OSMAN AKÇA EDEBİYAT ÖĞRETMENİ

İSLAMİYETİN KABULÜNDEN SONRA OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBİ METİNLER

BATTAL GAZİ DESTANI Bu destanın kahramanı Türkler arasında Battal Gazi adıyla benimsenmiş bir Arap savaşçısıdır. Asıl destan 8. y.y.’da Emevilerin Hıristiyanlarla yaptıkları savaşlarda büyük kahramanlık gösteren Abdullah isimli bir kişiyle ilgili olarak doğmuştur.

Battal, Arapça “kahraman” demektir. Battal Gazi Arap kahramanına verilen ünvandır. Türklerin müslüman olmalarından sonra Battal Gazi destan tipi Türkleştirilmiş, önceki destan epizotlarıyla zenginleştirilmiş ve anlatım geleneği içine alınmıştır ve 13. yüzyıllarda Battal-Name adı ile ve nesir biçimi yazıya geçirilmiştir.

METNİN OLAY ÖRGÜSÜ ŞÖYLEDİR:  Seyyit Battal’ın savaşmak için yola çıkması  Baskın yapılması  Seyyit Battal’ın kaleye girmek için sarnıca düşmesi

 Bir kadının suya gelmesi, Seyyit’i evine götürmesi  Malatya’dan üç yüz gazinin gelip kaleyi alması  Malatya’ya geri dönülmesi. Seyyit’in Simbat’ın sarayına gelmesi, herkes dağılınca Simbat’a saldırması  Seyyit’in Simbat’ın sarayına gelmesi, herkes dağılınca Simbat’a saldırması

TEMA Battal Gazi’nin kahramanlıkları

2. Etkinlik Battalname’nin teması olan kahramanlık ile döneminin sosyal ve siyasi özellikleri örtüşmektedir. Bu bakımdan eser, döneminin özelliklerini barındıran bir niteliğe sahiptir.

Battalname’deki Günlük Hayatı Yansıtan Unsurlar: Battalname’deki Günlük Hayatı Yansıtan Unsurlar: Savaşta davlumbazların (davul, kös) vurulması Kale ya da hisarların kuşatılması Savaşta ganimet toplanması Sarnıçlardan su ihtiyacının giderilmesi

YERLİ SİNEMADA;  KARA MURAT  BATTAL GAZİ  MALKOÇOĞLU

Battalname’deki “kahramanlık” temasının günümüzde hala işlenmeye devam etmesi temanın evrensel olduğunun bir göstergesidir. Çünkü insanoğlu “ideal” olan her şeye ilgi duymuş ve yüceltmiştir. Kahramanlık anlayışı da bunlardan birisidir.

METNİN YAPISINI OLUŞTURAN UNSURLAR: Olay örgüsü kişilerzamanmekan

Metnin yapısını oluşturan öğeler arasındaki ilişki Metnin yapısını oluşturan öğeler arasında organik bir bağ vardır. Yaşanan olay belli bir zamanda, belli bir mekanda, Kahramanlar arasında yaşanır. Metne bütünlük sağlayan ve olay örgüsünün meydana gelmesini sağlayan yön de budur. Tema Tema Olay örgüsü Olay örgüsü Kişiler Kişiler Zaman Zaman Mekan Mekan

KARAKTER-TİP ÇÖZÜMLEME TABLOSU Karakter-tip nasıl bir insandır? Battal Gazi Gözü pek, yiğit bir kahraman

Simbat Etrafındakilere zulmeden, kötü bir kişilik

Kadın Merhametli, evlat hasreti çeken bir anne evlat hasreti çeken bir anne

Karakter- tip durağan mıdır, dinamik midir? Battal Gazi Battal Gazi Hikayenin ana kahramanı olduğu için hareketlidir.

Simbat Hikayede ana kahramanın karşısın da olduğu için hareketlidir.

Kadın Hikayede ana kahramana yardımcı ikinci planda kahraman olduğu için durağandır.

Hikayenin hangi kısmı sizin karakter-tip hakkında böyle düşünmenize neden oldu? Battal Gazi Hikayedeki olay örgüsü başından sonuna kadar ana kahramanın etrafında geliştiği için.

Simbat Ana kahramanla birlikte olay örgüsünün oluşmasındaki ikinci karakter olduğu için.

Kadın Ana kahramanın olay örgüsündeki işlevine yardımcı ikinci olan karakteri olduğu için.

Sosyal ortam ve çevre bu karakteri-tipi nasıl etkilemiştir? Battal Gazi Simbat’ın etrafına yaptığı kötülükler Battal Gazi’nin anlatılan olayları yaşamasına zemin hazırlamıştır.

Simbat Etrafında kötülük edeceği bir kitle bulunması onu bu hale getirmiştir.

Kadın Sosyal ortam ve çevreden çok kendi yaşadıkları, oğlunu kaybetmesi onun kişiliğini şekillendirmiştir.

Bu karakterin-tipin sizin sosyal yapınızdan farkı var mı? Battal Gazi Bugün insanlara iyilik edenler vardır; ama, bu aradan geçen zamanla birlikte farklılaşmıştır.

Simbat Aynı şekilde kötülük edenler her çağda görülmüştür.

Kadın Bugün yine evlat hasreti çeken annelere rastlamak mümkündür.

Bu karakterin diğer karakterler üzerinde etkisi var mıdır? Battal Gazi baskın ana karakter olduğu için diğer karakterler üzerinde etkisi vardır.

Simbat Dolaylı da olsa etkisi vardır. (Etrafına kötülük yapınca karşısında Battal Gazi’yi bulması.)

Kadın İkinci bir karakter olduğu için diğer karakterler üzerinde baskın değildir.

Karakter kendi kişiliğinin farkında mı? Yani sizin düşündüklerinizi kendi hakkında düşünüyor mu? Battal Gazi Yaptıkları bunu düşündüğünü göstermektedir.

Simbat Yaptıklarıyla kötü, zulmeden biri olduğunun farkındadır.

Kadın Karakter evlat hasretini iliklerine kadar hissettiğini davranışlarıyla göstermektedir.

Sizce gerçek hayatta bu hikayedeki gibi davranan biri olabilir mi? Battal Gazi Bu hikayedeki olağanüstülüklerin gerçek hayatta olması mümkün değildir.

Simbat Gerçek hayatta kale yaptırıp etrafına dehşet saçan bir karakterin bugün gerçekliği olamaz.

Kadın Gerçek hayatta karşılaşılabilecek bir karakterdir.

Mekanın ve Zamanın Geçtiği Cümleler: MEKAN “Lakin durmadı, kaleye çıktı.” “…su bir sarnıca döküldü.” “Ağlayı ağlayı evine geldi.” “Simbat lainin sarayına geldi.”

ZAMAN “Erteye değin…” “Yatsı vaktiydi.” “…alem düşmanlardan boşalınca…”

Mekanın ve Zamanın Anlatımı MEKAN Hikayedeki yer adlarında tasvirlerle ifadeler yoktur. Sadece olayların yaşandığı mekan isimleri olarak kullanılmıştır.

ZAMAN Belirli zaman ifadeleri yoktur. “Yatsı vaktiydi.” ifadesi net bir zamana karşılık gelmesine rağmen diğer zaman ifadelerinde aşağı yukarı, tahmini zaman ifadeleri kullanılmıştır.

Metnin anlatıcısı, her şeyden haberdar olan, olayların öncesini ve sonrasını bilen bir özellik göstermektedir. Bu nedenle: “İLAHİ BAKIŞ AÇISI” ile olayları anlatmaktadır.

Örnek olarak: “Battal Gazi’nin Simbat’ın zulümlerini duyduğunda çok büyük bir orduyla kuşatma yaptığı, savaşın en dehşetli yerinde Simbat’ı öldürerek parlak bir zafer kazandığı, hisara girdiğinde halkın Battal Gazi’yi çiçeklerle ve teşekkürlerle karşıladığı” şeklinde anlatılabilir.

Tasvir Cümleleri Çerisi sindi, tarumar oldu. Gayet soğuk idi. …sevindiğinden ağlayı ağlayı evine geldi. Kapıyı muhkem berkitti. Seyyit, karanlıkça bir yerde kaldı. Ol dem berkçe bağladı.

Tasvirlerin Metindeki İşlevi Anlatılmak istenenin zihinde canlanmasını sağlamak için kullanılmıştır.

“Seyyit atından indi. Üç yerden kolanını sağlamlaştırdı. Üç yerden kolanını sağlamlaştırdı. Öyle bir nara attı ki yerler sarsıldı. Öyle bir nara attı ki yerler sarsıldı. Kendisi Kayseri’nin askerleriyle savaştı. Kendisi Kayseri’nin askerleriyle savaştı. Her yere uğradı, paramparça etti. Her yere uğradı, paramparça etti. İnsan kanı sel gibi aktı. İnsan kanı sel gibi aktı. Sonra akşam oldu. Sonra akşam oldu. Askerleriyle dağa doğru yürüdü. Askerleriyle dağa doğru yürüdü. Kayseri’nin askerlerine korku düştü. Kayseri’nin askerlerine korku düştü.

Sözcüklerin Değişimi Yir > yer Yir > yer Berkitdi > berkitti (sağlamlaştırdı) Berkitdi > berkitti (sağlamlaştırdı) Çünkim > çünkü Çünkim > çünkü Yöriyiverdi > yürüyüverdi Yöriyiverdi > yürüyüverdi Urdı > vurdı Urdı > vurdı Kim > ki Kim > ki Ahşam > akşam Ahşam > akşam Korkı > korku Korkı > korku

Kendözin > kendini Kendözin > kendini Seyl > sel Seyl > sel İrdi > erdi İrdi > erdi Düşdi > düştü Düşdi > düştü