TÜBİTAK-BİDEB Biyoloji Öğretmenlerine Proje Danışmanlığı Eğitimi Çalıştayı 28 Ocak - 04 Şubat 2013 Antalya

GRUP PAMFİLY ( A ) PROJENİN ADI ANTALYA BÖLGESİNDE YETİŞEN LOKAL ENDEMİK Colchicum baytopiorum, RELİKT ENDEMİK Dorystoeachas hastata VE TÜKETİMİ YAYGIN OLAN Crithmum maritimum BİTKİLERİNİN ANTİBAKTERİYEL ETKİSİNİN TESPİTİ PROJE EKİBİ Ali CEBESOY- Ali Dilmen Anadolu Lisesi/SAKARYA Mustafa ÖZEL -Üsküdar Çağrıbey Anadolu Lisesi/İSTANBUL Özlem ATICI -Mustafa Hakan Güvençer Anadolu lisesi/ANKARA PROJE DANIŞMANI PROF.DR. AYSUN ERGENE

PROJENİN AMACI Antalya Bölgesinde yetişen lokal endemik Colchicum baytopiorum, relikt endemik Dorystoeeachas hastata ve tüketimi yaygın olan Crithmum maritimum bitkilerinin alkol özütlerinin, antibakteriyal etkisinin tespiti amaçlanmıştır.

HİPOTEZ Colchicum baytopiorum, Dorystoeeachas hastata ve Crithmum maritimum bitkilerinin alkol özütlerinin antibakteriyal etkisi vardır.

GİRİŞ Son yıllarda maliyetlerin artışı ve antibiyotiklere karşı mikroorganizmaların direncinin artması sentetik ilaçlara karşı ilgiyi azaltmıştır. Bu durum ilaç sanayinin doğal bitkileri potansiyel kaynak olarak görmesini sağlamıştır.

Antalya yöresinden toplanan Crithmum maritimum, Dorystoechas hastata, Colchicum baytopiorum bitkilerinin bu amaçla kullanılıp kullanılamayacağı deneysel olarak araştırılmış, bu bitkilerin antibakteriyal etki düzeyleri incelenmiş ve elde edilen sonuçlar literatür ile karşılaştırılıp bir değerlendirme yapılmıştır.

Crithmum maritimum Etli ve sulu olan yaprakların 2-3 cm uzunluğunda, 0.6 cm genişliğinde, çiçeklerinin ise sarımsı veya yeşilimsi beyaz,yenilen taze yaprakların tadı deniz suyunun etkisiyle hafif tuzlu ve baharatlıdır.

Dorystoechas hastata Kserofilik karakterli maki elemanları arasında Akdeniz tipi iklime sahip alanlarda, kalker ana kaya üzerinde kum, balçıklı kum, toprak tipinin hakim olduğu alanlarda yayılış gösterir.

Colchicum baytopiorum Pinus makilikleri, açık alanlardaki kalker kayalıklar arasında, demirce zengin kızıl topraklarda 50 – 1200 m de yetişir. Romatizmal hastalıklar, gut gibi hastalıklarda kullanılmaktadır.

Staphylococcus aureus Pigmentli, fakültatif anaerop çoğunlukla aerop üreyen,koagülaz ve hemoliz pozitif, mannitol, sükroz, maltoz, trehaloz ‘dan asit yapabilen % 10 NaCl’ de üreyebilen, α- toksin üreten, sporsuz, hareketsiz ve kapsülsüz bir bakteridir.

Escherichia coli 19. yüzyıldan beri bağırsak kaynaklı patojenlerin indikatörü olarak kullanılmaktadır yılından sonra E.coli bakterisinin patojenik / toksijenik suşlarının bulunduğu ve ölüme neden olduğu belirlenmiştir.

YÖNTEM BİTKİLERİN LOKASYONLARI Dağ çayı olarak bilinen Dorystoeeachas hastata (Lokasyon: Antalya Muratpaşa Yeşilbahçe mh.Antalya Narenciye araştırma enstitüsü yakını bahçe içi 50 m, )

BİTKİLERİN LOKASYONLARI Kaya koruğu olarak bilinen Crithmum maritimum (Lokasyon: Antalya Muratpaşa –Lara –örnek köy arası-deniz kenarındaki kalkerli- hareketli kayalık alanlar, 2m, )

BİTKİLERİN LOKASYONLARI Baytop çiğdemi olarak bilinen Colchicum baytopiorum (Lokasyon: Antalya Konyaaltı; Deveboynu- Kaplankapanı mevkii arası, 70 m, )

Mikroorganizmalar Çalışmada kullanılan mikroorganizma Escherichia coli ATCC kültürü ve Staphylococcus aureus ATCC kültürü, Kırıkkale Üniversitesi Merkezi Araştırma Laboratuarı’ndan saf kültür halinde hazır olarak temin edilmiştir.

Üreme Ortamları Çalışmada mikroorganizmaların üretilmesi için hazır Müller-Hinton Agar besiyeri olarak kullanılmıştır.

ÖZÜT ÇIKARMA HAZIRLIKLARI Uygun habitat ve lokasyonlardan toplanan bitkisel ürünlerin, çalışmamızın metodolojisine uygun olarak etken madde yoğunluğunun yüksek değerlerde olduğu yaprakları kullanılarak yürütülmüştür

Özütlerin Hazırlanması Toplanan bitkilerin yaprakları ana bitkiden ayrılarak ayrı ayrı cam bardaklara konulmuş, daha sonra bitki yaprakları havanlarda ezildikten sonra numaralandırılmış cam bardaklara aktarılmış, bitki özütlerinin üzerlerine onar mililitre %70’lik Etil alkol ilave edilmiştir. Hazırlanan bitki özütlerinin ağzı karton kapakla kapatılarak 6 saat oda sıcaklığında bekletilmiştir.

Disklerin Hazırlanması 6 mm çapında hazırlanan disklere hazırlanan özütler emdirilmiştir. Muller- Hinton Agar besi yerine ayrı ayrı Escherichia coli, Staphylococcus aureus ekilmiştir.

Petri kapları ters çevrilerek disklerin yerleştirileceği yerler numaralandırılmıştır. Steril şartlara uyularak alkol özütleri emdirilmiş diskler üst üste dizilmiş ve düzgün bir şekilde petri kaplarına yerleştirilmiştir

Petriler yaklaşık 37 o C’de hazırlanan uygun ortamda 18 saat inkube edilmiştir

SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

SONUÇLAR VE TARTIŞMA Farklı Bitkilerden Alınan Yaprak Özütlerinin E.coli Bakterisi Üzerine Etkisi Bu çalışmada E.coli bakterisinin Crithmum maritimum bitkisinin yaprak özütüne duyarlılığının Dorystoechas hastata ve Colchicum baytopiorum bitkilerine göre daha fazla olduğu tespit edilmiştir Bitki Yaprak Özütlerinin E.coli üzerine etkisi (Değerler üç çalışmanın ortalamasıdır.) Bitki Yaprak Özütlerinin E.coli üzerine etkisi

Farklı Bitkilerden Alınan Yaprak Özütlerinin S.aureus Bakterisi Üzerine Etkisi Bu çalışmada S.aureus bakterisinin Dorystoechas hastata ve Crithmum maritimum bitkilerinin yaprak özütlerine duyarlılığının yüksek olduğu, Colchicum baytopiorum bitkisi yaprak özütüne ise dirençli olduğu tespit edilmiştir. Bitki Yaprak Özütlerinin S.aureus üzerine etkisi (Değerler üç çalışmanın ortalamasıdır.) Bitki Yaprak Özütlerinin S.aureus üzerine etkisi

Yashodharan (2002) yaptığı çalışmada E.coli ‘nin Crithmum maritimum ekstraktına karşı duyarlı, S. aureus’ a karşı dirençli olduğunu saptamıştır. Ruberto ve ark. (2000) ise S. aureus’un Crithmum maritimum ekstraktına karşı dirençli olduğunu ifade etmiştir

Laetitia Meot – Duros (2008) çalışmasında, Crithmum maritimum türünün E. coli üzerine etkili olduğunu tespit etmiştir.

Elde ettiğimiz 3 bitki ekstraktının E.coli bakterisine etkisi literatür çalışmalarıyla uyumluluk gösterirken, S. aureus ile yapılan çalışmalarla uyumlu bulunmamıştır.

Yapılan literatür taramalarında Dorystoechas hastata ve Colchicum baytopiorum türlerinin antibakteriyal etkisi ile ilgili herhangi bir yayına rastlanmamıştır

Yaptığımız çalışmada Antalya bölgesinde endemik olarak yetişen çiğdem, dağ çayı ve halk arasında kullanımı yaygın olan kaya koruğunun antibakteriyal etkisi, oluşturduğumuz laboratuvar ortamında saptanmıştır.

Literatür tarama çalışmalarımız özellikle bu bölgede endemik olarak yetişen Dorystoechas hastata (Dağ çayı) ve Colchicum baytopiorum (Baytop çiğdemi) bitkilerinin antibakteriyal etkilerinin yeterli sayıda çalışılmadığını göstermiştir.

Farklı türde patojen mikroorganizmalar kullanılarak bu bitkilerin antibakteriyal etkisinin daha ayrıntılı araştırılması gerektiği konusunda, bu çalışmanın bir kaynak olabileceğini düşünmekteyiz.

TEŞEKKÜR Biyoloji çalıştayının gerçekleştirilmesi sırasında maddi destek sağlayan TÜBİTAK’a, projelerin her aşamasında bizden desteğini esirgemeyen Proje Yöneticisi Prof.Dr.Semra MİRİCİ’ye, Bize her konuda yardımcı olan Yrd. Doç. Dr. Memduh Sami TANER’ e, çalışmalarımız sırasında bize danışmanlık yapan Prof.Dr.Aysun ERGENE’ye, zor zamanlarımızda hep bizimle olan ve bize terapi uygulayan Öğr. Gör. Tülin Tümtürk YILMAZ’ a, bu çalıştayda projemize bilgileri ile katkı sağlayan ve materyal toplanmasına yardımcı olan Yrd. Doç. Dr. Gökhan DENİZ’ e, bu çalıştayda projemize bilgileri ile katkı sağlayan Doç. Dr. Tahir ATICI’ ya, bize sunu yapan Prof. Dr.Orhan ARSLAN’ a, Yrd. Doç. Dr. Mustafa DOĞRU’ya, Doç. Dr. Mehmet KÜÇÜK’e, Yrd. Doç. Dr. Güçlü ŞEKERCİOĞLU’na, Doç. Dr. Hünkar KORKMAZ’a, Dr. Evren CAPPELLARO’ya, Teknik desteklerini esirgemeyen Uğur ATİK’e, Gülnaz ALKAN’a, İpek PİRPİROĞLU’na ve beraber çalıştığımız arkadaşlarımıza teşekkür ederiz.

KAYNAKÇA Baytop, Turhan. Türkiye'de Bitkiler İle Tedavi. İstanbul : Nobel Yayınevi, Pırıldar, Sevda. Colchicum baytopiorum C.D. BRICKELL üzerinde farmakognozik araştırmalar. İstanbul : s.n., İstanbul Üniveristesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi. Yılmaz, Gülçin. Dorystoechas hastata’ nın ( Lamiaceae ) biyolojik ve ekolojik özellikleri. Eskişehir : s.n., Anadolu üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Urbaş, Cengiz. Silifke Yöresinde Yetişen Bazı Ürünlerin Geleneksel Hazırlama,Saklama, Tüketim Şekillerinin Saptanması. Konya : Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. C21E6B7DB [Çevrimiçi] [Alıntı Tarihi: 03 Şubat 2013.] Heperkan, Dilek. Koliform ve Escherichia coli: Özellikleri, Tipleri, Son gelişmeler ve Test yöntemleri. [dü.] Kimya Metalurji Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü İTÜ. İstanbul : s.n. Bauer, A. W., D. M. Perry, and W. M. M. Kirby. Single disc antibiotic sensitivity. s.l. : A.M.A. Arch. Intern. Med, s Cilt 104. Yashodharan Kumarasamy, Philip John Cox, Marcel Jaspars, Lutfun Nahar. Screening seeds of Scottish plants for antibacterial activity. s.l. : Journal of ethnohharmacology, s Laetitia Meot-Duros, Ga¨etan Le Floch, Christian Magn´e. Radical scavenging, antioxidant and antimicrobial activities of halophytic species. s.l. : Journal of ethnopharmacology, s Cilt

GRUP PAMFİLYA VE DAPHNE

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER