GİRİŞ Günümüzün gelişen teknolojisi ve değişen ihtiyaçları yaygın olarak kullanılan eğitim ve öğretim metotlarında değişikler yapmaktadır. Genelde öğrenci ve öğretmenin aynı zamanda ve aynı mekanda olmasını gerektiren ve öğretmenin hem kaynak hem de idareci rolünü üslendiği öğretim biçimleri artık yetersiz kalmakta, günümüzün başka sorumlulukları ya da kişisel tercihlerinden dolayı belli bir zaman ve mekanda olamayan öğrencilerin öğrenme ihtiyaçlarını karşılamamaktadır.

Web, öğrenci-öğretmen-ders buluşmasını sağlayan bir teknolojidir ve aynı ya da farklı yerlerdeki birey ve grupların bilgisayarlar yoluyla bağlanarak metin, veri, grafik ve metin gibi öğelerin Paylaşıldığı elektronik ortamlar oluşturur.

Web Tabanlı Öğretim Nedir? Web tabanlı eğitim, bilgisayar tabanlı eğitime benzeyen bir eğitim çeşididir; ancak internet aracılığıyla, bir web tarayıcısı (web browser) veya diğer araçlar kullanılarak verilir. Zamandan ve mekandan bağımsız olarak erişim olanakları sunar.

Web – tabanlı öğretim, öğretimin uzaktaki kişilere verilmesi amacıyla web’in bir araç olarak kullanıldığı yeni bir yaklaşım olarak görülebilir. Öğretim, öğrenenin belirli amaçlara ulaşmasını kolaylaştıran faaliyetler olarak tanımlanabilir. Öğretim web üzerinde tasarlanıp yürütülmesi ciddi bir analizi gerektirir. Aşağıdaki tanım web – tabanlı öğretimi açıklar: Web – tabanlı öğretim, öğrenimin teşvik edildiği ve desteklendiği anlamlı bir öğrenme ortamı oluşturmak için WWW üzerindeki kaynakları kullanan hipermedya tabanlı bir öğrenim programıdır.

Öncelikle eğitim yoluyla verilecek bir içerik olmalıdır. Bu eğitimin bir ağ üzerinden ve web sitesi yoluyla verilmesi gerekir. Web Tabanlı Eğitim, eş zamanlı (senkron) ya da farklı zamanlı (asenkron) olarak düzenlenebilir.

Ortama özgü özellikler Temel olarak öğrenciye istediği zamanda, istediği yerde ve istediği kadar ilgili konuyu öğrenme avantajı sunan ağ tabanlı ya da ağ destekli eğitimin bazı avantajları şöyledir: Zaman ve mekandan bağımsız öğrenme fırsatı.

Web Tabanlı Eğitimin Öğretmene olan Faydaları Öğretmenler heryerden öğretim yapabilirler. Ders içerikleri dinamik olur. Zamandan kazanırlar. Meslek olarak doyuma ulaşırlar.

Web Tabanlı Eğitimin Öğrenciye olan Belli Başlı Faydaları Öğrencilerin en iyi içerikteki eğitimi almalarına olanak sağlar. Uzun süreli tartışma olanağı sağlar. Öğrenme ihtiyacını o anda giderir. Öğrencilere kendi öğrenme hızlarında ve zamanında öğrenme olanağı sağlar.

Öğrencilere öğretmenlerine istedikleri zamanda erişme olanağı sağlar. Öğrenciler anında geri dönüt alır. Öğretimde fırsat eşitliği sağlar. Öğrencilerin zamandan tasarruf sağlamasına olanak sağlar.

İnternetin Sunduğu İşbirlikli Çalışma Araçları Web teknolojileri çok sayıda işbirliği mekanizması sunmaktadır: Web taraması e-posta, tartışma grupları, sohbet, beyaz tahta, ekran paylaşımı, sesli konferans ve, video konferans.

Web Tabanlı Eğitim Web-tabanlı eğitim genellikle; duyuru tahtası, sohbet odası, anında mesaj, video konferans ve tartışma konu başlıkları gibi etkileşimli yöntemler içerir. Web Tabanlı Eğitim, genel olarak kendi kendinize öğrenebileceğiniz bir ortamdır; ancak yine de bazı sistemler belirli zamanlarda çevrimiçi sınav ve değerlendirme yapılmasına imkan sağlamaktadır.

Web Traması İnternet üzerindeki bilgi kaynaklarını sorgulamak ve bilgilere ulaşmak için kullanılan web üzerinde tarama sistemleri vardır. Konu kataloğları: Konularına göre bilgilerin sınıflandırıldığı ve aramanın birtakım konu başlıklarından yararlanılarak yapıldığı sistemlerdir. Arama motorları; Web sitelerini tarayarak içeriklerini inceleyen ve indeksleyen programlardır. Anahtar sözcükler kullanılarak tarama yapılır

İnternetin posta sistemidir. Web tabanlı da çalışır. Bireylerin bir yada birden fazla alıcıya mesaj yollayabilmesine olanak verir. Öğretmen-öğrenci, öğrenci-öğrenci, öğrenci- öğretmen arasında iletişim sağlar. Sınıf duyuruları, ödevler, önemli tarihler, gibi etkinliklerde kullanılabilir.

Tartışma Grupları Belirli konuların tartışıldığı elektronik ortamlardır. Üye olmak gerekir listesi Habergrupları Forumlar Öğrencilerle öğretmen arasında sürekli iletişim olanağı sağlar. Konuların farklı bakış açıları çerçevesinde sunulmasını sağlar.

Chat, sesli ve video konferans Öğrenciler ile öğretmen arasında etkileşimli tartışama olanağı sağlar Öğrenciler eş zamanlı olarak sorularına cevap alabilirler. Ev ödevi, beyin fırtınası, proje ve problem çözme çalışmalarında kullanılabilir. Öğrencileri öğrenme etkinliklerine motive eder. Konu alanı uzmanları ile görüşme olanağı sağlar. Çalışma grubu üyelerinin yüz yüze bir araya gelmeden, konuları tartışmalarına olanak sağlar. Yazı, ses ve görüntü bir arada kullanılabilir.

Beyaz Tahta Çizim ve yazıların elektronik ortamda paylaşımıdır. Tüm derslerin öğretiminde kullanılabilir. Görsel anlatım amaçlı etkili bir şekilde kullanılabilir. İlköğretim öğrencilerinin ilgisini çeker. Etkileşimli bir ortam sunar.

Ekran Paylaşımı Öğretmen ve öğrenciler arasında dosya paylaşımında kullanılır. Çalışma grubu üyelerinin yüzyüze bir araya gelmeden, konuları yazılı olarak tartışmalarına olanak sağlar. Grup çalışmalarında ortak bir dosya içerisinde çalışma olanağı sağlar. İşbirlikli çalışmaların raporunun yazılmasında etkili bir şekilde kullanılabilir.

Web Tabanlı Öğrenme çerçevesi alanları 1. Web-tabanlı öğrenme malzemesinin planlanması ve tasarımı, 2. Kaynakların web-tabanlı öğrenmeye göre düzenlenmesi, 3. Dağıtılmış öğrenme sistemlerinin, şirket üniversitelerinin, sanal üniversitelerin ve siber okulların tasarlanması, 4. Kapsamlı tasarım ve geliştirim sistemlerinin tasarlanması, 5. Web-tabanlı eğitimin ve ders/kursların değerlendirilmesi, 6. Web-tabanlı tasarlama araç/sistemlerin değerlendirilmesi.

Web-tabanlı öğrenme çerçevesi 1. Pedagojik 1.1. Amaçlar/Hedefler Ders kesin ve net bir biçimde öğrencilere neler beklemeleri gerektiğini belirtiyor mu? 1.2. Tasarım biçimi Öğretmenin rolü ne? ◊ bilgi kaynağı olmaktan çok yönlendirici? ◊ yönlendirici olmaktan çok bilgi kaynağı? ◊ ikisinin ortası

1.3. Organizasyon Derste bir süreklilik var mı? (örneğin her ünite bir öncekine dayanıyor gibi) 1.4. Metotlar ve stratejiler Ders soru sorma, yön bulma, kaynak önerme ya da sağlama ve sınıf arkadaşlarıyla ortak projeler yapma için olumlu bir ortam yaratarak öğrenciler arası işbirliğini destekliyor mu? 1.5. Medya Ders web’in çoklu ortam imkanlarından yararlanıyor mu? (metin, ses, video, grafik gibi)

2. Teknolojik 2.1. Altyapı planlaması ders yeni başlayanlara altyapılarını kurmak için destek sağlıyor mu? 2.2. Donanım Ders için gerekli donanım net biçimde belirtilmiş mi? 2.3. Yazılım Ders bütün gerekli yazılımın indirilebileceği linkler sağlıyor mu?

3. Arayüz tasarımı 3.1. Sayfa ve site tasarımı Web sayfaları farklı tarayıcılarda problemsiz gösterilebiliyor mu? 3.2. İçerik tasarımı Ders “paragraf başına bir fikir” kuralını izliyor mu? 3.3. Dolaşım Ders dolaşımı kolalaştıracak yardım ya da site haritası gibi olanaklar içeriyor mu? 3.4. Kullanılabilirlik testi Öğrenciler site içinde yapmak istediklerini ne kadar çabuk ve kolay yapabiliyorlar?

4. Değerlendirme 4.1. Öğrencilerin değerlendirmesi 4.2. Öğretimin ve öğrenme ortamının değerlendirilmesi Dersin öğrencilerin kopya çekmeden sınanabileceği bir sistemi var mı? Dersin öğrencilerin aşağıdaki konular konusundaki değerlendirmelerini iletebileceği bir sistemi var mı? ◊ İçerik ◊ Öğretmen ◊ Öğrenme ortamı ◊ Öğrenme kaynakları ◊ Ders tasarımı ◊ Teknik destek

5. Yönetim 5.1. Öğrenme ortamının yönetimi Dersin öğrencilerin aldığı sınav ve verdiği dokümanların çetelesini tutan bir sistemi var mı? 5.2. Bilginin dağıtımı Ders aşağıdaki yollarla ödev teslim tarihi ya da başka ilgili konularda öğrencileri bilgilendiren bir sistemi var mı? ◊ E-posta ◊ Telefon ◊ posta ◊ Duyuru sayfası ◊ Uyarı alanı

6. Kaynak desteği 6.1. Çevrimiçi destek Dersin teknik yardım sağlayan bir hattı var mı? 6.2. Kaynaklar Ders daha önce dersi almış öğrencilerin çalışmalarını sağlıyor mu?

7. Etik 7.1. Sosyal ve kültürel çeşitlilik Kültürler arası iletişimi geliştirmek ve yanlış anlamaları önlemek için ders belli deyimleri, teknik dili, ters tepebilecek ya da küçümseyici şakaları ve kısaltmaları azaltmak ya da kaldırmak için çaba gösteriyor mu? 7.2. Coğrafi çeşitlilik Eğer ders uzak mekanlara veriliyorsa: farklı zaman dilimlerindeki öğrencilere hassasiyet gösteriyor mu? (örneğini eş zamanlı iletişim bütün katılımcılar için makul

7.3. Öğrenci çeşitliliği Ders ferdi dağıtılmış öğrenme ortamlarına diğerlerine oranla daha yavaş uyum sağlayan öğrencilere sabırlı davranacak biçimde tasarlanmış mı? 7.4. Bilginin ulaşılabilirliği Bilgiye erişim "dijital bölüm" olarak ifade edilen "olan" ve "olmayan" biçiminde ifade edilmelidir. Bu bölünmeden etkilenecek öğrenciler göz önüne alınmalıdır 7.5. Etiket (iletişim adabı) Öğrenci mesajlarının başkalarını rencide etmesi için ders öğrencilere nasıl davranılacağı ve mesaj yazılacağı konusunda yol gösteriyor mu? 7.6. Yasal mevzular Öğrenci ile ilgili mevzuları yayımlamak için öğrenciden izin alıyor mu?

8. Kurumsal 8.1. Akademik işlemeler Ders geleneksel bir dersten beklenecek düzeyde bir akademik kalite sağlıyor mu? 8.2. Öğrenci hizmetleri 4 Web-tabanlı Eğitim Semineri, Boğaziçi Üniversitesi, BÖTE 31 Mayıs 2002 Dr. Hamdi ERKUNT (seminere özeldir) Çevrimiçi derse hazırlık aşamasında öğretmen ve teknik destek ekibi de var mı?