PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education Prepared by: Fernando Quijano & Shelly Tefft CASE FAIR OSTER

2 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education Derenin derinliğini hiçbir zaman iki bacağınızla ölçmeye kalkışmayın. Warren Buffet

3 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education BÖLÜM İÇERİĞİ 3 Talep, Arz ve Piyasa Dengesi Firma ve Hane halkı: Temel Karar Alma Birimleri Girdi Piyasaları ve Çıktı Piyasaları: Döngüsel Akım Mal/Çıktı Piyasalarında Talep Talep Edilen Miktardaki Değişime Karşılık Talepteki Değişim Fiyat ve Talep Edilen Miktar: Talep Kanunu Hane halkı Talebinin Diğer Belirleyicileri Talep Eğrisindeki Kaymaya Karşılık Talep Eğrisi Üzerinde Hareket Hane halkı Talebinden Piyasa Talebine Mal/Çıktı Piyasalarında Arz Fiyat ve Arz edilen Miktar: Arz Kanunu Arzın Diğer Belirleyicileri Arz Eğrisindeki Kaymaya Karşılık Arz Eğrisi Üzerinde Hareket Firma Arzından Piyasa Arzının Elde Edilmesi Piyasa Dengesi Talep Fazlası Arz Fazlası Dengenin Değişmesi Mal Piyasalarında Talep ve Arz: Bir Tekrar İleriye Bakış: Piyasalar ve Kaynakların Tahsisi

4 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education firma Kaynakları (girdi) ürüne (çıktı) dönüştüren bir organizasyondur. Firmalar piyasa ekonomisindeki temel üretici birimlerdir. girişimci Firmayı organize eden, yöneten, riskleri alan, yeni fikir veya ürün geliştiren ve firmanın başarısı için çalışan kişidir. hane halkı Ekonomideki tüketim birimidir. Firma ve Hane halkları: Temel Karar Alma Birimleri

5 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education FİRMANIN REFERANS MÜŞTERİLERİ

6 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education Kuruluş Yılı1994 KurucuDr. Mehmet Ataman Genel MerkezAnkara, Türkiye Ofisler İstanbul Anadolu, İstanbul Avrupa, İzmir, Adana, Diyarbakır Yurtdışı OfisRatingen / Düsseldorf, Almanya Çalışan Sayısı250 (Şubat 2012) Genel Merkez Alanı m 2 firma Kaynakları (girdi) ürüne (çıktı) dönüştüren bir organizasyondur. Firmalar piyasa ekonomisindeki temel üretici birimlerdir. girişimci Firmayı organize eden, yöneten, riskleri alan, yeni fikir veya ürün geliştiren ve firmanın başarısı için çalışan kişidir. hane halkı Ekonomideki tüketim birimidir. Firma : ? Girdiler : ? Çıktılar : ? Girişimci : ?

7 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education ürün veya çıktı piyasaları Mal ve hizmetlerin işlem gördüğü piyasalardır. girdi veya faktör piyasaları Mal ve hizmetlerin üretmek için kullanılan kaynakların işlem gördüğü piyasalardır. Girdi Piyasaları ve Çıktı Piyasaları: Döngüsel Akım Firmanın içinde bulunduğu piyasa : ? Firmanın (üretim) faktör tedarik ettiği piyasalar: ?

8 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education  ŞEKİL 3.1 Ekonomik Faaliyetlerin Döngüsel Akımı Buna benzer çizimler ekonomik faaliyetlerin döngüsel akımını gösterir. Bu nedenle bu tür çizimler döngüsel akım diyagramı olarak adlandırılır. Mal ve hizmetler saat yönünde akar: Hane halkları tarafından sağlanan emek hizmetleri firmalara akar ve firmalar tarafından üretilen mal ve hizmetler ise hane halklarına akar. ödemeler (genellikle nakit) ters yönde akar: Mal ve hizmetler için ödemeler hane halklarından firmalara ve emek hizmetinin karşılığı olan ödemeler ise firmalardan hane halklarına akar. Not: Renk Rehberi- Grafik 3.1'de hane halkları mavi firmalar ise kırmızı ile temsil edilmiştir. Hane halklarının davranışlarını açıklayan bütün çizimler mavi veya maviyle gölgelendirilmiş şekilde, firma davranışlarını açıklayanlar ise kırmızı veya kırmızı ile gölgelendirilmiş şekilde oluşturulmuştur.. Girdi Piyasaları ve Çıktı Piyasaları: Döngüsel Akım

9 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education emek piyasası Hane halklarının emeklerini onları talep eden firmalara ücret karşılığı arz ettikleri girdi/faktör piyasalarıdır. sermaye piyasası Hane halklarının tasarruflarını bir faiz karşılığında veya gelecekte kar elde etmek amacıyla (sermaye mallarını alabilmek için bu fonları talep eden) firmalara arz ettikleri girdi/faktör piyasalardır. Girdi Piyasaları ve Çıktı Piyasaları: Döngüsel Akım

10 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education toprak (Doğal Kaynaklar) piyasası Hane halklarının kira karşılığında toprak ve diğer nakdi olmayan mülklerini arz ettikleri girdi/faktör piyasalarıdır. üretim faktörleri Tüketim sürecinde kullanılan girdilerdir. Toprak (Doğal Kaynak), emek ve sermaye üretimin üç temel faktörüdür. Girdi ve çıktı piyasaları firma ve hanehalklanmn davranışları ile birbirlerine bağl,dır. Firmalar üretecekleri çıktının özelliği ve miktarı yanında talep etmiş oldukları girdilerin tip ve miktarım belirlerler. Benzer şekilde hanehalkları işe talep edecekleri ürünün tip ve miktarı yanında arz edecekleri girdilerin miktar ve tiplerini de belirlerler. Girdi Piyasaları ve Çıktı Piyasaları: Döngüsel Akım

11 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education Bir hane halkının belirli bir çıktı veya ürünü ne kadar talep edeceği ile ilgili kararı aşağıdaki faktörlere bağlıdır:  Söz konusu malın fiyatı.  Hane halkının mevcut geliri.  Hane halkının biriktirdiği servetinin miktarı.  Hane halkının almak istediği diğer malların fiyatları.  Hane halkının zevk ve tercihleri.  Hane halkının gelir, servet ve fiyatlarla ilgili beklentileri. Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep

12 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education talep edilen miktar Belirli bir dönemde bir hane halkının mevcut fiyatlardan (İstediği kadar alabilme olanağı varken) satın alacağı miktardır.. Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep

13 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education Piyasa fiyatları ve talep edilen miktar arasındaki ilişki bireysel piyasalardaki en önemli ilişkidir. Bir ürünün fiyatındaki değişmeler belirli bir zaman diliminde talep edilen miktarı etkiler. Gelir veya tercihler gibi diğer faktörlerdeki değişmeler ise talebi etkiler. Dolayısıyla Coca-Colanın fiyatındaki artış muhtemelen CocaCola'dan talep edilen miktarın azalmasına neden olacaktır. Fakat gelirdeki bir artışta muhtemelen pek çok malın talebinde artışa neden olacaktır. Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep Talep Edilen Miktarda Değişmeye Karşılık Talepteki Değişme

14 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education talep çizelgesi Bir hane halkının bir ürünün çeşitti fiyatlarından almaya istekli olduğu miktarları gösteren tablodur. talep eğrisi Bir hane halkının bir ürünün çeşidi fiyatlarından almaya istekli olduğu miktarları gösteren grafiktir. Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep Fiyat ve Talep Edilen Miktar: Talep Kanunu

15 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education TABLE 3.1 Anna’nın Telefon Aramaları için Talep Çizelgesi Demand Fiyat (Arama Başına) Talep Edilen Miktar (Hafta Başına Galon) $  ŞEKİL 3.2 Anna'nın Talep Eğrisi Fiyat (p) ve talep edilen miktar (q) arasındaki grafiksel ilişki talep eğrisi olarak adlandırılmaktadır. Talep eğrileri daha düşük fiyatların talep edilen miktarı arttıracağının ifadesi olarak negatif bir eğime sahiptir. Mavi renkte olan Anna'nın talep eğrisi hane halkı tercihiyle belirlenen ürün piyasasındaki talebi göstermektedir. Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep Fiyat ve Talep Edilen Miktar: Talep Kanunu

16 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education talep kanunu Fiyat ve talep edilen miktar arasındaki negatif ilişkidir. Fiyat yükseldiğinde talep edilen miktar azalır. Fiyat düştüğünde ise talep edilen miktar artar. Fiyatlar yükselirken talep edilen miktarın düşmesini (ceteris paribus) fiyatlar düşerken talep edilen miktarın artmasını (ceteris paribus) beklemek akla yatkındır. Dolayısıyla talep eğrisi negatif eğime sahiptir. Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep Talep Eğrileri Negatif Eğimlidir

17 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep Fiyat ve Talep Edilen Miktar: Talep Kanunu Talep eğrisinin negatif eğime sahip olması FAYDA kavramı ile de açıklanabilir. Fayda: tüketimden elde edilen mutluluk veya tatmin. Bir üründen ard arda daha fazla tüketirsek, her bir ilave birim tüketiciye daha az tatmin verecektir. Buna ekonomide “azalan marjinal fayda” denilmektedir. Bu nedenle bir malın talep eğrisinin negatif eğimli olması beklenir. Bir hane halkının talep eğrisinin gerçek şekli (dik ve/veya eğimli olup olmamasından bağımsız olarak) hane halkının kendine özgü zevk ve tercihleri ile diğer faktörlere bağlıdır.

18 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education gelir Bir hane halkının belirli bir dönemdeki ücret, kar, faiz gelirleri, kiralar ve diğer şekillerdeki kazançlarından oluşmaktadır. Gelir bir akım değişkendir. servet veya net varlık Bir hane halkının varlıkları ile borçları arasındaki farktır ve bir stok değişkendir. Hane Halkı Talebinin Diğer Belirleyicileri Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep Gelir ve Servet

19 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education normal mallar Gelir arttığında talebi artan, gelir azaldığında talebi azalan mallardır. Örn. Sinema bileti, gömlek. düşük mallar Gelir arttığı zaman azalma eğilimi gösteren mallar. Örn. Hamburger. Gelir artınca, tüketici daha pahalı olan bonfileyi tercih edecek, hamburger talebini azaltacaktır. Hane Halkı Talebinin Diğer Belirleyicileri Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep Gelir ve Servet

20 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education ikameler Birbirleri yerine kullanılan mallardır ve birinin fiyatı yükseldiği zaman diğerinin talebi yükselmektedir. Örn. Tavuk, balık (ikisi de beyaz et) tam ikameler özdeş mallar. tamamlayıcılar veya tamamlayıcı mallar "Birlikte hareket eden" mallardır ve birinin fiyatındaki azalma diğerinin talebinde artışa neden olur (veya tersi). Örn. Araba ve Benzin Hane Halkı Talebinin Diğer Belirleyicileri Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep Diğer Mal ve Hizmetlerin Fiyatları

21 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education Tercihler Gelir, servet ve mevcut malların fiyatları hanehalkının satın alabileceği mal ve hizmetlerin kombinasyonunu belirleyen üç faktördür. Tercihlerdeki değişim piyasa davranışını açıkça ortaya koyar. Fiyat ve gelir kısıtları çerçevesinde kalınmak kaydıyla, tercihler talep eğrisini kaydırır. Fakat zevk ve tercihlerin genelleştirilmesi zordur. Bunun birinci nedeni zevk ve tercihlerin değişken olmasıdır. İkinci neden zevklerin kişiye özel olmasıdır. Hane Halkı Talebinin Diğer Belirleyicileri Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep Zevk ve Terciler

22 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education Bir hane halkının bugün almak istediği mal veya hizmet, güncel fiyat ile hane halkının cari gelir ve servetine bağlıdır. Beklentilerin talebi nasıl etkilediğine ilişkin pek çok örnek vardır. Şimdilik talebin sadece mevcut gelir, fiyatlar ve zevklerde dayalı olmadığını anlamak yeterlidir. Hane Halkı Talebinin Diğer Belirleyicileri Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep Beklentiler

23 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education TABLE 3.2 Gelirindeki Artış Nedeni ile Anna’nın Talep Çizelgesindeki Değişiklik Çizelge D 0 Çizelge D 1 Fiyat (Galon Başına) Talep Edilen Miktar (Haftalık 550$ gelir olduğunda haftalık galon miktarı) Talep Edilen Miktar (Haftalık 730$ gelir olduğunda haftalık galon miktarı) $  ŞEKİL 3.3 Gelirdeki Artış Sonucunda Talep Eğrisinin Kayması Bir malın fiyatı değiştiğinde bir malın talep eğrisi üzerinde hareket edilir. Talebi etkileyen diğer bütün faktörler talebi değiştiğinde (gelir, tercihler ve benzeri faktörler) Bu durumda fiyat ve miktar arasındaki ilişkiler değişir yani talep eğrisi kayar, burada D 0 ‘dan D 1.’e kayması durumudur. Benzin normal maldır. Talebin Kaymasına Karşılık Talep Eğrisi Üzerinde Hareket Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep

24 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education talep eğrisinin kayması Bir malın talep edilen miktarı ile fiyatı arasındaki yeni ilişki ile uyumlu olarak talep eğrisinin konumunun değişmesidir. Kayma orijinal koşullarda meydana gelen değişiklik nedeniyle olur. talep eğrisi üzerinde hareket Fiyat değişmesi nedeniyle talep edilen miktardaki değişme. Bir mal veya hizmetin fiyatındaki değişme talep edilen miktarda değişime yol açar (talep eğrisi üzerinde hareket). Gelir, tercihler veya diğer mal veya hizmetlerin fiyatlarındaki değişme talebi değiştirir (talep eğrisi kayar). Talebin Kaymasına Karşılık Talep Eğrisi Üzerinde Hareket Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep

25 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education  ŞEKİL 3.4 Talep Eğrisindeki Kaymaya Karşılık Talep Eğrisi Üzerinde Hareket Talebin Kaymasına Karşılık Talep Eğrisi Üzerinde Hareket Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep a. Gelir arttığı zaman düşük bir malın talebi sola kayar normal bir malın talebi ise safa kayar.

26 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education  ŞEKİL 3.4 Talep Eğrisindeki Kaymaya Karşılık Talep Eğrisi Üzerinde Hareket (devamı) b. Eğer hamburger fiyatı artarsa talep edilen hamburger miktarı talep eğrisi üzerinde azalış gösterir. Hamburgerin fiyatındaki artış (hamburgerin ikamesi olan) tavuğun talebini sağa (hamburgerin tamamlayıcısı olan) ketçapın talebini ise sola kaydınr. Talebin Kaymasına Karşılık Talep Eğrisi Üzerinde Hareket Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep

27 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education piyasa talebi Belirli bir dönemde bir mal veya hizmetin piyasasında alışveriş yapan bütün hanehalkları tarafından o mal veya hizmetten talep edilen toplam miktardır. Hane Halkı Talebinden Piyasa Talebine Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep

28 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education  ŞEKİL 3.5 Bireysel Talep Eğrilerinden Piyasa Talebinin Elde Edilmesi Bir piyasadaki toplam talep o piyasada alışveriş yapan hanehalklan tarafından talep edilen toplam miktardır. Yani bütün bireysel talep eğrilerinin toplamıdır. Her bir fiyattan bireysel olarak talep edilen miktarların toplamıdır. Hane Halkı Talebinden Piyasa Talebine Ürün/Çıktı Piyasalarında Talep

29 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education kâr Gelir ve maliyetler arasındaki farktır. Firmalar üretim yaparlar, bunun için işçi istihdam ederler ve materyaller satın alırlar çünkü ürettikleri ürünleri maliyetinden daha yüksek bir fiyata satacaklarına ve k â r elde edeceklerine inanırlar. Ürün/Çıktı Piyasalarında Arz

30 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education arz edilen miktar Belirli bir dönemde bir firmanın bir üründen belirli bir fiyattan satmaya istekli olduğu ve satışa sunabileceği miktarın toplamıdır. arz çizelgesi Bir firmanın bir maldan alternatif fiyatlardan satabileceği miktarları gösteren bir tablodur. Ürün/Çıktı Piyasalarında Arz Fiyat ve Arz Edilen Miktar: Arz Kanunu

31 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education Ürün/Çıktı Piyasalarında Arz Fiyat ve Arz Edilen Miktar: Arz Kanunu arz kanunu Fiyat ve arz edilen miktar arasındaki pozitif ilişkidir: Piyasa fiyatındaki bir artış arz edilen miktarda bir artışa, piyasa fiyatındaki azalış ise arz edilen miktarda bir azalışa neden olacaktır.. arz eğrisi Bir firmanın bir maldan alternatif fiyatlardan satabileceği miktarları gösteren bir grafiktir.

32 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education  ŞEKİL 3.6 Clarence Brown’ın Bireysel Arz Eğrisi Bir üretici üretmiş olduğu çıktının fiyatı yükselince o üründen daha fazla arz edecektir. Arz eğrisinin pozitif eğimlidir. Arz eğrisi kırmızı renklidir: Arz firmaların tercihleri tarafından belirlenir. Ürün/Çıktı Piyasalarında Arz Fiyat ve Arz Edilen Miktar: Arz Kanunu

33 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education Bir firmanın kâr elde edebilmesi için gelirinin maliyetlerini aşması gerekir. Üretim maliyetleri, kullanılabilir teknoloji, fiyatlar firmanın ihtiyaç duyduğu girdileri de (emek, toprak, sermaye ve enerji gibi) içeren bir kaç faktöre bağlıdır. (Teknoloji, girdi fiyatları üretim maliyetlerini etkiler) Ürün/Çıktı Piyasalarında Arz Arzın Diğer Belirleyicileri - Üretim Maliyeti

34 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education Amacı karını en üst düzeye çıkarmak olduğu kabul edilen bir firmanın arz etmek istediği çıktı veya ürün miktarının ne olacağı ile ilgili kararı aşağıdaki koşullara bağlıdır: 1. İlgili mal ve hizmetin fiyatına, 2. Sırasıyla aşağıdaki koşullara bağlı olan üretim maliyetlerine:  Üretimde kullanılan girdilerin fiyatları (emek, sermaye ve toprak).  Üretimde yararlanılabilecek olan teknolojiler. 3. İlgili ürünlerin fiyatlarına. Ürün/Çıktı Piyasalarında Arz Arzın Diğer Belirleyicileri İlgili Malların Fiyatları

35 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education arz eğrisi üzerinde hareket Fiyattaki bir değişim sonucunda arz edilen miktardaki değişmesidir. arz eğrisinin kayması Bir malın arz edilen miktarı ile fiyatı arasındaki yeni bir ilişkiye bağlı olarak arz eğrisinin konumunun değişmesidir. Kayma orijinal koşullardaki değişim nedeniyle ortaya çıkar. Ürün/Çıktı Piyasalarında Arz Arz Eğrisini Kaymasına Karşılık Arz Eğrisi Üzerinde Hareket

36 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education TablO 3.4 Hastalıklara Karşı Dirençli Yeni Tohum Türünün Geliştirilmesi Nedeniyle Soya Fasulyesi Arz Çizelgesindeki Kayma Çizelge S 0 Çizelge S 1 Fiyat (Kile Başına) Arz Edilen Miktar (Eski Tohum Kullanımıyla Yıllık Kile Miktarı) Arz Edilen Miktar (Yeni Tohum Kullanımıyla Yıllık Kile Miktarı) $ , ,00023, ,00033, ,00040, ,00054, ,00054,000  ŞEKİL 3.7 Hastalıklara Karşı Dirençli Yeni Tohum Türünün Geliştirilmesi Nedeniyle Soya Fasulyesi Arz Eğrisindeki Kayma Bir ürünün fiyatı değiştiği zaman arz eğrisi üzerinde hareket edilir ve arz edilen miktar artar veya azalır. Arzı etkileyen diğer faktörler değiştiği zaman arz eğrisi kayar. Ürün/Çıktı Piyasalarında Arz Arz Eğrisini Kaymasına Karşılık Arz Eğrisi Üzerinde Hareket

37 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education Talebe benzer şekilde arz eğrisi üzerinde hareket (arz edilen miktardaki değişim) ile arz eğrisinin kayması (arzdaki değişim) arasındaki farklılık çok önemlidir: Bir mal veya hizmetin fiyatındaki değişim arz edilen miktarı (arz eğrisi boyunca hareket) değiştirir. Maliyetler, girdi fiyatları, teknoloji veya ilgili mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişme ise arzı değiştirir (arz eğrisinin kayması). Ürün/Çıktı Piyasalarında Arz Arz Eğrisini Kaymasına Karşılık Arz Eğrisi Üzerinde Hareket

38 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education piyasa arzı Bir dönem içerisinde bütün üreticiler tarafından arz edilen toplam miktardır.. Ürün/Çıktı Piyasalarında Arz Bireysel Arz Eğrisinden Piyasa Arzının Elde Edilmesi

39 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education  ŞEKİL 3.8 Firmaların Bireysel Arz Eğrilerinden Piyasa Arzının Elde Edilmesi Piyasadaki toplam arz, piyasada bulunan bütün firmalar tarafından arz edilen toplam miktardır. Supply in Product/Output Markets From Individual Supply to Market Supply

40 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education denge Arz edilen miktar ile talep edilen miktarın eşit olduğu durumdur. Dengede fiyatın değişme eğilimi yoktur. talep fazlası veya kıtlık Mevcut fiyatlarda talep edilen miktarın arz edilen miktardan daha büyük olmasıdır. Piyasa Dengesi Talep Fazlası

41 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education Talep edilen miktar arz edilen miktardan fazla olduğunda fiyat yükselmeye başlar. Bir piyasada fiyatlar yükseldiğinde talep edilen miktar ve arz edilen miktarın eşit olduğu bir denge oluşuncaya kadar talep edilen miktar düşer ve arz edilen miktar artar.  ŞEKİL 3.9 Talep fazlası veya Kıtlık Kile başına 1.75 $’lık fiyattan talep edilen miktar arz edilen miktarı aşmaktadır. Talep fazlası olduğunda fiyatlar yükselmeye başlar. Talep fazlası ortadan kalkıp talep edilen miktar arz edilen miktara eşitlendiğinde piyasa dengesi oluşur. Bu örnekte denge fiyatı 2.50 $ ve denge miktarı kiledir. Piyasa Dengesi Talep Fazlası

42 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education arz fazlası veya fazla Mevcut fiyatlarda arz edilen miktarın talep edilen miktardan daha büyük olmasıdır. Piyasa Dengesi Arz Fazlası

43 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education Mevcut fiyatlardan arz edilen miktar talep edilen miktardan büyük olduğunda fiyat düşmeye başlar. Fiyatlar düştüğünde muhtemelen arz edilen miktar azalacak ve talep edilen miktar arz edilen miktara eşitlendiği denge fiyatına ulaşıncaya kadar yükselecektir.  ŞEKİL 3.10 Arz Fazlası veya Fazla 3.00 $’lık fiyatta arz edilen miktar talep edilen miktarı kile aşmaktadır. Arz fazlası fiyatın düşmesine neden olmuştur.. Piyasa Dengesi Arz Fazlası

44 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education Arz ve talep eğrileri kaydığında denge fiyatı ve miktarı değişir.  ŞEKİL 3.11 Kahve Piyasası: Arz Eğrisinde Bir Kayma ve Sonrasındaki Fiyat Ayarlaması Dondurucu soğuklardan önce kahve piyasasındaki denge fiyatı birim başına 1.20 $’dır. Bu fiyatta talep edilen miktar arz edilen miktara eşittir. Dondurucu soğuklar arz eğrisini sola kaydırır ve denge fiyatı 2.40 $’ a yükselir. Piyasa Dengesi Dengenin Değişmesi

45 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education  ŞEKİL 3.12 X Ürünü İçin Arz ve Talebin Kaymasının Örnekleri Piyasa Dengesi Dengenin Değişmesi

46 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education 1.Talep eğrisi bir hane halkının veri fiyattan (bir üründen istediği kadar alma olanağı varken) ne kadar mal alacağını gösterir Arz eğrisi ise bir firmanın veri fiyattan (istediği kadar mal satma olanağı varken) ne kadar mal satacağını göstermektedir. 2.Talep edilen miktar ve arz edilen miktar her zaman gün, ay veya yıl gibi zaman dilimleri baz alınıp dönemlik olarak ifade edilir. 3.Mal talebi fiyat, hane halkının gelir ve serveti, diğer mal ve hizmetlerin fiyatı, zevk ve tercihler ve beklentiler tarafından belirlenir. Aşağıda mal piyasalarındaki arz ve talebin nasıl çalıştığı ile ilgili bazı önemli noktalar yer almaktadır: Mal Piyasalarından Talep ve Arz: Bir Tekrar

47 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education 4.Mal arzı fiyat, üretim maliyeti, ilgili malların fiyatları tarafından belirlenir. Üretim maliyetleri ise girdi fiyatları ile kullanılabilir üretim teknolojisi tarafından belirlenir. 5.Arz eğrisi ve talep eğrisi üzerinde hareket ile bu eğrilerin kayması arasındaki farklılığa dikkat edilmelidir. Bir malın fiyatı değiştiği zaman talep edilen ve arz edilen mal miktarı değişir yani eğri üzerinde hareket edilir. Diğer faktörler değiştiği zaman ise eğri kayar veya konumu değişir. 6.Piyasa dengesi sadece mevcut fiyattan arz edilen miktar talep edilen miktara eşit olduğunda gerçekleşir. Aşağıda mal piyasalarındaki arz ve talebin nasıl çalıştığı ile ilgili bazı önemli noktalar yer almaktadır: Mal Piyasalarından Talep ve Arz: Bir Tekrar

48 of 50 PART I Introduction to Economics © 2012 Pearson Education 2006’da Baltimore’da yayınlanan günlük bir gazetenin ortalama fiyatı 0.50 $ idi. 2007’de ise ortalama fiyatlar 0.75 $’a yükselmiştir Gazete Fiyatları Neden Yükseliyor? U Y G U L A M A D A İ K T İ S A T