Doç. Dr. Burhan Akpınar Ocak 2013 ANKARA

... konulu sunumlar: "Doç. Dr. Burhan Akpınar Ocak 2013 ANKARA"— Sunum transkripti:

1 Doç. Dr. Burhan Akpınar 21-25 Ocak 2013 ANKARA
MESLEK STANDARTLARI (ANALİZİ) GELİŞTİRME Doç. Dr. Burhan Akpınar Ocak 2013 ANKARA

2 Sunum Planı Meslek /İş Analizi Temel Kavramları
Meslek /İş Analizi Süreci DACUM (PROGEL) Analiz Tekniği Mesleki ve Teknik Eğitimde Program Geliştirme

3 Temel Kavramlar Meslek
Meslek: Bir kişinin kazanç sağlamak amacıyla yaptığı çeşitli seviyede bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını gerektiren faaliyetlerinin bütünüdür. Meslek: Bireyin yaşamını sürdürebilmek için icra ettiği ve genellikle yoğun bir eğitim, çalışma, bilgi birikimi, yetenek(seçilen mesleğe bağlı olarak) geliştirmeyi gerektiren ve tüm bu sürecin sonunda kişilerin kazandığı unvanın adıdır. Meslek Profili: Mesleği icra eden kişinin sahip olması gereken bilgi, beceri, tutum (tavır) ve davranışların bütünüdür.

4 Temel Kavramlar İş İş (Üretim mesleklerinde): En az iki hareketten meydana gelen tamamlanmış bir mamul eşyadır (üründür). İş (Hizmet mesleklerinde): Tamamlanmış bir bakım onarım, muayene, kontrol veya montaj faaliyetidir.

5

6 Temel Kavramlar Analiz
Analiz : Belirli bir işle ilgili davranışın (yeterliğin, performansın) saptanmasıdır. Analiz: Belirli öğretim durumunda kullanılmak üzere, bir mesleği oluşturan görevleri (ana bölümleri) ve bu görevlerdeki işlemleri saptamak için uygulanan bir süreçtir.

7 Meslek / İş Analizi Temel Amaç
Bir mesleği / işi, bilişsel, duyuşsal ve psiko-motor davranış alanlarında en küçük parçalara kadar ayrıştırarak, anlamlı bütünler ortaya koymaktır. Bir iş / mesleğin gerektirdiği görevleri etkili olarak yapabilmek için, bir kişinin sahip olması gereken bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını (tutum, tavır) tespit etmektir. Bu tespit, mesleki ve teknik alanda program geliştirmek için, iş ve mesleğe ait bilgilerin (içerik ve davranışların) ortaya çıkarılmasıdır.

8 Meslek Analizinin Kullanım Alanları
İşgücü ihtiyacını tanımlama 2) Program geliştirme 3) Çeşitli konularda karar verme 4) Meslek adamına ayrıntı bilgi verme

9 İş / Meslek Hiyerarşisi
Temel varsayım: Bir iş, gittikçe ayrıntıya inen birbiri ile ilişkili çeşitli aşamalardan oluşmaktadır. İşin en üst düzeyinde meslek bulunmaktadır. Her meslek birkaç görevden (ana bölümden) meydana gelmiştir. Her görev çeşitli işlemleri kapsar. Her işlemin içinde birkaç basamak /adım vardır. Örnek: Otomotiv  Oto elektrik  Far ayarı  Farı sökme-takma

10 İş /Görev Analizi İş/Görev Analizi: Çeşitli yöntemlerle işin hiyerarşik ve sistematik bir biçimde iş birimlerine (görev, işlem, işlem basamağı vb.) ayrılması ve mesleğin iş birimleri bazında değerlendirilmesidir. İş Analizi: İşin öğretilebilecek öğelerini belirlemek amacıyla yapılan sistemli bir öğretim envanteri çalışmasıdır. Analiz yapılırken, bütün parçalara ayrılır, fakat parçalar arasındaki ilişkiler dikkate alınır. Parçalar, amaçlara hizmet edecek şekilde bütünleştirilir. İş analizi aşamaları: İşlem basamakları (Adımlar)  İşlemler  Görevler  Meslek / İş / Konu

11 Görevleri (Ana Bölümleri) Oluşturma
Mesleğin tabanı, görevlerde ortak bulunan süreç, malzeme, işlem, makine vb. unsurlar dikkate alınarak saptanabilir. Görevler oluşturulurken iş veya bireyler esas alınabilir: İş esas alındığında üretme, bakım yapma, tamir etme gibi ana bölümler (görevler) oluşur. Birey esas alındığında yönetim, teftiş, organize vb. ana bölümler (görevler) meydana gelir.

12 Mesleki Yeterlilik Kurumu
MESLEK TANIMI ÖRNEK: Bacacı (Seviye 4) Bacacı; iş sağlığı ve güvenliği ile çevresel önlemleri alarak, kalite sistemleri çerçevesinde, mesleği ile ilgili iş organizasyonu yapan, baca projelendirme çalışmalarına katılan, baca montaj ön hazırlığı ve dikey ve yatay montaj yapan, montajı yapılmış bacayı devreye alan, periyodik baca kontrollerini gerçekleştiren ve mesleki gelişime ilişkin faaliyetleri yürüten nitelikli kişidir. Meslek tanımında iş /birey hangisi merkeze alınmış? Mesleki Yeterlilik Kurumu 12

13 Görevler (Ana Bölümler)
Görev, bir mesleğin içindeki benzer işlemlerden meydana gelen büyük bir öğretim ünitesidir. Görev; mesleğin temel alanlarını tanımlayan, tek başına anlamlı, bir grup ilişkili işlemin genel başlığıdır. Görev; performans yönünden işin belirli bir alanını tanımlar. Bir meslek ortalama 6 – 12 görevle ifade edilir. Görev; diğerlerinden bağımsız ve en az 6-12 işlemden meydana gelir.

14 Mesleği Görevlere Ayırma Amacı
Bir mesleğin öğretim amacıyla ayrıntılı olarak analiz edilmesi için, önce mesleğin görevlere (ana bölümlere) ayrılması gerekir. Görevlere ayırmanın amacı, analiz yaparken mesleğin yalnız bir kısmı üzerinde yoğunlaşmayı sağlamaktır. Örneğin bütün otomobili düşünmek yerine sadece motoru ele almak daha kolaydır. Görev, işlemlerin basitten karmaşığa doğru sıralanmasına da yardım eder. Bu bölümleme, karmaşık bir mesleğin öğretimini kolaylaştırmak içindir.

15 Mesleği Görevlere Ayırma İlkeleri
Görevler arasında sınırlar gerçekçi olmalıdır. Görevler mümkün olduğu ölçüde aynı büyüklükte olmalıdır. Görevler çakışmamalıdır. Her görevde kendine özgü, diğer görevlerden farklı işlemler bulunmalıdır. 5) Öğrenci bir görevi, diğer bir ana bölümle hiçbir ilişki kurmadan, tamamlayabilmelidir. 6) Mesleğe ilişkin genel (iş sağlığı gibi torba görevler) ve mesleğe özel görevler ayrı ayrı belirtilmelidir. 7) Görevler ifade edilirken eylem tabanlı olarak yazılmalı, yapılan bir işlem farklı parçalar/ farklı ürünler için tekrar tekrar yazılmamalıdır (Sonsuzluk Tuzağı).

16 Mesleği Görevlere Ayırma İlkeleri
Tek görevli meslekler de vardır. Örneğin, Kireç Badanacılığı. Bu meslekte, yeni başlayanla, yetişmiş eleman aynı işi yaparlar; yalnız kalite ve hizmet bakımından farklar vardır. Çok görevli meslekler yaygındır. Örneğin, Otomotiv çok görevli bir meslektir. Oto elektrik, Şasi, GAO birer görev-ana bölümdür. Her bölümde kendine özgü özel bir bilgi, beceri ve tavırlar vardır. Bunlardan her birisi piyasada icra edilebilir.

17 Mesleği Görevlere Ayırma İlkeleri
Bir mesleğin iki /daha fazla görevi için ortak olan bilgi, beceri ve tavırların birleşmesinden meydana gelen bölüme, mesleğin tabanı / temel bölüm denir. Her göreve ayrılan zaman, içerik, öğrenci özellikleri, amaçlar ve uygulanan yönteme göre değişebilir. Bununla birlikte, değerlendirmeye fırsat verecek şekilde görevin belirli bir zamanda tamamlanması gerekir.

18 Meslekleri Görevlere Ayırma
Her bir görevin ayrılması, Mesleğin endüstri ya da iş hayatındaki tabi iş bölümüne uygun olmalıdır 2) Mesleğe hazırlık safhası için, her ana bölüm 6-9 aylık bir eğitimi gerektiren öğretim muhtevasına dayandırılmalıdır 3) Görevi başarıyla tamamlayan kişiye, endüstri yada iş hayatında bir işe giriş yapabilme yeterliği kazandırmalıdır.

19 Görev Örnekleri Dosya tutma Elektrik sisteminde arıza teşhisi
Takımları bileme Yakıt sisteminin bakımı ve tamiri Verilerin işlenmesi ve yorumu Gıdaların hazırlanması.

20 İşlemler İşlem: Bir işi tamamlamak için belirli bir sıraya göre düzenlenmiş fiziki hareketlere(veya zihinsel bir diziye) denir. Bilgi ve beceriyi oluşturan küçük ve belirli basamaklar (işlem basamakları) sıralı olarak bir dizi meydana getirdiği zaman işlemi meydana getirir. İşlem: İşi meydana getiren başlıca hareketlerin her birisidir . Örnek: İki kabloyu birbiri ile birleştirmek. İşlem; Bilişsel (bilme ile ilgili), psiko-motor (el becerisi ile ilgili) ve duyuşsal (tavır ve tutum ile ilgili) olabilir. İşlem, daima hareket (performans) ifade eden bir yüklemle son bulur. Yüklemin yanında ne yapılacağı veya neyin bilineceğini belirten kısa açıklamalar vardır.

21 İşlemler İşlem, işin tamamlanması /bilginin anlaşılması için temel olan iki veya daha fazla basamaktan oluşur. İşlem, belirli amaca ulaşmak için fiziki ve zihinsel faaliyetleri kapsar. İşlem, somut bir öğrenim birimidir; çoğu durumda bir ders saatinde öğrenilebilir. İşlem, öğrencinin ne bileceğini, ne hissedeceğini ve yapacağını dizi halindeki basamaklarla belirler.

22 İşlemler İşlemler, hazırlanacak programın içeriğini oluştururlar.
Örnekler: Gelen yazıları dosyalar Materyalin maliyetini hesaplar Emniyet kurallarını uygular Matkapla delik deler

23 İşlemlerin Saptanması İçin Analiz
Eski anlayış: Belirli bir program için içeriği saptamak üzere işlemlerin listesini yapmaktır. Yeni anlayış: Bir mesleği oluşturan faaliyetler, yeterlik esasına göre listelendiğinde, içerik dahil programın tüm unsurları belirlenmiş olur. Analizcinin asıl görevi, içeriği oluşturacak işlemleri saptamak, sonra uygun olanları seçmektir. Analizde işle ilgili bilgi kaynakları: 1) Birincil kaynak: Doğrudan o meslekte çalışanlardan elde edilir (mülakat, anket, gözlem). 2) Kitap, rapor ve çeşitli yazılı kaynaklar ikincil kaynaklardır.

24 İşlemlerin Saptanmasında İzlenen Basamaklar
1) Kapsam ve sınırlılıkları belirleme (Genel amaçlar) 2) Literatür taraması 3) Görev ve işlemlerin taslak listesini hazırlama 4) Gözlem yapma 5) Uzmanların görüşlerini alma 6) Taslak işlemler listesini tekrar gözden geçirme 7) İşlemleri kapsayan anketi deneme 8) Ankete son şeklini verme 9) Denekleri saptama 10) Anketi uygulama 11) Verileri işleme 12) Verileri yorumlama

25 İşlemleri Belirleme İlkeleri
1)İşlem, psiko-motor (veya bilişsel, duyuşsal) bir davranıştır (beceridir). 2) İşlem, ölçülebilir –gözlenebilir fiziki bir davranıştır (performans). 3) İşlem, diğerlerinden bağımsız olarak kendi başına bir bütündür. 4) İşlem, meslek içindeki ilerleme merdiveninde önemli bir yer tutar. 5) İşlemin kesin bir başlangıç ve sonuç noktası vardır. 6) İşlem, öğrenilebilir bir içeriğe sahiptir. 7) İşlem, alanda uzmanlaşmış bireyler tarafından kolayca tanınabilir. 8) İşlem, iki veya daha çok işlem basamağından oluşur. 9) Genellikle bir -iki işlem bir günlük derste (1- 2 saat) okutulabilecek kadar uzunluktadır. 10) İşlemler, basitten-karmaşığa olacak şekilde hiyerarşik olarak düzenlenmelidir. 11) işlem, takım-gereçler gerektiriyorsa (zorunlu hallerde) bunların da adı yazılmalıdır.

26 İşlemleri Kontrol Ederken Sorulacak Sorular
1)İşlem, bir ders için uygun mu? 2) İşlem çok küçük müdür? 3) İşlem çok büyük müdür? 4) İşlem, eylem/hareket eden bir sözcüğü kapsıyor mu? 5) İşlemin anlamı açık mıdır? 6) İşlem meslekte sık sık kullanılmakta mıdır?

27 İşlem Yazma Hataları Örnekler
1) “Tornavidayı kullanmak”. Bir işlem değildir, çünkü tornavida birçok işlemde kullanılabilir. Doğrusu: “Tornavidaların çeşitlerini yazmak”, “Tornavidayla bir panoyu sabitlemek” olabilir. 2) “Karbüratörü sökmek, takmak, yenilemek ve ayarlamak”, işlemi, bir derste öğrenilemeyecek kadar uzundur. Doğrusu: “Karbüratörü sökmek ve takmak”, “Karbüratörü yenilemek ve ayarlamak” 3) “Tırnakları törpülemek”, “Tırnakları temizlemek”, Tırnakları boyamak”. Bunlar işlem değildir; ancak bir işlemin basamaklarıdır. Doğrusu: “Manikür yapmak” 4) “Standart matkaplar”, eylem ifade etmemektedir. Doğrusu: “Standart matkapların isimlerini yazmak”

28 Devinsel İşlemler (Beceri)
Becerilerin öğretiminde temel amaç; ● Etkili, ● Verimli (makul süre zarfında), ● Doğru (yönetmelikler, kurallar, ilkeler) ve ● Az enerji harcayarak yapılmasını sağlamaktır.

29 Devinsel İşlemler (Beceri)
Devinsel faaliyetlerde (becerilerde) altı unsur vardır: Kuvvet (Bireyin gösterdiği çaba) 2) Hız (Beceriyi yapma zamanı) 3) İstek (Harekete geçiren içgüdü) 4) Hassaslık (Becerinin yapılış standardı) 5) Koordinasyon (Gerekli kuvvetin temini) 6) Esneklik (Adalelerin gerginliği ve hareketi ile ilgilidir)

30 Devinsel İşlemler Hangi düzeye kadar öğretim?
Devinsel işlemlerin öğrenilme düzeyi: Öğrencinin özgeçmişine (hazırbulunuşluk düzeyine) ve dersin amaçlarına bağlı olarak değişebilir. MYK’nın tanımladığı seviyeler de önemlidir. Devinsel işlemlerin öğrenilmesi: Öğrenci, devinsel işlemlerle karşılaştığında işlemin bütününü algılar ve nasıl yapıldığını izler, sonra öğretmenin rehberliğinde işlemi tekrar eder ve ek yeni işlemler öğrenir. Davranışlar kabul düzeyine (işlemleri verimli olarak yapabilme) ulaşınca amaca ulaşılmış olur.

31 Devinsel İşlemler ●Temelde el becerisini kapsar. Motor beceriler bahis konusu değildir ● Bu işlemlerde, gözlenebilir fiziki davranışlar esastır. ● Kişi, kaslarını, vücut organlarından bir veya bir kaçını kullanarak bir davranış ortaya koymalıdır. ● Bu işlemde koordinasyon, kuvvet ve hız önemlidir. Koordinasyon, zihin ve el becerisinin birleştirilmesidir. ● Uygulamada bu işlemleri tam olarak yapabilmek için önemli bilgiler de (bilişsel beceriler) gerekebilir. Bu durumda bilgi, beceri ile birlikte öğretilmelidir. Ancak bu bilgiler çok küçük, anahtar sözcükler niteliğinde olmalıdır. Devinsel işlemlere örnekler: Delik delmek, Cila yapmak, Otomobil tekerleğini sökmek ve takmak.

32 Devinsel İşlem Basmakları Arasında Bilgi Parçalarının Gösterilmesi
Ders: Giyim Görev: Elbise İmalatı İşlem: Ütü yapmak Araç-gereçler: Ütü, kumaş, ütü bezi, su İşlem basamakları 1-Ütü tahtasını hazırlar(Bazı ütüler yumuşak zeminde ütülenir) 2-Ütünün fişini pirize takar (Dikkat: Elleriniz ıslak olmasın) 3-Ütünün sıcaklığını kumaş cinsine göre ayarlar 4-Kumaşı ütü tahtası üzerine düzgün olarak yayar (Dikkat: bazı malzemeler tersinden ütülenir) R

33 İşlemlerin Hiyerarşisi
Beceri düzeyi Gözlenebilir davranışlar (Sekreterlik) İletişim Daktiloyu bir iletişim aracı olarak kullanır Öğrenmede transfer Uygulama Yazı yazarken daktiloyu otomatik kullanır Uyarlama (Birkaç işi bir arada yapma: hata düzeltme, kağıdı yerleştirme) Kazanma Bilinçli olarak dikkat etmeden, hareketi doğru olarak ve yeterli hızda yapma Alışkanlık haline getirme Koordine etme Geliştirme, uyum sağlama (taklit ) Tepki (modele göre vücudunu ayarlama)

34 Kazanma, Uygulama, Yaratma.
Devinsel işlemler, şu basmaklardan meydana gelir: Kazanma, Uygulama, Yaratma. 34 34

35 Kazanma Kişiye kazandırılmak istenen davranışlar, önce gösteri yoluyla anlatılır. Kişi davranışı gözlemler, kullanılan araç gereçleri inceler. Kendisine öğretilmek istenen davranışı taklit yoluyla yapmaya çalışır. Kazandırılmak istenen davranışın doğru öğretilmesi çok önemlidir. Çünkü, yanlış kazanılan davranışların sonradan düzeltilmesi çok zordur. 35 35

36 Uygulama Bu aşamada, kişinin birinci aşamada (Kazanma) kazandığı becerileri iş ile ilgili alanda uygulaması esastır (Transfer). Yani, kazanma basamağında yapılan işlem, istenen şekilde yapılıncaya kadar tekrarlanarak alışkanlık haline getirilir. 36 36

37 Yaratma Bu aşamada yapılması gereken, daha önceden olmayan bir becerinin ortaya çıkarılmasıdır. Ancak, yeni bir becerinin ortaya çıkarılması çok ta kolay bir iş değildir. Bu bakımdan, beceri öğretiminde (Devinsel İşlemler) çırağın, en az uygulama düzeyine çıkarılması gerekmektedir. 37 37

38 İşlemlerin Hiyerarşisi Bloom ve Arkadaşları (Simpson)’nın Tasnifi
Yaratma Duruma uydurma (Transfer ve genelleme) Beceri haline getirme (Beceriyi otomatik olarak-meleke halinde- istenilen nitelik, süre ve yeterlikte yapma) Kılavuz denetiminde yapma (Taklit) Uyarılma (Algılama ve bedenen kurulma)

39 İşlemlerin Saptanması Yöntemleri
Programın genel amaçları saptandıktan sonra taslak görevler (ana bölümler) ve işlemler belirlenir. Görev ve işlemlerin taslak listesini yapmak için üç yaklaşım vardır: 1)Liste yapma 2) Analiz tablosu 3) İlişkileri belirleme

40 İşlemlerin Saptanmasında Liste Yöntemi
Önce programın adı yazılır, sonra ana bölümler ve her ana bölümün içindeki işlemler listelenir. İşlemler öğretim sırasına göre sıralanmalıdır. Dersin adı : Teknik Resim Ana Bölüm /Ünite: Giriş İşlemler Devinsel Bilişsel Duyuşsal 1- Resmin önemini takdir etmek x 2-Kalem açmak x - - 3-Kağıdı resim tahtasına bağlamak x - - 4-Kalemlerin kullanılma yerlerini göstermek - x - 5-Çizgileri kalınlığına göre listelemek - x - 6-Yatay çizgi çizmek x - - 7-Resimle ilgili standartlara uymak x 8-Resimle ilgili meslekleri listelemek - x -

41 İşlemlerin Saptanmasında Analiz Tablosu Yöntemi
Yapılan proje /üretilen ürün esas alınarak analiz yapmaya uygundur. Devimsel işlemlerin ağır bastığı alanlara daha uygundur. Tekrarlanma sayısı en yüksek olan işlemler programa alınır ve önce öğretilir.

42 Deri üzerinde kabartma yapmak Kilit takmak Dikişle birleştirmek
Görev ve İşlemlerin Taslak Listesini Hazırlamada Analiz tablosu yöntemi İşlemler İşler Anahtarlık Cüzdan Çanta B. Kılıfı İşin resmini çizmek x X Köseleyi kesmek Deri üzerinde kabartma yapmak Kilit takmak Dikişle birleştirmek Yapışkanla birleştirmek

43 İşlemlerin Saptanmasında İlişkileri Belirleme Yöntemi
Bu yaklaşım, kaynakların sınırlı olduğu alanlarda kullanılır. Bu form, iş tanımından yararlanarak, gözlem ve analizcinin deneyimine dayalı olarak yapılır. Hizmetlilik Kayıt tutma Temizleme Bakım Temin etme Zemini yıkamak (D) Pencereleri yıkamak (D) Temizlik malzemelerini tanımak (B) D: Devinsel, B: Bilişsel

44 İşlemlerin Seçilmesi ve Basamaklara Ayrılması
Ön seçim aşamasında, fiziki olanaklar, personel, zaman ve maliyet dikkate alınmadan yapılan liste, bunlara göre gözden geçirilir. İşlemleri Seçme Ölçütleri 1) Meslek içinde tekrarlanma ve kullanıma oranı 2) Önem ve ihtiyaç: Öğrenilmemesi halinde zararlara yol açabilecek, temel nitelikte olan işlemler seçilmelidir. İş güvenliği ve sağlıkla ilgili işlemler çok tekrarlanmasa da çok önemli kabul edilmelidir. 3) Temel ve önkoşul: Örneğin devinsel işlemler için bilişsel işlemlerin programa alınması 4) Karmaşık ve zor: Gerekmedikçe programa alınmamalı, sonraya bırakılmalıdır 5) Hemen kullanılması: Unutulma oranı az olan işlemlere yer verilmelidir 6) Zaman: Zaman sınırlı ise çok zaman alan ve çok gerekli olmayan işlemler ertelenebilir 7) Eğitim ortamı bakımından uygun olma (sınıf /lab. Ortamında öğretilebilir mi?)

45 İşlemlerin Sınıf Ortamında Öğretilmesinin Koşulları
İş karmaşık olduğu zaman ve özellikle zihinsel çalışma süreçlerini kapsadığı zaman İş, iyi yetişmemiş ellerde makine-teçhizata zarar verebilecek nitelikte olduğu hallerde Birey, yeni bir işe hazırlandığında Normal çalışma koşulları altıda öğrenilmesi mümkün olmayan işlemler

46 İşlemleri Sıralama Ölçütleri
1) Önce kullanma: Sonraki işlemler için temel olanlar, önce öğretilir 2) Sık kullanma: Sık tekrarlanan işlemler, öğretimin ilk aşamasında öğretilir 3) Karmaşıklık: Karmaşık işlemlerin yeri, öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeylerine göre değişir. Genellikle bu işlemler öğretimin (dersin) son kısmında ele alınır 4) Öğrenenlerin nitelikleri: Öğrencilerin amaçları işlemlerin sıralamasını etkiler 5) Zamanlama: Belirli işlemlerin belirli sıraya göre öğretilmesi. Öğretmensiz saatler için, önce öğretmenli işlemler öğretilmelidir

47 İşlemleri Sıralama Ölçütleri
1) Öğretmenin niteliği 2) Öğrencilerin ilgisi 3) Öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyleri 4) Mevcut donanım 5) İş başında öğretilecek işlemlerle ilişkiler 6) Mevcut zaman 7) Grubun büyüklüğü 8) Mevcut teknoloji 9) Beklenen yeterlik düzeyi

48 İşlem İfadesi Geliştirmek İçin Öneriler
İfadeleri kısa ve net tutun. Her ifade tek olmalı. İfadelerin tek bir büyük ifadeye dönüşmemesi için çaba gösterin. Meslekteki ortak terminolojiyi kullanın. “Çıkartmak ve tamir etmek” gibi çift fiilleri kullanmaktan kaçının. İhtiyaç duyulan “bilgi” hakkındaki ifadelerden kaçının. İhtiyaç duyulan “tutum” hakkındaki ifadelerden kaçının. Meslek elemanlarının “bireysel özellikleri” hakkında ifadelerden kaçının. “Doğru olarak”, “kusursuz olarak”, “en iyi şekilde” vb. süslü ve gereksiz belirleyicileri kullanmaktan kaçının

49 İşlem İfadesi Geliştirmek İçin Öneriler(2)
Sadece işlem performansını destekleyen donatım ve aletlere dayalı ifadeleri kullanmaktan kaçının. Aletlerin kendi başlarına ve işte kullanımı bir işlem faaliyeti değil, işlemlerin yerine getirilmesinde bir araçtır. Her ifadede yalnızca bir işleme yer verin. Bir iş işleminin; bir işveren veya tüketicinin para ödeyeceği dikkate değer bir başarıyı temsil ettiğini unutmayın.

50 İşlem İfadesi Geliştirmek İçin Öneriler(3)
İşlemler; gözlemlenebilir, sınırlı bir zaman süreci içinde yapılabilir, başlangıcı ve bitimi olan iki ya da daha fazla basamak içeren eylemlerdir.

51 İşlem İfadesi Geliştirmek İçin Öneriler(4)
Genellemeden kaçının - kuşku duyduğunuz zaman bölün. Eğer farklı bilgi ve beceri içeriyorsa, bu farklı bir işlemdir. İşlemin anlamının açıklık kazanmasına yardımcı olacağı yerlerde “Örneğin ” ifadesini kullanın. Sıralama yaparken, görevlerin sıralamasına karar verin sonra işlemleri sıralayın. İşlemleri formüle ederken yönlendirici olarak alan uzmanlığı rolünü üstlenmeyin (tesadüfen incelenen alanı bilseniz bile), kararları alan uzmanlarının almasını sağlayın.

52 İşlemlerin Öğretim İçin Düzenlenmesi
Program hazırlanırken işlem, temel birim olarak alınır. Bunların listesi, programı oluşturur. İşlemlerin listesi yapılırken, sadece performans (gözle görülebilen faaliyetler) değil, zihinsel faaliyetler de listelenmelidir. Eğitim ihtiyacı, bu listeye dayalı olarak belirlenir ve eğitim amaçları (kazanımlar) yazılabilir.

53 Yeterliğe Dayalı Amaçlar (Kazanımlar-Hedef davranışlar)
İşlemler, içeriği (ne öğretelim) oluştururken, yeterliğe dayalı amaçlar, dersin sonunda öğrencinin göstereceği davranışı, davranışın şartlarını ve standardını gösterir. Dikkat Edilecek Hususlar Eğitimin sonunda, çıraktan beklenen davranış değişikliği belirlenmelidir. Davranış değişikliğinin hangi sürede ve ne oranda olacağı belirlenmelidir. Eğitimin bitiminde değerlendirmenin nasıl yapılacağı belirlenmelidir.

54 Yeterliğe Dayalı Amaçlar Geliştirme
Temel ölçüt, ölçülebilirlik ve ulaşılabilirliktir. Yeterliğe dayalı amaç; dersin sonunda öğrencilerin hangi kalite ve standartta ne yapabileceklerini gösterir. Yeterliğe dayalı amaç, öğretimin düzenlenmesi, yöntem seçimi ve ölçmeyi kolaylaştırır, iletişimi kolaylaştırır, bağımsız çalışma olanağı verir, Yeterliğe dayalı amaç öğrenci açısından yazılır, böylece öğrenci kendisinden ne beklendiğini bilir. Bunun için ilgili davranışın saptanması, bu davranışın meydana geleceği koşulların ortaya konulması ve davranış için başarı standartlarının belirlenmesi gerekir.

55 Yeterliğe Dayalı Amaç Geliştirme
Yeterliğe dayalı amaç dört unsurdan oluşur 1)Öğrenci: Öğretmene değil, öğrenciye dönük ifadeler. “Metallerin özelliklerini sıralamak” yanlıştır. Yüklem, ürünü yansıtmalıdır 2) Davranış: Son ürüne yönelik olmalıdır, Davranış düzeyi de belirtilmelidir. Bloom taksonomisi. “Bütün öğrenciler şemaya göre TV parçalarını birleştirir.” 3) Koşullar: Amaç, ne gibi koşullar altında gerçekleşecektir. Öğrencinin tam olarak ne kullanacağını gösterir. Öğrenciden tam olarak ne zaman, nerede, ne beklenmektedir . İş hayatının koşullarına benzemelidir. “katalogu kullanarak her öğrenci supap ayarını yapar” 4) Standartlar: Davranışın nitelik ve nicelik yönünden özelliğini gösterir. Standart en düşün başarı durumunu gösterir. “Sekiz saatte TV monte eder”, “Gösterilen dialardan en az %60’ını tanır”

56 Yeterliğe Dayalı Amaç Örnekleri
İşlem 1: Tahtayı boyuna kesmek Hedef: Gerekli takım ve gereçler verilmek suretiyle 9. sınıftaki her öğrenci, verilmiş olan tahtayı 2 cm kalınlığında düzgün olarak boyuna kesebilir /keser. Öğrenci: Lise 9. sınıf Davranış: Tahtayı boyuna kesmek Koşul: Gerekli takım ve gereçlerin verilmesi Standart: 2 cm kalınlığında düzgün kesmek

57 Yeterliğe Dayalı Amaç Örnekleri
İşlem 2: TV Montaj Etmek Hedef: Gerekli açıklamalar yapıldıktan sonra, şema ve takımlar verilmek suretiyle 12. sınıftaki her öğrenci, imalatçı standardına uygun olarak bir Televizyonu 8 saatte monte edebilir /eder. Öğrenci: Lise 112. sınıf Davranış: TV monte etmek Koşul: Gerekli açılamalar, şeme ve takımların verilmesi Standart: İmalatçı standardına uygun olarak 8 saatte

58 Yeterliğe Dayalı Amaçlar İçin Ölçütler
Amaç yazıldığı düzeye uygun olmalı Değerlendirmede süreç ve ürün birlikte ele alınabilir Gözlenebilir olmalı Davranışa dönük olmalı Açık ve kesin olmalı Gerçeklik, erişilebilir olmalı Değerlilik , amaca ulaşmak değerli olmalıdır Maliyet Tutarlılık: Kurum, ders amaçları ile tutarlılık

59 Yeterliğe Dayalı Amaçlar
Yeterliğe dayalı amaçlar için işlemler temeldir. İşlemler, belirli bir derste hangi içeriğin kapsanacağını gösterirler; yeterliğe dayalı amaçlar ise, dersin sonunda öğrencilerin hangi kalite ve standartta ne yapabileceklerini belirtir. Eğitim yoluyla meydana getirilecek ürün ne kadar açık olarak belirtilirse, o kadar etkili öğretim yapılabilir , uygun yöntem seçimine rehberlik yapar ve öğretimin geliştirilmesine imkan tanır, aşırı genellemeleri önler, bağımsız çalışmalara yer verilebilir.

60 Mesleki Yeterlilik Kurumu
BAŞARIM ÖLÇÜTLERİ Çalışanın mesleği icra etme kabiliyetini objektif olarak ölçmeyi ve değerlendirmeyi sağlamanın yanı sıra, öncelikle ulusal düzeyde uzun vadede ise dünyada kabul görmüş normlara göre mesleği belirli standartlarda icra etmeye imkân tanıyan değerlendirme kriterleridir. Eylemin ulusal ve uluslar arası düzeyde belli standartlar çerçevesinde, yaygın olarak kabul edilmiş referans noktalarına göre yapılmasının kriteridir. Çalışanın meslek kapsamında yaptığı işleri değil işi doğru yapmış olmasını, işi yaparken bilgi ve becerilerini etkin ve verimli bir şekilde kullanıp kullanmadığını değerlendirir. Başarım ölçütleri işlem basamakları ile karıştırılmamalıdır. Birçok işlem için başarım ölçütü belirlemeye gerek kalmadan, görevler için bir ve ya birkaç başarım ölçütü belirlenerek arzu edilen sonuca ulaşılabilir. Mesleki Yeterlilik Kurumu 60

61 BAŞARIM ÖLÇÜTLERİ -ÖRNEK-
MESLEK : BAR GÖREVLİSİ GÖREV : Soğuk içecek servisi yapmak İŞLEM : Kırmızı şarap servisi yapmak Başarım Ölçütleri Şarabı etiketi görülecek şekilde sepete yerleştirir. Konuğun bardağına 2/3 oranında şarabı doldurur ve servisini yapar. Mesleki Yeterlilik Kurumu 61

62 BAŞARIM ÖLÇÜTLERİ -ÖRNEK-
MESLEK : DEPO SORUMLUSU GÖREV : Hammaddeyi hazırlamak İŞLEM : Hammaddeyi sınıflandırmak Başarım Ölçütleri Malzeme ürün hijyen normlarına göre sınıflandırılır. Malzeme üretim fonksiyonlarına ve özelliklerine göre sınıflandırılır. Mesleki Yeterlilik Kurumu

63 BAŞARIM ÖLÇÜTLERİ -ÖRNEK-
MESLEK : BACACI Görevler İşlemler Başarım Ölçütleri Kod Adı Açıklama A Baca montaj ön hazırlığı yapmak A.1 Projeye uygun baca elemanlarını seçmek A.1.1 Baca etiketini TS ve EN standartlarına göre okur ve yorumlar Mesleki Yeterlilik Kurumu 63

64 İşlem Basamakları (Gözlenen Adımlar)
İşlem basamağı: İşlemin tamamlanması için gerekli sınırlı hareketlerdir. İşlem basamağı, işlemin, çok basit bir hareket / çok küçük bir bilgi noktası haline gelmeden sistemli olarak bölünebildiği en küçük parçasıdır. İşlem basmakları kendi başına değer taşımaz; uygun olan diğer basamaklarla birleşirse bir işlemi oluşturur. İşlem basamakları, kesin emir şeklinde belirtilir ve öğrencinin ne yapacağını ve ne bileceğini gösterir. Örnek: “Sıcaklığı kaydedin”, ”anahtarı çevirin”, “kabloyu bağlayın” Örnek: Kabloları birleştirmeden önce, iletkenlerin ucundaki yalıtkan kısımları soyarak hazır hale getirir.

65 İşlem Basamakları İşlem basamakları, işlemin tamamlanması için, bir sıraya göre yapılması gereken davranışları belirtir. İşlem basamakları, işlemin, belirli bir sisteme göre ayrılmış ve küçük parçasıdır. Bir işlemi gerçekleştirmek için yapılan en küçük iş faaliyetleridir İşlem basamaklandırmanın amacı: Öğretimin etkili olabilmesi için her işlemin basamaklara ayrılması gerekir. Bu durum, öğretmene, neyi öğreteceğini ve bunun için nelere ihtiyacı olduğunu bildirir.

66 İşlem Basamakları Yazma İlkeleri
1-Her basamakta yalnızca bir hareket bulunmalıdır 2-Basamaklar açık, anlaşılır ve kesin olmalıdır 3-İşlem tanımlarında mutlaka bir fiil kullanılmalıdır (ölçmek, uygulamak, yapmak, seçmek, hazırlamak) 4- Bir basamak sözcükten fazla olmamalıdır 5-İşlemler belirlendikten sonra, her işlem öğrenme alanlarına göre ayrı ayrı ele alınmalıdır. Bu kuram ve uygulama arasında denge sağlamak ve seçilecek yöntemi belirlemek için önemlidir Temel ilke: Birey, basamakları izlediği zaman işlemi doğru olarak tamamlayabilmelidir.

67 İŞ /GÖREV, İŞLEM VE İŞLEM BASAMAKLARINA AİT ÖRNEKLER
MESLEK : Otomotiv Elektromekanikeri GÖREV : Aracın Periyodik Bakımını Yapmak İŞLEM : Motor Yağını Değiştirmek İŞLEM BASAMAĞI: Yağ Doldurma Kapağını Açar

68 İŞ /GÖREV, İŞLEM VE İŞLEM BASAMAKLARINA AİT ÖRNEKLER
MESLEK : Oto Elektrik Teknisyenliği GÖREV : Aracın Aydınlatma Elemanlarının Periyodik Bakımını Yapmak İŞLEM : Far Ayarı Yapmak İŞLEM BASAMAĞI: Farı Söker-Takar

69 KAÇINILACAK BAZI FİİLLER
SUNMAK Bu genellikle bir rapor ya da yazılı bir şey olan basit bir eylem “basamağı” dır. ALMAK Bu bir raporun gözden geçirilmesi ya da mektup göndermek gibi şeylerin yapılmasında genellikle bir basit eylemli “ilk basamaktır”. ÇALIŞTIRMAK Donatımı kullanırken ne yaptığını sorun. Çıktı nedir? (Ürün/hizmet)? KATILMAK Bu zayıf bir kelimedir. Yerine, iştirak kelimesinin kullanımı daha iyi olur. İMZALAMAK Genellikle; talep, kısa not, mektup v.s. hazırlarken bu son basamaktır. KULLANMAK (BİRŞEYİ) Kurula neden kullandıklarını sor. CEVAP VERMEK (TELEFON) Önemli olan cevap verilirken yapılan iştir ya da amaçtır. Neden cevap verdiklerini sor. ILETIŞIMDE BULUNMAK Iletişimin başlangıcı ve sonu yoktur. Bu beceri/tutum olabilir.

70 İş, Görev, İşlem ve İşlemadım Örnekleri
- Oto Bakım ve Onarım GÖREV Aracın periyodik bakımını yapmak İŞLEM - Motor yağını değiştirmek BASAMAK - Yağ musluğunu açar İŞ - Garson GÖREV - Servis açmak İŞLEM - Servisleri masaya koymak BASAMAK Tabakları masaya yerleştirir

71 İş, Görev, İşlem ve Adım Örnekler
- Bahçıvan GÖREV - Bitkilere bakmak İŞLEM - Bitkileri sulamak BASAMAK Hortumu bağlar Musluğu açar İŞ - Bahçıvan GÖREV - Bitkilere bakmak İŞLEM - Ağaçları budamak BASAMAK Uygun budama makasını seçerek alır Dalları kurallara uygun şekilde keser

72 DACUM: Developing A Curriculum
DACUM, mesleki ve teknik eğitim programlarının geliştirilmesinde ihtiyaç analizinde kullanılan bir iş analizi tekniğidir. DACUM, belirli bir iş için gerekli olan bilgi, beceri, tavır/tutum, araç ve ekipmanın belirlenmesinde kullanılan bir yöntemdir DACUM, program amaçlarının belirlenmesinde görev(ana bölüm) ve işlemleri (yeterlikleri)tanımlama ve betimlemede güvenilir, hızlı ve etkin bir yöntemdir. DACUM temel odağı, bir işin performans boyutlarıdır

73 DACUM: Developing A Curriculum
DACUM tekniğinin dayandığı felsefe: Bir işteki becerikli işçiler mesleklerini herkesten daha iyi tanımlar. Mesleğinde başarılı bir işçinin yaptıkları esas alınarak her meslek etkili bir şekilde tanımlanır. 3) İşçiler, gerekli bilgi, beceri ve tavırlara sahipse işler doğru yapılır.

74 DACUM Tekniğinin Kullanıldığı Alanlar
Eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi ve değerlendirilmesi Program geliştirme İş tanımlarının yapılması (işi etkili şekilde betimleme) Öğrenci değerlendirmesi Beceri testleri geliştirme Öğrenci eğitim ve rehberlik çalışmaları Bir mesleğin beceri/yeterlik profilini belirleme Meslek standartları ve akreditasyonların belirlenmesi

75 DACUM (Katılımcılar-Çalıştay Aktörleri)
İncelenen meslek alanından dikkatlice seçilen 8-12 kişilik uzman işçi grubu DACUM komitesini oluşturur. Meslek alanında en az 2 yıl tecrübesi olan uzman işçiler Alanda halihazırda çalışmakta olan Teknik açıdan yeterli Unvanı olan Temsili iş demografikleri: boyut, tür, yer Doğal kolaylaştırıcı Kayıt eden kişi, gözlemci

76 DACUM DACUM Komitesinin Çalışma Şekli
Beyin fırtınası yöntemi ile belirlenecek fikirlerde (yeterlikler) uzlaşma, başka grup tarafından belirlenen fikirleri gözden geçirme ve sonuçları geçerli kılma. Komiteden, panel süresince uzmanı oldukları meslek/işi, işlemler aracılığıyla etkili bir şekilde betimlemektir. Komitenin çalışması (2-5 gün), belirli bir işte başarılı bir işçinin yapması gereken işlem (yeterlik) içeren 6-12 arası görevin (ana bölümü) belirlenmesiyle sonuçlanır.

77 İş Akış Sistematiği 1.Gün – Dacum’a giriş; işlem profillerinin çıkarılması: işlemlerin belirlenmesi 2 . Gün – İşlem profillerinin çıkarılması: işlemlerin belirlenmesi & İşlem Analizi 3 . Gün – İşlem basamaklarının çıkarılması 4 . Gün – Performans kriterleri 5 . Gün – Değerlendirme; Araç, ekipman ve materyaller

78 Dacum Uygulamasında 1-Aşama (Kolaylaştırıcının Rolleri)
Uzman işçilerden oluşan grubun panel şeklindeki oturumlarda beyin fırtınası biçimindeki (sesli şekilde tartışma) tartışmalarına öncülük yapmak. DACUM kolaylaştırıcıları, bu tartışmalarda ortaya çıkan bilgileri çeşitli kategorilerde düzenlenen kartların üzerine kaydederler. Gerektiğinde bu bilgiler bir tabloya da kaydedilir. DACUM kolaylaştırıcıları her zaman: SORU SORAR ve SÖYLEMEZ

79

80

81 GÖREVLER İ Ş L E M L E R

82 Performans Kriterleri
Gruplar halinde her bir işlem basamağına ilişkin performans kriterlerini düşünün! Her grup içinde performans kriterleri listesini sadeleştirin. Performans kriterlerini başka şekilde ifade edin. Diğer grubun sadeleştirilmiş olduğu performans kriterleri listesine bakın İyileştirmeye yönelik yorumlar yapın. Yorumları inceledikten sonra gruplar, kendi listelerini gözden geçirir Her bir işlem basamağı için gözden geçirilmiş bir performans kriteri belirleyin.

83 Performans Kriterleri
Gruplar halinde her bir işlem basamağı için değerlendirme kriterlerini düşünün! Her bir grupta değerlendirme kriterleri listesini sadeleştirin. Değerlendirme kriterlerini yeniden ifade edin. Diğer grubun sadeleştirilmiş değerlendirme kriterleri listesine bakın İyileştirmeye yönelik yorumlar yapın Yorumları inceledikten sonra gruplar, kendi listelerini gözden geçirir Her bir işlem basamağı için gözden geçirilmiş bir değerlendirme kriteri belirleyin.

84 Performans Kriterleri
Gruplar çerçevesinde her bir işlem basamağı için değerlendirme gerekliliklerini/ koşullarını düşünün! Her bir grupta değerlendirme gereklilikleri/ koşulları listesini sadeleştirin. Değerlendirme gerekliliklerini / koşullarını başka şekilde ifade edin. Diğer grubun sadeleştirilmiş değerlendirme gereklilikleri/ koşulları listesine bakın Gelişim için yorumlar yapın Yorumları inceledikten sonra gruplar, kendi listelerini gözden geçirir

85 Sonuçların Geçerli Kılınması
İnceleme için uzman işçi paneline gönderilen tablo Kolaylaştırıcı tarafından tabloda yapılan düzeltmeler Geçerli Kılma için diğer işçilere gönderilen tablo

86 Sabır ve ilginizden dolayı teşekkürler

87 Değerlendirme Değerlendirme amaçları;
Saptanmış amaçlara göre öğrenci kazanımlarını değerlendirmek Erişilemeyen amaçları saptamak ve gerekli önlemleri almak Amaçlara ulaşma durumuna göre öğrencileri sıralamak /yönlendirmek /bilgi vermek Öğreticiye geri bildirim vermek; dersin güçlü-zayıf noktalarını belirlemek Dersi geliştirmek için uygulanacak yaklaşımı saptamak

88 Yeterlik /Norma göre Değerlendirme
Gruptaki öğrencilerin meydana getirdiği normlar veya yeterlikler esas alınabilir. Norma göre değerlendirme: Gruptaki öğrencileri başarılarına göre sıralamaktır (seçme, yerleştirme için uygundur). Yeterliğine göre değerlendirme: Öğrenci başarısı, diğerleri ile karşılaştırılmadan belirlenmiş belirli standartlara göre yapılır. Öğretimin sonucu ile ilgilidir.Öğrenmenin esas alınmasına uygundur.

89 Ürün /Süreç Değerlendirme
Öğrencinin kazandığı davranışların bir kısmı gözlem, bir kısmı da yapılan faaliyetlerin sonucu olarak meydana gelen ürünü ölçmek suretiyle değerlendirilebilir. Ürün, öğrenci davranışlarının bir ölçüsü olarak kabul edilir. Bazı meslekler öğrencinin yaptığı faaliyetlerin sonucunda bir ürün meydana gelmez. Örneğin “klavyeyi yeni kullanmada tuşlara vuruş” faaliyeti uygulama sırasında gözlenebilir (süreç değerlendirme). Ürün için klavyeden çıkan bir şey (yazı) olmalıdır.

90 Davranış türü ve Ölçme Araçları Seçimi
Bilişsel alan (sözel bilgiler ve zihinsel beceriler)-Bilgi: Testler Duyuşsal alan-Tutum, Tavır : Tutum ölçekleri, gözlem, görüşme. Psiko-motor alan-Beceri: Kontrol listesi, rubrik, gözlem. Ürün ölçme araçları: D-Y testleri, eşleştirme testleri, ÇST, KCT, yazılı yoklama. Ürün-Süreç ölçme araçları: Kontrol listesi, rubrik, iş içinde gözlem.

91 Devinsel alan (Beceri) ve Ölçme Araçları Seçimi
Beceriler, süreç ve ürünle değerlendirilebilir. Başlangıç düzeyinde süreç ön planda dikkate alınır. Öğrenci beceri yönünden ilerledikçe ürün esas alınır. Bunun için başlangıçta gözlem; sonra ürün değerlendirilir.

92 6. seviye Bilgi Çalışan, bir alandaki teori ve ilkeleri eleştirel
bir yaklaşımla anlamayı içeren ileri düzey bilgiye sahiptir. Beceri Çalışan, uzmanlık gerektiren bir alanda karmaşık ve öngörülemeyen sorunları çözmek için gereken ustalığı (hakimiyeti) ve yeniliği ortaya koyan ileri düzey becerilere sahiptir. Yetkinlik Çalışan karmaşık teknik veya profesyonel faaliyet veya projeleri yönetir. Öngörülemeyen iş faaliyetlerinde karar verme sorumluluğu alır. Bireylerin ve grupların profesyonel gelişimlerini yönetmede sorumluluk alır.

93 5. seviye Bilgi Çalışan, bir alanda kapsamlı, uzmanlaşma
gerektiren, pratik ve teorik bilgiye ve bilgi temelinin sınırlarıyla ilgili farkındalığa sahiptir. Beceri Çalışan, soyut sorunlara yaratıcı çözümler geliştirmek için gereken kapsamlı bir dizi bilişsel ve pratik becerilere Yetkinlik Çalışan öngörülemeyen değişimin bulunduğu iş faaliyetlerini yönetir ve denetler. Kendisinin ve diğerlerinin performansını değerlendirir ve geliştirir

94 4. seviye Bilgi Çalışan, bir alan içerisinde geniş kapsamlı, pratik ve
teorik bilgiye sahiptir Beceri Çalışan, bir alanda belirli problemlere çözüm üretmek için gerekli olan bir dizi bilişsel ve pratik becerilere sahiptir. Yetkinlik Çalışan çoğunlukla öngörülebilir, ancak değişime tabi olan bir işi yaparken özidare kullanır. İş faaliyetlerinin değerlendirilmesi ve geliştirilmesi için bir miktar sorumluluk alarak diğerlerinin rutin işlerini denetler

95 AVRUPA YETERLİLİK ÇERÇEVESİ 8 REFERANS SEVİYESİ
8 Doktora 7 Uzman Profesyonel Yeterlilikler, Üst Düzey Yönetici Yeterlilikleri (Yüksek Lisans) 6 Profesyonel ve Yönetici Mesleki Yeterlilikleri (Lisans) 5 İleri Mesleki Yeterlilikler (Ön-lisans) 4 Tam Yetkinliği Olan Ara Eleman Yeterlilikleri (Yaygın Eğitim Sertifikası, Mesleki/Teknik Lise Diploması) 3 Yarı-Yetkin Ara Eleman Yeterlilikleri (Yaygın Eğitim Sertifikası) 2 Temel Mesleki Yeterlilikler (Yaygın Eğitim Sertifikası) 1 Meslek Öncesi Yeterlilikler (İlköğretim Diploması) Mesleki Yeterlilik Kurumu