GELİŞEN ÜLKELERDE ÜNİVERSİTE & SANAYİ İŞBİRLİĞİNİN İNOVASYON SÜRECİNE KATKILARI Prof. Dr. Fazilet Vardar Sukan Ege Üniversitesi Bilim-Teknoloji Merkezi.

... konulu sunumlar: "GELİŞEN ÜLKELERDE ÜNİVERSİTE & SANAYİ İŞBİRLİĞİNİN İNOVASYON SÜRECİNE KATKILARI Prof. Dr. Fazilet Vardar Sukan Ege Üniversitesi Bilim-Teknoloji Merkezi."— Sunum transkripti:

1 GELİŞEN ÜLKELERDE ÜNİVERSİTE & SANAYİ İŞBİRLİĞİNİN İNOVASYON SÜRECİNE KATKILARI Prof. Dr. Fazilet Vardar Sukan Ege Üniversitesi Bilim-Teknoloji Merkezi (EBİLTEM)

2 1970’li yıllar: Devletin payı azalmaya başlaması Devletin payı azalmaya başlaması Sanayi odaklı, anahtar teknolojiler Sanayi odaklı, anahtar teknolojiler Ulusların rekabet üstünlüğü kazanma hedefi belirlemeleri Ulusların rekabet üstünlüğü kazanma hedefi belirlemeleri Sanayi kuruluşları Devletin bir parçası olarak görülmeye başlandı! Sanayi kuruluşları Devletin bir parçası olarak görülmeye başlandı! Üniversite & Sanayi İşbirliği Tarihsel Gelişimi

3 1990’lı yıllar: Sosyal taleplerin ve ihtiyaçların ağırlık kazanması Sosyal taleplerin ve ihtiyaçların ağırlık kazanması Devletlerin etkilerinin azalmaya, toplumların etkilerinin artmaya başlaması Devletlerin etkilerinin azalmaya, toplumların etkilerinin artmaya başlaması Ar-Ge’nin hızla uygulamaya dönüşmesi Ar-Ge’nin hızla uygulamaya dönüşmesi Inovasyona yönelik projeler Inovasyona yönelik projeler Toplum odaklı projeler Toplum odaklı projeler Sosyal refah için Bilim-Teknolojinin gerekliliğinin kabulu Sosyal refah için Bilim-Teknolojinin gerekliliğinin kabulu Üniversite & Sanayi İşbirliği Tarihsel Gelişimi

4 Toplumun temel yaklaşımlarında ve değer yargılarında köklü değişimler gözlenmekte : 21. yüzyılda….

5 I- TEKNOLOJİ TABANINDA GEÇİŞ DÖNEMİ Sanayi toplumundan bilgi toplumuna Fiziksel güçten beyin gücüne Uluslararası rekabetin ve toplumsal refahın anahtarı: teknolojik yetkinlik. II-GLOBALLEŞME Standart normlar, değer yargıları ve kuramsal yapılarda küresel üniformite Yeni teknolojiler küresel ölçekte yaygınlık Sınai mülkiyet haklarının korunması için yeni bir hukuk düzeni

6 Çok-uluslu Dev Firmalar: dünya teknolojilerinin gerçek sahipleri Teknolojiye sahip olmayan firmaların iç ve dış pazarlarda rekabet edebilmek ve ayakta kalabilmek için ihtiyaç duydukları teknolojiler bu dev firmalar Ulusların Bölgesel Bloklaşması “tek bir Pazar” siyasi ve hukuki alt yapısını tamamlandı gümrük duvarlarının ve geleneksel korumacılığın kalkması, Etkin Faktörler

7 Yeni teknolojiler geliştirmeye yönelik yetenekler – AR-GE Dünya pazarlarında rekabet üstünlüğü için araştırmalar sonucu ortaya konan bulguların, ekonomik ve toplumsal bir faydaya hızla dönüştürebilme becerisi - İNOVASYON Sanayi kuruluşlarının Ar-Ge ’ye yönelmeleri – ÜNİVERSİTE-SANAYİ İŞBİRLİĞİ SonuçlarSonuçlar

8 İNOVASYON İÇİN GEREKLİ ORTAM Bir bölgede inovasyon ekonomisinin gelişmesi için;  Nitelikli ve girişimci insan gücüne,  Yeni fikirlerin üretilmesine,  Fikirlerin yayılmasını sağlayan ortama,  İnovasyon ve Ar-Ge’yi destekleyen mekanizmalara,  Finansal olanaklara, ihtiyaç vardır.

9 YENİLİKÇİLİK ÖĞELERİ YAPI ve KÜLTÜR Yenilikçi Ortaklıklar: Paydaşların talepleri, ilişkileri ve tüketici tercihleri. Yenilikçi Yönetimler: Ekonomik, sosyal ve yasal alt yapı (Bankacılık, sınai mülkiyet hakları, teknik yeterlilik) Yenilikçi Kurum ve Kuruluşlar: Geleceğe yönelik yapılar ve liderlik sayesinde kurumların dış etkilere tepki vererek veya geçmiş alışkanlıklara dayanarak değil, gelecek için öngörülen gelişmelere göre yönlendirilmesi. Yenilikçi Ortamlar: Kentler, Bölgeler STK'lar ve yönetimler

10 Birçok güçlü yanlarımız ve fırsatlarımız olduğu gibi Çok sayıda zayıf yanlarımız ve tehditlerimiz de bulunmaktadır. Ar-Ge ve Inovasyon açısından Ulusal olarak

11 Ar&Ge, Inovasyon açısından Ulusal olarak güçlü yanlarımız ve fırsatlar  Hammadde olarak değerlendirilebilecek zengin doğal kaynaklar (endemik tıbbi, aromatik bitkiler, gen kaynakları, yaban hayati zenginliği) ve yenilenebilir enerji kaynakları potansiyeli,  Doğal kaynaklarımız ve tarihi/kültürel değerlerimizin henüz geri döndürülemeyecek kadar kirlenmiş ve bozulmuş olmaması,  Gelişmiş ve yeni teknolojilere açık, adaptasyon yeteneği yüksek, genç ve dinamik nüfusumuz ve iç Pazar potansiyelimiz,  Çağdaş düzeyde bilgi birikim ve deneyime sahip araştırıcı kitlemiz,  Stratejik bir konum ve coğrafyaya sahip olmamız.

12 Ar&Ge, Inovasyon Açısından Ulusal olarak zayıf yanlarımız ve tehditler  Uzun vadeli/stratejik yaklaşımların ve sektörel sanayi politikalarının eksikliği,  Yönetimde katılımcı anlayış yerine merkeziyetçi yapının egemen olması,  Kurumlararası eşgüdüm ve işbirliğinin zayıf olması, bireysel yaklaşım ve kaygıların baskın olması, organizasyon ve takım çalışması eksikliği,  Ayni hedefe yönelik çalışan başarılı sistem / yapıların, desteklenmesi ve güçbirliği içinde geliştirilmesi yerine aynı işlevde yeni kurumların oluşturulmaya çalışması,  Modern gereksinimlere cevap veremeyen, yetersiz bir hukuk sistemi, mevzuat eksiklikleri ve düzenlemelerde populist yaklaşımlar  Yabancı yatırımları zorlaştıran bürokratik alt yapı,  Teknoloji Transferi sürecinde, ilgili ulusal mekanizmalar açısından zincirin tüm halkalarının tamamlanmamış olması,  Risk / Başlangıç sermayesi gibi sistemlerin eksikliği,

13  Toplumsal Ar-Ge bilincinin yerleşmiş olmaması ve toplumsal ön yargılar, yetersiz sanayi Ar-Ge kültürü,  Kısıtlı finansal kaynaklarla, gerekli koordinasyon sağlanmadan yürütülen Ar-Ge faaliyetleri,  Ar-Ge ve inovasyona yönelik ulusal finansal destek mekanizmalarının yeterince bilinmemesi ve bürokratik güçlükler nedeniyle yeterince yararlanılmaması,  Zayıf üniversite-sanayi ilişkileri- Yeni Ar-Ge yasasında kamu üniversitelerinin göz ardı edilmiş olması,  Kamu Teşviklerinin, inovasyon ve Ar-Ge ölçütlerinden bağımsız olması,  CIP - Rekabet ve Yenilik Programı gibi uluslararası oluşumlara katılımdaki aksaklıklar,  Tarafsız uzman ve kurumların eksikliği, denetim yetersizliği,  Toplumun her kesiminde, sorunları çözmeden ziyade, sorunları tesbite yönelik yaklaşım ve kültürün yaygınlığı,  Ulusal veri tabanları yetersizliği,  Teknoloji kullanımında dışa bağımlılık. Ar&Ge, Inovasyon açısından Ulusal olarak zayıf yanlarımız ve tehditler

14 TÜRKİYE’DE İNOVASYON ve AR-GE AR-GE HARCAMALARININ GSYI’YA ORANI bakımından %0.66 ile sonlarda, İNOVASYON İNDEKSİ bakımından sonuncu

15 Ülkemiz halen: Evrimsel skalada, gelişmiş ülkelerin ’70 li yıllarda bulunduğu noktadadır. Üniversite & Sanayi İşbirliği Açısından

16 Nedenleri… sanayinin çok yakın bir geçmişe kadar, özgün yeni bilgi ve teknolojiye ihtiyaç hissetmemesi, sanayi ve hizmet sektörlerinin Üniversite’den sürekli ve yaygın taleplerde bulunmamaları, Her iki kesim de birbirlerini eksik ve yanlış tanımış olması Karşılıklı beklentilerin uyum içinde olmaması Üniversite & Sanayi işbirliği faaliyetleri yaygın ve sürekli değil….

17 Amaç : Günlük, kısa vadeli İhtiyaçlar Yaklaşım: Yüzeysellik (doğrulayıcı analiz, bilirkişilik, eğitim amaçlı gezi ve staj) Yöntem: Bireysellik ve Bölgesellik (kişisel yakınlıklar ve soyutlanmış etkinlikler) Üniversite & Sanayi İşbirliği’nde

18 Türkiye’de Uygulanan Üniversite Sanayi İşbirliği Araçları -44 üniversite

19 Türkiye’de Uygulanan Üniversite Sanayi İşbirliği Araçları

20 Toplam Ar-Ge Bütçesi içerisinde Üniversitelerin ve diğer firmaların payı nedir? Üniversitelerin payı: % 8.26 Diğer firmaların payı : % 9.64 KOBİ’ler üzerinde yapılan bir çalışma Katılan Firma Sayısı: 87 Kamu kurumları tarafından sağlanan Ar-Ge ve İnovasyon Ortamı yeterli mi ? Yetersiz : %62.1 Orta : %25.3 Yeterli : %12.6

21 Ar-Ge projelerinizi üniversiteler ile birlikte yürütüyor musunuz? Evet : % 8 Hayır : % 92 Kamu kurumlarının teknoloji transferine yönelik destekleri yeterli mi? Yetersiz : % 65 Orta : % 22 Yeterli : % 13

22 AmaçAmaç Hem ulusal hem de uluslararası kamu ve özel kaynaklarını ve bütün paydaşları (araştırma kuruluşları, sanayi, finans kuruluşları, idari birimler ve kullanıcı grupları) bir araya getirerek harekete geçirmek

23 Nasıl?  Güçlü yanlarımızı güçlendirerek;  Prosedürleri sadeleştirerek;  Başarılı yenilikçi uygulamaları yaygınlaştırarak;  Kamu, özel, büyük, küçük tüm kurumların güçlerini birleştirerek

24 Ne yöne doğru?  Toplum refahını ve yaşam standardını arttırıcı ürünler,  Doğal kaynakların akılcı kullanımını teşvik eden, enerji verimliliği yüksek teknolojiler,  Sürdürülebilir kalkınma hedefli, çevre dostu teknolojiler,  Bireysel ihtiyaçlara göre tasarlanmış ürün ve hizmetler.

25  Daha fazla bilgiyi daha verimli bir şekilde üreterek – ARAŞTIRMA GELİŞTİRME  Bilgiyi Yayarak - EĞİTİM  Bilgiyi koruyarak – PATENT  Bilgiyi inovasyona dönüştürerek – YÜKSEK EKONOMİK VE SOSYAL DEĞERİ OLAN PAZARLARA YÖNELİM  İnovasyon ortamını destekleyecek politikalar benimseyerek – ÜRETİMDE KALİTE, STANDARDİZASYON, SERTİFİKASYON, ETİKETLEME Hangi yoldan?

26 Proje lideri görevini üstlenmiş kişinin kişisel motivasyonu ve girişimciliği sayesinde katalizör görevi görmesi, Doğru zamanda doğru yerde bulunmanın oluşturduğu olumlu koşullar, Akademisyenler ve sanayiciler arasındaki kişisel kontaktlar ve ilişkiler, Uluslar arası teknolojiye erişim, Sinerjistik evolusyon: Tamamlanmış bir Ar-Ge Projesinden doğan yeni projeler, Yurt Dışı Örneklerde Başarı kriterleri

27 Üniversite içinde bürokrasiyi ve maddi yükümlülükleri (overheads) azaltıcı bir düzenleme ile koordinasyonu sağlayıcı elastiki yapıda bir birimin oluşturulması, Sanayi ile ilişkili Ar-Ge'nin Üniversite tarafından ve akademik yükseltmeler açısından kabul edilebilir bir etkinlik haline gelmesi, Proje için sağlanan finansmanın projenin sağlıklı yürüyebilmesi açısından elastiki olması, Proje katkıda bulunan tarafların akademik ve sanayi çevresinin farklı kültürel yaklaşımlarının bilincinde olması ve tarafların farklı beklentilerine cevap verecek bir anlaşmaya varılması,

28 Projenin başarı ile tamamlanması sonucunda elde edilecek prestij ve maddi çıkarlar, Projenin başlangıcından sonuna kadar taraflar arasında uygun ve sağlıklı iletişim, Projenin hayata geçirilmesinde rol alan kişilerin görev ve pozisyonlarında uzun süreli devamlılık, Gerçekçi hedeflerin belirlenmiş olması, Projede çalışanların bağlılığı ve başarma azmi, Sağlıklı bir stratejik planlama ve doğru odaklanma, gibi faktörlerin rol oynadığı görülmektedir.

29 Koordinasyon eksikliği, Aşırı bürokrasi ve bunun getirdiği maddi yükler, Tarafların projeye olan ilgisizliği, Projenin kapsamının ve büyüklüğünün iyi anlaşılamamış olması, İyi tanımlanamamış hedefler nedeniyle tarafların farklı yönlerde çalışmaları, Projenin sınai mülkiyet hakları nedeni ile, herhangi bir akademik ödüllendirmeye imkan vermemesi, bunlar arasında sayılabilir. Yurt Dışı Örneklerde Başarısızlık nedenleri

30 Bilimcinin sanayiye yönelişini özendirmek ve teşvik etmek, Disipline değil, projeye dönük araştırmalara destek vermek, Grup ve ekip çalışmasını esas almak, Devlet desteğini rekabet öncesi temel araştırmaya yönlendirerek uygulamalı araştırmayı sanayici desteğine bırakmak, Araştırma harcamaları için sanayiye uygun teşvikler sağlamak, Kesimler arasında karşılıklı içe kapanıklılığı gidermek, Yurt Dışı Örneklere göre Üniversite-Sanayi İşbirliğini harekete geçirmek için

31 Araştırmalarda önceliklere göre ülke düzeyinde ve disiplinler arası koordinasyonu sağlamak, Kaynakların etkin kullanımını sağlayıcı ve düplikasyonları önleyici tedbirler almak, Ülkemizin mevcut imkanları içinde kişisel, kurumsal ve ulusal motivasyonu katalizlemek, Sanayi kesimine, varlığını sürdürebilmesi için özgün teknolojinin mutlak bir zorunluluk olduğunu kanıtlamak, Üniversitelerde, bilimsel araştırmaların sanayiye ve iş hayatına aktarılmasına aracı olabilecek birimleri oluşturmak,

32 Üniversitelerin sanayiye katkıları o üniversitelerin bünyelerinde teknoloji transfer ofislerinin varlığına ve bu ofislerin etkin bir şekilde çalışmasına bağlıdır. Dolayısı ile bünyesinde gerekli olan yetenekleri olmayan bir TTO’nin başarılı olması mümkün değildir*. *Lockett, A., & Wright, M. (2005). Resources, capabilities, risk capital and the creation of university spin-out companies. Research Policy, 34, 1043–1057. Sonuç olarak…

33 TÜRKİYE’NİN İLK ÜNİVERSİTE SANAYİ İŞBİRLİĞİ MERKEZİ - EBİLTEM 2008 yılı için AVRUPA’NIN EN BAŞARILI TEKNOLOJİ TRANSFER OFİSİ - IRC-EGE 1998’den bu yana… 2004'ten bu yana...

34 EBILTEM TARAFINDAN KOBİ’LERE VERİLEN DESTEKLER  Ulusal ve Uluslar arası Ar-Ge desteklerine ulaşım (TEYDEB, TTGV, KOSGEB, EUREKA, vs.)  AB proje destekleri konularında bilgi (AB Koordinasyon Birimi)  Yeni yatırım konularında danışmanlık (Sanayi İlişkileri Birimi),  Patent, Faydalı Model ve Marka tescili konusunda yardım (TPE İrtibat Bürosu),  Yabancı firma ve Üniversitelerle işbirlikleri ve ortak projeler oluşturulması (Üyesi olduğu Uluslararası Ağlar),  Uluslararası teknoloji transferi hizmetleri (IRC-EGE Birimi),  Yabancı uzman temini (PUM Birimi),  Üniversiteden bilimsel destek, analitik hizmetler ve danışmanlık (Laboratuvar Hizmetleri Birimi).

35 EBİLTEM FAALİYETLERİNİN SONUÇLARI  Üniversite kaynaklarının 90 Sanayi destekli projeye aktarılması (Toplam desteklenen projelerin %32’si)  TEYDEB’den destek için 50 İnovasyon ve Ar-Ge projesine hazırlık desteği,  190 adet sanayi kontratlı araştırma,  Düzenlenen 7 “Proje Pazarı” ve 8 “Proje Yarışması” sonucu girişimcilere tanıtılan 1000 proje,  “Proje Havuzu”nda uygulamaya yönelik 600 proje,  537 patent, 1019 marka, 211 endüstriyel tasarım başvurusu işlemleri,  Yatırıma dönüştürülen 42 proje,  2 Spin-Off şirketi,  Ege Üniversitesi’nde 32 patent ve faydalı model,  Bölgesel firmalara desteğe yönelik 8 AB Çerçeve Projesi ile 3.5 Milyon € kaynak

36 2008 yılı için AVRUPA’NIN EN BAŞARILI TEKNOLOJİ TRANSFER OFİSİ: IRC-EGE  706 Firma Ziyareti  124 firmaya teknolojik değerlendirme  15 yabancı uzman getirtilmesi  Organize edilen / katılınan 127 proje pazarı  926 Türk ve Avrupa’lı firma arasında 2.084 yüz yüze görüşme  Türk ve Avrupa’lı firmalar arasında 30’u Türkiye’den Avrupa’ya olmak üzere 67 Uluslar arası Teknoloji Transferi - IRC Ağı’ndaki 71 Merkez arasında Birincilik Bölge ekonomisine yaklaşık 42 Milyon Euro katma değer, 260 kişiye yeni istihdam…

37 AVRUPA İŞLETMELER AĞI Bu Hizmetler AB CIP Programı kapsamında EBİLTEM’in koordinatörlüğünde yeni bir proje ile devam etmekte: EBIC-EGE

38 TEŞEKKÜRLERTEŞEKKÜRLER Web: http://irc.ege.edu.tr,http://irc.ege.edu.tr www.ebic.org.tr Mail: fazilet.vardar.sukan@ege.edu.trfazilet.vardar.sukan@ege.edu.tr Tel: 0090 232 343 44 00