YAYIM EĞİTİMİ Orhan ÖZÇATALBAŞ Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Yayım Bilim Dalı Öğretim Üyesi T.C. Kalkınma Bakanlığı Konya.

... konulu sunumlar: "YAYIM EĞİTİMİ Orhan ÖZÇATALBAŞ Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Yayım Bilim Dalı Öğretim Üyesi T.C. Kalkınma Bakanlığı Konya."— Sunum transkripti:

1 YAYIM EĞİTİMİ Orhan ÖZÇATALBAŞ Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Yayım Bilim Dalı Öğretim Üyesi T.C. Kalkınma Bakanlığı Konya Ovası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı Aksaray

2 Program  Tarımsal Yayım ve Yayım İlkeleri  Yayım Yöntemleri  Bireysel yöntemler  Grupsal yöntemler  Kitlesel yöntemler  Yayımcı Çiftçi İlişkisi  Kendini İfade Etme  Sunuş Teknikleri > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ AÜZF- -v.1 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

3 Orhan ÖZÇATALBAŞ TARIMSAL YAYIM ve YAYIM İLKELERİ

4 Tarımsal Yayım: Bir eğitimsel süreç içinde kırsal kesimde yaşayanlara yardımcı olmayı amaçlayan faaliyet ya da hizmettir.

5 Tarımsal Yayım: Kapsamındaki bireylere okul dışında eğitsel hizmetler götürerek, onların tarımsal faaliyetlerindeki etkinliklerinin artırılmasını, gelir düzeylerinin yükseltilmesini ve yaşam koşullarının iyileştirilerek genel refah düzeylerinin yükseltilmesini amaçlayan faaliyetler sürecidir.

6 ARAŞTIRMA YAYIM ÜRETİCİLER Tarımsal Yayımın İşlevi

7 Orhan ÖZÇATALBAŞ ARAŞTIRMA YAYIM ÜRETİCİLER Tarımsal Yayımın İşlevi

8 Tarımsal Yayım’ın Felsefesi Bir yıl sonrasını düşünüyorsan tohum ek, Ağaç dik, on yıl sonrası ise tasarladığın, Ama yüz yıl sonrası ise düşündüğün, halkı eğit. Bir kez ürün verir ekersen tohum Bir kez ağaç dikersen on kez ürün verir, Yüz kez olur bu eğitirsen halkı. Balık verirsen bir kez doyurursun halkı, Öğretirsen balık tutmasını hep doyar karnı. Kuan – TZU(Çin Ozanı)

9 Orhan ÖZÇATALBAŞ Tarımsal Yayımın İlgi Alanları Üretim teknikleri Tarımsal işletmecilik Pazarlama Çiftçilik ve ev idaresi Gençlik eğitimi Kadın eğitimi Doğal kaynakları koruma, geliştirme, rasyonel kullanım

10 Orhan ÖZÇATALBAŞ Tarımsal Yayımın Temel Amaçları  Üreticilerin bilgi ve becerilerini artırmak  Yeni teknolojilerin ve yeniliklerin benimsenmesini sağlamak için üreticileri motive etmek  Yaşam standartını yükseltmek

11 Orhan ÖZÇATALBAŞ Tarımsal Yayımın Genel Amaçları  Tarımsal üretimde verimliliği artırmak  Pazarlama, dağıtım ve tüketimde etkinlik sağlamak  Doğal kaynakları koruma ve kullanmada etkinliği artırmak  Ev hayatını düzenli ve mutlu kılma  Kaynak geliştirmede ışık tutma

12 YAYIM İLKELERİ Orhan ÖZÇATALBAŞ Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Yayım Bilim Dalı

13  Bir ülkede yayım eğitimiyle uğraşan birim ve bireyler başarılı olabilmek için bazı ilkeleri dikkate almak durumundadırlar.  Her ne kadar ülkesel, bölgesel ve yöresel koşullar birbiriyle uyumlu olmasa da, belirli ilkeleri uygulayarak kalkınmayı ve gelişmeyi hızlandırmak mümkün olabilir.  Bazı ilkeler başarı için gerekli unsurlar olarak ortaya konulmuştur (Şenocak,1967). Orhan ÖZÇATALBAŞ

14 a) Yayım mevcut durumun incelenmesi ve analizine dayanmalıdır.  Yayım toplumdaki dinamik güçleri kullanarak sosyo-ekonomik ve kültürel bakımdan olumlu değişimler ortaya çıkarmayı amaçlar.  Bu amaca ulaşmak için öncelikle toplumun sosyo-ekonomik özelliklerinin saptanması gereklidir.  Böylece halkın bulunduğu düzey belirlenebilir ve bu düzeyden işe başlayarak, halkın olanak ve koşullarına uygun programlar hazırlanabilir. Dolayısıyla yayım faaliyetleri bu noktadan başlamalıdır. Orhan ÖZÇATALBAŞ

15 ÖRNEK OLAY:  Süt sığırcılığı yapan işletmelerde yem bitkilerinin yetiştirilmesi ve geliştirilmesiyle ilgili bir araştırmada (Gürgen ve Planck,1989), bazı üreticilerin mısır silajının hayvan beslenmesindeki faydasını ve silj yapmayı iyi bilmelerine karşılık, mısır silaj hasat makinalarına sahip olmamaları nedeniyle mısır ekimi üzerinde durmadıkları görülmüştür. Orhan ÖZÇATALBAŞ

16 b) Yayım eğitimi “kendi kendine yardım etme’’ arzusu duyan gönüllü kişileri kapsamalıdır.  Kişilerin kendi kendine yardım arzusu duyması, gönüllü bir işbirliði için uygun ortam doğurabilir ve istenilen değişmin ortaya çıkarılmasında önemli rol oynar.  Bu nedenle yayımcının öncelikle belirtilen özelliklere sahip kişiler üzerinde de durması olağandır.  Ancak ilgisiz olanların ilgisizliklerinin nedenleri üzerinde durarak sorunun çözümü yönünde onları isteklendirmek dolayısıyla onları da ihmal etmemek gereklidir.

17 c) Yayım programları aşama aşama geliştirilmelidir.  Yayımcı tarafından götürülecek yenilik veya uygulamanın üreticilerin mali olanaklarına ve bilgi birikim düzeyine uygun olması gereklidir.  Bu nedenle problemlerin çözümüne basitten başlayıp güç olanlara doğru gidilmelidir.  Ayrıca başarı şansı yüksek (basit, kolay anlaşılabilir) yeniliklerden başlamak uygundur. Orhan ÖZÇATALBAŞ

18  Örneğin belirli bir yörede serada turfanda sebze yetiştiriciliği öneriliyor ve çiftçilerin sebze yetiştiriciliği konusunda hiç deneyimleri yoksa; bu durumda önce açıkta sebze yetiştirme, teknikleri öğretilebilir.  Açıkta ve serada sebze yetiştirmenin avantajları ve dezavantajları anlatılabilir.  Daha sonra plastik alçak tünel, yüksek plastik tünel ve cam sera konusunda çalışmalar aşamalı olarak üreticilere ulaştırılabilir.

19 d) Yayım kırsal halkın ihtiyaç ve çıkarlarını gözetmelidir.  Hazırlanan yayım programları üreticilerin sorunlarını çözücü, ihtiyaçlarını giderici, beklentilerini bir ölçüde karşılayıcı olmalıdır.  Bu özellikleri taşımayan yayım çalışmalarının başarı şansı çok düşüktür. Orhan ÖZÇATALBAŞ

20 ÖRNEK OLAY:  Hindistan’da bir köyde üreticilere tarımsal amaçlı sulama suyu sağlanmasý için sulama kuyusu açılması amacıyla kredi sağlanmıştır. Böylece sulu koşullarda tarımsal faaliyette bulunulan alanların artması ve bunun sonucu olarak üretimde artış beklenmiştir.  ?

21  Bu örnek olayda da görüldüğü gibi planlanan faaliyetin üreticilerin ortak ihtiyaçlarını ne ölçüde karşılayabileceği üzerinde durulmalıdır.  Söz konusu üreticilerin öncelikle içme suyu ile ilgili sorunlarının çözülmesi gerekirdi.  Daha sonra ise bu kimselerin aldıkları krediyi amacına uygun kullanmaları beklenebilirdi. Orhan ÖZÇATALBAŞ

22  Bu nedenle üreticilerin ihtiyaçları çok iyi belirlenmelidir. Yapılacak faaliyetlerin onların çıkarlarını gözettiği ve koruduğu konuları üzerinde titizlikle durulmalı ve bu onlara hissettirilmelidir.

23 e) Yayım eğitiminde demokratik yöntemler kullanılmalıdır.  Demokratik yöntemlerin kullanılması diğer ilkelerle de ilişkilidir. Kişilerin katıldığı, kararların ortak alındığı, sorumluluğun paylaşıldığı yöntemler demokratik yapının anlatımıdır.  Yayım çalışmalarına kişilerin katılımları kendi arzularına bağlıdır. Faaliyete istedikleri takdirde katılırlar, sorumlulukları paylaşırlar ve ortak kararlar oluştururlar. Bu yapı üreticilerin kendilerini rahat hissetmelerine ve yapılan faaliyetlere daha içtenlikle katılmalarına yol açar. Orhan ÖZÇATALBAŞ

24  Ayrıca yayım faaliyeti kapsamına giren tüm üreticilere eşit fırsatlar sağlamak, yayım hizmetinden eşit şekilde yararlanmalarına özen göstermek gereklidir.  Dolayısıyla bazı durumlarda yayımcıların küçük üreticilere göre, büyük işletme sahibi üreticilere daha fazla ilgi göstermeleri, bu ilke ile çatışmaktadır. Orhan ÖZÇATALBAŞ

25 f) Yayım eğitiminde programlar esnek tutulmalıdır.  Program amaçları aynı kalmak koşuluyla, değişen koşullar nedeniyle programın başarısını etkileyecek faktörler değişebilir.  Bu nedenle yapılan programlar, üzerinde bazı düzenlemeler yapılabilecek şekilde esnek tutulmalıdır.

26 g) Mevcut kültüre uygun olmalıdır.  Bu ilke, “mevcut durumun incelenmesi ve analizi” ilkesine çok yakındır. Mevcut durum toplumun bulunulan andaki davranış ve hareketlerine yön veren kuvvetleri kapsar. Kültür ise toplumun düşünüş, davranış ve yargılarının bütünüdür. Kişilerin gösterdikleri tepkilerin nedenleri ancak toplumun kültürel yapısını oluşturan faktörlerin bilinmesiyle öğrenilebilir. Bu nedenle yayımcının yaşadığı ortamdaki kültürel değerlerle, çalıştığı yerin yani kırsal alanın kültürel değerleri arasında benzerlikler olması durumunda daha başarılı çalışmalar gerçekleştirilebilir. Orhan ÖZÇATALBAŞ

27 h) Yerel önderlerden yararlanılmalıdır.  Programın uygulanacağı bölgede önder özelliklerine sahip, toplumu belirli özellikleriyle etkileyebilen kimselerin, yayım çalışmalarına katılımlarının sağlanması ve desteklerinin alınması bilginin yayılması ve programın başarısı için önemlidir.

28 I) Yerel organizasyonlardan yararlanmalıdır.  Gönüllü olarak bir araya gelen insanlar tarafından oluşturulan çeşitli (kooperatifler, çiftçi birlikleri, cami, okul denekleri, vb).  Organizasyonların etkinlikleri dikkate alınarak, yapılacak yayım faaliyetlerine desteklerinin sağlanması, başarılı sonuçlar alınmasına da yardımcı olacaktır.  Bu nedenle bu tür organizasyonlarýn varlığı ve etkinlikleri incelenmeli, uygulamaya desteklerinin hangi yollarla sağlanabileceği üzerinde durulmalıdır. Orhan ÖZÇATALBAŞ

29 i) Yayım eğitimi ailenin bütün bireylerini kapsamalıdır.  Çiftçi ailesi ekonomik ve sosyal yönleri olan bir birimdir. Ekonomik faaliyetlerde ailedeki bireylerin katkısı vardır.  Bu nedenle yayım eğitiminin ailedeki tüm bireylere yönelik olarak yürütülmesi gereklidir.

30 j) Çiftçilerin ihtiyaçları ölçüsünde programlanmalıdır.  Çiftçilerin belirli dönemlerde veya mevsimlerde ihtiyaç duydukları konular çok farklý olabilir.  Örneğin pamuk ekim zamanında o dönemdeki konularla ilgili yayım yapılması uygun olacaktır.Aksi halde eğer ekim döneminde hasat ve depolama teknikleri konusu verilirse götürülen hizmetin etkinliği azalacaktır.  O nedenle ihtiyaç duyulan konuların ilgili dönemlerde programa alınması önem taşımaktadır. Bu ise düzenlenecek bir tarım takvimi yardımıyla gerçekleştirilebilir. Orhan ÖZÇATALBAŞ

31 k) Yayım birimi, devamlı çalışmalarını değerlendirmelidir.  Yapılan faaliyetlerin izlenerek değerlendirmede kullanılabilecek verilerin oluşturulması, yayım çalışmasının ne ölçüde başarılı gerçekleştirilip gerçekleştirilemediğini ortaya koymak açısından önemlidir.  Bu nedenle yapılan faaliyetlerin kaydedilmesi ve belirli dönemlerde değerlendirmede kullanılmak üzere hazır bulundurulması gereklidir.

32  Değerlendirme, ara dönemlerde faaliyetin istenen şekilde devam edip etmediğini görmek amacıyla yapıldığı gibi, dönem sonunda tüm faaliyetlerin değerlendirildiği bir sonuç değerlendirmesiyle de yapılır.  Bu konu daha sonraki derslerde ayrıntılı olarak işlenecektir. Orhan ÖZÇATALBAŞ

33 l) Yayım birimi, tüm çıkar grupları ile çalışmalıdır.  Yayım faaliyeti yalnızca bir gruba yönelik olmamalı, kırsal toplumdaki tüm bireylere yönelik olmalıdır.  Eğer bir gruba fazla ilgi gösterilir, diğer bir gruba ilgi gösterilmez ise başarılı olma olasılığı düşer.

34 m) Yayım hizmeti, ulusal politikaya uygun yürütülmelidir.  Yayım hizmetinin ulusal düzeyde uygulanan politikalara uygun olmaması başarılı olmayı önler.  Ulusal politikayla uyuşmayan bir program konusu desteðini bulamaz.  Bu nedenle planlanan faaliyetlerin ulusal politikalara uygun düşmesi gerekir. Orhan ÖZÇATALBAŞ

35 YAYIM YÖNTEMLERİ ÖĞRETİM TEKNİKLERİ Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü

36 ÖĞRETİM TEKNİKLERİ: Yayım, davranıış değişimini gerçekleştirmek için; üreticilerin BİLGİ, BECERİ ve TUTUM’ larında değişim meydana getirmeyi amaçlar. Bunu gerçekleştirmek için çeşitli öğretim teknikleri kullanılır. Evrensel olan bu tekniklerin etkinliği ve geçerliliği; TOPLUMDAN TOPLUMA, BÖLGEDEN BÖLGEYE, hatta KİŞİDEN KİŞİYE farklılık gösterir. Zamanla birey ve toplumda meydana gelen değişiklikler, bu tekniklerin etkinlik derecesini de değiştirir. !.

37 Öğretim Tekniklerinin iyi seçilemediği ve uygulanamadığı durumlarda yayım çalışmalarında BAŞARILI olma olasılığı düşer.

38 Bireysel KitleselGrupsal Yayımda Kullanım Oranı ( %)

39 Öğretim Tenikleri Kapsamında Kullanılan Araçlarının Etki Alanları Bireysel Kitlesel Grupsal Beceri kazandırma Sorunun farkına vardırma Çiftçi hak. bilgi alma Çiftçi üzerinde yoğunlaşma Davranış Tutum değişimi Sorunun farkına vardırma Çiftçi hak. bilgi alma Yenilikler hakk. bilgi ulaştırma Bilginin yaygınlaşması Özet bilgi verme Maliyet/Çiftçi

40 GRUPSAL TEKNİKLERİN ÜSTÜNLÜKLERİ Bireysel Tekniklere göre; - daha fazla kişiye ulaşılır, - zaman tasarrufu sağlanır, - kişi başına maliyet daha düşüktür. Grup nedeniyle doğru karar alma olasılığı artar Grup havası, çiftçiye cesaret verir. Grup nedeniyle doğru karar alma olasılığı artar Yatay bilgi akışına olanak tanır. Başarılı yayımcının prestijini artırırYayımcı yeteneğini sergileme olanağı bulur. Başarılı yayımcının prestijini artırır Grup havası nedeniyle katılım kolay olabilirGrup havası nedeniyle katılım kolay olabilir

41 Öğretim Araçları Kullanımnın ÖĞRENME üzerine Etkileri (%) Hatırlama Oranı 9070 302010 Zaman sabit

42 UNUTMA Bilgi Unutma Oranı Yüksek, Beceri Unutma Oranı Düşük BİLGİNİN UNUTULMA HIZI 3 GÜN SONRA …… % 20 1 HAFTA SONRA ……. % 42 2 HAFTA SONRA……. %52 8 HAFTA SONRA ……. %64

43 GRUPSAL TEKNİKLER Demonstrasyonlar(Gösteriler) Tarla Günleri Tarla Gezileri Kurslar Yarışmalar Toplantılar Kampanyalar

44 YÖNTEM UYGULANIRKEN DİKKAT EDİLECEK KONULAR  Gruptaki kişiler benzer sorunları taşımalı (Grupla ön görüşme yaparak veya muhtarla konuşarak sorunları ortak olan üreticiler belirlenebilir)  Grup sayısı 15-20 kişi arasında olmalıdır  Toplantı zamanında yapılmalıdır  Grubun ilgisi çekilmeli ve liderliği kasıtlı olarak etkilemek isteyenlere fırsat verilmemeli

45 GÖSTERİLER  Tanım: Bir tarımsal tekniği veya uygulama sonucunu gruba göstermek amacıyla uygulanan grupsal yayım/danışmanlık metodudur. Bilgi, tutum değişimi ve beceriş kazandırma amacıyla yapılır Bir tarımsal tekniği veya uygulama sonucunu gruba göstermek amacıyla uygulanan grupsal yayım/danışmanlık metodudur. Bilgi, tutum değişimi ve beceriş kazandırma amacıyla yapılırÇeşitleri: 1. METOT GÖSTERİLERİ 2. SONUÇ GÖSTERİLERİ 3. EYLEM GÖSTERİLERİ

46 Orhan ÖZÇATALBAŞ Yayımcı Çiftçi İlişkisi

47 ORTAK DENEYİM ALANI ÇiftçiYayımcı Farklılıklar Yayımcı üretici ilişkileri ve güçlü diyalog

48 Üreticiye ulaştırılan mesajın etkisi Uygun öğretim tekniklerinin kullanımına Uygun öğretim araçlarının seçimine Öğretim tekniklerinin uygun kombine edilmesine

49 Mesajın kontrolü Geri Yansıma (feed-back) Mesleki ve teknik bilgi Yansımaya Göre davranışın düzenlenmesi (feedforward) Sözsüz İletişim (vucut dili) Empati

50 oÖzellikleri Bir kişi veya bir aileye yöneliktir. Bireysel problemlerin çözümü için uygundur. Yayımcı-çiftçi iletişimi yoğundur. Grup ve kitle yayım yöntemlerinde tamamlayıcı rol oynar. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

51 Avantajları  Mesajlar çiftçi üzerinde daha etkilidir.  Yayımcı çiftçinin davranışlarına göre kendisini ayarlar.  Yayımcı çiftçiye uygun çözümler geliştirebilir.  Yayımcı çiftçi arasında kişisel güven oluşturulabilir.  Yayımcı görüş ve tecrübe kazanır. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

52 Dezavantajları  Maliyet yüksektir(zaman, para ve işgücü)  Yayımcı ile çiftçi arasında olumlu ilişki kurulamazsa, yayım süreci ve çabalar etkisiz kalabilir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

53 Bireysel Yayım Metotları 1. Çiftçi Görüşmeleri a) Tarla Ziyareti (Çiftçinin tarlasında bireysel yayım) b) Büroda yapılan bireysel yayım > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

54  Görüşmenin amacı problemleri ve nedenlerini tespit etmek ve çiftçi ile birlikte çözüm aramak olmalıdır.  Karşılıklı saygı, duygusal hazırlık ve sabır önemlidir.  Çiftçiye çözüm empoze edilmemelidir.  Yayımcı önyargılı olmamalı, kendini kabul ettirmeye çalışmamalı, moral bozucu azarlama ve davranışlar göstermemelidir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

55 Diğer bireysel yayım metotlarına göre üstünlükleri:  Çiftçi kendini güvende hisseder.  Çiftçi önerileri alışkın olduğu çevrede daha kolay benimser.  Çiftçinin ifadelerini kontrol etme olanağı vardır.  Düzenli ziyaret tecrübe alış verişine imkan sağlar.  Ortam samimidir, çiftçinin yayımcıya güveni artar. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr Tarla Ziyareti

56 Büro ziyaretlerinde dikkat edilmesi gereken hususlar:  Çiftçi görüşme saatlerini bilmelidir ve görüşme saatleri düzenli olmalıdır.  Çiftçilerin görüşme saatleri dışında gelmeleri ve gerektiğinden uzun kalmaları problemi vardır.  Temizlik ve düzene dikkat edilmelidir.  Sohbet mesleki konularla sınırlandırılmamalıdır.  Konuşulan konular not edilmelidir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr Büro Ziyareti

57 > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr TARIMSAL YAYIMDA ÇİFTÇİ GÖRÜŞMELERİ

58 Amaçlar  İhtiyaç duyduğu konularda çiftçiye yardım etmek  Bilgilerin ve çözümlerin çiftçiye sunulması  Çiftçi ile birlikte görüş oluşturma  Çiftçinin kişisel gelişiminde ve durumunu kabullenmesinde destek olmak. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

59 Çiftçi Görüşmelerinin Fonksiyonları 1. Problemlerin ve Nedenlerinin Belirlenmesi : Çiftçinin yaşadığı gerçekler yayımcı tarafından anlaşılmalıdır. 2. Problemin Somutlaştırılması: Sabırlı ve dikkatli dinleme ile çiftçinin problemini ifade etmesine yardımcı olunmalıdır. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

60 3. Çiftçiye Problemleri Hakkında Bakış açısı Kazandırmak: Görüşmeler aşamalı bir aydınlanma süreci olarak düşünülmelidir. 4. Çiftçinin İnisiyatif ve Davranışlarının Harekete Geçirilmesi: Çiftçinin harekete geçmesini sağlayacak gerekçeler sunulmalı, çiftçinin kullandığı dil kullanılmalıdır. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

61 Çiftçi Görüşmelerinin Şekilleri(Modelleri) 1. Teşhis-Reçete Modeli: Gözlenebilen ve test edilebilen problemler mevcuttur. Genellikle konu uzmanları tarafından yapılan yayım çalışmalarında uygulama alanı bulur. 2. Danışman Görüşme Modeli: Özellikle sosyal konularda, kişisel problemlerin ağırlıkta olduğu, somut değerlendirme kriterlerinin az olduğu görüşmelere uygundur. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

62 3. Katılımcı Görüşme Modeli: Problem detaylı şekilde ortaya koyulur, çiftçinin katılımı ile uygulanabilir çözüm önerileri geliştirilir ve değerlendirilir. Farlı çözüm önerilerinin avantaj/dezavantaj ve riskleri hakkında bilgi verilir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

63 > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr Çiftçi Görüşmelerinin Şekilleri ve Yayımcının Fonksiyonları Görüşme Modelleri Gerekli Bilgilere Özellikle … Sahip Yayımcının Fonksiyonu Teşhis/Reçete Modeli Yayımcı Bilgilerin ve direkt olarak kullanılabilir çözümlerin sunulması ve neden-etki ilişkileri konusunda bilgilendirmek Katılımcı Görüşme Modeli Yayımcı Ve Çiftçi Problemin yapılandırılması ve çözüm önerilerinin geliştirilmesinde çiftçiye yardım etmek ve olası riskler konusunda çiftçiyi bilinçlendirmek. Danışman Görüşme Modeli Çiftçi Aktif dinleme, problemlerin sorgulanmasını sağlama, problemler ve ilişkileri konusunda bilinçlendirme, çiftçinin kendine ve durumuna uygun çözümler bulmasına yardım etmek.

64 Çiftçi Görüşmelerinde Soru Sorma Teknikleri > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

65 > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr Soru TipiSoruYayımcının Davranışı Soru Etkisi Kapalı sorular Hayvan varlığınız ne kadar? Düşünceniz bu değil mi? Hükmedici, dizginleyici Kısıtlayıcı Yakalayıcı sorular Biraz önce şöyle dememiş miydiniz? Ama biraz önceki düşünceniz şöyleydi? ŞüpheciAtmosferi bozucu Belli cevap gerektiren sorular Siz de böyle düşünüyorsunuz değil mi? BelirleyiciDışarıdan yönlendirici Açık sorular Bu konuda ne düşünüyorsunuz?DostçaRahatlatıcı Yansıtıcı sorular Eğer doğru anladıysam şunu dediniz… Güven vericiAtmosferi iyileştirici Yönlendirici sorular Yani siz diyorsunuz ki… Buna göre sizin düşünceniz… Yol açıcı, yönlendirici İfade etmeyi sağlayıcı

66 Çiftçi Görüşmelerinde Doğru Gözleme ve Dinleme  Yayımcı çiftçinin ifade formlarına (şaşırma, memnuniyet, hayal kırıklığı vb.)dikkat etmelidir.  Taraflar (özellikle çiftçi) doğru kelimeleri kullanmakta zorlanabilir.  İfade edilen durum karşı tarafça farklı anlaşılabilir (iletişim girdabı). > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

67 Gözlem ve Dinleme Sırasında Yanlış Davranışların Olası Nedenleri  Algı yanılmaları  Mesleki alışkanlıklara dayanan davranışlar  Çiftçinin ifadelerini sadece görünen tarafıyla değerlendirmek > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

68 > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr Gönderic i Düşünüyo r Söylüyor Duyuyor Anlıyor Alıcı Deformasyo n Açısı Deformasyonla r, Veya da oluşabilir. Gönderici Bölgesinde Alıcı Bölgesinde

69 Deformasyon Açısını Küçültmenin Yolları  Aktif dinleme  Uygun mesaj kodlarının seçimi  Görselleştirme  Özetleme ve tekrarlama  “Ben mesajlarının” gönderilmesi > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

70 Aktif Dinleme Aktif Dinleme Yayımcı çiftçiye; Senin için buradayım. Seni olduğun gibi kabul ediyorum. İyi niyetli ve samimiyim. mesajlarını vermelidir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

71 Aktif Dinlemede Başarılı Olmanın Sırları  Çok dikkatli olmak ve susmak  Onaylayan reaksiyonlar  “İpuçlarının-Kapı Açıcıların” kullanılması  İfadelerin yansıtılması > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

72 Çiftçi Görüşmelerinin Hazırlanmasında ve Uygulanmasında Dikkat Edilecek Noktalar Temel Kurallar  Çiftçi ziyaret konusunda önceden bilgilendirilmeli, görüşme yapılamayacaksa, telafi görüşmesi planlanmalıdır.  Yayımcının mazereti nedeniyle görüşme yapılamayacaksa, çiftçi mümkün olduğunca erken haberdar edilmelidir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

73 Yayımcı görüşmeye hazırlanırken;  daha önceki görüşmelere ilişkin notlarını gözden geçirmeli,  çiftçinin yöneltebileceği sorular ve getirilebilecek çözüm önerileri konusunda düşünmeli,  görüşmede bulundurulması gereken notları ve yayım malzemelerini hazırlamalı,  gerekli olabilecek pratik uygulama veya gösteriler konusunda hazırlanmalıdır. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

74  Geleneksel kurallara dikkat edilmelidir (selamlama, yeme-içme kuralları vb).  Çiftçinin verdiği bilgilerin kullanılmasında dikkatli olunmalıdır. Yayımcı söylenti veya dedikodu kaynağı olmamalıdır.  Önemli noktalar not edilmelidir.  Söz verirken dikkat edilmeli, yerine getirilemeyecek sözler verilmemelidir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

75 Görüşme Yönetiminin Tekniği  Görüşme atmosferi iyi oluşturulmalıdır. Çiftçi kendisini rahatsız hissetmemelidir.  Yayımcı çok itaatkar veya çok kibirli görünmemelidir.  Görüşme mesleki konularla sınırlı kalmamalıdır, ancak görüşme süresinin çok uzamamasına dikkat edilmelidir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

76  Çiftçinin sözü kesilmemelidir.  Yayımcı kendini üstün yetenekli ve çok bilgili olarak göstermemelidir.  Görüşme eleştiri ile başlamamalıdır.  Kişilerin özel hayatları ve tabu olan alanlar zarara uğratılmamalıdır. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

77  Yayımcı ilgilendiğini ve çaba gösterdiğini hissettirmelidir.  Alanı dışındaki sorularda çiftçinin tarafını tutmaktan kaçınmalıdır.  Çözüm yolu gösteremediğinde ilgili yerlere iletmelidir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

78  Yayımcı çözüm önerisini hemen getirmemeli, çiftçiye karar verme imkanı tanımalıdır.  Çözüm bulunamamış olsa da görüşme pozitif sonuçlandırılmalı, çözümün sonraki aşamaları birlikte belirlenmelidir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

79 Başarılı Bir Çiftçi Görüşmesi İçin Tavsiyeler Yapıcı (Geliştirici) Başlangıç ya da Çiftçiyi Anlamak İlk görüşmede her iki taraf için de güvensiz bir ortam vardır. Görüşmenin sonunda çiftçi  “Bu yayımcı kimdir?  Benim için ne yapabilir?  Benden ne bekliyor?” gibi sorulara cevap bulmuş olmalıdır. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

80  Yayımcı başlangıçta çiftçiye yapıcı bir otorite göstermelidir. Görüşmenin ilerleyen safhalarında bu otorite kendiliğinden ortadan kalkmalıdır.  Yayımcı sempati uyandırmalıdır.  Çiftçi kendisini anlaşılmış hissetmelidir. Yayımcı çiftçiyi anlamadıysa bunu açıkça ifade etmelidir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

81  Yayımcı erken teşhis koyma çabası olarak anlaşılacak sorular yöneltmemeli, çiftçinin yapması gerekenleri erken söylememelidir.  Yayımcı kendisini çiftçinin yerine koymalıdır.  Çiftçinin görüşmeyi istemesi sağlanmalıdır.  Yayımcı çiftçinin iç dünyasını tanımalıdır, ancak bu konuda direkt sorular sormamalı, hissetmeye çalışmalıdır. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

82  Çiftçi gerçek düşüncelerini gizlemeye çalışabilir veya düşüncelerinin ne olduğunu net olarak bilmeyebilir. Yayımcı, çiftçinin korkmadan düşüncelerini ifade edebileceği bir ortam sunmalı, çiftçiyi dikkate aldığını, onu onayladığını hissettirmelidir.  Çiftçinin geçmişle ilgili anlattıklarından bugünkü durumuyla ilgili ipuçları yakalanabilir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

83 Konuşma ya da Susma  Az konuşmak ve çiftçiye değer vermeyen davranışlar çiftçiyi rahatsız eder ve agresif yapar.  Çok konuşma çiftçiyi yorar ve bir süre sonra çiftçi dinlememeye başlar.  Konuşma esnasında belli aralıklar verilmelidir.  Çiftçi konuşmaya alışkın değilse, yayımı daha aktif bir rol üstlenmelidir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

84 Çiftçi Görüşmesinin Yapıcı Bir Şekilde Sonuçlandırılması Görüşmenin son aşamasında  Alınan kararlar tekrarlanmalıdır.  Görüşmenin tamamına ilişkin bağlantılar kurulmalı, özetleme ve değerlendirmeler yapılmalıdır.  Gelecekle ilgili planlar yapılmalı ve çiftçinin harekete geçmesi sağlanmalıdır. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

85 Orhan ÖZÇATALBAŞ Kendini İfade Etme

86 > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

87 > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

88 KONUŞMA İyi bir konuşmacının özellikleri nelerdir? > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

89 İyi bir konuşmacının özellikleri 1. a) Görsel davranış: Bedensel hareketlerden yararlanır. Jestleri ve mimikleri abartılı değildir ve konuyu destekleyici yöndedir. Dinleyicilerle göz teması kurmaya dikkat eder. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

90 İyi bir konuşmacının özellikleri b) Ses Özellikleri: Ses tekdüze değildir, sesin şiddeti ortamın özelliğine göre zayıf veya yüksektir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

91 İyi bir konuşmacının özellikleri c) Dil özellikleri: Dinleyicilerin rahatça anlayabileceği kelimeleri tercih eder. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

92 İyi bir konuşmacının özellikleri d) Zihinsel etkinlikler: Sunacağı konunun uzmanı olduğunu düşünerek konuşmaya konsantre olur. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

93 İyi bir konuşmacının özellikleri 2. Kendi niteliklerini, amacını, dinleyicilerin gereksinimlerini ve niteliklerini,konuşma süresini dikkate alarak kapsamlı bir hazırlık yapar. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

94 İyi bir konuşmacının özellikleri 3.Tanımlamalara, örneklerle açıklamalara, karşılaştırmalara, kanıtlara, istatistiki bilgilere, gerekli tekrarlara yer verir. Görsel yardımcılar kullanır > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

95 İyi bir konuşmacının özellikleri 4. Anlamca zengin konuşmalar yapabilmek için gözlem gücünü geliştirmiştir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

96 İyi bir konuşmacının özellikleri 5. Kazandığı bilgileri sürekli kıyaslar ve bilgilerini yeniler. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

97 İyi bir konuşmacının özellikleri 6. Amacına uygun yönde ve mantıki bir akış içinde düşünme yeteneğini geliştirmiş olduğundan, düşüncelerini uygun bir akış sırasına göre sunabilir.

98 İyi bir konuşmacının özellikleri 7. Konuşma hızını ayarlamasını bilir, duraklamaları özenle seçer, vurguları yerinde yapar. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

99 İyi bir konuşmacının özellikleri 8. Yeteneklerini değerlendirmeyi, sınırlarını saptamayı bilir. İfadelerinde katı ve kesin bir dil kullanmamaya dikkat ederek, dinleyicileri baskı altına almaz. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

100 İyi bir konuşmacının özellikleri 9. Konunun dinleyiciler tarafından benimsenmesini, paylaşılmasını sağlamak için, konuşmasının biçimsel ve öz olarak değerlendirmesini yapar, dinleyicisini yakından tanır ve ne hissettiklerini anlar. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

101 İyi bir konuşmacının özellikleri 10. Kendisinin ve dinleyicilerin kişiliğinin önemini dikkate alır, saygı duyar. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

102 İyi bir konuşmacının özellikleri 11. Dinleyicileriyle yüzyüze iletişim kurar. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

103 İyi bir konuşmacının özellikleri 12. Kendisinin titiz bir eleştiricisidir, başarılı ve başarısız yönlerini ortaya koymaya çalışır. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

104 İyi bir konuşmacının özellikleri 13. Ahlaki sorumluluklarının farkındadır, demogoji yapmaz. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

105 DİNLEME İyi bir dinleyicinin özellikleri nelerdir? > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

106 İyi bir dinleyicinin özellikleri 1. Zihnini boşaltarak rahatlar, konuşmacının mesajını almaya hazırlanır. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

107 İyi bir dinleyicinin özellikleri 2. İlk sözcükleri duyduğunda cümleyi zihninde tamamlayıp, ikinci kısmı kaçırmaz. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

108 İyi bir dinleyicinin özellikleri 3. Dinlemeye başlamak için ilk duyulan birkaç sözcük üzerinde yoğunlaşır. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

109 İyi bir dinleyicinin özellikleri 4. Konuşmacının söz veya düşüncelerine duygusal olarak aşırı tepki vermez, önce konuşmacıyı dinler. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

110 İyi bir dinleyicinin özellikleri 5. Konuşmacının görünüşünü, sesini, kıyafetini, konuşma kusurlarını vb dikkate almaz, konuşmacının verdiği mesajla ilgilenir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

111 İyi bir dinleyicinin özellikleri 6. Konuşmacı düşüncelerini tamamlayıncaya kadar konuşma ile ilgili bir sonuca varmaz. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

112 İyi bir dinleyicinin özellikleri 7. Konuşmada geçen ilginç, hatırlanmaya değer noktaları not eder. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

113 İyi bir dinleyicinin özellikleri 8. Konuşmacının jest ve mimiklerinin sesi ve sözcükleriyle tutarlı olmadığını seziyorsa açıklama ister. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

114 İyi bir dinleyicinin özellikleri 9. Konuşmayı aşırı derecede analiz etmeden dinlemeye çalışır. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

115 İyi bir dinleyicinin özellikleri 10. Dikkatinin dağılmasını engellemek için daima konuşmacıya bakar ve dikkat bozucu şeylerle (kalem, kağıt, anahtar vb) oynamaz. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

116 > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

117 BEDEN DİLİ Yüz ifadesi > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

118 BEDEN DİLİ Yedi binden fazla farklı yüz ifadesi vardır. Yüzde de en fazla gözler dikkat çeker. Karşıdakini etkilemek için onun gözlerinin içine bakarak konuşmak gerekir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

119 BEDEN DİLİ Jestler ve mimikler > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

120 Mimik; yüz kaslarının anlatım amaçlı kullanımı Jest; baş, el, kol, bacak ve bedenin kullanımı > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

121 BEDEN DİLİ Jestler ve Mimikler Esas jestler ve mimikler: Düşünce ve duygularımızı destekleyen, onları somutlaştıran hareketlerimizdir (göz kırpma, baş sallama vb). İkincil jestler ve mimikler: Kendiliğinden (refleksif) ortaya çıkan hareketlerdir (esneme, hapşırma vb). > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

122 Orhan ÖZÇATALBAŞ Sunuş Teknikleri

123 Görsel araç nedir?  İletişimi geliştirmek için görme duyumuza hitap eden araçlar

124 Görsel araçların yararları  Daha iyi anlama  Daha iyi hatırlama  Daha güçlü ikna, inandırma  İlginin arttırılması  Zamandan tasarruf

125 Görsel araçlarda yaklaşım  Gerçek nesneler  Gerçeğin benzeşimi (resim, model)  Sembolik örnekler (sözcükler, sayılar)

126 Görsel araçlarda uygulama  Konferansınız önemli mi?  Görsel araçları tekrar tekrar kullanacak mısınız?  Dinleyicilerinizin durumu? Yaş, eğitim  Ne çeşit görsel araçlar

127 Hangi konular için görsel materyal yapalım?  Anlaması zor şeyler  Hatırlaması zor şeyler  Dinleyicileri inandırması zor noktalar  Açıklaması uzun zaman alacak şeyler

128 Konferans nedir? Bir kişinin ; bir grup dinleyiciye bilgi aktardığı sözlü bir iletişim tekniğidir.

129 Konferansın ABC’si Dinleyicilere Uyarlama Kısa ve özet olma Açık olma Dinleyicilere adanma Coşku

130 İlgi gösterilmeli Söylenenler işitilmeli Gösterilenler görülmeli Dinleyicilerle göz teması sağlanmalı SÖZEL SUNUŞTA

131 Slaytlar nasıl olmalı?  En fazla üç renk  En çok altı satır  Bir satırda en çok altı sözcük  Her satırda bir düşünce

132 Yazı tipleri ?  Times new roman  Comic sans MS girintili yazı tipleri değil

133 Görsel materyalinizi hazırlarken:

134 Çizelgeler yerine grafikler kullanın Bir trendi göstermek için çizgi grafik

135 Karşılaştırmalar yapmak için çubuk grafik

136 Yüzdeleri göstermek için daire grafik

137 Dünya Türkiye Yunan. Afrika ABD AB15 Asya 1961100 1970105101118106 114106 198011010814592125132114 199011811213392127138142 200012911214598139140181 200413410613996141137191 Değişik Ülke ve Kıtalarda Kişi Başına Besin Üretimi Kaynak: FAO, http://faostat.fao.org

138

139 Katılımcı Harita Çizme- Mardin FOTOĞRAFLARIN KULLANIMI

140 Hareketli görüntülerin kullanımı

141 Endonezya Deneyimi Endonezya Hükümeti Hindistan’a KKD’yı öğrenmeleri için bir takım gönderdi ve 1995-96 bütçe yılında tamamlanmak ve 60000 köyde uygulanmak üzere ülke çapında katılımcı köy planlama programı başlattı. Bir çok kısıtlar altında çok hızlı bir ölçek büyütme çalışması yapılmaya çalışıldı. Çok az sayıda iyi eğitilmiş eğiticiler dersaneye dayalı kötü kalitede eğitimler yaptılar. Gerçekçi olmayan bütçe ve zaman kısıtları, devlete ait takımlar ile deneyimli sivil toplum kuruluşları temsilcileri arasında kötü işbirliği ve Endonezya’daki kalkınma planlamasındaki güçlü tepeden inme kültür hep etkili oldu. Bu deneyimler katılımcı yaklaşımların kolayca var olan ulusal programlara oturtulamayacağını ve çok acele uygulamalarda ölçek büyütme çalışmalarının başarısız olacağını ortaya koymuştur. (Mukerjee, 1998, s.23-29) Zimbabve Deneyimi Hiyerarşik olarak yapılanmış bir organizasyonda, katılımcı yaklaşımların kurumsallaştırılması, orta ve uzun dönem hedefleri içermesi gereken haylice karmaşık bir müdahaledir. Bütün kadronun yüksek düzeyde inanması koşuldur. Planlama, uygulama, izleme ve değerlendirme sistemlerinin büyük ölçüde yeniden yönlendirilmesi gereklidir. Hagmann ve ark. (1998) katılımcı yaklaşımların denendiği, test edildiği ve uyumlaştırıldığı örnek olaylar veya pilot çalışmaların önemini vurgulamaktadır. Yazara göre bunlar kurumsal kadronun ısındırıldığı ve ikna edildiği pratik örnekler olarak işlev görürler ve yukardan aşağı belirlenen politikaları etkilerler. Bu uygulamaların ayrıntılı izlemeleri diğer kurumsallaştırmalar ile birlikte parelel yürütülmelidir. BÖYLE SUNUŞ OLMAZ

142 Endonezya Deneyimi Endonezya Hükümeti Hindistan’a KKD’yı öğrenmeleri için bir takım gönderdi ve 1995-96 bütçe yılında tamamlanmak ve 60000 köyde uygulanmak üzere ülke çapında katılımcı köy planlama programı başlattı. Bir çok kısıtlar altında çok hızlı bir ölçek büyütme çalışması yapılmaya çalışıldı. Çok az sayıda iyi eğitilmiş eğiticiler dersaneye dayalı kötü kalitede eğitimler yaptılar. Gerçekçi olmayan bütçe ve zaman kısıtları, devlete ait takımlar ile deneyimli sivil toplum kuruluşları temsilcileri arasında kötü işbirliği ve Endonezya’daki kalkınma planlamasındaki güçlü tepeden inme kültür hep etkili oldu. Bu deneyimler katılımcı yaklaşımların kolayca var olan ulusal programlara oturtulamayacağını ve çok acele uygulamalarda ölçek büyütme çalışmalarının başarısız olacağını ortaya koymuştur. (Mukerjee, 1998, s.23-29) Zimbabve Deneyimi Hiyerarşik olarak yapılanmış bir organizasyonda, katılımcı yaklaşımların kurumsallaştırılması, orta ve uzun dönem hedefleri içermesi gereken haylice karmaşık bir müdahaledir. Bütün kadronun yüksek düzeyde inanması koşuldur. Planlama, uygulama, izleme ve değerlendirme sistemlerinin büyük ölçüde yeniden yönlendirilmesi gereklidir. Hagmann ve ark. (1998) katılımcı yaklaşımların denendiği, test edildiği ve uyumlaştırıldığı örnek olaylar veya pilot çalışmaların önemini vurgulamaktadır. Yazara göre bunlar kurumsal kadronun ısındırıldığı ve ikna edildiği pratik örnekler olarak işlev görürler ve yukardan aşağı belirlenen politikaları etkilerler. Bu uygulamaların ayrıntılı izlemeleri diğer kurumsallaştırmalar ile birlikte parelel yürütülmelidir.

143 Zamanı iyi kullanmak için  Prova yap  Esnek ol, bazı kısımları at  Dinleyicilere dikkat  Birkaç dakika önce bitir

144 Sorularla başa çıkmak için  Sorular ilgiyi gösterir  Soruları yanıtlamadan önce tekrar edin  kısa cevaplar verin  bütün dinleyicilere cevap verin  Bütün soruları alıp cevaplayın  Bilmediğinizi saklamayın, dinleyicilerden yardım alın

145 Konferansın Avantajları:  Kısa sürede  Çok sayıda insanla iletişim Dezavantajları:  Konular iyi hatırlanmaz  Dinleyiciler pasiftir  Beceri öğrenimine elverişli değil

146 Hazırlıklı olmak !  Bir dakika konuşmak için 30 dakika hazırlık

147 Konferansın hedefi: Konferansçının dinleyiciler konferansı dinledikten sonra göstermelerini istediği sonuçtur. Değişik düzeyde amaçlar:  Enformasyon iletme, haberdar etme  Güdüleme,ilgilendirme,denemeye teşvik  İkna,yeniliğin kabulünü sağlama

148 Dinleyiciler  Küçük gruplarda daha etkili (25-30 kişi)  Kaç kişi gelir?  Eğitim ve bilgi düzeyleri önemli  Hiyerarşi var mı?

149 Konferans konusu ile ilgili  Dinleyiciler ne biliyorlar?  Var olan bilgi düzeyi ile hedef arasındaki açık fazla ise birden fazla konferans düzenle

150 Durum, ortam  Yer,oturma düzeni  Zaman

151 Yapılandırma  ÖNCE, ne söyleyeceğinizi söyleyin: GİRİŞ  SONRA, söylemek istediğinizi söyleyin: GELİŞME  EN SON,ne söylediğinizi söyleyin:SONUÇ

152 Beden dili  Kürsünün arkasına saklanmayın  Bedenin görünsün  Oturmayın  Eller yukarıda olsun  Ara sıra yer değiştir  Tekrarlayan hareketlerden kaçın

153 Göz teması  3 saniye yöntemi  Sol, orta ve sağa bak (ama silecek olma)

154 Ne giyeyim?  Koyu renkler: Otorite  Kahverengi: Samimi, arkadaşça

155 Teşekkür ederim. İletişim : Orhan Özçatalbaş 0242 310 2476 0532 376 6369 oozcatalbas@gmail.com > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - -v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr