AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ Arş. Grv. Sena COŞKUN I. Uluslararası Yeni Medya ve Kadın Sempozyumu Mayıs 2014, Uşak/TÜRKİYE

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ 1. Radyo ve Televizyon Yayınlarında Kadının Temsili 2. Son Hukuki Düzenlemeler a.Ulusal Düzenlemeler b.Uluslararası Düzenlemeler 3. Sonuç 2 Sunum İçeriği I. Uluslararası Yeni Medya ve Kadın Sempozyumu Mayıs 2014, Uşak/TÜRKİYE

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ 3 Özellikle ahlak ağırlıklı kültürel kodlar ön plana çıkarılmakta. Böylece medya kendi gerçekliğini süreklilik içerisinde üretmektedir.  3. Sayfa/Magazin nesnesi (Kurban ya da cani)  Cinsel nesne  Anne, eş, fedakar Kadın  Aktivist  Konu mankeni  Erkeklerle eşit temsil -Medyada Kadınların Temsil Biçimleri Araştırması (H. Uğur Tanrıöver ve Diğerleri: 2008) Radyo ve Televizyon Yayınlarında Kadının Temsili I. Uluslararası Yeni Medya ve Kadın Sempozyumu Mayıs 2014, Uşak/TÜRKİYE

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ 4 "Medya, şiddeti toplumsal bir sorun olarak değil adli bir vaka olarak görüyor; haberlerin % 87’sinde (kurban kadınsa) saldırganın değil kurbanın fotoğraflarına yer verilerek kurbana ikinci bir darbe daha vuruluyor. ‘Kırık kol, mor göz, patlak kafa’ gibi kadınlarda ortaya çıkan bedensel tahribata ilişkin ifadelerin haberlerde yer alma oranı yüzde 13.7 iken ‘stres, depresyon ve bunalım’ gibi ruhsal tahribata ilişkin kavramlar haberlerin sadece yüzde 2.9’unda yer bulabiliyor." -Mine Gencel Bek-A. Altun,”Gazete Haberlerinde Aile İçi Şiddet Araştırması, Ankara Üniversitesi, İletişim Fakültesi, 2009  Cinsiyetçi bir haber dili kullanılıyor.  Suç ya da suçlu değil, daha çok suça maruz kalan kadın, cinsiyetçi önyargılarla yargılanıyor.  Kadınlara yönelik suçlar, magazinleştirerek ve pornografik röntgenciliği besleyecek şekilde reyting/izlenirlik malzemesine dönüştürülüyor. Radyo ve Televizyon Yayınlarında Kadının Temsili I. Uluslararası Yeni Medya ve Kadın Sempozyumu Mayıs 2014, Uşak/TÜRKİYE

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ 5

6

sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun: (2011) m.8: (1) Medya hizmet sağlayıcılar, yayın hizmetlerini kamusal sorumluluk anlayışıyla bu fıkrada yer alan ilkelere uygun olarak sunarlar. Yayın hizmetleri; cinsiyet b) Irk, dil, din, cinsiyet, sınıf, bölge ve mezhep farkı gözeterek toplumu kin ve düşmanlığa tahrik edemez veya toplumda nefret duyguları oluşturamaz. cinsiyet e) Irk, renk, dil, din, tabiiyet, cinsiyet, özürlülük, siyasi ve felsefi düşünce, mezhep ve benzeri nedenlerle ayrımcılık yapan ve bireyleri aşağılayan yayınları içeremez ve teşvik edemez. n) Müstehcen olamaz. s) Toplumsal cinsiyet eşitliğine ters düşen, kadınları yönelik baskıları teşvik eden ve kadını istismar eden programlar içeremez. ş) Şiddeti özendirici veya kanıksatıcı olamaz. Ulusal Düzenlemeler I. Uluslararası Yeni Medya ve Kadın Sempozyumu Mayıs 2014, Uşak/TÜRKİYE

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun: m.9: (6) Ticari iletişim, 8. maddede belirlenen esas ve ilkeler saklı kalmak kaydıyla; Cinsiyet b) Cinsiyet, ırk, renk veya etnik köken, tabiiyet, din, felsefi inanç veya siyasi düşünce, özürlülük, yaş ve herhangi bir ayrımcılığı içermemek veya teşvik etmemek, d) Kadınların istismarına yönelik olmamak zorundadır. Ulusal Düzenlemeler I. Uluslararası Yeni Medya ve Kadın Sempozyumu Mayıs 2014, Uşak/TÜRKİYE

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ 10 Yayın Hizmeti Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik m.8: (1) Medya hizmet sağlayıcılar, yayın hizmetlerini kamusal sorumluluk anlayışıyla bu fıkrada yer alan ilkelere uygun olarak sunarlar. Yayın hizmetleri; cinsiyet b) Irk, dil, din, cinsiyet, sınıf, bölge ve mezhep farkı gözeterek toplumu kin ve düşmanlığa tahrik edemez veya toplumda nefret duyguları oluşturamaz. cinsiyet e) Irki renk, dil, din, tabiiyet, cinsiyet, özürlülük, siyasi ve felsefi düşünce, mezhep ve benzeri nedenlerle ayrımcılık yapan ve bireyleri aşağılayan yayınları içeremez ve teşvik edemez. n) Müstehcen olamaz. Cinsel duyguları sömürmeye yönelik, bireyleri cinsel meta olarak gösteren insan bedenini cinsel tahrik unsuruna indirgeyen, toplumsal yaşam alanı içinde sergilenemeyecek mahrem söz ve davranışlar içeren, toplumda yaşayan bireylerin ar ve utanma duygularını örseleyen ve cinsel isteklerini tahrik ve istismar eder nitelikte olamaz. s) Toplumsal cinsiyet eşitliğine ters düşen, kadınlara yönelik baskıları teşvik eden, kanıksatan ve kadını istismar eden programlar içeremez. Törenin toplumda kadına karşı bir baskı aracı gibi kullanılmasını teşvik edemez. ş) Şiddeti özendirici veya kanıksatıcı olamaz. Saldırgan davranış ve tutumların öğrenilmesine, şiddete karşı duyarsızlaşmaya ve şiddeti normalleştirmeye neden olamaz. Haber bültenlerinde veya haber programlarında şiddet unsuru taşıyan ses ve görüntüler süresi gereğinden uzun tutularak, tekrara başvurularak ya da gerçekliğiyle oynanarak haber niteliği dışında yayınlanamaz. Şiddeti olumlayan yorum ve ifadelere yer verilemez. Ulusal Düzenlemeler I. Uluslararası Yeni Medya ve Kadın Sempozyumu Mayıs 2014, Uşak/TÜRKİYE

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ 11 Yayın Hizmeti Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik m.9: (6) Ticari iletişim, 8. maddede belirlenen esas ve ilkler saklı kalmak kaydıyla; Cinsiyet b) Cinsiyet, ırk, renk veya etnik köken, tabiiyet, din, felsefi inanç veya siyasi düşünce, özürlülük, yaş ve herhangi bir ayrımcılığı içermemek veya teşvik etmemelidir. Tanıtımı yapılan ürün, hizmet veya imajda, kadın bedeni cinsel bir meta olarak kullanılmamalıdır d) Kadınların istismarına yönelik olmamalıdır. Tanıtımı yapılan ürün, hizmet veya imajda, kadın bedeni cinsel bir meta olarak kullanılmamalıdır. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevlerine İlişkin Yönerge m.26: e) Genel Müdürlük, kadın ve medya konusunda çalışmalar yapmakla yükümlüdür. Ulusal Düzenlemeler I. Uluslararası Yeni Medya ve Kadın Sempozyumu Mayıs 2014, Uşak/TÜRKİYE

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ 12 Yayıncılık Etik İlkeleri Sözleşmesi RTÜK ile TVYD arasında imzalanan Sözleşmede yer alan ilkeler arasında - Şiddeti teşvik etmemeye ve meşrulaştırmamaya özen göstermek, - Kadınların sorunlarına duyarlı olmak ve kadınları nesneleştirmekten kaçınmak, cinsiyet - Yayınlarda ırk, renk, dil, din ve cinsiyet ayrımcılığına, aşağılama ve önyargılara yer vermemek bulunmaktadır.  5187 sayılı Basın Kanunu  5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun  Basın Konseyi Basın Meslek İlkeleri  Medya Derneği Türkiyeli Gazeteciler İçin Etik İlkeler  Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi – Gazetecinin Doğru Davranış Kuralları Ulusal Düzenlemeler I. Uluslararası Yeni Medya ve Kadın Sempozyumu Mayıs 2014, Uşak/TÜRKİYE

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ sayılı Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Kararı-2010 Medyadaki kalıplaşmış cinsel yargıların ele alındığı kararda yapılan tespitlere göre kadınlar, kalıplaşmış yargıların kurbanı olarak medyada çok az temsil edilmektedir. Kadın ve erkeği geleneksel kabul edilmiş rollere hapseden medyadaki bu kalıplaşmış cinsel yargıların sürekliliği, cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına engel olmaktadır. Demokrasinin vazgeçilmez bir parçası olarak medya, insan haysiyetine saygıyı, her türlü ayrımcılıkla mücadeleyi ve kadınla erkek arasındaki eşitliği teşvik etme konusunda sorumluluğa sahiptir. Bu doğrultuda meclis, üye devletlerden kalıplaşmış cinsel yargılarla mücadeleyi amaçlayan hükümleri ilgili yasalarına dahil etmesini; eşitliği sağlayıcı ve ayrımcılığı engelleyici çalışmalar konusunda düzenleyici veya özdenetimli medya otoritelerini teşvik etmesini; kalıplaşmış imajlar ve cinsiyetçi tavırlarla baş etmeyi amaçlayan programlara önem vermesini beklemektedir. Üye devletlerin, ulusal parlamentoların ve medyanın cinsiyet eşitliğinin sağlanması için önlemler alması gerektiğini belirtmektedir. Uluslararası Düzenlemeler I. Uluslararası Yeni Medya ve Kadın Sempozyumu Mayıs 2014, Uşak/TÜRKİYE

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ 14 AB Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi-2010 cinsiyet - Yönergede bütün görsel-işitsel medya hizmetlerine uygulanabilecek hükümler arasında "üye devletler, uygun araçlarla kendi yargı yetkileri altındaki sağlayıcılar tarafından sağlanan görsel-işitsel medya hizmetlerinin ırk, cinsiyet, din veya milliyete dayalı nefreti kışkırtma içermemesini sağlayacaklardır" hükmü yer almaktadır. cinsiyete - Yönerge’ye göre görsel-işitsel ticari iletişim; insan onuruna saygıyı ihlal etmemeli ve ırk veya etnik orijin, milliyet, din veya inanç, bedensel engellilik, yaş ve cinsiyete dayalı herhangi bir ayrımcılığı içermemeli veya teşvik etmemelidir. - Avrupa Parlamentosu’na göre Yönerge ile insan onurunun korunması gibi genel çıkar amacının yüksek düzeyde korunması sağlanmalıdır. Uluslararası Düzenlemeler I. Uluslararası Yeni Medya ve Kadın Sempozyumu Mayıs 2014, Uşak/TÜRKİYE

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ 15 Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi-2011 m.14-Eğitim: Kadın-erkek eşitliği, kalıplaştırılmamış toplumsal cinsiyet rolleri, karşılıklı saygı, kişisel ilişkilerde şiddet içermeyen çatışma çözümleri, kadına yönelik toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve kişisel bütünlük hakkı gibi konuların medyada desteklenmesi amacıyla gerekli adımların atılması gereği belirtilmektedir. m. 17-Özel Sektör ve Medyanın Katılımı: Devletlerin, özel sektör, bilgi ve iletişim teknolojisi sektörü ve medyayı ifade özgürlüğüne ve onların bağımsızlığına gerekli saygıyı göstererek, kadına yönelik şiddetin önlenmesi ve onların onuruna duyulan saygının arttırılması amacıyla politika hazırlanmasına ve uygulanmasına katılmaları ve yönergeler ile özdenetim standartları oluşturmaları hususunda teşvik etmesine vurgu yapılmaktadır. Uluslararası Düzenlemeler I. Uluslararası Yeni Medya ve Kadın Sempozyumu Mayıs 2014, Uşak/TÜRKİYE

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ 16  BM Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW)  Avrupa Sınır Ötesi Televizyon Sözleşmesi-1992  Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu-1995  Pekin +5 Siyasi Bildirgesi ve Sonuç Belgesi-2000  1557 sayılı Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Kararı-2007  1799 sayılı Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Tavsiye Kararı-2007 Uluslararası Düzenlemeler I. Uluslararası Yeni Medya ve Kadın Sempozyumu Mayıs 2014, Uşak/TÜRKİYE

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ I. Uluslararası iletişim Bilimi ve Medya Çalışmaları Kongresi Mayıs 2014, Kocaeli/TÜRKİYE17 MEDYANIN ARTAN İLGİSİ Televizyon ve Gazete Haberleri Diziler Tartışma Programları Kadına Yönelik Şiddete Son Köşeleri Alo Şiddet Hatları

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ 18  Kadınların düşük statülü ve sadece cinsellik odaklı sunumunun terk edilerek hayatın her alanında "kadın" oldukları için değil "birey" oldukları için başarılarının yansıtılması gerekmektedir.  Sadece görsel ve işitsel medya hizmet sağlayıcılarda değil tüm kitle iletişim araçlarında kadının cinsel obje, tüketici ya da domestik faaliyetlerde bulunan kişi konumunda sıyrılarak saygıdeğer, başarılı, üretken bir birey olarak gösterilmesi ise yine kadının elindedir.  Medya konusunda çalışan kamu kurumları, toplumsal cinsiyete duyarlı hale getirilmelidir.  RTÜK, kadın ve çocuk odaklı yayınların özendirilmesinde daha etkili bir rol üstlenmelidir.  Tüm kademelerdeki medya profesyonellerine etik eğitimler düzenlenmelidir.  Yerel medyaya yönelik farkındalık arttırıcı eğitimlere ağırlık verilmelidir. Sonuç I. Uluslararası Yeni Medya ve Kadın Sempozyumu Mayıs 2014, Uşak/TÜRKİYE

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ 19

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ 20 Sabırla dinlediğiniz için teşekkür ederim. Arş. Grv. Sena COŞKUN