı? Gerçekten, bu destek toplumsal tasarruf e ğ ilimini artırır mı? Ulusal tasarruf e ğ ilimini gelişmiş ülke düzeyine çeker mi? Sorusuna kesin bir cevap verebilmek oldukça zor ama bulmaya çalışalım.

Devlet Katkısı Etkili mi? Sorunun cevabının evet olabilmesi uygulamanın nasıl olaca ğ ı sorusuna verilecek cevaplar belirleyecektir.

Deste ğ in Amacına Ulaşması İ çin.. Bireysel emeklilik sistemine devletin bireysel primin yüzde 25’ini sisteme ödemesi şeklinde olan deste ğ i dışında sistemin işleyişi, sisteme giriş ve çıkış kuralları ve yatırımdan alınacak paylar etkili olacaktır.

BES’e Giriş ve Çıkış-I % 25 prim deste ğ i BES’e girişte belirleyici ama yeterli de ğ il. Yeterlili ğ i BES’ ten çıkış ve işleyiş koşulları belirleyecek.

BES’den Giriş ve Çıkış- II Yatırımcının yatırımı sonucunda: hangi aralıklarla kazançtan pay alaca ğ ını ve bu payın ne kadar olaca ğ ı öngörüsü do ğ rultusunda olacaktır.

BES’den neden çıkılır? Yatırımcı elde etti ğ i edinimle ile sisteme girerken kendisine söylenenin örtüşmesiyle zaman içersinde sistemden kalacak ya da tam tersi durumda çıkacaktır

Çıkış koşullar nelerdir? Hane halkı(yatırımcı) yapmış oldu ğ u yatırımdan en az 3 yıl pay alamayaca ğ ı ancak 3.yılın sonunda çıkmak isterse % 15, altıcı yılın sonunda % 35, 10 yılın sonunda 56 yaşın altında olanın % 60, 56 yaşın üstünde olan tamamını alabilecektir. Yani çıkış denetimli ve yaptırımı var keyfince de ğ il.

BES’in başarısını ne belirleyecek? Hem BES şirketleri hem Türk finans piyasanın mevcut yapısı hem hane halkının gelir düzeyi hem de uluslararası finans piyasasıyla bütünleşme derecesi BES başarısını belirleyecektir.

BES’in mali görünümü Şu anda sistemde bulunan fon miktarı 20,1milyar Dolar ve sistemde bulunan yatırımcı sayısı 3.1 milyon kişi olup 2013’te sisteme 500 bin kişinin katılaca ğ ı 2013 yılının sonunda toplam 3.6 milyon kişinin BES’de yer alaca ğ ı tahmin edilmektedir. Devletin 2013 bütçesinde BES’e ayırdı ğ ı katkı miktarı 1.25 milyar liradır.

Sistemin başarısının olmazsa olmazı Gelişmiş ve derinleşmiş bir para ve finans piyasasının varlı ğ ı,

Türk finans piyasası ne durumda? Finans piyasası gelişmemiş, denetim ve kontrolün yüksek ve finansal enstrümanlar sınırlı yani derinleşme gerçekleşmemiştir.(-)

Türk BES’in yapılanması nasıl? Bunun yanı sıra,bireysel emeklilik sistemi bankaların bünyesinde yapılanmış bir yan kuruluş niteli ğ inde.(-)

BES’in yerleşece ğ i hane halkı Tüketim e ğ ilimi yüksek (tüketim canavarı bir toplum) Genç bir nüfus Kentleşme yüksek (köyden kente göç-gösteriş tük. Hane halkının büyük bir kısmının kayıt dışında faiz geliriyle yaşamını sürdürdü ğ ü asgari ücretin 800 lira (işçilerin% 37 As. Üc )

Ulusal tasarruf artırmak ama nasıl? Sonuç olarak bir finansal kuruluşu olarak yapılanan BES ulusal tasarrufları artırabilir. Ama… Küpe Mi? BES mi? sorumuzun cevabı Kar bekleyiş ve gerçekleşmeleri tasarruf artışın hızını belirleyecektir.

Ne Yapılmalı ? Bu kuruluşların gelişmiş piyasalardaki düzenlemelere benzer yapılanmalı bankacılı ğ ın alt kuruluşu olarak de ğ il

II.Destek sınıfı geçti ya düzenleneme? Sisteme giriş ve Yatırımın getirisi önemlidir. Sosyal devlet mi? Piyasa mı?

III.BES sınıfı geçer mi? Sistemden çıkış ve sistemin uygulanışı oldukça önemlidir.

BE talep nasıl yaratılır? 3 yıldan önce sistemden çıkmak isteyen verilen yüzde 25'lik destek ve ana para kazancı alamayaca ğ ı sadece ana parasını alabilecek koşulu kaldırılmalı Günü birlik yaşayan bir toplum için bu koşul olumsuz etki eder. Ve kaygı düzeyini yükseltir.(bir şey olursa paramı alamam, para küpe)

Sosyal devlet mi? Piyasa mı? BE % 25 bireysel prim deste ğ i sektörün rehavete kapılmasına yol açabilir. Bankalar bünyesinde yapılanma ve net gelir % 25. Toplanan fonlar ve tatlı kar. BE normal işleyişi,finans kuruluşları topladıkları fonları finansal enstrümanlara yatırma becerisi BE'e yatırım yapan yatırımcıların karını belirleyecektir.

Sistemin riski Devlet deste ğ i % 25 kar demektir. U ğ raşmaya gerek var mı? Uzunca bir süre bu destek verilecek mi? BES kuruluşları üzerinde nasıl bir etki yaratır?

Kafanız karıştı mı?