MAKRO EKONOMİ 2. HAFTA

1. MİLLİ MUHASEBE KAVRAMLARI Ana kavramların anlatılmasında sadece üretici ve tüketicilerden meydana gelen bir ekonomi varsayımı yapıldı. Milli muhasebe kavramları incelenirken, artık ekonomide üretici, tüketici, devlet ve yabancı ülkeler de dahil edilmektedir. Milli Muhasebe Makro iktisatta toplam hasıla, toplam gelir ve toplam harcamaların ölçülmesi için uğraşan muhasebe dalına milli muhasebe denir. Türkiye’de milli muhasebe kayıtlarını Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tutmaktadır.

1. MİLLİ MUHASEBE KAVRAMLARI Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) Tüketim Malları=Dayanıklı Tüketim Malları, Dayanıksız Tüketim Malları, Özel Hizmetler Yatırım Malları=Makine-Teçhizat, Tesisler, Stoklar, Konut Kamu Hizmetleri=Eğitim Hizmetleri, Sağlık Hizmetleri, Adalet Hizmetleri İthalat Vergileri=İthal edilen malların üzerine konan ve bizim ödediğimiz vergidir. Tüketim Harcamaları (C)=Tüketim mallarına yapılan harcamalar Gayri Safi Yatırım Harcamaları (GSI)=Yatırım mallarına yapılan harcamalar Kamu Harcamaları (G)=Kamu hizmetlerinin sağlanması için devletin yaptığı harcamalar İthalat Vergileri (TM)=İthal edilen malların üzerine konan ve bizim ödediğimiz vergidir. Üretim Açısından GSYİH GSYİH, bir ekonomide bir yıllık bir dönemde ülke içinde üretilen nihai malların o ülke para birimi cinsinden değeridir. GSYİH, sadece yurt içinde üretilen malları kapsar, ithal malları kapsamaz fakat, ithal edilen mallara ödenen vergileri yani İthalat Vergilerini kapsar. GSYİH=Tüketim Malları + Yatırım Malları + Kamu Hizmetleri + İthalat Vergileri Harcamalar Açısından GSYİH GSYİH, bir ekonomide bir yıllık bir dönemde yapılan tüketim harcamaları, gayri safi yatırım harcamaları, kamu harcamaları ile ithalat vergilerinin toplamıdır. GSYİH=C + GSI + G + TM

1. MİLLİ MUHASEBE KAVRAMLARI Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) Makro iktisadın en önemli kavramı olup, bir ekonominin toplam üretim gücünü gösterir. Ülkelerin ekonomik güçleri, iktisadi refahları ve kalkınma seviyeleri karşılaştırılırken, GSMH değerleri ölçü olarak alınır. GSMH = GSYİH ± F Dış alem geliri (F), bir ülke vatandaşlarının dış ülkelerden kazandıkları ve ülkelerine getirdikleri üretim faktörleri gelirleri (ücret, faiz, rant, kar) ile o ülkede çalışan yabancı ülke vatandaşlarının kazandıkları ve ülkelerine götürdükleri üretim faktörleri gelirleri (ücret, faiz, rant, kar) arasındaki farktır. Dış alem geliri artı veya eksi değer taşıyabilir. Dış alem geliri pozitifse (+) = GSMH > GSYİH Dış alem geliri negatifse (-) = GSMH < GSYİH

1. MİLLİ MUHASEBE KAVRAMLARI Safi Milli Hasıla (SMH) Ekonominin net üretim gücü ile ilgilenir ve sadece net yatırım harcamalarını yani üretken yatırım harcamalarını kapsar, yenileme yatırımı harcamalarını yani amortismanları dışarıda tutar. SMH = GSMH - IA GSI iki kısımdan oluşmaktadır. GSI = I + IA Net yatırım harcamaları (I); ekonominin üretim teçhizatını arttıran yatırımlardır. Üretken yatırım harcamaları da denir. Yenileme yatırımı harcamaları (IA); mevcut üretim teçhizatının zaman içinde aşınan veya yeni teknolojilerin ortaya çıkması ile eskiyen kısımlarının yenilenmesi için yapılan yatırım harcamalarıdır. Amortismanlar olarak da adlandırılır. SMH, ekonominin net üretim gücünü gösterir.

1. MİLLİ MUHASEBE KAVRAMLARI Milli Gelir (MG) Bir ekonomide bir yıllık bir dönemde emek, sermaye, doğal kaynaklar ve müteşebbisten oluşan üretim faktörlerinin prodüktif hizmetleri karşılığı elde ettikleri ücret, faiz, rant ve kar gelirleri toplamına milli gelir denir MG = SMH – (T1 - SUB) Vasıtalı vergiler (T1); bir mal veya hizmet satın alındığında o mal veya hizmetin fiyatı içinde yer alan vergilerdir. Sübvansiyonlar (SUB); devletin bütçeden ödediği bir tür transfer harcamasıdır. Vergilerle karşılanır. Vasıtalı vergilerle üretim faktörlerinin gelirinin bir kısmına devletçe el konurken, sübvansiyonlarla da üretim faktörlerinin gelirine devletçe ilave yapılmaktadır. Vasıtalı vergiler, sübvansiyonlardan fazla olduğu için üretim faktörlerinin geliri azalır. Dolayısıyla daima milli gelir, safi milli hasıladan küçük olur. (MG<SMH) Prodüktif hizmetler, mal ve hizmet üretimine yol açan hizmetlerdir. Üretim faktörlerinin hizmetleri prodüktif hizmetlerdir. Prodüktif olmayan hizmetler, mal ve hizmet üretimine yol açmayan hizmetlerdir. Öğrencilerin tahsil hayatı boyunca harcadığı çabalar milli muhasebe açısından prodüktif olmayan hizmetler sayılır. Prodüktif hizmetler karşılığı elde edilen gelire asli gelir, prodüktif olmayan hizmetler karşılığı elde edilen gelire de aktarma gelir veya transfer ödemeleri adı verilir. Milli gelir sadece, üretim faktörlerinin prodüktif hizmetleri karşılığı elde ettikleri asli geliri kapsar, prodüktif olmayan hizmetler karşılığı elde edilen aktarma geliri veya transfer ödemelerini kapsamaz. Milli gelir, üretim faktörlerinin (ülke halkının) gelir ve satın alma gücünü gösterir.

1. MİLLİ MUHASEBE KAVRAMLARI Şahsi Gelir (ŞG) Prodüktif hizmet karşılığı olup olmadığına bakılmaksızın üretim faktörlerinin cebine giren gelirle ilgili bir kavramdır. Gerçek hayatta üretim faktörleri, sunulan hizmetin prodüktif olup olmadığından çok, ceplerine giren gelirle ilgilenirler. Şahsi gelir, bir ekonomide bir yıllık bir dönemde, milli gelire dahil olduğu halde üretim faktörlerinin eline geçmeyen gelirlerin Milli Gelirden çıkarılması ve milli gelire dahil olmadığı halde üretim faktörlerinin eline geçen gelirlerin Milli Gelire eklenmesi suretiyle hesaplanan bir değerdir. ŞG = MG – (Emekli Kesenekleri ve Sosyal Sigorta Aidatları + Dağıtılmayan Şirket Karları + Kurumlar Vergisi) + Transfer Ödemeleri ŞG = C + S + T2 Prodüktif hizmet karşılığı elde edilen gelirin bir kısmı Emekli Kesenekleri ve Sosyal Sigorta Aidatları, Dağıtılmayan Şirket Karları ve Kurumlar Vergisi şeklinde kesildiği için üretim faktörünün cebine girmez, buna karşılık prodüktif hizmet karşılığı elde edilmediği halde Transfer Ödemeleri gibi gelir türleri üretim faktörlerinin cebine girer. Şahsi gelir, sadece üretim faktörlerinin cebinde kalan gelirle ilgilenmektedir. Şahsi gelir, üretim faktörlerinin tüketim harcamaları (C), tasarruflar (S) ve vasıtasız vergiler (T2) arasında bölüştürüleceği bir gelir türüdür. Vasıtasız vergiler (T2), kısaca gelir vergisini kapsamaktadır. Gelir vergisi kişinin şahsi geliri hesaplandıktan sonra, o gelirin büyüklüğüne göre belirlenen ve ödenen vasıtasız bir vergi türüdür.

1. MİLLİ MUHASEBE KAVRAMLARI Kullanılabilir Gelir (Y) Şahsi gelirden vasıtasız vergiler çıktıktan sonra geriye kalan gelire kullanılabilir gelir denir. Y = ŞG – T2 Makro iktisat analizlerinde kullanılabilir gelir esas alınmaktadır. Bunun nedeni, eklenecek veya çıkarılacak başka bir gelir türü olmadığı için, reel durumu yansıtmasıdır. Makro iktisat anlatılırken, gelir denince akla gelmesi gereken, kullanılabilir gelirdir.

1. MİLLİ MUHASEBE KAVRAMLARI Toplam Yurt İçi Gelir (TYİG) Bir ekonomide bir yıllık bir dönemde, ülke içindeki üretim faktörlerinin ücret ve maaş gelirlerinin, teşebbüs ve serbest meslek gelirlerinin, şirket gelirlerinin, kira gelirlerinin ve (devlet tahvili faizleri ile tüketici borç faizleri dışında) faiz gelirlerinin toplamı TYİG’i verir. TYİG = Ücret ve Maaş Gelirleri + Teşebbüs ve Serbest Meslek Gelirleri + Şirket Gelirleri + Kira Gelirleri + [Faiz Gelirleri – (Devlet Tahvil Faizleri + Tüketici Borç Faizleri)] Toplam yurt içi gelir dış alem geliri ile birlikte işlem görürse Milli Gelir değerini verir. MG = TYİG ± F

1. MİLLİ MUHASEBE KAVRAMLARI Toplam Yurt İçi Harcamalar (TYİH) Bir ekonomide bir yıllık bir dönemde, tüketim harcamaları (C), gayri safi yatırım harcamaları (GSI) ve kamu harcamalarının (G) toplamına denir. TYİH = C + GSI + G TYİH ile GSMH arasındaki ilişki aşağıdaki şekilde ifade edilir. GSMH = TYİH + (E-M) ± F İthalat miktarı = E İhracat miktarı = M

1. MİLLİ MUHASEBE KAVRAMLARI DERS BİTMİŞTİR DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER! GÖRDÜĞÜNÜZ BU DERS SUNUMUNA www.yunusemreaytekin.com internet adresinden ulaşabilirsiniz.