Açık/Veri Gazeteciliği Haberde Veri Kullanma / Alternatif Habercilik 6 Ocak, 2016 Pınar Veri gazeteciliği, karmaşık veriyi nasıl anlamlı.

... konulu sunumlar: "Açık/Veri Gazeteciliği Haberde Veri Kullanma / Alternatif Habercilik 6 Ocak, 2016 Pınar Veri gazeteciliği, karmaşık veriyi nasıl anlamlı."— Sunum transkripti:

1 Açık/Veri Gazeteciliği Haberde Veri Kullanma / Alternatif Habercilik 6 Ocak, 2016 Pınar Dağ @pinardag Veri gazeteciliği, karmaşık veriyi nasıl anlamlı hale dönüştürüyor

2 Açık/Veri Gazeteciliği Nedir? Basit Anlamıyla Veri ile Habercilik Yapmak Verinin Gazetecilik İçin Kullanılması Yapılandırılmış Verilerle Yapılan Gazetecilik* Haberi Olabilecek En İyi Şekilde Aktarmak Okuyucuları Sayılarla Bilgilendirmek Geniş Anlamıyla Araştırmacı Gazeteciliğin Dijital Çağla Uyumu Modern Gazetecilik Gazeteciliğin Alet Çantasının Zenginleşmesi* Kelime Gazeteciliğinden Sıfırlar ve Birler Gazeteciliğine Geçiş* -DataJournalism HandbookDataJournalism Handbook

3 Terminoloji "computer assisted reporting""computer assisted reporting" 320. 000 datajournalism 461.000 datajournalism "data driven journalism" "data driven journalism" 207.000 "data journalism" 445.000"data journalism" "structured journalism" "structured journalism" 2.220 ___ veri gazeteciliği veri gazeteciliği 60.400 "veri gazeteciliği" "veri gazeteciliği" 10.900 "veri güdümlü gazetecilik""veri güdümlü gazetecilik" 176

4 Neden Şimdi, Ne Oldu? Araç: Çevrimiçi Araçlara Erişimin Kolaylaşması. Çok büyük teknik bilgi gerekmeden kolayca etkileşimli haritalar, grafikler ve görsellerin yapılmasını sağlayan araçların artması Açık Veri: Devletlerin kamusal verilerini herkesin kullanımına açması, veritabanlarına erişim kolaylaşması ( Açık Devlet Örneği) Güven: Doğruluğuna emin olunan verileri haberlerde kullanım; daha fazla şeffaflık sağlayarak gazeteciyle okuyucu arasında güven sağlıyor Farklı Meslek Gruplarının Dahil Olması: Gazeteciliğin/haberciliğin alet çantasına yeni araçlar, yeni meslek disiplinlerinin ekleniyor olması ( İstatistik, Veri Bilimi, Programlama,Tasarım vb.vd) -Simon Rogers -Simon Rogers, Eva Constantaras, Pınar Dağ -Eva ConstantarasPınar Dağ

5 5N +1K Kaynak: School of Data School of Data

6 “Yeni bir şey değildir ama gazeteciliğin geleceğidir” 3 Nisan 1931, Cumhuriyet Kaynak: Geçmiş Gazete

7 Veri Gazeteciliği Tanımını Şekillendiren Süreç ve Dönüşüm WikileaksWikileaks Dosyaları

8 Search GoogleTrend

9 Açık Veriye Zaman İçinde Gösterilen İlgi (Dünyada) Search GoogleTrend

10 Türkiye’de Açık Veriye Zaman İçinde Gösterilen İlgi Search Google Trend

11 #Swissleaks Britanya merkezli HSBC Bankası’nın İsviçre’de, 1988- 2007 yılları arasında 203 farklı ülkeden 106 bin müşterisinin vergi kaçırıp mal varlığını gizlemesine yardım ettiği ortaya çıktı. Listede Türkiye’yle bağlantılı 3 bin 105 müşteri var.var. http://www.theguardian.com/news/series/hsbc-files http://dagmedya.net/2015/02/09/hsbcnin-musterileri-diktatorler-silah-tuccarlari-ve-vergi-kacakcilariyla-baglantili-cikti/

12

13 #luxleaks Skandalıluxleaks Fransız Le Monde gazetesinin de içinde bulunduğu Uluslar arası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu'ndan (ICIJ) 40 medya kuruluşu, Lüksemburg’taki uluslararası vergi kaçakçılığına ilişkin belgeler yayınlamıştı. Yaklaşık 28 bin sayfadan oluşan belgelerde 340 uluslararası şirketin, ülkelerindeki vergi uygulamalarından kurtulmak için Lüksemburg'la 2002 ile 2010 yılları arasında milyarlarca avroluk gizli anlaşmalara imza attığı ortaya konuluyor. Gizli anlaşmalarla şirketlerin, elde ettikleri kar miktarını Lüksemburg’da açtıkları küçük şirketlere aktararak vergilerin bir kısmından muaf olduğu veya daha düşük vergi ödediği iddia edilmişti. Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu'na göre, dünyanın önde gelen muhasebe şirketlerinden Pricewaterhouse Coopers'ın aracılık ettiği gizli anlaşmalarla vergi kaçıran şirketler arasında IKEA, PepsiCo, FedEx, Amazon, Deutshe Bank, JP Morgan Chase ve Procter & Gamble gibi birçok küresel dev bulunuyor.

14 Süreç Veri Toplama Veri İşleme /Filtreleme/Analiz Etme Görselleştirme Hikaye/Haber vice versa* (ekip işi)

15 Veri Toplama Veri toplama/veri kümeleri oluşturma veri gazeteciliğinin en önemli tarafı.Kendi veri setlerinizi oluşturmaya kararverdiğinizde bu durum biraz daha zor olabiliyor. Veri kaynakları: Arama motorları [Csv, xls, pdf dosyaları, endekslenmiş veritabanları, School of data-Kaynak, ]Kaynak Veri sağlayan kurumlar: Resmi veri sağlayan siteler: [ Devlet kurumları-Bilgi Edinme Hakkı (BEH), Datacatalogs.org,Tüik,Tübitak, Nasa, Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası vb.vd.] Özel veri sağlayan siteler: Datahub.io, Scraperwiki, Scraper (Plugin),Silk.co, Gap Minder vb. İşin uzmanları: Veri gazetecileri, veri uzmanları, veri madencileri, veri bilimcileri, forumlar, School of data/Turkey, Soru-cevap platformları, Data Driven Journalism.Net, ddj mailing grupları,Google Forum oluşturma /Anket oluşturma, Get the Data, Quora) Data Driven Journalism.Net Kendi verinizi oluşturma: Kitle Kaynak ( Crowdsourcing) **Bu en önemli taraflarından biri! https://delicious.com/pinardagKitle Kaynakhttps://delicious.com/pinardag

16 Ankara Katliamı Coğrafi Konum Araçları

17 2015 Veri Gazeteciliği Finalistleri Arasına Girdi İşçi Ölümleri Açık Veritabanı http://madencilik.dagmedya.net/ 9 Bilgi Edinme Hakkı Talebine 1 Yanıt Geldi 5 Ay Sonra. * * Global Editors Network Veri Gazeteciliği 2015 Ön Elemelerinde İkinci Olduhttp://madencilik.dagmedya.net/ 9 Bilgi Edinme Hakkı Talebine 1 Yanıt Geldi 5 Ay Sonra. Global Editors Network Veri Gazeteciliği

18 Veri İşleme (Temizleme /Analiz Süreci) Sıralama ve filtreleme/temizleme için farklı yazılımlar kullanılabilir. Aşağıdaki tablo temizleme işlemi için kullanılan yazılımların işlevlerini gösteriyor. (Spreedsheet, Google Spreadsheets, Open (libreoffice, Microsoft Excel, Google Refine*, Data Wrangler, CometDocs, Ms Excel, Mr. Data Converter vb)

19 Veri Görselleştirme Bu aşamada, veriyi daha iyi sunmaktan öte işlenen verinin daha iyi anlaşılmasını sağlar.. *Irak savaşında ölen yaklaşık 60 bin kişiyi gösteren harita http://www.theguardian.com/world/datablog/int eractive/2010/oct/23/wikileaks-iraq-deaths-mapIrak savaşında ölen yaklaşık 60 bin kişiyi gösteren harita http://www.theguardian.com/world/datablog/int eractive/2010/oct/23/wikileaks-iraq-deaths-map

20 Veriseti için tıklayınıztıklayınız

21 Tehdit Altındaki Çizerler

22 Mapping Fatal Migration Incidents in the Mediterranean

23 Hikayeleştirme 2014 yılının Veri Gazeteciliği Ödülü Alan Çalışmalarından biri: The Migrants File. 2000 -2014 arasında 23 bin mülteci Avrupa’ya giderken öldü. (Güzergahlarda Türkiye de var- Veriler düzenli olarak güncelleniyor- Proje yaptırım da sağlıyor.) http://www.jplusplus.org/en/project/the-migrants-files/http://www.jplusplus.org/en/project/the-migrants-files/

24 Veri Güdümlü Proje Akış Şeması Kaynak:https://dataimp.wordpress.com/2015/03/29/data-flowchart/ Araç : http://mediaspotme.com/searchexperts?query=Peace+

25 Kamu Değeri Arttırma “Açık Veri Yolsuzlukla Mücadele Etme Aracı Gibidir” Grafik: Opensourceway/ FlickrOpensourceway/ Flickr

26 Veri Gazeteciliği EkipleriVeri Gazeteciliği Ekipleri* Tek Kişi - Bir kişi tek başına veri güdümlü projeler üretebilir çünkü OpenRefine, Datawrapper, Tableau, Google Fusion Tables, CartoDB gibi bir dizi ücretiz araç var.OpenRefine Datawrapper Tableau Google Fusion Tables CartoDB İki Kişilik Ekip- Guardian’ın Amerika’daki veri gazeteciliği ekibinin ödül alan çalışması LGBTI hakları RehberiLGBTI hakları Rehberi 4-6 Kişilik Ekip – Oldukça etkili projeleri kısa sürede üretebilirler. WYNC’nin Sandy Fırtınası örneği verilebilir.Sandy Fırtınası Büyük Ekipler ( 20 üstü) - Stratejileri olan, haberi anlatmanın yöntemlerini en fazla geliştiren, çevrimiçi haberciliğin çok farklı olabileceğini de gösteren ekiplerden oluşuyor. New York Times’dan 2012 Olimpiyatları örneği gösterilebilir. 2012 Olimpiyatları

27 İlk Veri Gazeteciliği El Kitabının Şekillenmesi 2011’de 48 Saatlik Atölye Sonucunda Yazıldı Wikileaks dosyaları sonrasında çok sayıda yayın organının çalışmasıyla şekillendi. 13 dile çevrildi. Türkçesi de tamamlandı. Ocak 2016’da erişime açılacak.The Australian Broadcasting Corporation, The BBC, The Chicago Tribune, Deutsche Welle, The Guardian, The Financial Times, Helsingin Sanomat, La Nación (Argentina), The New York Times, ProPublica, The Washington Post, The Texas Tribune, Verdens Gang, Wales Online ve Zeit Online

28 Dünyada Açık/ Veri Gazeteciliği Yapan Kurumların Bazıları The Guardian Datablog, The New York Times UpShot, i100independent, ZeitOnline Datablog, The Washinton Post Data Post, FiveThirtyEight, Propublica, Badhessian.orgThe Guardian Datablog FiveThirtyEightPropublicaBadhessian.org Türkiye www.verigazeteciligi.com www.verigazeteciligi.com DağMedya

29 Veri Gazeteciliği Ödülleri (DJA’12) Ulusal&Uluslararası 2015 Kazanan projelerini incele 2015 Kazanan projelerini incele

30 Veri Gazeteciliği İletişim Fakültelerinde Tilburg UniversityTilburg University, City University London, Stanford University, Columbia Journalism SchoolCity University London Stanford UniversityColumbia Journalism School

31 2013’de Gazetecilerin Yüzde 28.1 Veri Gazeteciliği Eğitimi Almak İstiyor (Artmış Olabilir)

32 Türkiye’de Neredeyiz Kadir Has Universitesi (İkinci Yılında – Devam Ediyor 2013) İstanbul İletişim Fakültesi (Atölye Yapıldı) Ankara Hacettepe HÜİF ( 2015-2016) (Atölye Yapıldı) Beykent Yeni Medya (2015-2016) (Seminer Verildi)(Atölye Yapıldı)(Seminer Verildi) Aydın Üniversitesi İletişim Fakültesi (Seminer Verildi) Şehir Üniversitesi Yeni Medya (Seminer Verildi) Bahçeşehir Üniversitesi Yeni Medya ( Atölye Yapıldı, Seminer Verildi) Atılım-Gazi Üniversitesi (Seçim Özel Atölye Yapıldı) (2 Kez)(Seminer Verildi) Atölye YapıldıAtölyeYapıldı Şehir Üniversitesi (Ders verildi) Ankara İLEF (Atölye Yapıldı ) Arel Üniversitesi (Seminer) * 2016’da ders verilecek. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi (2015-2016) (Atölye Yapılacak)(Seminer) (Atölye Yapılacak)

33

34 Türkiye’de VG Çalışmalarını Geliştirmek İçin Neler Yapıyoruz Veri OkuluVeri Okulu(SoDTurkey), Veri Gazeteciliği Platformu, Açık Veri Kongresi Veri Gazeteciliği PlatformuAçık Veri Kongresi Veri Gazeteciliği Atölyeleri /Dersleri ( 3 Yılda 30 Atölye) Dağ Medya & School of Data İşbirliğiyle TÜBİTAK Destekli| Veri Gazeteciliği Platformu: Veriden Haber, Haberden Veri Üretme

35 Nasıl Başlanır? Merak Düzenli olarak kaynak okuma Etiket takibi #ddj #ddjedu #vg #datajournalismokuma#ddj#ddjedu #vg#datajournalism ExcelExcel’de zaman geçirme Temel İstatistik öğrenme Gruplara üye olma (Open Data Platform vb) Düzenli olarak örnek projeler inceleme ** Altın kural öğrendiklerini paylaşma/açık kaynak olmaİstatistikOpen Data Platform inceleme

36 Veri Gazetecileri Rehberi

37 Türkiye’de Daha Fazla Ne Yapılabilir? *Daha Fazla Üretime Dayalı Atölyeler Düzenlenmeli (SoDTurkey) *Gazeteciler ve Yazılımcılar Daha Sık Bir Araya Gelmeli *Yazılımcılar, Programcılar, İstatistikçiler Daha Fazla Bilgi Paylaşımı Yapmalı (Açık Kaynak/ Açık Ders/ İçerik/ Kitap) *Açık Kaynak Araçlar Geliştirilmeli *(Fon Takibi) **Afrika Örneği**

38 UYGULAMA Veri Kazıma https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/milletvekillerimiz_sd.liste Spreadsheet’e veri import etme https://docs.google.com/spreadsheets/d/1b1XiS0LsfgP795wCKkpLk8je6V4bV4T7r07Ol9Djkv0/edit#gid=109147583 9 https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_urban_areas_in_the_United_Kingdom Formül https://docs.google.com/spreadsheets/d/1b1XiS0LsfgP795wCKkpLk8je6V4bV4T7r07Ol9Djkv0/edit#gid=109147583 9 https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_urban_areas_in_the_United_Kingdom =importHTML("http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_largest_United_Kingdom_settlements_by_population";"table" ) Veri Haritalama https://docs.google.com/spreadsheets/d/1d5bm8ywmje9ck1jEHOTBo89yHuKNnVCi0TMcEzgfvvU/edit#gid=207421 5603 https://docs.google.com/spreadsheets/d/1d5bm8ywmje9ck1jEHOTBo89yHuKNnVCi0TMcEzgfvvU/edit#gid=207421 5603 https://support.google.com/fusiontables/answer/2571232?hl=en

39 Seminer Sonrası Okuma, Kaynak ve Açık Veri Sunumunu Almak İsteyenler Aşağıdaki Dosyaya e-Postalarını Ekleyebilirler: https://docs.google.com/document/d/1jg5WCOxn28GbYgkM2IeDvnlq47vig1qCVLh Bk75DCWc/edit

40 Dinlediğiniz İçin Teşekkürler