KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK

KAS Hareketi sağlayan effektör organ kastır. Kaslar 3 ana grupta incelenir: Çizgili kaslar (iskelet kası): Vücut ağırlığının yaklaşık %40-45’ini oluşturur. Düz kaslar: Vücut ağırlığının %5-10’unu oluşturur. Kalp kası: Vücut ağırlığının %5’ini oluşturur. 2-Kemik.ppt

KAS Kasların ortak özellikleri: Eksitabilite (Uyarılabilme=İrritabilite): Uyarana cevap verme (kasılma) Kontraktibilite: Bir stimulusa katılarak cevap verme özelliği İletebilme (İletgenlik): Uyarıların kasa sinir-kas arasındaki sinaps yolu ile gelmesi ve kasın bu uyarıyı iletmesi

KAS 4) Viskosite: Visköz bir kitle olan kaslar şeklini değiştirmek isteyen kuvvetlere karşı iç sürtünmeler yoluyla direnç gösterirler. 5) Elastisite: Kasın yapısındaki elastik liflerde bulunan elastin maddesi sayesinde esneyebilme özelliğidir. -Kasın en önemli biyolojik özelliği dış uyaran karşısında aktif kasılma yeteneğidir.

KAS Gevşemiş durumda olan bir kasa yük verildiğinde kasta bir uzama meydana gelir. Bu uzama kasa uygulanan yük ve kasın boyu ile doğru orantılı, kasın yüzey kesit alanı ile ters orantılıdır. Kaslar içinde Hook Kanunu geçerlidir. Kasların uzaması belirli bir noktaya kadar belirli bir oran dahilinde devam eder.

KAS Tendona binen yük kasa binen yükün aşağı yukarı 60 katı kadardır. Kasın cm2’sine 3,6 kg yük binerken tendona bu yükün 60 katı kadar yük biner. Gerilim altındaki bir kas herhangi bir patolojik olay oluşmadan orijinal boyunun 1,6 katı kadar uzayabilmektedir.

KAS İskelet kasının fonksiyonlarına bakıldığında; Hareket, Postür, Isı üretir. Kas hücresine kas lifi denir ve kasların çoğunda lifler, kasın bütünü boyunca uzanır.

KAS Kas hücrelerinin mikroskobik yapısı incelendiğinde; En dışta konnektif dokudan oluşan endomisyum adında bir zar vardır. Endomisyum içinde fibroblastik nükleuslar yer alır ve bunun altında çift katlı bir zar olan sarkolemma yer alır. Bunun da altında lipoproteinlerden zengin sarkoplazma yer alır. En içte ise myofibriller bulunur.

KAS Sarkolemma: Kas lifinin hücre membranıdır. Sarkolemma plazam membranı ve polisakkarit tabakasından oluşan bir dış örtüden oluşur. Sarkoplazma: Büyük miktarda potasyum (K), magnezyum fosfat (MgPO4) ve protein enzimleri içerir. Sarkoplazma içerisinde sarkoplazmik retikulum Ca’u depo eder ve kas kontraksiyon kontrolünde önemlidir.

KAS Kas lifi enine ve boyuna çizgilenmeler gösterir. Koyu görünen ve ışığı çift kıran bölgelere anizotropik bant ya da A bandı, açık görünen ve ışığı tek kıran bölgelere izotropik bant ya da I bandı denir. A bandı ortasında daha açık görünümlü olan H bandı vardır. H bandı ortadan M çizgisi ile ayrılırken I bandı da Z çizgisi ile ortadan ayrılır.

KAS İki Z çizgisi arasında kalan bölgeye Sarkomer adı verilir. Sarkomer kasın en küçük kasılma birimidir. Kas kasıldığı zaman H ve I bandı daralır ve iki Z çizgisi birbirine yaklaşır. A bandı kalın olan miyozin, I bandı ince olan aktin filamentlerinden oluşur. Her myofibrilde 1500 myozin filamenti ve 3000 aktin filamenti bulunur.

LİF TİPLERİ Kas lifleri “Hızlı kasılan (FT)” ve “Yavaş kasılan (ST)” lifleri olarak ikiye ayrılır. FT’lerin en yüksek gerilime ulaşması ve gevşemesi için gereken zaman ST’ler için gereken zamanın yaklaşık yarısıdır. FT’lerin çapı ST’lerden daha büyüktür. FT lifler, ST liflerden daha fazla gerilim ortaya çıkarır ve daha çabuk yorulur.

KAS Sprint-sıçrama sporlarında ve kuvvet-güç gerektiren sportif aktivitelerde FT lifleri önemli, maraton-bisiklet-yüzme gibi dayanıklılık sporlarında ST lifleri önemlidir. Kas lifleri paralel ve pennat lifler olarak ikiye ayrılırlar:

KAS Paralel lifler kasın uzun eksenine paraleldir (biceps brachi, sartorius gibi). Paralel lifli kaslar pennat kaslara göre daha fazla kısalabilirler ve yer aldıkları eklemlerde eklem hareket genişliği daha fazladır. Pennat lifler ise kasın uzun eksenine açı yapacak şekilde uzanır (tibialis posterior, rectus femoris gibi). Pennat kaslar paralel lifli kaslara göre daha fazla kuvvet açığa çıkarırlar.

KAS Kasın ortaya çıkardığ kuvvetin büyüklüğü: Kas kasılmasının hızı, Kasın uyarıldığı anki uzunluğu, Kasın uyarıyı aldıktan sonra geçen zaman

KAS İskelet kaslarının inervasyonunu %40 afferent, %60 efferent sinirler meydana getirir. Efferent (motor) sinirlerin %30’unu gama motor nöronlar oluşturur ve intrafuzal kas liflerini inerve eder. Afferent (duyu) sinirleri ise Grup Ia lifleri, Grup II lifleri ve tendonlarda yer alan golgi tendon organcıkları meydana getirir.

KAS Kasılmanın başlatılmasında gerekli olan asetilkolinin subnöral apparatus (subnöral kesecik) tarafından salgılanması kasılmayı başlatan olayların ilk aşamasını oluşturur. Kas tonusunu ayarlayan sistem gama sistem olarak bilinir ve gama sistemin fasilitasyonu ve inhibisyonu üst merkezlerce kontrol edilir.

KAS Gama sistemi fasilite eden merkezler: Nucleus caudatus Talamusun orta hat nucleusu Tegmentum Serebellum

KAS Gama sistemi inhibe eden merkezler: Globus pallidus Substantia nigra Talamusun ventrolateral nucleusu Sensorial motor korteks

KAS Kasın kasılması için gerekli olan ilk kaynak ATP’dir. ATP, ATPaz enzimi ile parçalanarak ADP+P+Enerji açığa çıkartır ve bu enerji kas kasılmasında kullanılır. Kas kasılmasında kullanılan ATP; Fosfojen sistemi, Anaerobik glikozis (laktik asit sistemi), Aerobik sistemden elde edilir.

KAS ATPaz enzimi aktivasyonu için Ca gereklidir. Bu konudaki Ca görevleri: Kas hücresi üzerindeki zarın permeabilitesini değiştirmek, Kontraksiyonu başlatmak

KAS İstirahat srasında Ca, Troponin denen proteine bağlıdır. Uyaran geldiğinde subnöral kesecikler içindeki asetilkolin açığa çıkar. Asetilkolin Troponine bağlı Ca iyonlarını aktif hale getirir. Ca iyonları aktin-myozin köprücüklerindeki ATPaz enzimini aktive eder. ATPaz enzimi ATP’yi parçalayarak enerji açığa çıkartır.

KAS Kasılma sırasında; A bandının boyunda değişiklik olmaması, I bandının boyunun kısalması, İnce flamentlerin arasında kayması şeklinde tanımlanan kasılmaya Huxley’in Kayan Flamentler Teorisi’ne göre kasılma denir.

KAS Dinlenme ise asetilkolinin inaktif olmasına bağlıdır. Asetilkolinin inaktif olması; Uyaran kesmekle, Aşırı yorgunluk sonucu kolinestraz blokasyonu ile mümkündür.

KAS Asetilkolin inaktif olunca Ca, Troponin ile birleşir ve ATPaz enzimin aktifleşmesi engellenir. Bu enzimin inhibisyonu ATP’nin fosfata parçalanmasına engel olur. Böylece başlangıç dönemine dönülmüş ve dinlenme olayı başlamış olur.

KAS Kasılma Tipleri: İzotonik: Dinamik veya konsantrik: Kas boyunda kısalma olur, kas gerilimi aynı kalır. İzometrik veya statik: Kas boyunda değişiklik olmaz, kas gerilimi artar. Eksentrik: Kas gerilimi artarken kas boyu da uzar. İzokinetik: Kas boyu kısalır, kas gerilimi sabit hızdadır, hareketin bütünü boyunca maksimal kasılma oluşur.

KAS Kasların kasılma özelliklerine göre: Agonist: Asıl hareketten sorumlu kaslar. Antagonist: Eklemin karşı yöndeki hareketini yaptıran kaslar. Stabilizatör (fiksatör): Herhangi bir kuvvete karşı gövdeyi sabitleyen kaslar. Nötralizan kaslar: Agonist kasta konsantrik bir kasılma olduğunda istenmeyen diğer hareketi engelleyen kaslar.

KAS Kas fonksiyonu iki yönde bozulabilir: İnnervasyonel bozukluk: Hiperinnervasyonda kasa aşırı stimulus ulaşırken hipoinnervasyonda kasa ulaşan stimuluslarda eksiklik vardır. Kasın metabolizmasındaki bozukluk: Hipoinnervasyon gibi flask kaslarda myopati şeklinde meydana gelir.

TEŞEKKÜRLER ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK