DESTAN

Yunanca “epope” kelimesinden gelmiş olan destan olağanüstü ile gerçeği, efsane ile tarihi kaynaştırarak milletlerin hayatında büyük yankılar uyandırmış bir kahramanın veya tarihi bir olayın millet hafızasında ortak ifadelerle zenginleştirilip, nesilden nesile aktarılmasıyla ortaya konulmuş uzun manzum eserlerdir.

Bütün dünya edebiyatında olduğu gibi Türk edebiyatında da ortaya konulan ilk edebi ürünler destanlardır. Türk edebiyatı dünya edebiyatları içerisinde destan türü bakımından en zengin edebiyattır. Anonim olan destanların yazarı millettir ve uzun yıllar boyunca ağızdan ağıza dolaşmak suretiyle oluşmuşlardır.

Destanlar milletleri, toplumları derinden etkileyen tarihi önem arz eden doğal afet, savaş, göç, yangın gibi önemli olayları konu edinirler. Türk destanlarında genellikle kainatın, insanın,kadının ve erkeğin yaradılışını; Türk milletinin doğuşunu; Türk devletlerinin kuruluşunu, yıkılışı, zaferi, yenilgisi işlenmiştir.

Destanlar manzum hikayelerdir Destanlar manzum hikayelerdir. Çok azda olsa içinde nesir parçalarına da yer verilir. Bu yüzden destanlar nazım-nesir karışık yazılır. Olağanüstü olayların ele alındığı destanların kişi kadrosu olağanüstü olmakla birlikte lider ve kurtarıcı rollerini de üstlenirler. Destanlarda zaman akışı çok hızlıdır. Bazı destanların geçtiği yer ve zaman bilinmemektedir.

Destanların Oluşma Sürecinin Üç Aşaması Vardır: Milleti derinden etkileyen bir olayın ya da idealize edilmiş bir karamanın ortaya çıkış safhası. ÇEKİRDEK Millette derin iz bırakan olay yada kişilerin uzun bir zaman dilimi içinde ağızdan ağza anlatılarak, halkın ortak malı haline gelmeye başladığı safhadır. YAYILMA Dilden dile anlatılan destanın bir şair tarafından destan kurallarına uygun olarak bir araya getirilmesi derlenme safhasıdır. Derleyici destanın yazarı değil sadece anlatılanları yazıya geçiren kişidir. DERLEME

DESTANLAR TEMEL OLARAK İKİYE AYRILIR 1) DOĞAL DESTANLAR 2)YAPAY DESTANLAR Yazarı olmayan ve bir derleyici tarafından kaleme alınmış destanlardır. Halk tarafından oluşturulmuşlardır . Bu yüzden anonimlerdir. Yakın zamanda meydana gelmiş bir tarihi olayın destan kurallarına göre bir yazar ya da şair tarafından yazılmasıdır.

DOĞAL TÜRK DESTANLARI A) İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK DESTANLARI ALTAY- YAKUT DESTANI Yaradılış Destanı Şu Destanı Alp Er Tunga Destanı SAKALAR DÖNEMİ DESTANLARI Atilla Destanı Oğuz Kağan Destanı HUN DÖNEMİ DESTANLARI Ergenekon Destanı Bozkurt Destanı GÖKTÜRK DÖNEMİ DESTANLARI Göç Destanı Türeyiş Destanı UYGUR DÖNEMİ DESTANLARI SİYENPİ DESTANI

B) İSLAMİYETİN KABULÜNDEN SONRAKİ DESTANLAR ABDÜLKERİM SATUK BUĞRA HAN DESTANI MANAS DESTANI CENGİZ HAN DESTANI EDİGE DESTANI SEYİD BATTAL GAZİ DESTANI DANİŞMEND GAZİ DESTANI KÖROĞLU DESTANI

TÜRK EDEBİYATINDA YAPMA DESTANLAR SELÇUKNAME GENÇ OSMAN DESTANI ÜÇ ŞEHİTLER DESTANI ÇANAKKALE ŞEHİTLERİNE ATATÜRK KURTULUŞ SAVAŞINDA KUVAYİ MİLLİYE DESTANI YAZICIOĞLU KAYIKÇI KUL MUSTAFA FAZIL HÜSNÜ DAĞLARCA MEHMET AKİF ERSOY CAHİT KÜLEBİ NAZIM HİKMET RAN

DÜNYA EDEBİYATINDAN DOĞAL DESTANLAR YUNAN İRAN FİN RUS HİNT ALMAN FRANSIZ SÜMER İSPANYOL JAPON İlyada, Odessa(Homeros) Şehname(Firedevsi) Kalevela(Lönnort) İgor Maharabat-Ramayana Nibelungen Chanson de Roland Gılgamış Le Cid Şinto

DÜNYA EDEBİYATINDAN YAPMA DESTANLAR KAYBOLMUŞ CENNET KURTARILMIŞ KUDÜS İLAHİ KOMEDYA CANÖSES ÇILGIN ORLANDO AENEİS HENRİADE Milton yazmış- İnglizlere ait Tasso yazmış-İtalyanlara ait Dante yazmış-İtalyanlara ait Oslusiades yazmış-Portekizlilere ait Ariosta yazmış- İtalyanlara ait Vergilius yazmış- Latinlere ait Voltaire yazmış- Fransızlara ait