Yrd. Doç. Dr. Veysel ÖZBULUR Ergonomi Yrd. Doç. Dr. Veysel ÖZBULUR

Ergonominin Etimolojisi Latincede; “Ergon= Çalışma (İş), Nomikos = Yasa” Ergonomi= Çalışma (İş) Yasası (Kuralları): Ergonomi: Yaşamın insana uygun hale getirilmesidir; İnsanı anatomik, antropometrik, fizyolojik, psikolojik ve sosyolojik açıdan inceleyen, katlanabileceği sınırları tespit eden, sonuçta işin insana, insanın işe uyumunu araştıran, disiplinler arası bir bilim dalıdır.

El araçları Ekipmanlar Ergonominin Amacı “İşin, İnsana Uyumu” Mobilya, El araçları Ekipmanlar İşin gereklilikleri İşyeri çevresi İnsan ölçüleri, Yetenekleri Kısıtlılıkları Beklentileri

Ergonomiye Katkıda Bulunan Bilimler Biyoloji Fizik Psikoloji Enformasyon Bilimleri İstatistik İşletme Yöntemleri Tasarım Yönetim Sosyoloji Mühendislik Sistemleri Tıp Başta fizyoloji biyomekanik ve antropometri olmak üzere birçok bilim alanı katkıda bulunur böylece ergonomik bir uygulama gerçekleştirilebilir.

Ergonominin Faydaları Kişiler üzerindeki stres kalkar, daha rahat olurlar, Verim artar, Kayıp zamanlar azalır, Devamsızlıklar ve işten ayrılmalar azalır, İşle ilgili hatalar azalır, İş kalitesi artar, Çalışanların fiziksel ve psikolojik sorunları azalır (ILO ve WHO ya göre iyilik halinin en üst düzeyi için aile ve yaşanılan çevrenin insana uygun hale getirilmesi gerekir). İş kazaları – Meslek Hastalıkları (özellikle kas ve iskelet sistemi hastalıkları ) azalır, İnsanlar tarafından kullanılan araç gereç ve düzeneklerin kullanım etkinliği artar.

Ergonominin Temel Hedefleri Fiziksel yönetim: Çalışılan yerin ve üretim araçlarının analizi ve düzenlenmesi (çalışma ortamı, makineler, …), Beceri yönetimi: Çalışanın işe uyumunda, çalışanın bireysel yatkınlığı; özellikle yaşı, cinsiyeti ve bedensel yapısı dikkate alınarak, iş öğretimi ve işe alıştırma gibi hususlar yer alır, Risk yönetimi: İş çevresinin analizi ve düzenlenmesi (ses, aydınlatma, iklim, titreşimler,…), Zaman yönetimi: İş organizasyonunun analizi ve düzenlenmesi görevleri, işin içeriği, çalışma ve mola zamanları. Bu amaç(lar)a ulaşmak için ergonomi bilimi birçok bilimle iç içe çalışmak zorundadır. Multidisipliner bir bilimdir. Birçok bilimin katkısı ile faaliyetini yürüten bir bilim alanıdır. Bir iş yerinde, Ergonomik tasarım yapılacaksa, ergonomik riskler saptanacaksa veya herhangi bir ergonomik iyileştirme yapılacaksa antropometri, fizyoloji, tasarım mühendisliği, insan anatomi ve fizyolojisi, tıp, psikoloji vb birçok bilim alanının katkısı ile gerçek bir ergonomik faaliyet yürütülebilir.

Ergonomi 3 Ana Bölümde İncelenir Fiziksel Ergonomi : İnsanların anatomik, antropometrik, fizyolojik ve biyo mekanik karakteristikleriyle ilgilenir Algısal-Bilişsel Ergonomi (Cognitive-Ergonomi) : Asıl çalışma alanı gösterge dizaynıdır. Hata olasılığını en aza indirmek hedeflenir. Kumanda, kontrol düğmeleri, uyarı zilleri, sinyaller, joystickler, direksiyon ve araç- uçak göstergeleri Örnek: Hava trafik kontrolü) Örgütsel Ergonomi : İnsanları ve işi en iyi etkiyi sağlayacak şekilde örgütler, konuları: iletişim, ekip kaynak yönetimi, iş tasarımı, çalışma saatlerinin belirlenmesi, toplum ergonomisi, uyumlu çalışma, sanal örgütler, kalite yönetimi)

Bir İşin Ergonomik Olmasının Şartları Yapılabilir Olması Lazım: Eğer bir iş insanın sağlığını tehdit edici unsurlar içermiyorsa, biyolojik dengesini bozmuyor ise bu iş yapılabilir bir iştir. Katlanabilirlik: İş tekniğine ve organizasyona uygun sürekli performans sınırları içerisinde ise. Sürekli performans : Sağlıklı bir iş görene dinlenmek için ekstra bir süre vermeksizin gösterebileceği maksimum performansı karakterize eder. Bu da 8 saatlik bir çalışma süresinden oluşur. Beklenebilirlik: Kişisel ve psikolojik bir sorundur. Bir iş yukarıdaki iki şartı yerine getirmesine rağmen çalışanlar tarafından rutin bulunabilir. Hoşnutluk: Buda psikolojik bir sorundur. Çalışanların işlerini sevip sevmemelerinin üretim sonuçlarına bakarak bulabileceğimiz gibi anket ve görüşme yolu ile de işlerinden hoşnut olup olmadıklarını anlamak mümkündür. Sosyal Katılım, Paylaşım

Ergonomi Nerelerde Kullanılır? Ergonomi insanların içinde bulunduğu her yerde vardır. İş sistemleri, ofis, spor, dinlenme, sağlık ve güvenlik iyi tasarımlandığı zaman bütün ergonomi prensiplerini içermelidir.

ERGONOMİ 1. Antropometrik Açıdan 2. Fizyolojik Açıdan 3. Bilgi Tekniği Açısından 4. Güvenlik Tekniği Açısından 5. Psikolojik Açıdan 6. Çevresel Faktörler Açısından

1- Antropometrik Açıdan İnsan Ölçütleri Statik ve Dinamik Antropometri İş İstasyonu Tasarımında Antropometri

1- Antropometrik Açıdan: A- İnsan Ölçütleri : İnsan vücudunun uzunluk, genişlik, yükseklik, ağırlık, ve çevre boyutları ile ilgilenen bir bilim dalıdır. Antropometri, eldiven, maske, kask vb. kişisel koruyucular ile Elbise, mobilya, makine, tezgah, el aletlerinin ve ekipmanlarının düzenlenmesinde; Kullanıcıların fiziksel ölçülerine uygun hale getirmek için gerekli olan verileri sağlar.

1- Antropometrik Açıdan : B-Statik ve Dinamik Antropometri : Antropometrik Veri Tipleri A - Yapısal (statik) antropometrik veriler: Vücut hareketsiz iken belirli standart pozisyonlarda alınmış ölçülerdir. B- Fonksiyonel (dinamik) antrpometrik veriler: Vücut hareket halinde iken alınan ölçülerdir.

Statik Çalışmaya Örnekler Meydana Gelen Şikayetler Statik Çalışma Anında Vücutta Meydana Gelebilen Rahatsızlıklar Statik Çalışmaya Örnekler Meydana Gelen Şikayetler Sürekli ayakta durma Ayak ve bacak ağrıları, varisler Aralıksız sandalyede oturma Sırt ve boyun ağrıları Oturma yerinin arkalığının yüksek olması durumu Diz, alt ve üst baldır, ayak ağrıları Öne doğru eğilme halinde Omurlar arası ağrılar ve omuz deformasyonu Yana doğru omuz hareketli çalışma Omuz ve üst kol ağrıları Başı devamlı olarak aşırı derecede öne eğimli çalışma Sırt, boyun ağrıları, boyun omurlarında aşınma Herhangi araç ve gerecin uygun olmayan şekillerde tutulması Parmak, bilek ağrıları ve mafsal iltihapları

1- AntropometriK Açıdan : B-Statik ve Dinamik Antropometri : 1- AntropometriK Açıdan : B-Statik ve Dinamik Antropometri : - Yapısal (Statik) Ölçüler Kan ihtiyacı Kan akışı

1- Antropometri: B-Statik ve Dinamik Antropometri : 1- Antropometri: B-Statik ve Dinamik Antropometri : Yapısal (Statik) Ölçüler Kan ihtiyacı Kan akışı Statik işlerde adaleler, sürekli kasılma halinde kaldığından, kanlanma ve dolayısıyla oksijenlenme normal olmadığından, biyokimyasal yorgunluğun yanında, fizyolojik yorgunluk oluşur. Bu yüzden “Hareketler Ritmik Olmalı”

1- Antropometri: B-Statik ve Dinamik Antropometri : Bu nedenle, işin statik olması arzu edilmeyen bir durumdur. Bir başka deyişle, statik işlerde, hareketler ritmik değildir, yani statik işler ergonomik değildir. O halde iş organizasyonlarında, “dinamik işler” tercih edilmelidir.

Yapısal (statik) Antropometrik Ölçütler

Yapısal (statik) Antropometrik Ölçütler

Yapısal (statik) Antropometrik Ölçütler Baldır- Sırt genişliği Omuz genişliği Boy Erkek Kadın Erkek Kadın Omuz yüksekliği Erkek Kadın Kalça yüksekliği Erkek Kadın Erkek Kadın Kalça genişliği El ve ön kol uzunluğu Kol uzunluğu Erkek Kadın Erkek Kadın Kol uzunluğu Erkek Kadın Erkek Kadın Oturma yüksekliği Erkek Kadın Baldır- Sırt genişliği Erkek Kadın

1-Antropometri: B-Statik ve Dinamik Antropometri : 1-Antropometri: B-Statik ve Dinamik Antropometri : Fonksiyonel (Dinamik) Ölçütler Kan ihtiyacı Kan akışı

1-Antropometri: B-Statik ve Dinamik Antropometri : Hareketler ritmik olmalı Dinlenme Dinamik işler Statik işler

1- Antropometri: C- İş İstasyonları Açısından Antropometri : Ayarlanabilir İş İstasyonları

1- Antropometri: C- İş İstasyonları Açısından Antropometri : Çalışma yerlerini düzenlenmesinde çalışan vücudunun en önemli organlarının uzunluklarını ve uzanma mesafelerini, ellerin ve ayakların hareket boyutlarını bilmek gereklidir. Antropometrik ölçüsü alınan insanların, en az %90’ı uygulanan tasarım ölçüsü içinde yer almalıdır.

1- Antropometri: C- İş İstasyonları Açısından Antropometri : Çalışan insanların fiziksel rahatlıkları ve beden yeteneklerini maksimum düzeyde kullanabilmeleri, Kullandıkları malzemeler, Çalışma yüzeyleri ve Hacimlerinin kendi boyutları ile uygun olmasına bağlıdır. Antropometrik verilerden yararlanılmaz ise: Kas iskelet sistemi rahatsızlıkları ve Yorgunluk sorunları ortaya çıkar.

1- Antropometri: C- İş İstasyonları Açısından Antropometri : Kuvvet Kuvvet Kuvvet Erkek Kadın Hassas işler Hafif işler Ağır İşler Ayakta Çalışma Esnasında Tavsiye Edilen Yükseklikler. Referans çizgisi (±0) ile yerden ortalama dirsek yüksek seviyesi ve sapmalar

1- Antropometri: C- İş İstasyonları Açısından Antropometri :

1- Antropometri: C- İş İstasyonları Açısından Antropometri : Dirsek masa hizasında olacak şekilde sandalye yüksekliğinin ayarlanabilir olması gereklidir. Ayakta çalışma var ise, ayaklık vücut pozisyonunun ve ağırlık dağılımının bir ayaktan diğerine geçmesini sağlar.

İdeal oturma pozisyonu: 1- Antropometri: C- İş İstasyonları Açısından Antropometri : İdeal oturma pozisyonu: Kalça, diz ve bilek açıları 90 ° daha fazla olmalı Beden açısı 30 ° den fazla olmamalı Üst kol yere 20 ° açı yapmalı Dirsek açısı 90° ila 120° olmalı Önkol yere 20 °- paralel durmalı Ön kol desteği olmalı Baş omurganın devamıdır. Bilek önkolun devamıdır.

1- Antropometri: C- İş İstasyonları Açısından Antropometri : İş istasyonu tasarımında akla ilk gelen temel düzenlemeler; oturak, ekran ve masa üzerinde yoğunlaşmıştır. Bununla ilgili dünyanın pek çok yerinde kurulmuş enstitülerde standartlar oluşturulmuştur. Çalışma masasının düzenlenmesi sırasında uyulması gerekli standartlar şunlardır: Masa yüksekliği: 58.4 - 73.6 cm Ekrana bakış mesafesi: 40.6 - 73.1 cm. Masa kalınlığı: 2.5 cm Çalışma alanı genişliği: En az 71.3 cm. Bilgisayar ve döküman için ek alan gereklidir. Göz - Ekran ilişkisi: Ekranın tepe noktası göz hizasında olmalıdır. Bakış açısı: 15 - 30 derece Sandalye oturma genişliği (en az): 51.0 cm. Diz-masa mesafesi (en az): 38.1 cm

1- Antropometri: C- İş İstasyonları Açısından Antropometri :

1- Antropometri: C- İş İstasyonları Açısından Antropometri :

1- Antropometri: C- İş İstasyonları Açısından Antropometri :

1- Antropometri: C- İş İstasyonları Açısından Antropometri :

Antropometride Tasarım Ölçütleri Mimimum Ölçüler Uygun antropometrik ölçünün düşük yüzdelik oranı seçilir. ( %1 veya %5) Bir kapı kulpunun yüksekliği toplumdaki en küçük bireye göre belirlenir. Koltuk yükseklikleri Raflar Maksimum Ölçüler Uygun antropometrik ölçünün yüksek yüzdelik oranı seçilir. ( %90 veya %95 ) Kapı yüksekliğinde: %95 veya %99 luk değerler seçilirse en uzun insanlar bile buradan geçebilir. Koltuk genişliği, toplumdaki en geniş kalçalı insana göre belirlenmelidir. Diş fırçası sapı Belirli bir aralık için tasarım Hedef kitleyi belli bir kısmını kapsayacak bir tasarım. Bu aralık maliyet-fayda oranına göre azaltılıp artırılabilir. Bu aralığı belirleyecek olan bu ölçünün ne amaçla, nerede kullanılacağı ve bu tasarımın maliyetidir. Oturakların tasarımı ( Çocuk parkı mı, Sinema mı ? )

Antropometride Tasarım Ölçütleri Hacim sorunu olan binalarda koridor tasarımları için tavsiyeler Değişik çalışma pozisyonları için önerilen boyutlar

Antropometride Tasarım Ölçütleri Küçük geçitlerden geçiş için önerilen boyutlar

2- Fizyolojik Açıdan: Kassal zorlanma, yüklenme, yorulma ve dinlenme , Çalışma yöntemlerinin, çalışma tekniklerinin ve çalışma koşullarının insan vücuduna uydurulması, gibi konularda. Diğer bir deyişle iş için çalışanın ne kadar enerji harcanacağını inceler. " Biyomekanik”, biyolojik sistemlerin biçim ve işlevlerinin mühendislik yöntemleri kullanılarak incelenmesidir “Biyomekanik”, insan dokularının özellikleri ve mekanik streslere dokuların yanıtı ne olacaktır sorusuyla ilgilenen alandır. İş makinesinde çalışan kişilerin olası zararlardan korunması için kask, eldiven, maske vb kişisel koruyucu ekipman üretimi biyomekanik desteği alınarak sağlanır.

2- Fizyolojik Açıdan: Hareketler doğal olmalı Kassal zorlanma, yüklenme, yorulma ve dinlenme , Hareketler doğal olmalı Oksijen harcama kapasiteleri

2- Fizyolojik Açıdan: Kassal zorlanma, yüklenme, yorulma ve dinlenme ,

2- Fizyolojik Açıdan: Kassal zorlanma, yüklenme, yorulma ve dinlenme , Hareketler doğal olmalı Vücudumuzla bir iş yaparken, vücudumuz doğal pozisyonundan ne kadar saparsa, o kadar daha fazla enerji harcar ve zarar görürüz. Bu nedenle, İş organizasyonlarında çalışanın değişik organlarının pozisyonlarının doğal durumlarından sapmamasına özen göstermeliyiz. Sadece iş organizasyonlarında değil, iş yaparken kullanılan alet ve cihazların da, onları kullanan organların doğal durumlarını bozmayacak şekilde imal edilmesi gerekmektedir.

2- Fizyolojik Açıdan: Yorgunluk, Kassal zorlanma, yüklenme, yorulma ve dinlenme , Yorgunluk, Dikkatte azalma, Algılamanın yavaşlaması ve azalması, Motivasyonda azalma, Fiziksel ve Zihinsel performans hızında azalma, Aynı çıktının sağlanabilmesi için daha büyük oranda enerji harcanması, Tepkisizlik yada aşırı tepki verme, Kolay ve çabuk öfkelenme vb. Sonuçlarla tanımlanır, günlük yaşamda değişik kaynakların birikimine bağlı olarak meydana gelmektedir.

Olumsuz Çevre Koşulları 2- Fizyolojik Açıdan: Kassal zorlanma, yüklenme, yorulma ve dinlenme , Yorgunluk, Şiddetli ve sürekli Fiziki ve Zihinsel Efor Ağrı ve hastalıklar Olumsuz Çevre Koşulları Kötü Beslenme Sorumluluklar, Kaygı ve Çelişkiler Monotonluk ve Can Sıkıntısı Yorgunluk Skalası Uzamış iş yorucudur. DİNLENME

2- Fizyolojik Açıdan: -Çalışırken Mola Verme; Yorgunluk, Kassal zorlanma, yüklenme, yorulma ve dinlenme , Yorgunluk, -Çalışırken Mola Verme; Kişinin konsantrasyonunu en üstte tutabildiği süre sınırlıdır. Optimum konsantrasyonunun uzunluğu kişiye ve sürdürülmekte olan görevin tipine bağlıdır. Yorulma kişinin performansında bir bozulma meydana getirir. Herhangi bir iş belirli bir süre devam edecek olursa, kişilerin büyük çoğunluğu bir molaya gereksinim duyarlar. Sürekli görevlerde performansta düşmeler olabilir Yorgunluğun oluşması için çok iş olması gerekmez. Can sıkıntısı veya monotonluk ta yorgunluğu doğuran özel etmenleri oluşturmaktadır.

2- Fizyolojik Açıdan: Yorgunluk, Kassal zorlanma, yüklenme, yorulma ve dinlenme , Yorgunluk, Can sıkıntısı veya monotonluk, İşin ilginçliğinin kalmaması, İşle ilgili çok az motivasyonun olması, İşin, kişi becerisine bağlı olmaması, Çalışma hızının çok yavaş olması, İş ortamının donuk olması ….

2- Fizyolojik Açıdan: Dinlenme ( Mola) ; Kassal zorlanma, yüklenme, yorulma ve dinlenme , Dinlenme ( Mola) ; İş etkinliği, görev üzerinde dikkat ve konsantrasyonunun optimum olduğu dönemin ötesine geçerse, performans düşer, Bu da kendisini çıktı ya da üretim hızında düşme, hata sayısında ve kazalarda artma ile gösterir. Yorgunluk belirtileri istirahat gereksinimini bildiren koruyucu bir mekanizmadır. Dinlenme, ya da kendini toplama; uyku, dinlenme araları ve eğlenme zamanları ile sağlanır. Eğer uygun aralar veya dinlenme dönemleri konulursa tazelenmiş optimum etkinlik dönemlerine başlanabilir.

2- Fizyolojik Açıdan: Dinlenme ( Mola) ; Kassal zorlanma, yüklenme, yorulma ve dinlenme , Dinlenme ( Mola) ; Dört tip Mola vardır: Spontan Mola : aşırı zorlayıcı işlerde çalışanın kendisince verilir. Maskelenmiş Mola : Yapılan işle ilgili olmayan ikincil bir işin yapılmasıdır. İş koşullu Mola : Bir makinenin temizlenmesi, çalışma masasının düzenlenmesi çalışma arkadaşlarına danışmak üzere çalışma alanından ayrılma vb.. Önceden Programlanmış Mola : Mola saati, süresi ve şekli belli olan moladır.

Dinlenme (Önceden Programlanmış Mola) ; 2- Fizyolojik Açıdan: Kassal zorlanma, yüklenme, yorulma ve dinlenme , Dinlenme (Önceden Programlanmış Mola) ; Hutchinson un 1954 yılında yaptığı çalışmada kahve ve sandviç molası veren kişilerin konsantrasyonlarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Endüstri işlerinde çalışanlarda aşağıdaki çalışma-dinlenme programları önerilmektedir: Çalışma sürecinin dinlenme araları sağladığı orta şiddetteki işlerde, sabah bir ara, öğleden sonra bir ara (10-15 dakika). Yiyecek içecekle birlikte. Yüksek çalışma hızıyla bekleme arası olmaksızın sürdürülen işlerde, sabah ve öğleden sonra yiyecek-içecekle birlikte ara, ayrıca günün her iki çalışma yarısında bir veya iki kısa 5 er dakikalık aralar.

Dinlenme ( İş Koşullu Mola) ; 2- Fizyolojik Açıdan: Kassal zorlanma, yüklenme, yorulma ve dinlenme , Dinlenme ( İş Koşullu Mola) ; Wyatt ve Fraser (1928) elle sigara sarma işinde çalışanlarda yaptıkları bir araştırmada aşağıdaki bu durumu değerlendirdiler. Bu iş iki aşamalıdır. Birincisi sigaranın sarılması diğeri ise makasla uçlarının kesilmesidir. Beş farklı durum test edildi: 1. Sigara sarma sonra kesme, isteğe göre. 2. Bir saat sarma bir saat kesme 3. 1, 5 saat sarma, 1, 5 saat kesme 4. 3 saat sarma ve 3 saat kesme 5. Bütün gün kesmeksizin sigara sarma. En yüksek verimin 2 ve 3 uygulamasında olduğu 4 ve 5 uygulamalarında verimin düştüğü gözlenmiştir.

2- Fizyolojik Açıdan: Çalışma yöntemlerinin, çalışma tekniklerinin ve çalışma koşullarının insan vücuduna uydurulması, Kullanılan takım ağır ve sürekli kullanım gerektiriyorsa , el aletinin ağırlığının oluşturacağı etkiyi ortadan kaldırmak için el aleti sabitlenebilir.

2- Fizyolojik Açıdan: Çalışma yöntemlerinin, çalışma tekniklerinin ve çalışma koşullarının insan vücuduna uydurulması,

Gereksiz hareketleri elimine edin 2- Fizyolojik Açıdan: Çalışma yöntemlerinin, çalışma tekniklerinin ve çalışma koşullarının insan vücuduna uydurulması, Gereksiz hareketleri elimine edin

Yük Taşırken Belden Dönme Hareketlerinden Kaçının, 2- Fizyolojik Açıdan: Çalışma yöntemlerinin, çalışma tekniklerinin ve çalışma koşullarının insan vücuduna uydurulması, Yük Taşırken Belden Dönme Hareketlerinden Kaçının, Önce Sonra

Yorgunluğu ve Statik Yüklenmeyi Azaltın; 2- Fizyolojik Açıdan: Çalışma yöntemlerinin, çalışma tekniklerinin ve çalışma koşullarının insan vücuduna uydurulması, Yorgunluğu ve Statik Yüklenmeyi Azaltın;

Ergonomi Stresi Azaltma Sanatıdır, 2- Fizyolojik Açıdan: Çalışma yöntemlerinin, çalışma tekniklerinin ve çalışma koşullarının insan vücuduna uydurulması, Ergonomi Stresi Azaltma Sanatıdır, ÖNCE SONRA

3- Bilgi Teknolojisi Açısından: İnsan-Makina Sistemi İnsan ve makinanın birbirleriyle olan karşılıklı ilişkisi olarak tanımlanır. Bu sistem içinde makina göstergesi yapılan işlem hakkındaki bilgiyi verir, insan aldığı bu bilgiyi görsel (%80-90) veya sesli bir şekilde alır (Algılama) ve aldığı bu bilgiyi değerlendirir (Yorumlama). İnsan yorumlama yeteneğini ve konu ile ilgili temel bilgilerini kullanarak bir karar verir (Karar verme). Sonraki adımda bu karar denetim elemanları aracılığıyla makinaya iletilir.

3- Bilgi Teknolojisi Açısından: İş Çevresi Bilgi işleme Algılama Gösterge İnsan Makina Operasyon Kontrol eylemi Kontrol Girdi Çıktı

4- Güvenlik Açısından:

4- Güvenlik Açısından: Doğrudan Tehlikeleri Başlangıçta Önlemek Tasarım önlemlerinin kullanımı ile işte yaşam ve sağlık için söz konusu olabilecek tehlikeleri başlangıçtan önlemek Dolaylı Tehlikelere karşı insanların güvenliğini sağlamak Ortaya çıkan tehlike noktalarına koruyucu donanımları yerleştirmek Uyarıcı İnsanları tehlikelere karşı uyarmak Tehlikeli yerlerin işaretlenmesi ( uyarı tabelaları) ve hangi, koşullarda tehlikesiz bir iş Akışının sağlanabileceğini göstermek

4- Güvenlik Açısından: Kapak içine alma Koruyucu içine alma Koruyucu ile çevreleme

4- Güvenlik Açısından: Kavrama ve Kilitleme Örneğin eksantrik bir preste, kalıp çalışırken koruyucu kafesinde aşağıya inmesi Koruma Sistemleri Yere Bağlayan Koruyucu Donanımlar Yaklaşıldığında tepki veren koruyucular İnsan vücudunun bazı kısımlarını makinenin tehlike doğuranhareketleri arasında tehlike alanının dışında belli bir yerde bulunmaya zorlayan donanımlardır. Örnek: İki elle kullanılan kumanda şalterleri Birden fazla kimsenin kumandasıyla çalışan donanımlar İnsan veya herhangi bir organı tehlike alanına yaklaşması durumunda harekete geçerek makinayı durdururlar Örnek Işık engelleri, ışık kafesleri Basınca duyarlı eşik veya hatlar

4- Güvenlik Açısından: Etiketleme-Kilitleme (EKED) Etiketleme- Kilitleme (EKED) Amaç: Bakım onarım elektrik, mekanik teknisyenlerinin ve ara kademe yöneticilerinin arıza, planlı bakım çalışmaları ve taşeron hizmeti alımları sırasında tehlikeli enerjinin kontrolü amacıyla kullanılan etiketleme-kilitleme sistemlerinin ilkelerini, yöntemlerini kavraması amaca uygun araç-gereci tespit ederek etiketleme-kilitleme uygulamaları yapabilir duruma gelmesidir.

5- Psikolojik Açıdan: Motivasyon Renk Düzenleme Müzik

5- Psikolojik Açıdan: Motivasyon MOTİVASYON FAKTORLERİ DERECELERİ ABD JAPONYA 1 1 Daha açık stratejik direktif 2 3 Daha cok enformasyon 3 2 Proje planlamasına katılım 4 6 Daha az örgutsel bürokrasi 5 4 Dışarından gelen fikirlere açıklık 6 5 Daha az rutin iş 7 8 Daha fazla hizmetiçi eğitim 8 7 Terfi için daha çok umut 9 Daha yüksek ücretler Kaynak Manager Magazine Kasim 1988 Kaş çatmak için 72 Kas, Tebessüm için sadece 14 kas çalışıyor. Kaynak: Successful Supervisor 25 Mart 1986

5- Psikolojik Açıdan: Renk Düzenleme Doğru renklendirme algılamayı düzeltir. Ayırt etme ve farklılaştırmada yardımcı olur. Stresi önler, karamsarlığı atar. Performansı artırıcı yöndedir. Monotonluğu yok ederek, kabiliyeti yükseltir, yorgunluğu azaltır. Duyguları olumlu yönde etkiler. Güvenliği artırır. Kazaları önleyici etkisi vardır. Düzenliliği oluşturur. Depolamada, taşımada, fabrika içi ulaşımda önemli bir düzenleme faktörüdür. Enerji artırıcı renk ve ışık dinlenme esnasında dinlenme açığını kapamada yardımcı olur. Esinlemeyi artırır.

5- Psikolojik Açıdan: Renk Düzenleme Renkler kapalı alanlarda insanların algılama seviyesini etkiler: Kısa dalgalı renkler olarak adlandırılan mavi veya yeşili bir odanın duvarlarında kullanmak insanların beyin altına “geri çekil” emrini verir. Uzun dalgalı renkler ise, kırmızı ve turuncudur. Bu renkler insanları daha saldırgan ve tartışmacı bir konuma sokar. Ayrıca kırmızı bir odayı dar gösterirken, mavi ve yeşil odaya daha geniş ve rahatlık havası verir. Aynı şekilde parlak ve açık renkler “dur”, koyu renkler ise “ilerle” emrini veri.

5- Psikolojik Açıdan: Renk Düzenleme Güvenlik Renkleri Anlam Zıt rengi Kullanım örnekleri Kırmızı Doğrudan tehlike, yasak Beyaz İmdat şalterleri, imdat frenleri Sarı Dikkat, muhtemel tehlike Siyah Taşıma bantları, araç yolları, merdiven basamakları Yeşil Tehlike yok, ilk yardım İmdat çıkış kapısı, ilk yardım odaları ve araçları Mavi Emin Güvenlik tekniği uyarılarına ait işaretler,trafik levhaları ( Örn: Gürültü bölgesi)

Renklerin insan ruhsal durumuna etkileri 5- Psikolojik Açıdan: Renk Düzenleme Renklerin insan ruhsal durumuna etkileri Renk Uzaklık etkisi Sıcaklık etkisi Psikolojik etkisi Mavi Uzak Soğuk Yatıştırıcı Yeşil Çok soğuktan nötre kadar Çok yatıştırıcı Kırmızı Yakın Sıcak Turuncu Çok yakın Çok sıcak Uyarıcı Sarı Kahverengi Çok yakın, daraltıcı Nötr Menekşe rengi Saldırgan, huzursuzluk verici, cesaret kırıcı

Yangınla Mücadele İşaretleri Acil Çıkış ve İlkyardım İşaretleri 5- Psikolojik Açıdan: Renk Düzenleme Güvenlik İşaretleri Yasaklayıcı İşaretler Uyarı İşaretleri Emredici İşaretler Yangınla Mücadele İşaretleri Acil Çıkış ve İlkyardım İşaretleri

5- Psikolojik Açıdan: Renk Düzenleme Engeller ve tehlikeli yerlerde kullanılan işaretler

6- Çevresel Faktörler Açısından: Hazır Giyim Fabrikası İlik açma ve ütüleme Kalite Kontrol Dikimhane Paketleme Sevkiyat Kesimhane

Bu iş istasyonunda sizce hangi problemlere rastlanabilir ? 6- Çevresel Faktörler Açısından: Hazır Giyim Fabrikası Kesimhane Dikimhane Bu iş istasyonunda sizce hangi problemlere rastlanabilir ? Gürültü Aydınlatma Ortam ısısı Havalandırma Uygun olmayan çalışma duruşu İlik açma ve ütüleme Oturarak ve ayakta çalışma ve bundan kaynaklanan problemler Aydınlatma, ilik açmada dikkat gereksinimi Sıcaklık Aydınlatma Havalandırma Ayakta çalışma Uygun olmayan çalışma duruşu Renk uyumu

Kalite Kontrol Paketleme Sevkiyat 6- Çevresel Faktörler Açısından: Hazır Giyim Fabrikası Kalite Kontrol Aydınlatma Havalandırma Çalışma pozisyonu Renk uyumu Paketleme Sevkiyat Oturarak veya ayakta çalışma Sürekli ve tekrarlı çalışma Taşıma ve kaldırmayla ilgili problemler

Üretim aracı ve çalışma ortamından kaynaklanan problemler 6- Çevresel Faktörler Açısından: Üretim aracı ve çalışma ortamından kaynaklanan problemler Gürültü Rahatsız eden, istenmeyen sesler Fizyolojik, psikolojik ve ekonomik zararları vardır. Çalışma ortamında, aralarında 1 metre mesafe bulunan iki çalışan birbirini duymakta zoralanıyorsa- ortam gürültülü’dür denir. 1 metre

Üretim aracı ve çalışma ortamından kaynaklanan problemler 6- Çevresel Faktörler Açısından: Üretim aracı ve çalışma ortamından kaynaklanan problemler Aydınlatma Algılanan bilginin % 85’i görme Yapılan işe uygun aydınlatna Görülecek nesnenin büyüklüğü ve rengi Eş düzeyde aydınlatma Yaş faktörü

Üretim aracı ve çalışma ortamından kaynaklanan problemler 6- Çevresel Faktörler Açısından: Üretim aracı ve çalışma ortamından kaynaklanan problemler Havalandırma Normal işler için saatlik 12m3-18m3 ‘lük bir sirkülasyon (ikinci bir çalışan var ise + 10 m3) Solunum Bölgesi: Merkezi, kişinin kulaklarını birleştiren çizginin orta noktası olan (burunun ucu) 30 cm yarıçaplı kürenin başın ön kısmında kalan kürenin yarsıdır. İklim İnsan vücut sıcaklığı 37°C ± 2 °C Fabrika ortamı 14 – 16 °C Ofis ortamı 19 – 21.5 °C Önerilen bu sıcaklık değerlerinden her 1 °C’lik sapma performansı %5 düşürür.

AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLER YÖNETMELİĞİ (16-06-2004) MEVZUAT AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLER YÖNETMELİĞİ (16-06-2004) Ağır ve Tehlikeli İşlere Ait Ek-1 Cetvelinde “Nakliye ve Benzeri İşler” başlığı altında; 105 - Araçsız olarak 25kg dan yukarı ağırlık taşıma, boşaltma ve yükleme işleri 106 - El arabası gibi araçlarla 50kg dan yukarı ağırlık taşıma, boşaltma ve  yükleme işleri.

6- Çevresel Faktörler Açısından: Ergonomik riskler Ağır yük kaldırma Sık yük kaldırma Uygunsuz yük kaldırma Uygunsuz duruş Güçle kavramak ve tutam Tekrarlayan hareket El ve kol titreşimi

6- Çevresel Faktörler Açısından: Uygunsuz duruşların zararından korunmalıyız Boyun veya sırttan 30 dereceden fazla eğilerek günde 2 saatten fazla çalışılması uygunsuz duruştur. Günde 2 saatten fazla diz üstü çökerek ve çömelerek çalışmak uygunsuz duruştur.

Birikimsel zedelenme hastalıkları 6- Çevresel Faktörler Açısından: Birikimsel zedelenme hastalıkları AĞIR, TEKRARLANAN ya da SÜREKLİ GÜÇ HARCAMASI gerektiren iş aktivitelerinin yol açtığı, ağırlaştırdığı kas iskelet sistemi hastalıklarıdır. Tendonlar, Tendon kılıfları, İlişkili kaslar ve kemikler El, bilek, dirsek, omuz, Boyun, bel ve sırtı ilgilendiren hastalıklardır. İş kaybı İşten kalma

6- Çevresel Faktörler Açısından: Ağır ve uygunsuz yük kaldırma Günde bir kez kaldırılan 35 Kg. ağır yük kaldırmadır. Günde on kez kaldırılan 25 Kg. ağır yük kaldırmadır. Günde iki saat 900 gramdan fazla yükün tutamla kaldırılması yada parmaklarla 1800 gram güç uygulanması.

6- Çevresel Faktörler Açısından: Güvenli hareket en önemli tedbirdir !

İlgili Mevzuat 22.5.2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu 29.5.1990 tarihli ve 90/269/EEC sayılı Avrupa Birliği Konsey Direktifi Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği (Resmi Gazete Tarihi: 11.02.2004 Sayısı: 25370) İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği (Resmi Gazete Tarihi: 11.02.2004 Sayısı: 25370) İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü (İSGT) (Resmi Gazete Tarihi: 11.1.1974 Sayısı: 14765)

Önlemek Tedaviden Ucuzdur… TEŞEKKÜRLER…